ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№4 | 2021
55
УДК 616.9-053.2.5 (470.063)
Шавази Н.М.,
профессор, заведующий кафедры 1-Педиатрии и неонатологии
Самаркандский Государственный Медицинский институт
Самарканд, Узбекистан
Хусаинова Ш.К.,
ассистент кафедры 1-Педиатрии и неонатологии
Самаркандский Государственный Медицинский институт
Самарканд, Узбекистан
Турсункулова Д.А.,
заведующая отделением 2-Педиатрии Самаркандского филиала
Республиканского научного центра экстренной медицинской помощи
Самарканд, Узбекистан
Турсунова Б.А.,
врач-ординатор Самаркандского филиала Республиканского
научного центра экстренной медицинской помощи
Самарканд, Узбекистан
Каримова Д.Б.,
врач-ординатор Самаркандского филиала
Республиканского научного центра экстренной медицинской помощи
Самарканд, Узбекистан
ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ ИНГАЛЯЦИЙ С ПРЕПАРАТОМ ГИАЛУРОНАТА НАТРИЯ В
КОМПЛЕКСНОМ ЛЕЧЕНИИ БРОНХО-ОБСТРУКТИВНОГО СИНДРОМА
For citation:
Shawazi N.M., Khusainova Sh.K., Tursunkulova D.A. et al. Evaluation of the effectiveness of the use of inhalations with the drug
sodium hyaluronate in complex treatment of broncho-obstructive syndrome. Journal of cardiorespiratory research. 2021, vol. 2, issue 4, pp.55-58
http://dx.doi.org/10.26739/2181-0974-2021-4-12
АННОТАЦИЯ
Бронхиальной обструкции способствуют прежде всего анатомо-физиологические особенности раннего возраста: гиперплазия желез,
выделение вязкой мокроты, малый диаметр просвета дыхательных путей, возрастная физиологическая недостаточность местного
иммунитета. Стоит отметить, что любое неблагоприятное воздействие на дыхательные пути ребенка: инфекции, загрязненный или
холодный воздух, приводит к повышению вязкости и количества секрета, что влечет за собой застой слизи и нарушение проходимости
бронхиального дерева. Бронхообструктивный синдром может быть вызван спазмом на уровне мелких бронхов аллергического
происхождения (у детей раннего детства проявляется нетипично в силу слабого развития гладких миоцитов бронхов), аспирацией
инородного тела, врожденными аномалиями и патологиями дыхательных путей. Из всех перечисленных факторов в настоящее время в
формировании бронхиальной обструкции особо значимую роль играют инфекционно-воспалительные очаги.
Ключевые слова:
бронхит, обструкция, дети, кашель
Shawazi N.M.,
Professor, Head of the Department of
1-Pediatrics and Neonatology
Samarkand State Medical Institute
Samarkand, Uzbekistan
Khusainova Sh.K.,
Assistant of the Department of 1-Pediatrics and Neonatology
Samarkand State Medical Institute
Samarkand, Uzbekistan
Tursunkulova D.A.,
head of the 2-Pediatrics department of the
Samarkand branch of the Republican Scientific
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№4 | 2021
56
Center for Emergency Medical Aid.
Samarkand, Uzbekistan
Tursunova B. A.,
resident physician of the Samarkand branch
of the Republican Scientific Center for Emergency Medical Aid
Samarkand, Uzbekistan
Karimova D.B.,
resident physician of the Samarkand
branch of the Republican Scientific
Center for Emergency Medical Aid
Samarkand, Uzbekistan
EVALUATION OF THE EFFECTIVENESS OF THE USE OF INHALATIONS WITH THE DRUG SODIUM HYALURONATE IN
COMPLEX TREATMENT OF BRONCHO-OBSTRUCTIVE SYNDROME
ANNOTATION
Bronchial obstruction is primarily promoted by the anatomical and physiological features of an early age: glandular hyperplasia, viscous sputum
production, small diameter of the airway lumen, age-related physiological insufficiency of local immunity. It is worth noting that any adverse effect
on the child's respiratory tract: infections, polluted or cold air, leads to an increase in viscosity and the amount of secretion, which entails stagnation
of mucus and impaired patency of the bronchial tree. Broncho-obstructive syndrome can be caused by spasm at the level of small bronchi of allergic
origin (in children of early childhood it manifests itself atypically due to the weak development of smooth bronchial myocytes), foreign div
aspiration, congenital anomalies, and pathologies of the respiratory tract. Of all these factors, infectious and inflammatory foci play a particularly
significant role in the formation of bronchial obstruction. Broncho-obstructive syndrome can be caused by spasm at the level of small bronchi of
allergic origin (in children of early childhood it manifests itself atypically due to the weak development of smooth bronchial myocytes), foreign
div aspiration, congenital anomalies, and pathologies of the respiratory tract. Of all these factors, infectious and inflammatory foci play a
particularly significant role in the formation of bronchial obstruction.
Keywords:
bronchitis, obstruction, children, cough
Shavazi N.M.,
professor, 1-Pediatriya va neonatologiya kafedrasi mudiri
Samarqand davlat tibbiyot institute
Samarqand, Oʻzbekiston
Xusainova Sh.K.,
1-Pediatriya va neonatologiya kafedrasi assistenti
Samarqand davlat tibbiyot instituti
Samarqand, Oʻzbekiston
Tursunqulova H.A.,
Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi
Samarqand filiali 2-pediatriya bo‘limi mudiri
Samarqand, Oʻzbekiston
Tursunova B.A.,
Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi
Samarqand filiali shifokori
Samarqand, Oʻzbekiston
Karimova D.B.,
Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi
Samarqand filiali shifokori
Samarqand, Oʻzbekiston
BOLALARDAGI BRONXO-OBSTRUKTIV SINDROMNI KOMPLEKS DAVOLASHDA NATRIY GIALURONAT PREPARATI
BILAN INGALATSIYADAN FOYDALANISH SAMARADORLIGI
ANNOTATSIYA
Obstruktiv bronxitni davolash turli yosh davrlarida bronxial obstruktsiya shakllanishining patogenezini hisobga olgan holda amalga oshirilishi
kerak. O'tkir respirator kasalliklarda bronxial obstruktsiyani davolashning asosiy yo'nalishlari bronxodilatator, bronxlarning drenajlash funktsiyasini
yaxshilash va yallig'lanishga qarshi terapiyani o'z ichiga oladi. Ingalatsiya burun va burun bo’shliqlari kasalliklari uchun ham ko'rsatma bo'ladi.
Giperosmotik ta'siri bilan burun shilliq qavatining shishishini kamaytiradi va burun yo'llarida to'plangan sekretsiyalarni suyultiradi, shu bilan burun
orqali nafasni osonlashtiradi. Gialuron kislotasi, namlantiruvchi va tiklovchi ta'siridan tashqari, allergik rinit kabi kasalliklarda profilaktik ta'sir
ko'rsatadigan shilliq qavatiga antigenlarning (allergen va mikroorganizmlar) yopishishini oldini oladi.
Kalit so'zlar:
bronxit, obstruktsiya, bolalar, yo'tal.
Dolzarbligi.
Bronxial obstruktsiya, birinchi navbatda, erta yoshdagi
bolalarda anatomik va fiziologik xususiyatlariga bog’liq rivojlanadi:
bezlarning giperplaziyasi, havo yo'li bo'shlig'ining kichik diametri,
qiyin ajratiladigan balg'am ishlab chiqarilishi, yoshga bog'liq mahalliy
immunitetning fiziologik yetishmovchiligi. Shunisi e'tiborga loyiqki,
bolaning nafas yo'llariga: infektsiyalar, ifloslangan yoki sovuq havo,
balg’amning yopishqoqligi va sekretsiyasining oshishiga olib keladi, bu
esa
shilimshiqning
turg'unlashishiga
va
bronx
daraxtining
o'tkazuvchanligining buzilishiga olib keladi [2]. Bronxo-obstruktiv
sindromiga kelib chiqishiga kichik bronxlar darajasidagi bo'lgan spazm
(erta bolalik davridagi bolalarda silliq bronxial miotsitlarning yomon
rivojlanishi tufayli o'zini atipik tarzda namoyon bo'ladi), yot jism bilan
aspiratsiyasi, tug'ma anomaliyalar va nafas yo'llarining patologiyasi
sabab bo'lishi mumkin [3]. Bu omillarning barchasidan bronxial
obstruktsiyaning shakllanishida infeksion va yallig'lanish o'choqlari
ayniqsa muhim rol o'ynaydi. Ham bakteriyalar, ham viruslar muhim:
respirator sintsitial virusi, parainfluenza, herpes guruhining viruslari.
Ko'pincha bolalarda ikkilamchi immunitet tanqisligi mavjud bo'lib, bu
patogenlarning uzoq davom etishiga, shu jumladan obstruktiv
bronxitning og’ir kechishiga olib keladi. Bunday hollarda, odatda, yil
davomida deyarli uzluksiz bronxo-obstruktiv sindromli o'tkir respirator
virusli infektsiyalarning ko'p epizodlari qayd etiladi.
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№4 | 2021
57
Bolalarda virusli infektsiyalar fonida bronxial obstruktsiyaning
namoyon bo'lish chastotasi 50%ga etadi. Bunday holatlarning 30-50
foizida bronxial astma bilan differentsial tashxis qilish qiyin [3].
Hozirgi vaqtda infektsiyasi juda yuqori bo'lgan herpes guruhi
viruslarining ahamiyatining yangi tasdiqlari mavjud. Yangi tug'ilgan
chaqaloqlarning 0,5% dan 2,5% gacha sitomegalovirus (SMV)
tashuvchisi hisoblanadi. Hayotning birinchi yilida bu infektsiyani
boshqalardan olish ehtimoli bor. Bir yoshdan oshgan bolalarda SMVni
aniqlash darajasi 60% ga etadi [4]. Infektsiya havo-tomchi va og'iz
orqali, shu jumladan ona suti orqali yuqishi mumkin. SMV kasallangan
ayollarning 30 foizida ona sutida aniqlanadi [4]. V.K. Kotlukov va
boshqalarning ishlarida yosh bolalarda nafas olish yo'llari patologiyasi
tez-tez uchraydigan sitomegalovirus infektsiyasi (SMV infektsiyasi) va
qaytalanuvchi bronxo-obstruktiv sindrom o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri
bog'liqlik bor deydi [5]. SMV bilan birlamchi infektsiya
immunosupressiv ta'sir ko'rsatadi, bu esa yangi infektsiyalarning
rivojlanishiga olib keladi [6, 7]. Ma'lumki, birlamchi infektsiya ham,
tanadagi yashirin infeksiya ham I tipdagi surunkali yallig'lanishning
rivojlanishiga sabab bo'ladi [8]. Bu CD-28 antigeni bo'lmagan T-
limfotsitlarning paydo bo'lishi bilan izohlanadi.
Umuman olganda, SMV infektsiyasining klinik ko'rinishlari juda
o'ziga xos emas va xilma -xil bo'lib, bu kasallikning o'z vaqtida
tashxisini murakkablashtiradi [1]. Herpes simplex virusining (HSV) 6
turi xuddi shu guruhga tegishli. Birdaniga ma'lum bo'lgan
ekzantemadan tashqari, u turli alomatlarga olib kelishi mumkin [1, 2].
Herpesning axamiyatini o'rganishda, nafas olish yo’llari
kasalliklarida tez -tez uchraydigan bolalarda herpes infektsiyasi turini
aniqlash uchun diagnostika o'tkazish zarurligini ko'rsatadigan
natijalarga erishildi [3].
Bolalarning nafas olish yo'llari kasalliklarining tez-tez qaytalanishi
87% hollarda bir yoki boshqa turdagi herpes virusi: Epstein-Barr,
SбаеваMV yoki HSV 6 turidan kelib chiqadi, 44% hollarda bakterial
flora qo'shiladi. [1, 7].
Bronxo-obstruktiv
sindrom
uchun
standart
terapiya
bronxodilatatorlar va kortikosteroidlarni qo'llashni o'z ichiga oladi.
Biroq, obstruktsiya alomatlarini samarali yengillashtirsada, bu dorilar
virusli jarayonni bostirmaydi. Samarali antivirusli terapiya bo'lmasa,
etiologik omil obstruktsiya epizodlarining qaytalanishiga yordam
beradi, bronxial astmaning o'ziga xos klinikasini shakllantirish bilan
doimiy qaytalanib kechishiga olib kelishi mumkin. Shu bilan birga,
to'g'ri tanlangan etiotropik terapiya bronxial obstruktsiyaning
qaytalanish chastotasini to'liq to'xtatilguncha kamaytirishi mumkin.
Lorde gial
(
Natriy gialuronat)
- ingalatsiyali mukolitik.
Faqat tabiiy ingredientlardan iborat: natriy xlorid 3% eritmasi va
gialuron kislotasi.
Natriy xloridning 3% eritmasi nafas olish yo'li bilan yuborilganda
balg'amning tez suyultirilishiga va chiqarilishiga yordam beradi va
gialuron kislotasi shilliq pardalarni namlaydi, shilliq pardalarga
tinchlantiruvchi ta'sir ko'rsatadi. Lorde gial bronxit, bronxiolit,
surunkali obstruktiv o'pka kasalligi va boshqalar kabi nafas yo'llari
kasalliklarida qo’llash uchun ko'rsatiladi. Lorde gial ingalatsiyasini
burun va burun bo’shliqlari kasalliklari uchun ham ko'rsatma bo'ladi.
Lorde gial giperosmotik ta'siri bilan burun shilliq qavatining shishishini
kamaytiradi va burun yo'llarida to'plangan sekretsiyalarni suyultiradi,
shu bilan burun orqali nafasni osonlashtiradi. Gialuron kislotasi,
namlantiruvchi va tiklovchi ta'siridan tashqari, allergik rinit kabi
kasalliklarda
profilaktik
ta'sir
ko'rsatadigan
shilliq
qavatiga
antigenlarning (allergen va mikroorganizmlar) yopishishini oldini oladi.
Tananing himoya refleksi bo'lgan yo'talda shilliq qavatning
tozalanishi va shilliq sekretsiyasi bilan birga nafas olish tizimining
periferik qismlari havo yo'llarining o'tkazuvchanligini tiklash uchun
chang zarralari, mikroorganizmlar va gazlardan himoya qiladi.
Tadqiqod maqsadi.
Ushbu ishning maqsadi, kompleks terapiya
doirasida obstruktiv bronxit bilan kasallangan bolalarni davolashda
Lorde gial preparati bilan ingalatsiyasining terapevtik samaradorligini
o'rganish.
Materiallar va tadqiqot usullari.
Biz Respublika shoshilinch
tibbiy yordam ilmiy markazi Samarqand filialining shoshilinch
pediatriya bo'limlarida kasalxonaga yotqizilgan 1 yoshdan 3 yoshgacha
bo'lgan biofiksli 40 bolani kuzatdik.
Tadqiqot o'tkazish uchun 40 ta tekshirilgan kasal bolalarni oldiga
qo'yilgan maqsad va vazifalarga muvofiq bronxo-obstruktiv sindrom
bilan kasallangan bolalarni
ikki guruhga bo'lindi: 20 ta o'tkir obstruktiv
bronxit bilan kasallangan bolalar, an'anaviy terapiyada (1-guruh) va 20
ta bolaga qo'shimcha ravishda an'anaviy davolanishga Lorde gial
preparati bilan ingalyatsiya (2-guruh). Tadqiqot davomida klinik,
laboratoriya, paraklinik (umumiy qon tekshiruvi, ko'krak qafasi
rentgenografiyasi, biokimyoviy qon tekshiruvi) usullari qo'llanildi.
Natijalar va uni muhokama qilish.
Terapevtik samaradorlikni
taqqoslaganda, 40 ta yosh bolada bronxo-obstruktiv sindromining klinik
kechishining kuzatuvi o'tkazildi. Bemorlar kasalxonaga 2,7 ± 0,6 kun
yotqizilgan.
Bemorlarni
kasalxonaga
yotqizish
mezonlari
quyidagilardan iborat edi: bemorning 3 oygacha bo'lgan yoshi, noqulay
premorbid fonining borligi, qo’shimcha kasalliklarning mavjudligi,
RDAI balli ≥4 ball, SShO balli ≥5 ball, kasallik, birinchi uch kun ichida
uyda davolanish samarasizligi.
Bolalarda bronxo-obstruktiv sindrom asosiy klinik belgilari: sianoz,
ekspirator, aralash hansirash; uzoqdan xirillashlarning eshitilishi,
yordamchi mushaklarning nafas olishda ishtiroki, perkussiyada o'pka
ustidagi qutichasimon ovoz; auskultatsiya – dag’al nafas fonida quruq
hushtaksimon va har xil o'lchamdagi tarqoq nam xirillash eshitiladi;
rentgenologik: o'pka rasmining kuchayishi, ildizlarining kengayishi va
strukturasining buzilishi, qovurg'alarning gorizontal holati, past
diafragma.
Tadqiqot natijalari.
Bemorlarning 92,3 foizi bronxial obstruktsiya
va turli darajadagi NYe bilan qabul qilingan.
Bemorlarga shifoxonaga yotqizilgan birinchi kundan boshlab
bronxo-obstruktiv sindrom to'liq bartaraf etilgunga qadar Lorde Gial
preparati bilan ingalyatsion terapiyasi o'tkazildi.
I guruh bemorlarida asosiy klinik simptomlarning yo'qolish
dinamikasi II guruh ko'rsatkichlari bilan taqqoslaganda (kunlarda)
o'rganildi. 1 -guruh bolalarida Lorde gial ishlatmasdan umumiy
holatning yaxshilanishi kasallikning 5,5 ± 0,2 kunida ro'y bergan bo'lsa,
u qabul qilinganida tezroq - 4,2 ± 0,2 kunida, teri va shilliq pardalarning
siyanozi yo'qolishi 4, 2 ± 0,2 va 3,6 ± 0,2 kunlarda, harorat normal
holatga qaytishi 3,4 ± 0,2 va 2,7 ± 0,2 kunda, yo'talning pasayishi va
keyinchalik uning yo'qolishi 5,8 ± 0,2 va 4,5 ± 0,3 kasalxonada bo’lgan
kunlarida.
I guruhda, kasalxonaga yotqizilgan 3 -kuni, 6 ta bemorda og'ir
bronxo-obstruktiv sindrom (V.Tal bo'yicha 9-12 ball), o'rtacha (5-8
ball) - 12 bolada va engil (2-4 ball) - 2 ta holatda saqlandi. II guruhda
Lorde gial olgan bemorlar 2 ta bolada og'ir bronxo-obstruktiv sindrom,
10 ta bemorda o'rtacha va 8 ta holatda engil bronxo-obstruktiv sindrom
kuzatilgan. Kapillyar qonning PO2 ni, preparatning birinchi dozalaridan
oldin va keyin qiyosiy baholash shuni ko'rsatdiki, bemorlarning ikkala
guruhida NYe belgilarining ijobiy dinamikasi kuzatilgan.
Ammo, II guruhli bemorlarda NYe simptomlarining ijobiy
dinamikasi ancha yaqqol namoyon bo'ldi va Lorde gial preparatini
qo'llash bilan tezda to'xtadi.
O'tkir bronxial obstruktsiyaning eng aniq belgilari bo'lgan o'pkadagi
jismoniy o'zgarishlarni tahlil qilish shuni ko'rsatdiki, agar an'anaviy
terapiya fonida o'pkada perkussiya o'zgarishi 4,4 ± 0,2 ga, auskultativ
ma'lumotlar 5,2 ± 0,3 kunga normallashgan bo'lsa, Lorde gial terapiyasi
qo'llanilganda guruhda, bu ko'rsatkichlarning sezilarli tezlashishi
kuzatildi (3,2 ± 0,2 va 4,1 ± 0,3; P <0,02).
An'anaviy terapiyani olgan bemorlarda nafas etishmovchiligining
yengilligi 3,6 ± 0,2 kunida namoyon bo'ldi, yurak faolligi 2,4 ± 0,2
kunga qaytdi, bu II guruh ko'rsatkichlari bilan solishtirganda nafas olish
funktsiyasining sezilarli yaxshilanishini ko'rsatdi. Lorde gial preparatini
qo'llashda (2,4 ± 0,2 va 2,0 ± 0,2 P <0,01).
Bronxo-obstruktiv sindromning patognomik belgilaridan biri
bo'lgan ekspirator hansirash o'rtacha 3,5 ± 0,3 kunga yengillashdi, bu I
guruhga qaraganda 1,4 kun tezroq.
Lorde Gial preparatining an'anaviy davolanish majmuasiga
kiritilishi II guruh bemorlarda kasalxonada qolish muddatining o'rtacha
1,2 yotoq kunga qisqarishi bilan namoyon bo'ldi, I guruh bemorlari esa
kuniga 4,3 ± 0,2 5,5 ± 0,2 yotoqda edi. P <0.05). Bizning
kuzatishlarimizda, Lorde gialdan foydalanganda, dori xavfsizligining
etarli darajasiga mos keladigan nojo'ya ta'sirlar kuzatilmagan.
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ | JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№4 | 2021
58
Xulosa.
Shunday qilib, ushbu tadqiqot natijalari yosh bolalarda
bronxo-obstruktiv sindromning kompleks terapiyasi tarkibida Lorde
gial preparatining yaxshi klinik samaradorligini va undan foydalanish
uchun tavsiya qilinishini ko'rsatadi.
References / Список литературы /Iqriboslar
1.
Национальная программа «Бронхиальная астма у детей. Стратегия лечения и профилактика». М.: Издательский дом «Атмосфера»,
2008. 108 с.
2.
Зайцева С. В., Муртазаева О. А. Синдром бронхиальной обструкции у детей // Трудный пациент. 2012. № 2–3. с. 34–39.
3.
Джумагазиев А. А., Джальмухамедова Э. И., Райский Д. В. Цитомегаловирусная инфекция: влияние на здоровье детей раннего
возраста // Астраханский медицинский журнал. 2014. Т. 9. № 1. С. 8–23.
4.
Van de Berg P. J., Heutinck K. M., Raabe R., Minnee R. C., Young S. L., van Donselaar-van der Pant K. A., Bemelman F. J., van Lier R.
A., ten Berge I. J. Human cytomegalovirus induces systemic immune activation characterized by a type 1 cytokine signature // J. Infect.
Dis. 2010. Vol. 202 (5). P. 690–699.
5.
Turriziani O. et al. Early collection of salvi specimens from Bell’s palsy patients: Quantitative analysis of HHV-6, HSV-1, and VZV // J.
Med. Virol. 2014. Vol. 86 (10). P. 1752–1758.
6.
Околышева Н. В., Климова Р. Р., Чичев Е. В., Кистенева Л. Б., Малышев Н. А., Кущ А. А. Особенности течения инфекции,
вызванной вирусом герпеса человека 6 типа, у детей раннего возраста на фоне острой респираторной вирусной инфекции //
Детские инфекции. 2014. Т. 13 (3). С. 19–23. Doi.org/10. 22627/2072–8107–2014–13–3–19–23.
7.
Лысенкова М. Ю., Каражас Н. В., Мелехина Е. В., Рыбалкина Т. Н., Веселовский П. А., Бурмистров Е. М., Бошьян Р. Е., Музыка
А. Д., Горелов А. В. // Герпесвирусные инфекции у детей с рецидивирующими респираторными заболеваниями. Детские
инфекции. 2018. Т. 17 (2). С. 17–21. Doi.org/10. 22627/2072–8107–2018–17–2–17–21.
8.
Левина А. С., Бабаченко И. В. Персистирующие инфекции у детей с рекуррентным течением респираторных заболеваний //
Детские инфекции. 2014. Т. 13 (4). С. 41–45. Doi.org/10. 22627/2072–8107–2014–13–4–41–45.
