Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-
3035 | №
9(67)
~ 21 ~
O‘ZBEKISTON
VA JANUBIY KOREYA
TA’LIM
TIZIMIDA PEDAGOGIK
YONDASHUVLARNING TAQQOSLOVIY TAHLILI
Qodirova Odinaxon Xayitboy qizi
Farg‘ona
davlat universiteti talabasi
Annotatsiya:
Mazkur maqolada
O‘zbekistonda
xorijiy, xususan ingliz tilini
o‘rganish
va
o‘rgatishdagi
dolzarb masalalar yoritiladi. Ingliz tilining ikki shakli, uni
o‘rganishdagi
muammolar, innovatsion va AKT texnologiyalarning ahamiyati,
o‘qituvchilarning
metodik tayyorgarligi muhokama qilinadi. Shuningdek, Janubiy
Koreya
ta’lim
tizimi bilan taqqoslash orqali ijobiy tajribalar tahlil qilinadi. Oliy
ta’lim
tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi doirasidagi islohotlar ham yoritiladi.
Xulosa tarzida esa xalqaro tajriba va zamonaviy texnologiyalarni
ta’limga
integratsiya
qilish raqobatbardosh kadrlar tayyorlashda muhim omil ekani qayd etiladi.
Kalit
so‘zlar:
pedagogik texnologiyalar,
ta’lim
islohotlari, multimedia
taqdimotlar,
ta’lim
texnologiyalari,
ta’lim
integratsiyasi va uzviylik, kasbiy
ta’lim.
Abstract:
This article discusses key issues in learning and teaching foreign
languages, particularly English, in Uzbekistan. It highlights the challenges of learning
different forms of English, the role of innovative and ICT tools, and the importance of
teachers' methodological training. The article also compares
Uzbekistan’s
education
system with that of South Korea, analyzing its best practices. It touches upon the higher
education development concept for 2030. The conclusion emphasizes that integrating
international experience and modern technologies is crucial for training competitive
specialists.
Keywords:
pedagogical technologies, educational reforms, multimedia
presentations, educational technologies, educational integration and continuity,
vocational education.
Аннотация:
В
статье
рассматриваются
актуальные
вопросы
изучения
и
преподавания
иностранных
языков,
особенно
английского,
в
Узбекистане.
Освещаются
проблемы
освоения
двух
форм
английского
языка,
значение
инновационных
и
ИКТ
-
технологий,
а
также
методическая
подготовка
преподавателей.
Сравнивается
система
образования
Узбекистана
и
Южной
Кореи,
анализируются
положительные
практики.
Также
упоминается
Концепция
развития
высшего
образования
до
2030
года.
В
заключение
подчеркивается
важность
интеграции
международного
опыта
и
современных
технологий
в
национальную
систему
образования
для
подготовки
конкурентоспособных
кадров.
Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-
3035 | №
9(67)
~ 22 ~
Ключевые
слова:
педагогические
технологии,
образовательные
реформы,
мультимедийные
презентации,
образовательные
технологии,
образовательная
интеграция
и
преемственность,
профессиональное
образование.
KIRISH
XXI asr
—
innovatsiyalar, raqamli texnologiyalar va axborot asridir. Ushbu
jarayonlar global
ta’lim
tizimiga katta
ta’sir
ko‘rsatmoqda.
Har bir mamlakat
o‘zining
milliy qadriyatlari, iqtisodiy salohiyati, tarixiy tajribasi asosida
ta’lim
siyosatini ishlab
chiqmoqda. Xususan,
O‘zbekiston
va Janubiy Koreya davlatlari pedagogika va
ta’lim
tizimini rivojlantirishda
o‘ziga
xos strategiyalarga ega. Bu ikki mamlakatda
ta’limga
yondashuvda umumiyliklar bilan bir qatorda jiddiy tafovutlar ham mavjud.
Ushbu maqola
O‘zbekiston
va Janubiy Koreya
ta’lim
tizimida
qo‘llanilayotgan
pedagogik yondashuvlar, metodlar,
o‘qituvchi
-tinglovchi munosabatlari va
ta’lim
tizimi bosqichlari
bo‘yicha
taqqosloviy tahlilni
o‘z
ichiga oladi. Shuningdek, har ikki
mamlakatda pedagog kadrlar tayyorlash tizimi va zamonaviy pedagogik
texnologiyalardan foydalanish tajribalari
o‘rganiladi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
So‘nggi
yillarda xorijiy tillarni
o‘qitishda
yangi axborot texnologiyalarini
qo‘llash
savol miqiyosida
ko‘tarildi.
xorojiy tillarni
o‘qitishda
innovatsion texnologiyalarni
qo‘llash
va kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda
o‘qitishning
ilg‘or
usullarini joriy etish orqali yosh avlodga chet tillarini
o‘rgatish,
shu asosda ularning
jahon sivilizatsiyasidagi yutuqlari va jahon axborot resurslaridan kengroq foydalanish,
muloqotni rivojlantirish, va
ta’lim
jarayoniga joriy etish masalalari bugungi kun chet
tili
o‘qituvchisining
dolzarb vazifalaridan biridir. Chet tili
o‘qitish
asosiy maqsadi chet
tilida amaliy mahoratini
o‘rganish,
talabalar kommunikativ madaniyat shakllantirish
va rivojlantirish hisoblanadi. Xorijiy tilda
so‘z
o‘rganish
alohida ahamiyat kasb etadi.
Bu faqat
so‘zni
eslash va
to‘g‘ri
talaffuz qilish bilan birga qayerda va qanday
qo‘llashni
bilish kerakligi haqida ham fikr yuritiladi. Chet tilini
o‘qitish
metodikasi, Professor
M.V.Lyaxoitskiy
ta’riflashicha,
ta’lim
maqsadlari, mazmuni, vositalari, shuningdek ,
chet tili yordamida
ta’lim
–
tarbiya berish usullarini tadqiq etuvchi fan hisoblanadi.
Boshqacha aytganda, metodika chet tili
o‘rgatish
ilmi
bo‘lib,
chet tilini
o‘quv
predmeti
sifatida belgilaydi,
o‘qituvchi
va
o‘quvhchi
faoliyatini
o‘rgatish
va boshqa fanlarni
yutuqlarini
o‘zlashtiradi
va
o‘z
qonuniyatlarini ishlab chiqish
yo‘llarini
tadqiq etadi.
Xorijiy tillarni
o‘qitish
metodikasi asoschisi akademik L.V.Sherbadir. shuningdek bu
soxada I. V.Raxmanov, A.A.Mirolyubov, V.S.Setlin, V.D.Arakin, S.F.Shatilov,
N.I.Gez, G.V.Rogiva, I.A.Bim va boshqa olimlar tomonidan tadqiq etildi. Yurtimizda
xorijiy tillarni
o‘rganishga
qiziqish tobora ortib borayotganini
e’tiborga
olib, chet tili
o‘qituvchilarining
kasbiy malaka va mahoratini oshirish maqsadida 2015-yildan buyon
Britaniya Kengashining
O‘zbekistondagi
vakolatxonasi bilan hamkorlikda ingliz tili
Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-
3035 | №
9(67)
~ 23 ~
o‘qituvchilari
uchun
noan’anaviy
tarzda
“Yilning
eng yaxshi chet tili
o‘qituvchisi”
ko‘riktanlovi
o‘tkazib
kelinmoqda. Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 4-iyuldagi 421-
sonli farmoyishi asosida 1-, 2-, 3-sinf chet tili darsliklarining mantiqiy davomi sifatida
mualliflar guruhi tomonidan davlat
ta’lim
standarti va
o‘quv
dasturi asosida 4-sinf chet
(ingliz, nemis va fransuz) tili darslik majmualari (darslik, mashq daftari,
o‘qituvchi
metodik
qo‘llanmasi
va multimediali ilova) yaratildi. Xorijiy til
ta’lim
tizmida
innavatsion texnologiyalarni rivojlanishi har qanday murakkab ish hisoblanadi.
Innavatsion texnologiyalardan foydalanish ham muhum
o‘rin
tutadi. Tadqiqot
quyidagi usullar asosida amalga oshirildi:
•
Solishtirma-pedagogik tahlil:
O‘zbekiston
va Janubiy Koreya
ta’lim
tizimi
strukturalari, bosqichlari va metodikasining qiyosiy
o‘rganilishi.
•
Nazariy umumlashtirish:
mavjud ilmiy adabiyotlar, strategik hujjatlar
(O‘zbekiston
Respublikasining 2030 yilgacha
ta’lim
strategiyasi, Janubiy Koreya
Ta’lim
vazirligining dasturlari) asosida ilmiy-nazariy tahlil.
•
Empirik kuzatuv:
o‘qituvchilar
faoliyati, dars jarayoni, pedagogik muhitning
o‘ziga
xos jihatlari
bo‘yicha
kuzatuvlar.
•
Pedagogik monitoring:
xalqaro reytinglar va indikatorlar orqali sifat tahlili.
NATIJALAR
1.
Ta’lim
tizimi bosqichlari va strukturasi
Bosqich
O‘zbekiston
Janubiy Koreya
Maktabgacha
ta’lim
Ixtiyoriy, davlat va xususiy
bog‘chalar
Majburiy emas, lekin keng
tarqalgan
Boshlang‘ich
ta’lim
4 yil (6-10 yosh)
6 yil (6-12 yosh)
O‘rta
ta’lim
5 yil (5-9 sinf)
3 yil
o‘rta
maktab (12
–
15 yosh)
Yuqori
ta’lim
Akademik litsey/kollej
→
oliy
ta’lim
3 yil yuqori maktab (15
–
18
yosh)
Oliy
ta’lim
4 yil (bakalavriat), 1-2 yil
(magistratura)
4 yil (bakalavriat), 2 yil
(magistratura)
2. Pedagogik yondashuvlar
O‘zbekiston:
•
An’anaviy
yondashuvdan zamonaviy, innovatsion texnologiyalar asosidagi
ta’limga
o‘tish
jarayoni kechmoqda.
•
Kommunikativ yondashuv va faol metodlar keng joriy etilmoqda.
•
Kasbiy malaka oshirish tizimi milliy va xalqaro hamkorlikda amalga
oshirilmoqda (masalan, British Council loyihalari).
Janubiy Koreya:
Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-
3035 | №
9(67)
~ 24 ~
•
Pedagogik yondashuvlar
o‘quvchi
markazli, amaliyotga
yo‘naltirilgan.
•
STEAM (Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics) modeli keng
qo‘llaniladi.
•
O‘qituvchi
kasbi jamiyatda yuqori
obro‘ga
ega, ularni tanlash jarayoni
qat’iy
va
malakaga asoslangan.
3.
O‘qituvchi
tayyorlash va malaka oshirish.
•
O‘zbekistonda
o‘qituvchilar
pedagogik universitetlarda tayyorlanadi, malaka
oshirish markazlari mavjud.
So‘nggi
yillarda chet el tillarini
o‘rgatishga
ixtisoslashgan
yangi markazlar tashkil etildi.
•
Koreyada
o‘qituvchilarni
tanlashda milliy test, suhbat, pedagogik
ko‘nikma
sinovlari
o‘tkaziladi.
Har yili doimiy malaka oshirish majburiydir.
MUHOKAMA
Ta’lim
tizimi samaradorligi, avvalo, unda amalda
qo‘llanilayotgan
pedagogik
yondashuvlarga
bog‘liq.
Janubiy Koreya
ta’lim
tizimi yuqori natijalarga erishgan, bu
esa pedagogik nazorat, raqamli vositalardan foydalanish, fanlararo integratsiya,
individual
o‘quv
dasturlari orqali amalga oshiriladi. Bu yerda
o‘quvchi
va
o‘qituvchi
munosabati
–
o‘zaro
hurmat va intizom asosida quriladi.
O‘zbekistonda
esa pedagogik islohotlar davom etmoqda. Yangi
o‘quv
dasturlar,
milliy reyting tizimlari,
ta’limni
raqamlashtirish, AKTni
ta’limga
joriy etish orqali
sifati oshirilmoqda. Shunga qaramay,
o‘qituvchilarning
metodik tayyorgarligi,
ta’lim
vositalari, texnik infratuzilma, hamda zamonaviy dars uslublarining joriy etilishi
yo‘nalishlarida
tizimli yondashuvlar zarur.
XULOSA
O‘zbekiston
va Janubiy Koreya
ta’lim
tizimlarida pedagogik yondashuvlar
o‘ziga
xos jihatlarga ega. Koreya Respublikasi tajribasi
O‘zbekiston
uchun
ilg‘or
model
sifatida xizmat qilishi mumkin. Xususan,
o‘qituvchi
tayyorlashdagi
qat’iylik,
ta’lim
jarayonining texnologik
ta’minoti,
fanlararo integratsiyalangan yondashuv, va
o‘quvchi
markazli dars metodikasi
O‘zbekiston
ta’lim
tizimi uchun dolzarb ahamiyat
kasb etadi.
Ta’lim
sifatini oshirishda pedagogik yondashuvlar va xalqaro tajribalarni milliy
kontekstga moslashtirib joriy etish muhim. Shu bilan birga, mahalliy ehtiyojlar va
madaniy qadriyatlarni inobatga olgan holda innovatsion
ta’lim
modelini ishlab chiqish,
mamlakat
ta’lim
strategiyasining asosiy ustuvor
yo‘nalishlaridan
biri
bo‘lishi
kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Xasanova M., Ubaydullayev S. Communicative language teaching and learning
//boshqaruv va etika qoidalari onlayn ilmiy jurnali.
–
2022.
–
т.
2.
–
№.
1.
–
с.
125-
128.
Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-
3035 | №
9(67)
~ 25 ~
2. Madina X. Zamonaviy
Ta’lim
muhitida
ta’lim
strategiyalarini ishlab
chiqishning ingliz tilini
o‘qitish
samaradorligini
ta’minlash
asoslari //boshqaruv va
etika qoidalari onlayn ilmiy jurnali.
–
2023.
–
т.
3.
–
№.
3.
–
с.
27-30. 3. Xasanova M., Usmonova M. Techniques, tools and
organizational forms of developing educational strategies //conferencea.
–
2023.
–
с.
22-24.
4. Avazjon
o‘g‘li,
V. D., & Esonali
o‘g‘li,
M. Y. (2022). Use and Importance of
ThreeDimensional Images in Fields. Journal of Ethics and Diversity in International
Communication, 2(2), 1-4.
5. Khasanova, G. K. (2021). MAIN TRENDS IN THE DEVELOPMENT OF
EDUCATION AND PROFESSIONAL TRAINING IN THE WORLD. Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1(Special Issue 1),
257-262. 3. Jalolov J.J. Chet tillarini
o‘qitish
metodikasi.
–
T.:
O‘qituvchi.
2012
6. Jamalovna J. D. et al. Ways to effectively use marketing strategies to increase
the customer satisfaction of physical education and sports services //International
Journal of Psychosocial Rehabilitation.
–
2020.
–
Т.
24.
–
№.
7.
–
С.
2930-2938. 2.
Аббосов
Б.
А.
Этапы
и
стадии
технической
подготовки
спортсменов
//Стратегии
и
тренды
развития
науки
в
современных
условиях.
–
2019.
–
№.
1.
–
С.
20-22.
