Хорижий филология
№2, 2021 йил
124
REVIEW ТАҚРИЗ
“TURK DUNYOSIDAN BOLALAR SHE‟RLARI” NOMLI ANTOLOGIYA XUSUSIDA
Gulshah TUG
‗
LAJI
Anqara Hoji Bayram Vali Universiteti (Turkiya)
Zamonaviy turkiy tillar va adabiyotlari kafedrasi tadqiqotchisi va doktoranti
Turkiya
Jumhuriyati
Buyuk
Millat
Majlisi
(TBMM) G‗oziy Mustafo Kamol Otaturk boshchiligida
23-aprel 1920-yilda ochildi. Ushbu sharafli kun dunyo
bolalariga sovg‗a qilindi. Turkiyada har yili 23-aprel kuni
Milliy Mustaqillik va Bolalar Bayrami
sifatida nishonlanib
kelmoqda. 2020-yil — bu TBMM ochilganligining 100-
yili edi. Ushbu 100-yil sharafiga dotsent Soner Sog‗lom
va dotsent Erol Soqolli tahriridagi
Turk Dunyosidan
Bolalar She‟rlari
(Türk Dünyasından Çocuk Şiirleri, 268
bet) nomli antologiya, 2020- yilning dekabr oyida Bengü
nashriyotida bosilib chiqdi.
Kitob ―Turk dunyosini tilda, fikrda va ishda birlik
tushunchasi
bilan
birlashtiradigan,
kelajagimizning
vorislari
bolalarimizga‖
bag‗ishlangan.
Kitobning
so„zboshi
(9-10- betlar) qismida tadqiqotning ahamiyati,
maqsadi, metodi, tuzilishi kabi masalalar;
kirish
(11-17-
betlar) bo‗limida esa bolalar adabiyoti fanining va bolalar
she‘riyatining o‗ziga xos xususiyatlari yoritilgan.
Antologiya, so‗zboshi vа kirishdan tashqari 6
bo‗limdan iborat bo‗lib, ushbu bo‗limlarga Ozarbayjon,
Qozog‗iston, Qibris, Qirg‗iziston, O‗zbekiston va Turkmaniston kabi turkiy davlatlarning bolalar
adabiyotidan namunalar kiritilgan. Kitobning har bir bo‗limida ushbu mamlakatlarning bolalar
adabiyoti haqida qishqacha ma‘lumot berilgan bo‗lib, shoirlardan tanlangan 40 ta she‘r va ularning
turkcha tarjimasi yonma-yon berilgan. She‘rlar shoirlarning tug‗ilgan sanasiga qarab xronologik
tartibda joylashtirilgan. Har bir bo‗limning oxirida foydalanilgan adabiyotlar ro‗yxati ham berilgan.
Ozarbayjon Bolalar She‟rlari
(Azerbaycan Çocuk Şiirleri, 19-62- betlar) bo‗limi Erol
Soqolli vа O‗nder Sezar tomonidan tayyorlangan. Ushbu bo‗limga Ozarbayjon adabiyotining
namoyandalaridan Mirza Alekper Sobir, Husayn Jovid, Ahmad Javad, Nariman Gasanzade, Ilyos
Topdiq, Ibrohim Yusufo‗g‗li kabi 17 ta Ozarbayjon shoirlarining she‘rlari kiritilgan. Akram Ayon
tomonidan tayyorlangan
Qozog„iston Bolalar She‟rlari
(Kazakistan Çocuk Şiirleri, 63-102- betlar)
bo‗limida esa Abay Qo‗nonboyev, Mag‗jon Jumaboyev, Saken Sayfullin, Saparg‗ali Begalin kabi
11 ta qozoq shoirlaridan tanlangan she‘rlar o‗rin olgan. Go‗kche Yuksalan Peler
Qibris Turk
Bolalar She‟rlari
(Kıbrıs Türk Çocuk Şiirleri, 103-137- betlar) bo‗limini yozgan. Ushbu bo‗limda
Shinosi Tekman, Ayshen Dog‗li, Shirin Zafaryulduzi, Ayshe Tural, Husayn Irkadlardan she‘rlar
berilgan.
Qirg„iziston Bolalar She‟rlari
(Kırgızistan Çocuk Şiirleri, 139-184- betlar) bo‗limi
muallifi bo‗lgan Jildiz Ismailova, ushbu bo‗limda To‗xtog‗ul Sotilganov, Aali To‗qumboyev,
Alikul Osmonov, Jalil Sodiqov, Ismoil Qodirov kabi 22 ta qirg‗iz shoirlaridan she‘rlar tanlagan.
Turkmaniston Bolalar She‟rlari
(Türkmenistan Çocuk Şiirleri, 225-268- betlar) bo‗limi Soner
Sog‗lom tomonidan yozilgan. Ozod Rahmanov, Murodkeldi So‗yegov, Berdi Kerboboyev, Qora
Хорижий филология
№2, 2021 йил
125
Seytliyev, Nuriy Bayramov kabi 16 ta turkman shoirlaridan tanlangan she‘rlar ushbu bo‗limga
kiritilgan.
Antologiyaning
O„zbekiston Bolalar She‟rlari
(Özbekistan Çocuk Şiirleri, 185-224- betlar)
bo‗limi Erhan So‗lmaz bilan Gulshah Tug‗laji tomonidan tayyorlangan. Kirish qismida o‗zbek
bolalar adabiyotining vujudga kelishi, rivojlanishi, namoyandalari kabi masalalar bo‗yicha umumiy
ma‘lumotlar berilgan. Keyingi bo‗limda o‗zbek adabiyotining turli namoyandalaridan tanlangan 40
ta bolalar she‘ri turkcha tarjimalari bilan kiritilgan. Ushbu she‘rlar Quddus Muhammadiy,
Nazarmat, Tolib Yo‗ldosh, Obid Rasul, Po‗lat Mo‗min, E‘tibor Oxunova, Miraziz A‘zam, To‗lqin,
Tursunboy Adashboyev, Qambar Ota, Shodi Sattor, Anvar Obidjon, Temur Ubaydullo, Umida
Abduazimova, Kavsar Turdiyeva, Abdurahmon Akbar, Ulug‗bek Hamdam, Inobat Boboqulovalar
tomonidan bolalarga mo‗ljallab fasllar, hayvonlar, kitoblar, mehnatsevarlik, ota-ona,
mehmondo‗stlik, hurmat, muhabbat, vatanparvarlik, mustaqillik, ona tili kabi turli mavzularda
yaratilgan.
Antologiyaga Turk dunyosidan turkcha tarjimasi bilan 240 ga yaqin she‘r kiritilgan.
She‘rlarning tarjimalari bilan yonma-yon berilishi uning amaliy ahamiyatini oshiradi. Kitob
o‗quvchilarga Turk dunyosi bolalar adabiyotlari to‗g‗risida qiyosiy ravishda ma‘lumot olishga va
bolalar she‘rlaridan namunalar ko‗rishga imkoniyat beradi. Kitobdan turli turkiy tillar bilan
shug‗ullanuvchilarning ham foydalanishlari mumkin.
Ushbu antologiyaning Turk dunyosi xalqlarining do‗stligini mustahkamlashtirishini va
bolalarimizga Turk dunyosi xalqlarining bir ildizdan chiqib kelgan rang-barang madaniyatini
tanishtirish vositasi bo‗lishini tilab qolamiz. Xulosa o‗rnida yana shuni ham aytishimiz kerakki
Turkiy xalqlarning bolalar adabiyotlaridan hikoya, ertak, roman kabi boshqa janrlarning ham
jamlanib tarjima qilinishi adabiyotshunoslar oldidagi dolzarb vazifalardandir.
