ПЕРСПЕКТИВЫ ПОВЫШЕНИЯ ИНВЕСТИЦИОННОЙ АКТИВНОСТИ В СЕЛЬСКОМ ХОЗЯЙСТВЕ | Экономическое развитие и анализ

ПЕРСПЕКТИВЫ ПОВЫШЕНИЯ ИНВЕСТИЦИОННОЙ АКТИВНОСТИ В СЕЛЬСКОМ ХОЗЯЙСТВЕ

inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
f
25-27
0
Поделиться
Джуманиязов, У. (2024). ПЕРСПЕКТИВЫ ПОВЫШЕНИЯ ИНВЕСТИЦИОННОЙ АКТИВНОСТИ В СЕЛЬСКОМ ХОЗЯЙСТВЕ. Экономическое развитие и анализ, 2(8), 25–27. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/eitt/article/view/48905
0
Цитаты
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В данной статье говорится о реформах, реализованных в сельском хозяйстве нашей страны за последние годы, а также о перспективах на будущее. Анализируются инвестиции в сельское хозяйство.


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, avgust

www.e-itt.uz

25


QISHLOQ XOʻJALIGIDA INVESTITSIYALAR

FAOLLIGINI OSHIRISHNING ISTIQBOLLARI

Djumaniyazov Ubbiniyaz

Qoraqalpogʻiston qishloq xoʻjaligi va agroterxnologiyalar instituti

ORCID: 0009-0008-0923-4950

ubbinyaz@mail.ru

Annotatsiya.

Ushbu maqolada soʻnggi yillarda mamlakatimiz qishloq xoʻjaligida amalga

oshirilayotgan islohotlar, shuningdek kelajakdagi istiqbollar haqida soʻz yuritiladi. Qishloq

xoʻjaligiga kiritilayotgan investitsiyalar tahlil qilinadi.

Kalit soʻzlar:

investitsiya, qishloq xoʻjaligi, infrastruktura, import, eksport, klaster, fermer,

mehnat resurslari, modernizatsiya.

ПЕРСПЕКТИВЫ ПОВЫШЕНИЯ ИНВЕСТИЦИОННОЙ АКТИВНОСТИ В

СЕЛЬСКОМ ХОЗЯЙСТВЕ

Джуманиязов Уббинияз

Каракалпакский институт сельского хозяйства

и агротехнологий

Аннотация.

В данной статье говорится о реформах, реализованных в сельском

хозяйстве нашей страны за последние годы, а также о перспективах на будущее.

Анализируются инвестиции в сельское хозяйство.

Ключевые слова:

инвестиции, сельское хозяйство, инфраструктура, импорт,

экспорт, кластер, фермер, трудовые ресурсы, модернизация.

PROSPECTS FOR INCREASING INVESTMENT ACTIVITY IN AGRICULTURE

Djumaniyazov Ubbiniyaz

Karakalpak Institute of Agriculture and Agrotechnologies

Abstract.

This article talks about the reforms implemented in the agriculture of our country

in recent years, as well as future prospects. Investments in agriculture are analyzed.

Key words:

investment, agriculture, infrastructure, import, export, cluster, farmer, labor

resources, modernization.

Kirish.

Qishloq xo'jaligini samarali va barqaror rivojlantirishning zaruriy sharti - bu ularga etarli

miqdorda investitsiya kiritishdir. Qishloq xo'jaligi siyosatining muhim vazifasi - qishloq

xo'jaligiga investitsiyalar darajasini oshirish uchun qulay shartsharoitlarni yaratishdir.

Investitsiya - daromad (foyda) olish maqsadida iqtisodiyotda pul (kapital)ning uzoq muddatli

qo'yilmasi. Ular yaratuvchanlikni, asosiy fondlarni kengaytirish, rekonstruksiya qilish va texnik
jihatdan qayta jihozlash, shuningdek ular bil

an bog‘liq aylanma mablag‘larning o‘zgarishini aks

ettiradi.

UO

K: 330.322

VIII SON

AVGUST, 2024

25-27


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, avgust

www.e-itt.uz

26

Qo'shimcha ravishda, investitsiyalar - qimmatli qog'ozlarga patent intellektual mulk

huquqlarini olish va boshqalar. Investitsiyalar - daromad (foyda) keltiradigan yoki ma'lum

ijtimoiy samaraga erishuvchi tadbirkorlik faoliyati ob'ektlariga kiritiladi. Iqtisodiy

kategoriyalar uchun investitsiyalar quyidagi xususiyatlarga ega: u sanoat tarmoqlari va qishloq

xo'jaligining iqtisodiy rivojlanishiga bog'liq; resurslardan samarali foydalanishni ta’minlaydi;

investitsiyalarni qaytarish ehtimoli xavfi; Resurs iste'moli va samaradorlik o'rtasidagi (odatda

uzoq muddatli) vaqtinchalik (o'lchov birligi) aniqlik bor. Qishloq xoʻjaligidagi investitsiya

faoliyati yuridik shaxs, fermer va fermer, fuqaro va davlatning investitsiyalar amalga oshirish

boʻyicha amaliy harakatla

ri majmuidir.

Adabiyotlar sharhi.

Rossiyalik olim Kravchenko (2022) maqolasida qayd etishicha qishloq xo'jaligiga faol

investitsiyalar oziq-ovqat zaxiralarining ko'payishini ta'minlaydi, iqtisodiyotni rivojlantirishga,
yangi ish o'rinlari yaratishga, qishloq infratuzilmasini rivojlantirishga, tashkilotlarning texnik

jihozlarini modernizatsiya qilishga katta hissa qo'shadi va shu orqali qishloq hayotining
jozibadorligi uchun sharoit yaratadi.

Ushachev, Maslova, Zaruk, Avdeev (2022) tadqiqotchilarning fikricha qishloq xo‘jaligiga

kiritilayotgan investitsiyalar hajmiga ta’sir etuvchi muhim omillardan biri bu davlat tomonidan

qo‘llab

-

quvvatlanayotganligidir, chunki qishloq xo‘jaligi ko'plab xavf

-xatarlarga duchor bo'ladi.

Tadqiqot metodologiyasi.

Tadqiqotda iqtisodiy tatqiq etish metodologiyasi, tizimli tahlil, taqqoslash, ekspert

baholash, iqtisodiy-statistik kabi iqtisodiy jarayonlarni tadqiq etish usullaridan keng

foydalanildi.

Tahlil va natijalar muhokamasi.

Oʼzbekiston Respublikasida 2021 yilda asosiy kapitalga yoʼnaltirilgan investitsiyalar 245

trillion soʼm yoki 2020 yilga nisbatan 5,2 foiz koʼp investitsiyalar oʼzlashtirilgan. Jumladan,

korxonalar va aholining oʼz vositalari 38,1 foizni, chetdan qabul qilingan mablagʼlar 61,9 foizni

tashkil etdi. Chetdan qabul qilingan mablagʼlar tarkibini chuquriroq tahlil qilganda davlat
buyudjeti 8,8 foiz, banklarning kreditlari va boshqa qarz mablagʼlari 8,0 foiz, chet el

investitsiyalari va kreditlari 42,7 foizni tashkil etgan. Yoki mamlakat tashqi savdosida eksport

15,1 mld. АQSh dollari, import esa 21,1 mlrd.

АQSh dollarini tashkil etgan yoxud farqi 28,4 foizga eksport importga nisbatan kam.

Umuman olganda mamlakatimiz iqtisodiyotida xorijiy investitsiyalarga boʼlgan ehtiyoj

salmoqli oʼrinni egallamoqda. Endi jalb qilinayotgan sarmoyalardan mamlakat ichida qay

darajada foydalanilayotganligiga agrar soha misolida nazar tashlaydigan boʼlsak, qishloq

xoʼjaligida olib borilgan islohotlar natijasida, yer maydonlari toʼliq xususiy klaster va

kooperatsiyalarga berilgani paxtachilikda hosildorlikni bir yilda oʼrtacha 10

foizga oshirish

imkonini yaratdi. Meva-

sabzavotchilik, gʼallachilik va chorvachilikda ham 500 ga yaqin klaster

va kooperatsiyalar faoliyati yoʼlga qoʼyildi.

Buning natijasida, pandemiyaning salbiy taʼsiriga qaramasdan, 1 milliard dollarlik

mevasabzavot eksport qilindi. 91 ming gektar yer maydoni qaytadan foydalanishga kiritildi.

133 ming gektar yoki oʼtgan yilga nisbatan 2 barobar koʼp maydonda suvni tejaydiga

n

texnologiyalar joriy etildi. Oʼtgan yillarda qishloq xoʼjaligi yerlarning unumdorligini yanada

oshirish maqsadida sugʼoriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash va suv

resusrslaridan oqilana foydalanish davlat dasturini amalga oshirish doirasida agrar sohaga

xorijiy investitsiyalarning joriy etilishi natijasida koʼplab gidrotexnik inshoot va sugʼorish

tarmoqlari qurlib, qishloq xoʼjaligini modernizatsiya qilish, raqamlashtirish, yerning

unumdorligini oshirish, zamonaviy agrotexnologiyalarni joriy etishga 600 million dollardan

ziyod kredit va grant mablagʼlari jalb qilindi.


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, avgust

www.e-itt.uz

27

Suvni tejaydigan texnologiyalar joriy etiladigan yer maydonlari 5 barobarga koʼpaytirilib,

430 ming gektarga yetkazilishi, 90 ming gektar yangi yerlar oʼzlashtirilishi koʼzda tutilgan.

Islohatlarning hozirgi bosqichida qishloq xoʼjalgi mahsulotlarini qayta

ishlashga alohida eʼtibor

berilmoqda. Yetishtirilgan qishloq xoʼjalik mahsulotlari nafaqat mamlakat aholisini isteʼmoliga,

balki chet ellarga ham eksport qilinmoqda. Xaridorlar orasida faqat qoʼshni mamlakatlar emas,
balki Yevropa va Аmerika singari olis oʼlka mamlakatlari borligi ham diqqatga sazovar.

Mamlakatimiz tadbirkorlari chet ellik sheriklar bilan qoʼshma korxonalar barpo etishga jiddiy

eʼtibor qaratishmoqda, chunki bunday hamkorliklar jahon bozoriga chiqish uchun imkon

yaratadi. Qishloq xoʼjaligig

a investitsiyalarni jalb etishda eng avvalo, yangi yerlarni

oʼzlashtirish, hosidorlikni oshirish hisobiga oʼsimlikchilik tarmogʼini rivojlantirishga,

chorvachilikda esa chorva mollarining zotini yaxshilash, chorvaning ozuqa bazasini

mustahkamlash, shuningdek, baliqchilik, asalarichilik, parrandachilikni rivojlantirishga

qaratilmoqda.

Xulosa va takliflar.

Bizning fikrimizcha, kelgisida investitsiyalarni qishloq

xoʼjaligining boshqa sohalariga

ham yoʼnaltirishga alohida etibor qaratish lozim deb

hisoblaymiz va tadqiqot kuzatuvlariga asoslangan holda jalb etilgan investitsiyalar

samaradorligini oshirish borasida quyidagi takliflarni bildiramiz:

-

iqtisodiyotning ustivor sohalarini moliyalashtirishda xorijdan toʼgʼridan

-

toʼgʼri

investitsiyalarni jalb etish, hamda davlat kafolati ostida olingan kreditlarni faqat uzoq

muddatlarga kichik foizlarda jalb qilish;

-

investitsiyalar asosan import oʼrnini bosuvchi va eksportga yoʼnaltirilgan ishlab

chiqarish potentsialini rivojlantirishga, yangi ish oʼrinlarini yaratishga safarbar etilishi lozim,

shu jumladan import oʼrnini bosuvchi tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga yoʼnaltirish;

- paxta xom-ashyosini qayta ishlovchi va tayyor mahsulot chiqaruvchi fabrikalar

qurilishiga, meva-

sabzavotlarni qayta ishlovchi kichik korxonalarga, tomchilatib sugʼorish va

suvni tejaydigan boshqa sugʼorish texnologiyalarini joriy etishga moʼljallangan lo

yihalarni

koʼpaytirishga e’tibor qaratish;

-

qishloq xoʼjalik texnikalari bilan taʼminlash sohalarga koʼpiroq davlat kafolatidagi

investitsiya loyihalarini jalb etish, jalb qilinadigan investitsiyalar miqdorini belgilashda esa

qishloq xoʼjalik tarmogʼining mamlakat YaIMidagi salmogʼiga monand ravis

hda taqsimlash;

-investitsiya loyihalarini tuzishda aslo pala-

parishlikka yoʼl qoʼyib boʼlmaydi, ularni puxta

xisob-

kitob qilib amalga oshirishga va fermer xoʼjaliklari va boshqa tadbirkorlarning oʼz

mablagʼlarini koʼproq jalb etish lozim.

Bundan tashqari fermer xoʼjaliklarga meʼyoriy

-huquqiy sharoitlarda ham imkoniyatlar

yetarli darajada emas. Jumladan, “Fermer xoʼjaliklari toʼgʼrisida”gi qonunning 1998 yilgi qabul

qilingan variantida agar fermer yerdan foydalanishda uch yillik oʼrtacha hos

ildorlikni

pasaytirib yuborsa yer fermerdan olib quyilishi mumkin edi, keyingi 2004 yildagi qonun

boʼyicha bir martalik xatolikda yer olib quyilishi mumkin. Fermerlarni kuchli nazorat bilan

emas, balki iqtisodiy richag bilan boshqarish kerak. Masalan, shartnomada kelishilgan reja

bajarilmadimi qonunda va shartnomada koʼrsatilgan tartib asosida ish yuritish yoki yer soligʼini

oshirish orqali boshqarish usulini qoʼllash maqsadga muvofiqdir.

Adabiyotlar

/Литература/

Reference:

Кравченко.Т.С (2022) Инвестициооная активность в отраслях аграрного сектора //

Вестник аграрной науки. –С .97

-105.

Ушачев И.Г, Маслова В.В, Зарук Н.Ф, Авдеев М.В (2022) Механизмы инвестициооного

процесса в аграрном комплексе России // Вестник Российской академии наук. –С. 140

-149.

Библиографические ссылки

Кравченко.Т.С (2022) Инвестициооная активность в отраслях аграрного сектора // Вестник аграрной науки. –С .97-105.

Ушачев И.Г, Маслова В.В, Зарук Н.Ф, Авдеев М.В (2022) Механизмы инвестициооного процесса в аграрном комплексе России // Вестник Российской академии наук. –С. 140-149

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов