39
энергоэффективности, электрификации транспорта и теплоснабжения. Таким образом,
компании будут стремиться повысить свою «зеленую» или устойчивую репутацию,
сосредоточив внимание на возобновляемых источниках энергии, сокращении
загрязнения или изменении климата.
Таким образом, полагаем, что реализация вышепредложенных мер и механизмов,
как нетрадиционных источников финансирования, могли бы помочь в привлечении
инвестиций в экономику страны за счет выпуска акций и облигаций в посткризисный
период.
МАМЛАКАТ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА
МОЛИЯВИЙ ИНСТИТУТЛАРНИНГ ЎРНИ
У.Ж.
Мусабеков
-
«Ўзбекистон иқтисодиётини ривожлантириш муаммолари
ва илмий асослари» илмий тадқиқот маркази
Рақобатбардош иқтисодиётнинг шаклланиши ва ривожланиши кўп жиҳатдан
мамлакатдаги инвестиция жараёнларини тартибга солиш самарадорлиги ва унинг
инвестиция имиджининг (reputation) ўсиши билан белгиланади.
Инвестицион жозибадорлик ва инвестиция имиджи (reputation) ўртасидаги
муносабатларнинг муҳим йўналишлари қуйидагилардир:
тармоқ минтақавий инвестиция форумларини ташкил етиш, унинг мақсади
менежерлар ва мутахассислар, республика ва минтақавий ижро етувчи ҳокимият
органлари, вазирлик ва идоралар, ИТ мутахассислари, илмий ва таълим тизими,
халқаро инвестиция бизнеси, республикада аккредитациядан ўтган халқаро
ташкилотлар вакиллари ва бошқалар учун инвестиция жараёнларини ривожлантириш
бўйича мунозарали платформани шакллантиришдан иборат;
тармоқлар ва ҳудудларнинг инвестицион жозибадорлигини ривожлантириш
бўйича индекслар (рейтинглар) миллий тизимини шакллантириш: Ўзбекистон
Республикасининг инвестицион салоҳиятини баҳолаш, тармоқлар ва ҳудудларнинг
инвестицион жозибадорлигини халқаро стандартларга мувофиқ рейтинг (индекс)
баҳоларини тузиш;
йирик инвестиция лойиҳаларини амалга оширишга кўмаклашиш ва ривожланиш
учун шарт
-
шароитлар яратиш бизнес ҳамжамиятини ривожлантириш: кичик бизнес ва
хусусий тадбиркорлик еҳтиёжлари учун янги инвестиция имкониятларини
ривожлантириш; бизнес жараёнларини оптималлаштириш ва инвестиция лойиҳалари
самарадорлигини ошириш; лойиҳаларни бошқариш механизмларини жорий етиш;
инвестиция жараёнлари ҳолатини мониторинг (monitoring) қилиш ва баҳолаш
методологияси ва воситаларини ҳамда статистик (шу жумладан очиқ маълумотлар
платформасидан фойдаланган ҳолда) ва бошқа маълумотларни тўплаш, қайта ишлаш,
таҳлил қилиш, тақдим етиш ва тарқатиш технологиясини такомиллаштиришга ёрдам
берадиган ахборот
-
таҳлил тизимини жорий етиш, илмий, услубий, статистик
нашрларни нашр етиш тўпламлар ва бошқа материаллар;
инвестиция фаолиятини давлат ва минтақавий тартибга солиш, стратегик
менежментни, минтақалараро муносабатларни ривожлантиради,
давлат
-
хусусий
инвестиция шериклиги асосида инвестиция инфратузилмасини ривожлантиришга
имкон беради (сифат менежменти, индикатив режалаштириш, ауцорсинг,
краудсорсинг ва бошқаларни жорий этиш асосида);
хусусий мулкни ҳимоя қилишнинг асосий Қонунчилик базасини яратиш,
норматив
-
ҳуқуқий ҳужжатларни халқаро нормалар ва қоидалар билан максимал
даражада уйғунлаштириш, шунингдек суд
-
ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилиш, иқтисодий,
40
мулкий ва бошқа низоларни ҳал қилиш, уларни ҳакамлик суди ва суд тизими орқали
амалга оширишга ўтиш;
иштирокчилар инвестицияларни жалб қилиш соҳасида замонавий тушунча ва
воситаларга ега бўлган ва миллий, минтақавий ва тармоқ миқёсидаги лойиҳаларни
амалга оширишга қодир жамоаларни шакллантириш ва ўқитиш;
лойиҳаларни бошқариш соҳасида юқори малакали бошқарув кадрларини
тайёрлаш учун замонавий таълим технологиялари (шу жумладан smart
-
технологиялар
асосида) асосида янги ўқув
-
услубий базани яратиш (Project Management Body of
Knowledge, PRINCE II ва бошка халқаро стандартлар асосида инвестицион лойиҳаларни
бошқариш ўқув курсларини ташкил қилиш).
Инвестицион жозибадорликни оиширишда банк тизими фаолиятини рақамли
технологияларни жорий этиш асосида мухим ўрин тутади,буларга қуйидагилар
киради:
а) инвестиция жараёнларида банк секторининг роли кенгайиб бориши билан
назорат қилувчи органларнинг ҳаракатлари ва ваколатлари халқаро стандартлар
талабларига мувофиқ анча мураккаблашади. Молия институтлари томонидан амалга
оширилаётган операцияларнинг тез суръатлар билан ўсиб бораётган мураккаблиги
RBS (таваккалчиликка асосланган назорат) амалга оширишда жиддий муаммо
туғдиради. Инвестицион лойиҳаларни амалга ошириш билан боғлиқ хатарларни
аниқлаш ва баҳолаш қийинлашади, бу эса Реал вақт режимида хатарларни тезкор
аниқлашни талаб қилади. ва (чунки уларнинг ҳажми ва мураккаблиги техник катта
маълумотлар деб аталади) ҳисобот маълумотлар тобора ҳовуз чуқурроқ ўрганишни
талаб қилади, тез ҳаракат. Келажакда назорат механизми инвестиция лойиҳаларини
қўллаб
-
қувватлаш
ва
сифатини
яхшилаш
учун
технологик
ютуқлардан
фойдаланишдир (катта маълумотларни қайта ишлаш ва бизнесни таҳлил қилиш учун
SupTech ва
RegTech
технологиялари).
Янги SupTech ва RegTech воситаларини жорий етиш мавжуд инвестиция
лойиҳаларини бошқариш жараёнларини ўзгартиришни белгилайди ва қуйидаги
вазифаларни ҳал қилишни талаб қилади:
инвестиция жараёнини бошқариш имкониятларини ривожлантиришнинг асосий
мақсадлари ва устувор йўналишларига мувофиқ технологик такомиллаштириш
еҳтиёжларини аниқлаш;
мавжуд чекловлар ва тўсиқларни
аниқланг (масалан, ҳуқуқий, техник,
институционал ва бошқалар) белгиланган мақсадларга еришиш йўлида ва уларни
бартараф етиш йўлларини аниқлаш;
инвестиция лойиҳаларини амалга оширишда ҳаракатларнинг устувор
йўналишларини кўрсатган ҳолда еришиш мумкин бўлган ва самарали стратегияларни
ишлаб чиқиш;
б) ахборот
-
таҳлилий портални жорий етиш (бу аналитик ишларни
автоматлаштиришда фойдаланиладиган дастурий таъминот, ахборот ресурслари,
техникалар тўпламини англатади) ахборот
-
таҳлилий ва консалтинг фаолиятини
қўллаб
-
қувватлашга ёрдам беради.
АДАБИЁТЛАР:
1.
Байхонов Б.Т. Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётида инвестициялардан фойдаланиш
жараёнлари таҳлили. “Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. 5
-
сон,
сентябрь
-
октябрь, 2016 йил
2.
Зайниддинов Р. Ўзбекистонда инвестицион муҳит жозибадорлигини ошириш борасида илғор
хорижий тажрибалардан фойдаланиш йўллари. “Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron
jurnali. 5-
сон, sentyabr
-oktyabr, 2020-yil.
3.
Мустафакулов Ш.И. Инвестицион муҳит жозибадорлиги: назария, медология ва амалиёт.
Монография. –
Тошкент: Iqtisod
-
moliya, 2017 йил. –
328 б.
4.
Шарп У. Инвестиции. –
М.: Инфра
-
М, 2001. –1028 с., Бочаров В.В. Инвестиции. –
СПб.: Питер, 2018.
–
276 с.
