Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
139
TEMIR YO‘L TRANSPORTI KORXONALARIDA
MOLIYAVIY HISOBNI XALQARO
STANDARTLAR ASOSIDA TASHKIL QILISHNING O‘ZIGA XOS JIHATLARI
Misirov Xurshid Mamasobirovich
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
ORCID: 0009-0007-3237-9624
Annotatsiya.
Maqolada temir yo‘l transporti korxonalarida moliyaviy hisobni tuzish, hisob
siyosatini shakllantirish, ma’lumotlarni hujjatlashtirish hamda moliyaviy
hisobotlarda aks
ettirish va xalqaro standartlarga muvofiq yuritishdan iboratdir.
Kalit so‘z
lar
:
temir yo‘l transporti korxonalari, moliyaviy hisob, moliyaviy hisobotning
xalqaro standartlari, moliyaviy hisobot, hisob siyosati baholaridagi o‘zgarishlar, o‘
tgan davrlar
xatosini tuzatish, retrospektiv, perspektiv usullar.
ОСОБЕННОСТИ ОРГАНИЗАЦИИ ФИНАНСОВОЙ ОТЧЕТНОСТИ НА ПРЕДПРИЯТИЯХ
ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНОГО ТРАНСПОРТА НА ОСНОВЕ МЕЖДУНАРОДНЫХ СТАНДАРТОВ
Мисиров Хуршид Мамасобирович
Ташкентский государственный экономический университет
Аннотация.
В статье рассмотрены вопросы подготовки финансовой отчетности
на предприятиях железнодорожного транспорта, формирования учетной политики,
документального оформления данных и их отражения в финансовой отчетности и
управлении в соответствии с международными стандартами.
Ключевые слова:
предприятия железнодорожного транспорта, финансовый учет,
международные стандарты финансовой отчетности, финансовая отчетность,
изменения в оценках учетной политики, исправление ошибок прошлых периодов,
ретроспектива, перспективные методы.
PECULIARITIES OF ORGANIZING FINANCIAL ACCOUNTS IN RAILWAY TRANSPORT
ENTERPRISES BASED ON INTERNATIONAL STANDARDS
Misirov Khurshid Mamasobirovich
Tashkent State University of Economics
Abstract.
The article deals with the preparation of financial accounts in railway transport
enterprises, the formation of accounting policies, the documentation of data and the reflection in
financial reports and management in accordance with international standards.
Keywords:
railway transport enterprises, financial accounting, international standards of
financial reporting, financial reporting, changes in accounting policy estimates, correction of
errors of past periods, retrospective, prospective methods.
UO
‘
K: 657.01
IX SON - SENTYABR, 2024
139-144
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
140
Kirish.
Hozirgi raqamli iqtisodiyot sharoitida jadal rivojlanib borayotgan bir davrda barcha
davlatlar qatorida
O‘zbekiston
Respublikasida tadbirkorlik faoliyatini olib boruvchi korxonalar
ham iqtisodiy jihatdan rivojlanish va tovar aylanmasi hajmini o‘sishga harakat qilmoqda. Shu
sababdan temir yo‘l transporti korxonalari faoliyat jarayonlarini raqamlashtirish
,
zamonaviylashtirish va xorijiy investorlarni jalb qilish maqsadga muvofiqdir.
Ma’lumki respublikamizda faoliyat yuritayotgan “O'zbekiston temir yo'llari” aksiyadorlik
jamiyati (AJ) eng muhim sohalardan bo‘lib, bu sohani har tomonlama rivojlantirish maqsa
dida
temir yo‘l transporti korxonalarini rivojlangan xorijiy davlatlar bilan ish
tajribalarini o‘rganish,
yangiliklarni amaliyotga
joriy etish
yuzasidan hamkorlikni yanada yaxshilash lozim.
Bu borada
O‘zbekiston
Respublikasi Prezidenti
Sh.M.Mirziyoev
(2021)
ta’kidlaganidek,
aholiga har tomonlama ko‘maklashish zarur deb ta’kidlagan,
20 avgust 2021 yildagi
murojaatida. Shunday ekan, temir yo‘l transporti korxonalari
ga investitsiyalarni jalb qilish
hamda investorlar sonini ko‘paytirish, zamonaviy texnika va te
xnologiyalarni joriy qilishni
kengaytirish lozim.
Shuni takidlash lozimki, “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ tomonidan 2022
-yil yakunlariga
ko‘ra yuk tashish aylanmasi 24.9 milliard tonna/km.ni, yo‘lovchilarni tashish aylanmasi 3510
mln yo‘lovchi/km.ni tashk
i
l etgan, bu ko‘rsatkichlardan ko‘rinib turibdiki, temir yo‘l
korxonalari
mamlak
at iqtisodiyotiga yuqori hissa qo‘shganligini ko‘rsatib turibdi, lekin bu
ko‘rsatgichlar ko‘lamini kengaytirish orqali
temir yo‘l transporti sohasini kelgusida iqtisodiy
rivojlanishi va zamonaviylashuvi zarurligini inobatga olgan holda, sohaga kiritilayotgan
investitsiyalar ulushini ko‘paytirish, qolaversa
hizmatlar sifatini oshirish va yaxshilash davr
talabidir.
Albatta hozirgi vaqtda, har bir sohaga xorijiy investorlarni hamda kreditorlarni jalb qilish,
bu o‘z navbatida bo‘lg‘usi sarmoyadarlarning ishonc
hini, qiziqishini oshirish maqsadida
korxonalar moliyaviy hisobotini xalqaro standartlar asosida tuzish va taqdim etishi lozim.
Mazkur jarayonga O‘zbekiston Respublikasi Prezi
dentining 2020 yil 24 fevraldagi
“Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o‘tish bo‘yicha qo‘shimcha chora
-tadbirlar
to‘g‘risida”gi PQ
-4611 sonli (Qaror, 2020) qarori qabul qilindi.
Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlar asosida tuzish uning shaffofligini va
foydalanuchilar uchun tushunarli bo‘lishini ta’minlashga xizmat qilad
i. Shundan kelib chiqqan
holda temir yo‘l transporti korxonalari moliyaviy hisobotlarni xalqaro standartlar asosida
tuzish va taqdim etishi muhim ahamiyat kasb etadi.
Adabiyotlar sharhi.
Mavzuga oid adabiyotlar tahlili, moliyaviy hisobning xalqaro standartlari asosida tashkil
etish bo‘yicha xorijiy va mahalliy iqtisodchi olimlar o‘z fikrlarini bildirganlar.
Xorijiy iqtisodchi olim Sutton (2004) moliyaviy hisob
–
bu moliyaviy xulosalar chiqarish,
tashkilotning buxgalteriya hisobi tizimidan olingan ma
’lumotlar va uni tashkilotdan tashqarida
bo‘lgan foydalanuvchilar manfaatiga xizmat qiladigan yillik hisobotlar shaklida (tez
-tez) nashr
etish jarayonidir tariflagan.
Kieso, Weygandt, Warfield (2004) moliyaviy hisob - tashqi va ichki foydalanuvchilar
uchun yaxlit holda korxonaning moliyaviy hisobotlarini tayyorlash bilan yakunlanadigan
jarayondir deb ta’kidlagan.
Needles, Anderson, Caldwell (1987) moliyaviy hisob
–
bu tashkilot ichidagi menejerlar
tomonidan qo‘llaniladigan ma’lumotlarga qo‘shimcha ravishda
, tashkilotdan tashqaridagi
foydalanuchilarga taqdim etiladigan buxgalteriya ma’lumotlarini anglatadi hamda qaror qabul
qilish uchun foydali bo‘lgan ma’lumotlarni va taqdim etuvchi qa
yta ishlaydigan axborot
tizimidir degan fikirni bildirganlar.
Arnold, Hope, Southworth, Kirkham (1994) moliyaviy hisob
–
bu menejerlarning
harakatlarini baholash va kelajakni bashorat qilish uchun qaror qabul qiladigan ma’lumot
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
141
to‘plamidir degan fikirni be
rgan.
Getman, Terexova, Shneydman (2004) moliyaviy hisob - bu tashqi foydalanuvchilar
uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni olish uchun amalga oshiriladigan buxgalteriya hisobidagi
ma’lumotlar. U qat’iy tartibga solinadi va belgilangan tartiblarga bo‘ysunadiga
n, buxgalteriya
hisobi qoidalari (standartlari)ga muvofiq tuzilgan hujjatdir deb fikr bildirganlar.
Kondrakov (2008) “Moliyaviy hisob
- bu nafaqat ichki boshqaruv uchun foydalaniladigan,
balki kontragentlarga, ya’ni uchinchi tomon foydalanuvchilariga ham
xabar qilinadigan
ma’lumotlarni qamrab oladi”, deb hisoblaydi.
Pardaev, Pardaevalar (2008)
moliyaviy hisobga quyidagicha ta’rif bergan. Moliyaviy hisob
-
bu tashqi foydalanuvchilarni moliyaviy hisobot ma’lumotlari bilan ta’minlashdir.
Yuqoridagi iqtisodchi olimlar tomonidan bildirilgan fikrlarga asoslanib, moliyaviy
hisobga qu
yidagicha ta’rif berildi.
Moliyaviy hisob
–
bu manfaatdor foydalanuvchilarning keng doirasiga taqdim etiladigan
ma’lumotlar bo‘lib, bu ma’lumotlardan foydalangan holda moliyaviy hiso
botlarni tayyorlash va
korxona faoliyati to‘g‘risidagi ma’lumotlarni to‘plash hamda ro‘yxatga olish jarayonidir
27
.
Umuman olganda, moliyaviy hisob an’anaviy hisobini o‘zida mujassam etgan holda,
xo‘jalik faoliyatini boshqarishda unga xos bo‘lmagan ma’lumotl
arni shakllantirish va yurtishda
etiyoj sezmaydigan (bu bilan xo‘jalik ichidagi ba’zi muomilalarni o‘z ichiga olivchi) odatiy hisob
turi hisoblanadi.
Moliyaviy hisobning asosiy vazifasi korxonaning moliyaviy natijalarini, uning mulkiy va
moliyaviy holatini hisobga olishning ishonchliligi hisoblanadi.
Tadqiqot metodologiyasi.
Maqolada analiz va sintez, guruhlash, taqqoslash, induksiya va deduksiya, monografiya,
kuzatish va boshqa usullaridan keng foydalanilgan.
Tahlil va natijalar muhokamasi.
Temir yo‘l
transporti korxonalarida moliyaviy hisob va hisobotlarni milliy standartlardan
halqaro standartlarga o‘tkazish 2015 yildan boshlab, xalqaro standartl
ar asosida
transformatsiya qilish orqali yo‘lga qo‘yilgan. Bu esa moliyaviy hisobotdan tashqi
foydalanuvchilar uchun nashr qilingan moliyaviy hisoblarga qiziqishni ortirmoqda.
Shu sababli, 2015 yildan buyon, temir yo‘l transporti korxonalarida e’lon qilib
kelinayotgan moliyaviy hisobotlar birinchi transformatsiya qilingan vaqtda 3 ta davrni, undan
so‘ng yil ox
iri va yil boshiga 2 ta davrni hisobga olgan holda tuzilib kelingan.
Moliyaviy hisobni tashkil qilishda eng asosiy hujjatlardan biri bo‘lgan hisob si
yosati
hisoblanadi 8-
BHXS “Hisob siyosati” baholardagi o‘zgarishlar va xatolar” nomli xalqaro
standartlarga muvofiq tarzda tuziladi.
Shundan kelib chiqqan holda, temir yo‘l transporti korxonalarida hisob siyosatini xalqaro
standartlar asosida tuzish ushbu korxona va uning tarkibidagi korxonalar uchun moliyaviy
hisobni to‘g‘ri tashkil etishda asosiy hujjatlarda
n
biri bo‘lib hisoblanadi.
Temir yo‘l transporti korxonalarida moliyaviy hisobot shakillari xalqaro standartlarga
ko‘ra quyidagi shakillardan iborat:
-
moliyaviy holat to‘g‘risidagi hisobot;
-
foyda va zararlar hamda jami umumlashgan daromad to‘g‘risidagi hi
sobot;
-
pul mablag‘lari harakati to‘g‘risidagi hisobot;
-
kapital o‘zgarishlar to‘g‘risidagi hisobot;
-hisob siyosatiga izoh va boshqa
ma’lumotlarga tushuntirishlar.
Yuqoridagilardan ko‘rishimiz mumkinki, moliyaviy hisobot shakllariga alohida e’tibor
berilib
, hisob siyosati bo‘yicha izohlar qismida ma’lumotlarning foydaliligini oshirish uchun har
bir hisobot shakllari bo‘yicha hisobotdagi
tushuntirishlarni batafsil keltirilishi uning tushunarli
27
М
uallif fikri.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
142
hamda shaffofligini ta’minlashga o‘z hissasini qo‘shmoqda.
Tadqiqotlar natijasida 8-
BHXS “Hisob siyosati” baholardagi o‘zgarishlar hamda xatolar”
standartiga asosan hisob siyosatini tuzish va unga amal qilgan holda moliyaviy hisobni yuritish
imkoniyatiga erishiladi, qolaversa ko‘plab xorijiy davlatlar foydalani kelinmo
qda, MHXSga
muvofiq moliyaviy hisobotlarni tuzish, taqdim etish imkoniga erishamizni davr talab etmoqda.
Temir yo‘l transporti korxona
larida MHXSga muvofiq, hisob siyosatining tarkibiy qismini
quyidagi 1-
rasmda keltirib o‘tamiz.
1-
rasm. Temir yo‘l transporti korxonalarida moliyaviy hisobotni tuzish
uchun hisob siyosatining tarkibiy tuzilishi
Hisob siyosati - bu tashkilot tomonidan moliyaviy hisobotni tayyorlashda va taqdim
etishda qo‘llaniladigan muayyan tamoyillar, me’
yorlar, asoslar, usullar, umumqabul qilingan
shartlar va amaliy yondashuvlardan iborat.
MHXSlarni turli mamlakatlarda milliy hisob tizimiga muvofiq ravshda qo‘llanilishi ko‘zda
tutilganligi sababli ular tarkibiy tuzilishi bo‘yicha ham barcha uchun bir x
il b
o‘lishi kerak.
MHXSlar tarkibi bo‘yicha uch qismdan iborat bo‘lib: Birinchi qism –
kirish, ikkinchi qism
–
hisob
ob’ektining tavsifi (ochilishi), uchinchi qism –
buxgalteriya hisobi standarti (xulosasi) deb
Moliyaviy hisobotni BHXM asosida yuritish uchun hisob siyosati
Hisob siyosati - bu tashkilot
tomonidan moliyaviy hisobotni
tayyorlashda va taqdim etishda
qo‘llaniladigan
muayyan
tamoyillar, me’yorlar usullar
asosida umumqabul qilingan
shartlar
va
amaliy
yondashuvlardir
Baholardagi o‘zgarishlar
Xatolar
Hisob siy
osati o‘zgarishi bo‘yicha:
-majburiy
-ixtiyoriy
Moliyaviy hisobot maqsadi
uchun baholangan summani
аниқлаш
Xatolar bu moliyaviy hisobotda
bir yoki bir nechta davrlar
oldi
ngi ma’lumotlarni tushirib
qoldir
ish yoki buzib ko‘rsatish
orqali
Majburiy o‘zgaris
hda MHXSga
o‘zgarish kiritilsa yoki yangi
standart qabul qilinsa; -ixtiyoriy
konxona tashabusdan kelib
chiqgan holda amalga oshiriladi
Buxgalteriya bahosidagi
o‘zgarish
lar:
-uzoq muddatli aktivlar;
-foydali hizmat muddati;
-uzoq muddatli aktivlar
tugashi qiymati;
-uzoq muddatli aktivlarga
amortizatsiya
hisoblash
usullari;
-baholangan majburiyat
va kafolat talabi qiymati
o‘zgarishi.
Xatolarni tuzatish o‘
tgan davr
hisobotlaridan boshlab amalga
oshiriladi.
1-
holat: Agar hisobot e’lon
qilingan bo‘lsa o‘tgan
davr
uchun hisobot sanasiga
moliyaviy holat
to‘g‘risidagi
hisobot
hamda
kapital
o‘zgarish ni tarkibi to‘g‘risidagi
hisobotda
alohida
o‘tgan
davrdagi xatolar summasi
al
ohida satrda ko‘rsatiladi.
2-holat Agar hisobot bir necha
davr oldin ro‘y bergan bo‘
lsa,
unda eng avvalgi solishtirma
davriga o‘tgan o‘il boshi, o‘tgan
yil oxiri va joriy yil oxiriga moli
yaviy
holat
to‘g‘risidagi
hisobot tuziladi
Hisob siyosati quydagi
hollarda o‘zgarish kiritiladi.
a)
ob’ektni tan olish ya’ni xarajatlar aktivga
kapitalizatsiya qilish orqali.
b) hisobot moddalari
ni ta’qdim etish, ya’ni
amortizatsiya xarajatlarni tanarxiga emas davr
xarajatlar tarkibi o‘tkazish.
s) baholash b
azasi, ya’n
i TMZni xisobdan chiqishini
o‘rtacha tortilgan usulidan FIFOga o‘tkazish.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
143
ataladi. MHXSlar o‘zlarining o‘ta muvofiqligi
bilan ajralib turadi. Xalqaro standartlar asosida
O‘zbekiston Temir yo‘l transporti korxonalari moliyaviy hisobotlarini yuritishda o‘zlarining
asosiy yo‘nalishlarini belgilaydi. MHXSlarni ishlab chiqishga bunday yondashish ularning turli
mamlakatlarda qo‘
llanilish imkoniyatini oshiradi va milliy hisob standartlarini xalqaro
standartlarga muvofiqligini ta’minlashga xizmat qiladi. Shuni ta’kidlash lozimki, hozirgi paytda
nashr qilingan MHXSlar bir-
biriga bog‘liqdir va birgalikda yagona tizimni tashkil etadi.
Bunda,
bitta standartning qo‘llanilishi, uzluksiz tizimning boshqa qismlarini qo‘llashni talab qiladi,
ya’ni bitta standartni boshqa standartlardan alohida ajratgan holda qo‘llab bo‘lmaydi.
O‘zbekiston Respublikasida MHXSlarga o‘tishda o‘ziga xos va milli
y iq
tisodiyotimizga mos yo‘l
tanlandi. Bu esa bevosita xalqaro standartlar asosida moliyaviy hisobotni tuzish yoki milliy
standartlar asosida tuzilgan moliyaviy hisobotni xalqaro standartlarga muvofiq
transformatsiya qilish orqali erishilishi mumkin. Birinchi
yo‘l xalqaro standartlar asosida to‘g‘ri
va sifatli moliyaviy hisobot tuzishga erishishni ta’minlaydi. Ikkinchi yo‘lda esa transformatsiya
jarayonida ko‘plab muammo va to‘siqlarga duch kelish mumkin. Lekin ikkita yo‘lning yechimida
ham xalqaro standartlarn
ing mazmun va mohiyatini chuqur o‘rganish, uning metodologik
masalalarini qo‘llay olish, milliy standartlarimizni imkon qadar xalqaro standartlarga
muvofiqlashtirishimiz, dunyodagi rivojlangan mamlakatlar tajribalarini respublikamizda
faoliyat yuritayotgan
korxona va tashkilotlarga joriy qilishida MHXS standartlarini o‘rganishda
alohida ajralib turadi.
1-
rasm ma’lumotlardan ko‘rib turibdiki, temir yo‘l transporti korxonalarida hisob
siyosatini MHXS asosida tuzilishi moliyaviy hisobotlarni sodda, tushunarli va uning tashqi
foydalanuvchilar uchun shaffofligini oshiradi.
Hisob siyosatidagi o‘zgarishlar retrospektiv usulda, ya’ni o‘tgan davrdagi xatolarni
tuzatish orqali, buxgalteriyadagi baholar esa perspektiv, ya’ni joriy davrda hisobni davom
ettirish, xatolarni tuzatish esa retrospektiv usulda amalga oshiriladi.
Shundan ko‘rishimiz mumkinki, hisob siyosatidagi xatolar va o‘zgarishlarni moliyaviy
hisobotda uchta davrga, moliyaviy holat to‘g‘risidagi hisobotidagi jiddiy va muhum xatolarni
ko‘rsatilishi orqa
li tuzatiladi.
Bu esa, o‘sha korxonalarda oldingi davrda yo‘l quyilgan xatolar mavjudligidan dalolat
beradi.
Yuqoridagilarga asoslangan holda moliyaviy hisobni yuritishda hisob siyosatiga to‘g‘ri
amal qilinsa, moliyaviy hisobotlardagi jiddiy xatolar kamayishi hamda ularning yanada
tushunarli bo‘lishiga xizmat qiladi.
“O‘zbekiston temir yo‘llari” AJda moliyaviy hisobotni tuzish uchun asosiy hujjat hisob
siyosati hisoblanadi va uni halqaro standartlarga muvofiq tuzish va tuzilgan moliyaviy
xisobotlarni foydalanuvchilarga taqdim qilish etish muhim hisoblanadi.
Qolaversa, temir yo‘l transporti korxonalarida MHXS bo‘yicha moliyaviy hisobotlarni
tuzishda asosiy hujjat bo‘lib, uning tarkibidagi korxonalar to‘g‘ridan
-
to‘g‘ri foydalanish imkoni
beradidi. MHXS ni joriy qi
lishda O‘zbekiston Respubliksining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi
Qonuni yangi tahriri (13.04.2016 yildagi O‘RQ
-404 son) qonunida
O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2020 yil 24 fevraldagi “Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o‘tish
b
o‘y
i
cha qo‘shimcha chora
-
tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ
-4611 sonli qaroriga muvofiq, moliyaviy
hisobotlarni transformatsiya qilish bilan birga parallel ravishda yuritish usullaridan keng
foydalanish nazarda tutilgan.
Shundan kelib chiqqan holda, moliyaviy hisobotlardagi kamchiliklar, izohlardagi
tushuntirishlar va xatolar, qolaversa buzib ko‘rsatishlarni oldini olishga va ularning to‘g‘ri
yuritilishiga yordam beradi.
“O‘zbekiston temir yo‘llari” AJning hisob siyosatini 8
-
BHXS “Hisob siyosati” baholardagi
o‘zga
rish
lar va xatolar” standart asosida tuzish maqsadga muvofiqligini ko‘rsatmoqda.
“O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ yirik aksiyadorlik jamiyatilaridan biri bo‘lib uning tarkibida
UK va boshqa bir qancha tashkilotlar bo‘lgani bois, uning hisobini yiriklashgan
holda moliyaviy
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, sentyabr
www.e-itt.uz
144
hisobot tuzishga asos sifatida hisob siyosatining tegishli bandlaridan foydalanishga to‘g‘ri
keladi.
Bu bandlar qay holda aks ettirilishiga etibor bersak batafsil turkumlarga ajratilgan holda
keltirib o‘tilgan.
Xulosa va takliflar.
1.Temir yo
‘
l AJ korxonalarida moliyaviy hisobotni yuritish uchun 8-
BHXS “Hisob siyosati”
baholaridagi o‘zgarishlar va xatolar standart asosida tuzilgan hisob siyosatiga amal qilish orqali
moliyaviy hisobotning xorijiy va bo‘lg‘usi investorlar uc
hun foydalanishni shaffofligini
ta’minlashga xizmat qiladi.
2. Hisob siyosatidagi o‘zgarishlar asosan yangi MHXS majburiy ravishda joriy etilsa yoki
amaldagi BHMSga o‘zgartirish kiritilsa yoki ixtiyoriy, ya’ni korxona moliyaviy ma’lumotlardan
foydalanish sifatni oshirish maqsad
ga muvofiq bo‘lib, masalan asosiy vositani boshlang‘ich
qiymat usuli emas, balki qayta baxolangan qiymat usulidan foydalanish to‘g‘ri kelsagina amalga
oshiriladi. Bu esa, moliyaviy hisobotdan tashqari foydalanuvchilar uchun yanada ishonarli
ma’lumotlar ol
ish imkonini oshirishga xizmat qiladi.
3. Hisob siyosati baholardagi o‘zgarishlar hamda o‘tgan davr xatolarini tuzatish asosida
moliyaviy hisobni yuritish va ro‘y bergan o‘zgarishlarni o‘z vaqtida moliyaviy hisobot qolaversa
uning ilovalarida aks ettirish maqsadga muvofiq.
4. “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ hisob siyosatining tegishli bandlari sifatida “umumiy
qoidalar”, moliyaviy hisobot yoritib berilgan shaklida tuzish orqali moliyaviy hisobot xalqaro
standartlar asosida takomillashuviga erishiladi.
Adabi
yotlar/ Литература/ Reference:
Arnold J., Hope T., Southworth A., Kirkham L. (1994) Financial Accounting. 2-nd ed. Prentice
Hall, P. 10.
Getman V. G., Terexova V. A., Shneydman L. Z. (2004) Finansov
ы
y uchet. M.: Finans
ы
i
statistika, 784 s.
Kieso D.E., Weygandt J.J., Warfield T.D. (2004) Intermediate Accounting. 11-th ed. N.Y.: John
Wiley & Sons Inc., P. 2.
Kondrakov N.P. (2008) Buxgalterskiy uchet.
–
M.: INFRA-M, 717 s.
Mirziyoev Sh. (2021) O‘zbekiston Respublikasi Prezi
denti Shavkat Mirziyoev 2021-yil 20
avgust kuni mamlakatimiz tadbirkorlari bilan ochiq muloqot.
Misirov K.M. (2023) One of the most critical concerns now is the transition to a green
economy. INTERNATIONAL JOURNAL ON ECONOMICS, FINANCE AND SUSTAINABLE
DEVELOPMENT E-ISSN: 2620-6269. https://journals.researchparks.org/index.php/IJEFSD Vol. 5
No. 12 | December.
Misirov X.M. (2023)
Temir yo‘l transporti korxonalarida aktivlar hisobini xalqaro
standartlar asosida tashkil qilishning o‘ziga xos jihatlari. “IQTISODIYOT VA TURIZM” xalqaro
ilmiy va inn
ovatsion jurnali №5(13). 83
-91 b.
Needles B.E., Anderson H.R., Caldwell J.C. (1987) Principles of Accounting. 3-nd ed. Houghton
Mifflin Company, P. 10.
O‘zbekiston Respubliksining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qo
nuni yangi tahriri
(13.04.2016 yildag
i O‘RQ
-404 son).
Pardaev A.X., Pardaeva Z.A. (2019) Boshqaruv hisobi: Darslik /-
T.: “Iqtisod
-
Moliya”,
-556 b.
Qaror (2020) O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 24 fevraldagi «Moliyaviy
hisobotning xalqaro
standartlariga o‘tish bo‘yicha qo‘shi
mcha chora-
tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ
-
Sutton T. (2004) Corporate Financial Accounting and Reporting. 2-nd ed. Pearson Education
Limited, P. 2.
