Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun
www.sci-p.uz
79
CHO‘
L-YAYLOV CHORVACHILIGI MAHSULOTLARI SOTISH TIZIMINI
TAKOMILLASHTIRISH VA TARMOQNI MODERNIZATSIYALASH
Nurmanov Sherzod
Samarqand davlat veterinariya meditsinasi,
chorvachilik va biotexnologiyalar universiteti
Annotatsiya.
Ushbu maqola cho‘l
-yaylov chorvachiligi mahsulotlarini sotish tizimini
takomillashtirish va tarmoqni modernizatsiyalash masalalariga bag‘ishlangan. Shuningdek,
cho‘l
-
yaylov chorvachiligi mahsulotlarini qayta ishlash, transport xizmati, marketing va xo‘jali
k
yuritishning zamonaviy yondashuvlari taklif etiladi. Shuningdek, mintaqaning ekologik va
ijtimoiy muammolarini hal qilish uchun ilg‘or texnologiyalar va innovatsion usullardan
foydalanish taklif etilgan.
Kalit so‘zlar:
cho‘l
-
yaylov chorvachiligi, qorako‘l terisi, mahsulotlarni qayta ishlash,
tarmoqni modernizatsiyalash, ekologik choralar, iqtisodiy samaradorlik, texnologik rivojlanish,
innovatsion yondashuvlar.
СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ СИСТЕМЫ СБЫТА ПРОДУКЦИИ ЖИВОТНОВОДСТВА И
МОДЕРНИЗАЦИЯ ОТРАСЛИ
Нурманов Шерзод
Самаркандский государственный университет
ветеринарной медицины, животноводства и биотехнологии
Аннотация.
Данная статья посвящена вопросам совершенствования системы
реализации продукции степного животноводства и модернизации сети. Также
предложены современные подходы к переработке продукции пустынно
-
пастбищного
животноводства, транспортному обслуживанию, маркетингу и менеджменту. Также
предлагается использование передовых технологий и инновационных методов для
решения экологических и социальных проблем региона.
Ключевые слова:
степно
-
пастбищное животноводство, каракольская кожа,
переработка продукции, модернизация сети, экологические мероприятия, экономическая
эффективность, технологическое развитие, инновационные подходы.
UO‘K:
316.422
VI SON - IYUN, 2025
79-85
00
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun
www.sci-p.uz
80
IMPROVEMENT OF THE LIVESTOCK PRODUCT DISTRIBUTION SYSTEM AND
MODERNIZATION OF THE INDUSTRY
Nurmanov Sherzod
Samarkand State University of Veterinary Medicine,
Animal Husbandry and Biotechnology
Abstract.
This article is devoted to the issues of improving the system of sale of steppe-
pasture livestock products and modernization of the network. Also, modern approaches to
processing, transport services, marketing and management of steppe-pasture livestock products
are proposed. It is also proposed to use advanced technologies and innovative methods to solve
the ecological and social problems of the region.
Keywords:
steppe-pasture livestock, karakul skin, product processing, modernization of the
industry, ecological measures, economic efficiency, technological development, innovative
approaches.
Kirish.
Hozirgi kunda qishloq ho‘jalik mahsulotlari savdosi tarkibiga tovar
-xom ashyo birjalari,
chorvachilik mahsulotlari yarmarkalari, tijorat-vositachi firmalar, kichik hajmda chorvachilik
mahsulotlari ulgurji va chakkan savdosi bilan shug‘ullanuvchi do‘konlar, supermarketlar, savdo
uylari, dehqon bozorlari va boshqa savdo shahobchalarini kiritish mumkin.
Cho‘l
-yaylov chorvachiligi mahsulotlarini yetkazib berish tizimi talab darajasida
shakllanmaganligi, qayta ishlovchi korxonalar yetishmasligi natijasida mahsulot
yetishtiruvchilar ham ite’molchilar ham zarar ko‘rishmoqda. Ko‘p hollarda tadbirkorlar o‘z
mahsulotlarini yaqin joylashgan bozorlarga olib chiqishi mahalliy bozorda mahsulotlar
miqdorining
ko‘payshiga
va narxning
pasayishga hamda ishlab chiqarivchining zarar ko‘rishiga
olib keladi. Qayta ishlovchi korxonalar yetishmasligi sababli ishlab chiqarilgan mahsulotlarning
bir qismi sotilmasdan qolmoqda.
Cho‘l
-
yaylov chorvachiligi xo‘jaliklari har kuni bozorga
mahsulot chiqarish imkoniyatiga
ega emaslar. Shu sababli ular tomonidan ishlab chiqilgan mahsulotlarni sotishda imtiyozli
sharoitlar yaratilishi lozim.
Bu muammo cho
‘
l-yaylov chorvachiligida mahsulotlarni qayta ishlash va sotishga
ixtisoslashgan kooperativlar tashkil etish yo
‘
li bilan yechiladi. Bunday kooperativlarga cho
‘
l-
yaylov chorvachiligi mahsulotlarini qayta ishlovchi va Tovar mahsulotlarin sotish hamda
transport xizmati ko
‘
rsatuvchi korxonalarni kiritish mumkin.
Qorako‘l teri va junning asosiy
qismi respublikada 3-
4 ta firma tomonidan tayyorlananilmoqda va ular O‘zbekiston bozorida
monopol mavqeiyga egadirlar. Bu esa yetishtirilgan mahsulotlar bozor baholaridan ancha past
sotilishi va ishlab chiqaruvchilar moddiy manffatdorligi kamsitilishiga olib kelmoqda.
“Mexovaya Moda” MCHJ faoliyati tahlili ko‘rsatdiki, tuzlangan qorako‘l terini o‘rtacha 38,0 ming
so‘mdan sotib olgan, uni oshlab 65,0 ming so‘mdan sotgan. Ushbu terilardan tayyorlangan
shubadagi bir dona qorako‘l terining o‘rtacha narxi 118,0 ming so‘mni va mos ravishda olingan
foyda 17,0 va 64,0 ming so‘mni tashkil qilgan.
“Istiqlol” ixtisoslashgan naslchilik xo‘jaligi (INX) tirik vaznda 1 sentner go‘shtni 683,6
ming so‘mdan, go‘sht shaklida 2000,0 ming so‘mdan va kolbasa shaklida esa 2780,0 ming
so‘mdan sotgan va mos ravishda 229,1, 985,9 va 1810,0 ming so‘m foyda olingan.
“Sayxan” INX,
1 sentner juni 800,0 ming so‘mdan kigiz tayyorlovchi sexga sotib 26,1 ming so‘m foyda olgan,
sex esa tayyor mahsulot shaklidagi junni 3478,6 ming so‘mdan
sotib, 1735,7 ming so‘m foyda
olgan.
Ta‘
ki
dlash o‘rinliki, qayta ishlash korxonalari yetishmasligi, mahsulot ishlab
chiqariladigan joylarda ularning deyarli yo‘qligi sababli mahsulotlarning katta qismi xom ashyo
shaklida sotilmoqda, hatto bir qismi sotilmasdan qolmoqda.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun
www.sci-p.uz
81
Shu sababli kooperativlarning asosiy vazifasi
–
cho‘l
-yaylov chorvachiligi mahsulotlarini
mayda tovar ishlab chiqaruvchilardan yig‘ish va qo‘lay yo‘llar bilan sotishni tashkil etish, hamda
bozor talabidan kelib chiqqan holda ularni qayta ishlash. Shu bilan birgalikda kooperativlar
mayda tovar ishlab chiqaruvchilarni omuxta yem va dag‘al xashak bilan ta’minlaydi, ularga
zooveterinariya xizmatlari shuningdek, respublikaning cho‘l
-yaylov mintaqalaridagi tovar
ishlab chiqaruvchilarga va aholiga boshqa turdagi x
izmatlar ko‘rsatish bilan shug‘ullanishadi.
Bu shahar va yirik aholi yashash punktlaridan uzoqda joylashgan mayda tovar ishlab
chiqaruvchilar va aholi uchun o‘ta muhim
ijtimoiy-iqtisodiy masala hisoblanadi.
Cho‘l
-yaylov chorvachiligining barqaror rivojlanishi va mamlakat aholisini uzliksiz oziq-
ovqat mahsulotlari bilan ta’minlash maqsadida (go‘sht, qo‘y, ot va tuya suti) hamda qorako‘l
terisi, jun, qo‘y terisi, shirdon va boshqa turdagi yirik mollar terisi ka
bi qimmatli xom ashyoning
joylarda to‘liq qayta ishlanishini amalga oshirish uchun tarmoqda tashkiliy, iqtisodiy, huquqiy,
texnologik va ekologik tadbirlarni amalga oshirish maqsadga muvofiq.
Adabiyotlar sharhi.
Adabiyotlar tahlili orqali chorvachiligi mahsulotlari sotish tizimini takomillashtirish
haqida mavjud ilmiy ishlar va tadqiqotlar o
‘
ganildi. .Salamov, Nurmanov
(2024) “
Qishloq
xo
‘
jaligi klasterlarida mahsulotlarni ichki va xorij bozorlariga eksport qilish jarayonlari
menejmenti
”
nomli ilmiy maqolasida
qishloq xoʻjaligi klasterlarida mahsulotlarni ichki va xorij
bozorlariga eksport qilish (menejmenti, mahsulotlarni tashish, saqlash, qayta ishlash,
sublimatsiya qilish, quritish, ular tarkibidagi nitrat va nitritlarni aniqlash) jarayonlari,
Samarqand viloyati qishloq xoʻjaligida 2021
- 2022-yillar yakunlari taqqoslangan, xulosalar,
takliflar berilgan. Samarqand viloyatida tashkil etilgan chorvachilik klasterlari haqidagi
maʼlumotlar ham berilib, xorij mamlakatlarida mahsulot va tovarlarni yetkazib berish
tajribalaridan ayrimlari keltirilgan. Klasterlarni tuzishdagi va ular faoliyatini yuritishdagi
jarayonlarni takomillashtirishda menejment usull
arini qoʻllash masalalari yoritilgan.
Tangirov
(2025) “
Cho
ʻ
l-yaylovlari ekologik holati va ularning samaradorligini oshirish yo
ʻ
lari
”
nomli
ilmiy maqolasida
mamlakat choʻl
-yaylovlari degradatsiyalanish darajasining hozirgi holati
va uni qayta tiklash, ekologik barqarorlikni taʼminlaydigan innovatsion texnologiya “Yaylov
-
qorakoʻlchilik kompleksi”
modeli ishlab chiqarishga joriy etish va uning iqtisodiy samaradorligi
kabi masallar oʻrganilgan .
Tangirov
(2019) “Экономическая эффективность переработки
каракульских шкур”
nomli ilmiy maqolasida Cho
‘
l-yaylov chorvachilik fermalarida ishlab
chiqarilgan mahsulotlar fermer xo
‘
jaliklari qayta ishlash uchun umumiy ovqatlanish
korxonalariga yetkazib beriladi va xususiy tadbirkorlar, aholi tomonidan savdo va dehqon
bozorlarida sotish masalalari va usullari ko
‘
rib chiqilgan.
Yuqoridagi ilmiy maqolalar chorvachiligi mahsulotlari sotish tizimini takomillashtirish va
tarmoqni moderinizatsiyalash tizimini takomillashtirishda muhim manbalar hisoblanadi.
Ushbu tadqiqotlar sotish tizimini takomillashtirish rivojlanishda o
‘
z ta
’
sirini o
‘
rganishga xizmat
qiladi.
Tadqiqot metadologiyasi.
Ushbu tadqiqot ishida nazariy tahlil va kontent tahlili, empirik tadqiqot, kompleks tahlil,
statistik tahlil, kvantitativ va sifatli tahlil usullaridan foydalanildi.
Tahlil va natijalar muhokamasi.
Tashkiliy tadbirlar
–
yuqori mahsuldor, raqobatbardosh tegishli rangdagi va
rangbarang
likdagi (sur, ko‘k, kumush, po‘lati va boshqa.) va gul tipidagi (qavurg‘asimon, yassi,
qorako‘lcha) qorako‘l teri beradigan qorako‘l qo‘ylarining zavod tiplarini yaratish, zotning
mavjud genfondini saqlash va boshqa mamlakatlardagi qorako‘l qo‘yining genot
iplari bilan uni
boyitish, zarur iqtisodiy manfaatdorlik choralarini amalga oshirish, salohiyati yuqori naslli
qo‘chqorlar sperma bankini yaratish, genofondning saqlanishini ta’minlaydi va mavjud zotlarni
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun
www.sci-p.uz
82
takomillashtirishning muhim usullaridan biri hisoblanadi. Shuningdek, barcha
xo‘jaliklarni
avvalom bor dehqon
va aholi yordamchi xo‘jaliklarini yuqori mahsuldor ona qo‘ylar va naslli
qo‘chqorlar hamda ularning spermalari bilan ta’minlash
lozim;
-
yaylovlardan foydalanish va cho‘lda ozuqa tayyorlash qismida: yaylov o‘simliklari
degradatsiyaga uchraganligi sababli keyingi yillarda mollarning yaylovdan oladigan ozuqasi
miqdori keskin kamaygan. Bunga sabab, tabiiy yaylov ozuqa zaxirasiga nisbatan 3-
4 marta ko‘p
miqdordagi mollarning boqilishidir. Suv manbalarining eskrishi va ishdan chiqishi bir yaylov
maydonida mollar ortiqcha boqilishi, ikkinchisida esa boqilmasligiga olib kelmoqda. Shu
sababli yangi yaylov maydonlarini o‘zlashtirish, suv manbalari bilan bog‘liq bo‘lgan masalani
yechish, hosildorlikni hisobga olgan holda yaylovni boshqarish tizimini ishlab chiqish va uni
joriy
etish. Yaylovlardan ratsional foydalanish tizimini qo‘llash va yerning kadastr bahosini
aniqlash, yuqori hosili navlardan foydalangan holda degradatsiyalangan yaylov maydonlarini
fitomelioratsiyalash, urug‘ yetishtirish maydonlari tashkil etish, bosqichma
-bosqich
yaylovlarni suv manbalari bilan ta’minlash, hamda yuqori hosildorli (tabiiy yaylovga nisbatan
3-
5 barabor ko‘p hosil beradigan) su’niy yaylovlarni yaratish;
-
cho‘l
-yaylov chorvachiligi mahsulotlarini qayta ishlash qismida: birinchidan,
mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi, ularni qayta ishlovchi, agrosevis va aholiga madaniy-maishiy
xizmat ko‘rsatuvchi ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklar va agrofirmalarini shakllantirish;
ikkinchidan, joylarda
kooperatsiya asosida cho‘l
-yaylov mahsulotlaridan tayyor tovarlar
tayyorlovchi va ozuq-ovqat mahsulotlarini sotuvchi, hamda tayyor buyumlar ishlab chiquvchi
ixcham sanoat korxonalarini qurish;
-
tayyor tovar mahsulotlarini sotish qismida: qorako‘l terisi va undan tayyorlangan
mahsulotlarni ishlab chiqaruvchilar xalqaro mo‘yna auksionlarida muntaazam ishtirok
etishlari uchun,
shuningdek, qorako‘l teri, jun, mol terilaridan ishlangan buyumlarni sotish
maqsadida o‘zga yurtlarda savdo uylari ochishi
uchun davlat ularni qo‘llab
-quvvatlashi lozim;
-
tovar ishlab chiqaruchilar bilimini oshirish qismida: cho‘l
- yaylov mahsulotlarini
ishlab chiqarish va qayta ishlash bo‘yicha o‘quv
-
qo‘llanma tayyorlash, uni har bir ishlab
chiqaruvchiga yetkazish va ishlab chiqarish samarodorligini oshirish bo‘yicha joyl
arda
seminar-trenglar tashkil etish;
-
moddiy texnika ta’minoti qismida: ishlab chiqarish ehtiyojlari
uchun zarur
bo‘ladigan
jihozlar va materiallar xususan xorijiy mamlakatlardan yetkazib berilishida ishlab
chiqaruchilarga davlat imtiyozli sharoit yaratishi va moliyaviy yordam ko‘rsatishi
lozim.
Iqtisodiy tadbirlar.
Cho‘l
-yaylov chorvachiligi mintaqalarining ijtimoiy iqtisodiy
rivojlanish darajasi respublikaning o‘rtacha ko‘rsatkichidan 5
-6 marta kamligini hisobga olib,
ushbu iqtisodiy nochor hududlar rivojlanishini barqarorlashtirishga qaratilgan infratuzilmaviy
loyihalarini moliyalashtirish maqsadida jismoniy va yuridik shaxslar uchun bir foizlik
hamdardlik (solidarlik) solig‘ini 5
-
yil muddatga joriy etish va shakllantirilgan mablag‘larni
cho‘l
-yaylov chorvachiligi mahsulotlarini ishlab chiqarish va qayta ishlashni
moderinizatsiyalash va diver
sifikatsiyalashga yo‘naltirish maqsadga
muvofiq;
-
cho‘l
-yaylov chorvachiligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi va qayta ishlovchi
su’bektlarga zamonaviy agroservis xususan zooveterinariya xizmatlari ko‘rsatishni qishloq
joylarda shakllantirish uchun xususiy zooveternariya va boshqa turdagi agroservis xizmatlarini
ko‘rsatuvchi shaxobchalarni tashkil etish maqsadida
tadbirkorlarga tijorat banklaridan
imtiyozli kreditlar ajratilishi maqsadga muvofiq.
-
cho‘l
-yaylov chorvachiligi mahsulotlarini joylarda qayta ishlovchi xususiy, ixcham
sanoat korxonalarini tashkil etilishini yo‘lga
qo‘yish
maqsadida tadbirkorlarga davlat
moliyaviy
yordam ko‘rsatishi va tijorat banklaridan imtiyozli kreditlar ajratilishiga
ko‘maklashishi;
-
ixtisoslashga auksionlar naslli va boshqa mollar sotilishni yo‘lga qo‘yish,
shuningdek, zooveterinaiya, naslchilik, mollarni
go‘shtga so‘yish va boshqa xizmatlarni
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun
www.sci-p.uz
83
ko‘rsatadiga punkitlarni tashkil etish yo‘li bilan cho‘l
-yaylov chorvachiligi rivojlangan
mintaqalarda tadbirkorlarning iqtisodiy manfaatdorligini kuchaytirish;
-
cho‘l
-yaylov chorvachiligi mahsulotlarini qayta ishlash, saqlash, tashish va
iste’molchiga yetkazib berishning ilg‘or usullari va zamonaviy texnologiyalari hamda ularning
o‘zaro ishlab chiqarish
- shartnoma-
moliyaviy munosabatlari bo‘yicha maxsus o‘quv kurs
lari
tashkil etish;
-
zamonaviy texnologik jihozlarni, yuqori samadorligi texnologiyalar va mini sexlarni
sotib olishi uchun cho‘l
-
yaylov chorvachiligi mahsulotlarini qayta ishlovchi xo‘jalik va
korxonalarga uzoq muddatli kreditlar ajratish;
-
cho‘l
-yaylov chorvachiligida muhim vazifa
–
chorvador-
xo‘jayin shakllanishiga
qulay muhit yaratish hisoblanadi. Buning uchun bozor maydoni, bozorning barcha tarkibiy
bo‘linmalari (ishlab chiqarish, qayta ishlash, savdo, ijtimoiy
-
iste’mol infratuzilmasi va tijorat
-
vositachilik tashkilotlari) va ularning o‘zaro faoliyat ko‘rsatish mexanizmlari, bosqichma
-
bosqich xususiy mulkka aso
slangan fermer va ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklari, hamda
agrofirmalar va boshqa xo‘jalik yuritish shakllarini cho‘l mintaqalarida
tashkil etish, bunda
ishlab chiqarish, mahsulotlarni sotish va foydani taqsimlashda ishlab chiqaruvchining iqtisodiy
erkinligi ta’minlanadi.
Texnologik tadbirlar:
Respublika yaylovlaridan ratsional foydalanish uchun mavjud
shaxtali quduq va skvajinalarni moderinizatsiyalash va yangi suv manbalarini ishga tushirish
hisobiga suv bilan ta’minlanmagan yaylovlarni o‘zlashtirish hamda yaylov aylanmasi tizimidan
samarali foydalanish. Shu bilan birgalikda yaylovni himoyalovchi ixotazorlarini barpo qilish va
yuqori hosilli ko‘pkomponentli yaylov agrofitotsenozlarini yaratish yo‘li bilan ularni tubdan
yaxshilash;
-
poda tarkibini va sifatini takomillashtirish (ona qo‘y salmog‘i kami bilan 70
-75 %)
hamda seleksiya va naslchillik ishlarini tubdan yaxshilash hisobiga cho‘l
-yaylov chorvachiligi
mahsulotlari raqobotbardoshligini ta’minlash va ishlab
chiqarishni ko‘paytirish;
-
cho‘l
-yaylov chorvachiligida mahsulotlarini ishlab chiqarish va qayta ishlash jarayonida
resursotejamkor va atrof
–
muhitni muhofazalovchi texnologiyalardan foydalanishning
dolzoribligi, bozor talablaridan kelib chiqqan holda xo‘jaliklar faoliyati qorako‘l
teridan go‘sht
ishlab chiqarishga yo‘naltirilganligi (katta yoshlilarni bo‘rdoqilash va 2
-
3 oylik qo‘zilardan qo‘zi
go‘shti yetishtirish), cho‘l
-yaylov chorvachiligi urchitiladigan joylarda qayta ishlash
korxonalarini qurish, qorako‘l terisi, mol terilari, jun, go‘sht, sut va boshqa mahsulotlarni qayta
ishlaydigan zamonaviy texnologiyalar bilan ularni jihozlash;
-
cho‘l
-yaylov
chorvachiligi
majmuasiga
kiruvchi
barcha
korxonalarda
zooveterinariya tadbirlarini yuqori darajada tashkil etish.
Ekologik tadbirlar:
Cho‘l
-yaylov chorvachiligi joylashgan mintaqalardagi aholini doimiy
ish o‘rinlari, shuningdek, ichimlik suvi, oziq
-ovqat mahsulotlari, tabiiy gaz, elektr energiyasi va
boshqa kundalik zarur ehtiyojlar ta’minotini tubdan yaxshilash, tabiiy yaylovlar
degradatsiyasini bartaraf qilish va inqrozga uchragan yaylov maydonlarini tiklash;
-
innovatsion texnologiyalardan foydalanib, mollar go‘ngidan biogaz ishlab
chiqarishni tashkil etish.
Xulosa va takliflar.
C
ho‘l
-yaylov chorvachiligida yuqori mahsuldor, raqobatbardosh tegishli rangdagi,
rangbarang
likdagi va gul tipidagi teri beradigan qorako‘l qo‘ylarining zod tiplarini yaratish,
yaratilgan
zotning mavjud genfondini saqlash, qorako‘l qo‘yining genotiplari bilan uni boyitish,
zarur iqtisodiy manfaatdorlik choralarini amalga oshirish, salohiyati yuqori naslli qo‘chqorlar
sperma bankini yaratish, genofondning saqlanishini ta’minlaydi va mavjud
zotlarni
takomillashtirishning muhim usullaridan biri hisoblanadi. Barqaror rivojlanishini, oziq-ovqat
va xom ashyo hamda tayyor tovar mahsulotlari ishlab chiqilishi ko‘payishini ta’minlaydi,
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun
www.sci-p.uz
84
shuningdek, tarmoq iqtisodiy samaradorligi oshishiga imkoniyat yaratadi.
Q
orako‘l qo‘yini oziqlantirishda ozuqa tayyorlashning samarali texnologiyalaridan
foydalanib, ularni to‘la qiymmatli (oqsil va vitaminlar bilan boyitilgan) ozuqalar bilan
ta’minlash, yaylovning hosildorligini hisobga olgan holda ehtiyot zaxira ozuqani tayyo
rlashni
taqozo etadi.
Cho‘l
-
yaylov
chorvachiligi
mintaqalarida
xo‘jalik
yuritish
shakllarini
mukammalashtirish davrida soliq, kerdit, boj, sug‘urta, lizing, ijara to‘lovlari va zarur moddiy
resurslar, mashina va mexanizmlar hamda jihozlar xarid qilishda davlat tomonida imtiyozlar
kamida 5-yilga belgilanishini; bozorning boshqa turlari bilan birgalikda respublikada naslli
qorako‘l qo‘ylari
bozori, mo‘yna va qorako‘l terisi auksionini tashkil etish.
Chorvachilik
xo‘jaliklari bilan tayyorlov, qayta ishlash, sotish va ularga xizmat qilishga
ixtisoslashgan subyektlar o‘rtasidagi o‘zaro shartnomaviy munosabatlarning qonuniy va
huquqiy jihatdan ustuvorligini belgilash asosida tomonlarning o‘zlariga yuklatilgan
majburiyatlarining bajarilishi, ularning javobgarliklari, huquqlari va vazifalarini bozor
tamoyillariga mos kelishini ta’minlash
lozim.
Innovatsion
texnologiyalar
hisobiga
mollarni
ozuqlantirish
va
saqlashni
takomillashtirish hamda ozuqa tayyorlashning zamonaviy texnologiyalaridan foydalanilgan
holda ularni to‘la qiymmatli ozuqalar bilan ta’minlash, yaylov hosildorligini hisobga olgan holda
ehtiyot zaxira ozuqa tayyorlash kerak.
Yaylov o‘simlik qoplamidan ratsional foydalanish, tiklash va ularning hosildorligini
oshirish, biologik xilma-
xilikni himoyalash va boyitish, cho‘l hududlarining ekologik holatini
yaxshilash va tarmoqning iqtisodiy samaradorligini oshirish mumkin.
Adabiyotlar/Литература/References:
Alikulov, A., Eshmuradov, U., & Abdushukurov, K. (2024). Improving Cost Accounting for
Sales of Agricultural Products in Farms. YASHIL IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT, 2(1).
Egamovich, T. A., & Khojayarovich, N. S. (2022). INNOVATIVE TECHNOLOGIES FOR
PROCESSING OF KARAKUL PELTS AND THEIR ECONOMICAL EFFICIENCY. Berlin Studies
Transnational Journal of Science and Humanities, 2(1.1 Economical sciences).
Nurmanov, S. (2024). THE IMAGE OF A BIRD AS AN INDEPENDENT ELEMENT IN
HISTORICAL AND ARCHITECTURAL OBJECTS. Western European Journal of Historical Events and
Social Science, 2(11), 35-38.
Nurmanov, S., Eshimova, G., & Daniyarov, X. (2024). Raqamli iqtisodiyotning bugungi
kundagi holati. YASHIL IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT, 2(1).
Rahmiddin o’g, Y. J. R., & Tirkashev, F. M. (2025). " TURIZM SOHASI KLASTERLASHUVI
SHAROITIDA
INFRATUZILMANING
SAMARALI
RIVOJLANISHI
UCHUN
USTUVOR
VAZIFALARNIBELGILASH". INNOVATIVE
DEVELOPMENTS
AND
RESEARCH
IN
EDUCATION, 3(35), 15-23.
Rahmiddin o’g, Y. J. R., & Tirkashev
, F. M. (2025, January). " TURIZM SOHASINI JAMIYATGA
TADQIQ QILISHNING KONTSEPTUAL ASOSLARI". In INTERNATIONAL SCIENTIFIC RESEARCH
CONFERENCE (Vol. 3, No. 30, pp. 242-250).
Rahmiddin o’g, Y. J. R., & Tirkashyev, F. M. (2024). AGROTURIZMNI RIVOJLANTIRISHNING
XALQARO AMALIYOTI. JOURNAL OF INNOVATIONS IN SCIENTIFIC AND EDUCATIONAL
RESEARCH, 7(12), 70-77.
RAKHMATOV, B. (2024). THEORETICAL ASPECTS OF THE PROBLEM RESOURCE
SAVING. Gospodarka i Innowacje., 46, 198-209.
Salamov I., va boshqalar (2024)
“Qishloq xo‘jaligi klasterlarida mahsulotlarni ichki va xorij
bozorlariga eksport qilish jarayonlari menejmenti” “AGRO KIMYO HIMOYA VA O‘SIMLIKLAR
KARANTINI” Ilmiy
-
amaliy jurnal “YEM
-XASHAK YETISHTIRISHDAGI MUAMMOLAR, ULARNING
YECHIMI VA ISTIQBOLDAGI VAZI
FALAR” mavzusidagi Xalqarp ilmiy
-amaliy anjuman Maxsus son.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun
www.sci-p.uz
85
Salamov, I., Nurmanov, S., & Hotamov, A. (2024). Chorvachilik tarmog ‘ida mahsulotlarni
qayta ishlash samaradorligini oshirish imkoniytlari. YASHIL IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT, 2(1).
Salamov, I., va boshqalar (2024). Chorvachilik tarmoqlarida otchilik infratuzilmasining
hozirgi holati va istiqboldagi iqtisodiy samaradorligini oshirish imkoniyatlari. YASHIL
IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT, 2(1).
Tangirov A.,
Nurmanov Sh. (2025)
Choʻl
-yaylovlari ekologik holati va ularning
samaradorligini oshirish yoʻllari. Scienceproblems.uz ijtimoiy
-gumanitar fanlarning dolzarb
muammolari. № 2 (5) (ISSN: 2181
-1342 (Online)
Сайт
: https://scienceproblems.uz DOI:
10.47390/SPR1342V5I2Y2025)
Tirkashyev, F. M. (2025). INTELLEKTUAL MULK TOIFASINI TAVSIFLASH. SCIENTIFIC
APPROACH TO THE MODERN EDUCATION SYSTEM, 3(32), 92-98.
Xamdamova, N., va boshqalar (2024). Chorvachilikning mamlakat iqtisodiyotidagi
ahamiyati va uning rivojlanishi. YASHIL IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT, 2(1).
Тангиров
А
.
Э
.,
Рурманов
Ш
.
Х
.,
Урунова
Н
.
У. (2019) “Экономическая
эффективность
переработки
каракульских
шкур”. Международной на учно
-
практической конференции
«GLOBAL CIENCE AND INNOVATIONS: CENTRAL ASIA
» НУР
-
СУЛТАН.
