ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
197
Samarkand State Institute of Foreign Languages
ZULFIYA – AYOL QALBI KUYCHISI
Mardiyeva M.Sh
SamDCHTI o‘qituvchisi
X.B.Jumayeva
SamDCHTI 2-bosqich talabasi
Anotatsiya.
Ushbu maqolada Zulfiya ijodining asosiy mavzularidan biri bo‘lgan – ayol
qalbi va uning nozik kechinmalari yoritiladi. Shoira o‘z ijodida ayollarning orzu-intilishlari,
muhabbati, sadoqati hamda irodasini tasvirlab, ularning jamiyatdagi o‘rnini ulug‘laydi. Uning
she’rlari ayol ruhiyatining eng nozik jihatlarini aks ettirgan bo‘lib, adabiyotimizda ayol
obrazining yorqin ifodasi sifatida qadrlanadi. Quyidagi maqolada shoira asarlaridagi ayollarga
xos ichki kechinmalar va ularning hayotiy kurashi tahlil qilinadi.
Kalit so‘zlar
.
Zulfiya, ayol qalbi, she’riyat, sadoqat, muhabbat, iroda
.
Zulfiya Isroilova – taniqli va iqtidorli o‘zbek shoirasi. Yorqin rassom, oddiy inson qalbini
o‘tkir his qilgan – mehnatkash, Sharq ayolining jamiyatdagi teng huquqi uchun mardonavar
kurashgan ayol. Zulfiya she’riyatining nufuzi – bizning dabdabali murakkab davrimizning
haqqoniy ifodasi, o‘ziga xosligi, zamondoshlarimizning qalbi va harakatlarining yorqin
tasviridadir. Zulfiyaxonim Isroilova 1915-yili Toshkent shahrining qadimiy Degrez mahallasida
tavallud topgan [1]. Shoira xalqimizning atoqli va ardoqli vakili, O‘zbekiston xalq shoiri, xalqaro
“Nilufar”, Javoharlal Neru nomidagi hamda Davlat mukofotlari sohibasidir [2, 79]. Xalq orasida
“Oydinda”, “Sensiz”, “Yurak”, “Falak”, “Bahor keldi seni soʻroqlab”, “Oʻgʻirlamang qalamim
bir kun”, “Boʻm-boʻsh qolibdi bir varaq qogʻoz”, “Oʻgʻlim, sira boʻlmaydi urush”, “Mushoira”
kabi sheʼrlari mashhur [3, 9].
Ayol qalbi - eng nozik xilqat. Zulfiyaxonim sheʼrlarida ayollar dunyosi alohida oʻrin tutadi. Oʻzi
ham isteʼdodi, mehnati, rostgoʻyligi, bilan ijodda, hayotda shuhrat topdi. “Bir mavzuda
cheklanib qolgim kelmaydi. Lekin dugonalarim, tengdosh – zamondoshlarim hayoti, oʻzbek
ayolining hozirgi qiyofasi oʻzining shoirona ifodasini talab etib, meni hamisha hayajonga soladi”,
deya yozadi esdaliklarining birida Zulfiya [4].
Necha ajdod kechgan bogʻdan yoʻl qoldi,
U yoʻllarda Sizdan mendan yoʻqdir iz!
Siz Menu, Meni Onalik oldi,
Ayol zoti ketmas hayotdan izsiz...
Ushbu she’r misralarida ayol zotining jamiyat va hayotdagi beqiyos o‘rni madh etilmoqda.
Ushbu she’riy misralar quyidagicha tahlil qilinadi:
Necha ajdod kechgan bog‘dan yo‘l qoldi
–
bu misrada avlodlar ketidan avlodlar
kelayotganligi, tarixiy davomiylik aks ettirilgan. Insoniyat yashab o‘tgan makonlar va hayot
yo‘llari haqida gap ketmoqda.
U yo‘llarda Sizdan mendan yo‘qdir iz!
– bu misra bilan shoir hayot yo‘llari davomiyligini
ta’kidlaydi. Shu bilan birga, shaxsiy izlar yo‘qligi orqali insonlarning vaqt o‘tishi bilan unutilishi
mumkinligini bildiradi.
Siz Menu, Meni Onalik oldi –
ayol zotining buyukligi ifodalanmoqda. Onalik sharafi orqali
insoniyat davom etadi, shuning uchun ayol jamiyatda o‘chmas iz qoldiradi.
Ayol zoti ketmas hayotdan izsiz... –
ushbu misrada asosiy g‘oya mujassam, ya’ni ayollar
hayotdan hech qachon izsiz ketmaydi! Ular farzand tarbiyalaydi, jamiyat rivojiga hissa qo‘shadi,
insoniyatni davom ettiradi.
She’r ayollar sha’ni va onalik buyukligini madh qiladi. Ularning insoniyat tarixidagi o‘chmas
o‘rnini ko‘rsatadi. Shoira ayollarni ezgulik, hayot va abadiylik timsoli sifatida tasvirlaydi [5, 78].
Zulfiyaning navbatdagi she’riga e’tibor beradigan bo‘lsak, umri har qancha qiyinchilik,
judolik va ayriliqlarga qaramay, yaxshi insonlar orasida kechganini, shukronalik hislarini
qalamga olganiga duch kelamiz:
ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
198
Samarkand State Institute of Foreign Languages
Baxtim bor: ajoyib kishilar aro,
Tug‘ilib, gurkirab… keksayar umrim,
O‘shalar she’rimga baxsh etgan sado,
Hayotim yo‘lini yoritgan nurim.
Biri yuzlarimga baxsh etar kulgu,
Biri qonlarimga solar hayajon.
Biri olg‘a chorlar bo‘lib oq orzu,
Biri der: hayotsan, yur orzu tomon.
Hayotning eng katta boyligi – yaxshi insonlar bilan birga yashash, ularning mehrini his qilish va
ular bilan orzu-maqsadlar sari intilishdir. Inson yolg‘iz emas, uning yo‘lini yorituvchi, unga
quvonch, hayajon, ilhom va kuch bag‘ishlovchi insonlar bor – bu narsalarga ega bo’lish esa
haqiqiy baxtdir [2, 90].
Zulfiya – o‘zbek adabiyotida ayol qalbining dardlari, orzu-umidlari va yuksak fazilatlarini
kuylagan zabardast shoiradir. Uning ijodi ayolning nafaqat go‘zalligi va latofatini, balki uning
kuch-qudrati, sabr-qanoati va fidoyiligini ham ulug‘laydi. Zulfiya ayolning jamiyatdagi o‘rnini,
uning mehribon ona, sadoqatli yor, fidoyi farzand va mehnatkash inson sifatidagi siymosini
o‘zining samimiy va ta’sirchan satrlari bilan aks ettirgan.Shoiraning she’rlari ayollar hayotining
turli qirralarini yoritib, ularning baxti va armonlarini, mehr-muhabbati va fidoyiligini chuqur
tasvirlaydi. Uning ijodi orqali ayollar o‘zining bebaho ekanini his qiladi, kuch-qudrat topadi va
kelajakka ishonch bilan qaraydi. Zulfiya asarlarida ona Vatan, muhabbat, sadoqat, fidoyilik kabi
ulug‘ mavzular o‘z aksini topgan bo‘lib, ular ayol qalbi va hayoti bilan chambarchas
bog‘langan.Uning she’rlari nafaqat o‘zbek adabiyotining, balki butun milliy madaniyatimizning
bebaho durdonalaridan biridir. Zulfiya ayollar sha’nini ulug‘lovchi, ularning yuragidan otilgan
hislarni nazmga soluvchi ijodkordir. Uning ijodi bugungi kunda ham o‘z ahamiyatini
yo‘qotmagan bo‘lib, har bir o‘quvchiga kuch bag‘ishlaydi, insoniy fazilatlarni ulug‘laydi va
go‘zallikni tarannum etadi. Shuning uchun ham u haqli ravishda "Ayol qalbi kuychisi" degan
yuksak e’tirofga loyiqdi
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. Manba: https://mmp.tma.uz/2020/07/
2. S.Ahmedov, R.Qo‘chqorov,Sh.Rizayev. 6-sinf adabiyot. II qism, darslik. – Toshkent:
Ma’naviyat, 2017, 157 b.
3. Manba:
https://uznelrlps.natlib.uz:444/
4. Manba: https://xs.uz/uz/post/bakhtim-shul-ozbekning-zulfiyasiman
5. Zulfiya. Bahor keldi seni so‘roqlab. - Toshkent: Yangi asr avlodi,
2016, 192 b.
6. Narzikulova, R. (2022). Peculiarities of 20th century english literature and main
characteristics. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 12(1),
247-250.
7. Narzikulova, R. A. (2021). PHONETIC ERRORS IN LEARNING ENGLISH IN NON-
LINGUISTIC UNIVERSITIES. Theoretical & Applied Science, (5), 63-66.
8. Narzikulova, R. (2021). THE WAY OF LIFE OF THE JAPANESE ENGLISH WRITER
KAZUO ISHIGURO. Academic research in educational sciences, 2(4), 276-282.
9. NARZIQULOVA, R. Phonetic Stylistic Methods and Methodological Application of
Phraseology in English and Uzbek. JournalNX, 7(02), 327-329.
10. Narzikulova, R. (2022). Scrutinizing materials in organizing class for high school
students. Asian Journal of Multidimensional Research, 11(3), 31-33.
