JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 16, issue 02, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
Eshpoʻlatova Shohsanam Farxodovna
Termiz Iqtisodiyot va Servis universiteti
pedagogika va ijtimoiy gumanitar fanlar fakulteti
Jismoniy madaniyat ta'lim yo’nalishi talabasi
O’ZBEKISTONDA AYOLLAR FUTBOLINING BUGUNGI KUNDA RIVOJLANISHI
Annotatsiya:
Mazkur ilmiy maqola O‘zbekiston Respublikasida ayollar futbolining bugungi
kundagi rivojlanish jarayonini atroflicha yoritishga bag‘ishlangan. Unda ayollar futbolining
shakllanishi, tarixiy bosqichlari, jamiyatdagi qabul qilinishi va rivojlanish dinamikasi chuqur
tahlil qilinadi. Mavzu doirasida O‘zbekistonda bu sport turiga bo‘lgan davlat e’tibori,
qonunchilik asoslari, hamda sport infratuzilmasining kengayib borayotganligi haqida fikr
yuritiladi. Shuningdek, O‘zbekiston Futbol Assotsiatsiyasi (OFA), Jismoniy tarbiya va sport
vazirligi hamda xalqaro tashkilotlar, xususan FIFA va Osiyo Futbol Konfederatsiyasi (AFC)
bilan olib borilayotgan hamkorlik natijalari tahlil qilingan. Ayollar jamoalarining soni ortib
borayotganligi, musobaqalarning tizimli tashkil etilishi, yoshlar futboli va professional futbolni
uyg‘unlashtirishdagi muvaffaqiyatli tajribalar bayon etilgan.
Kalit so‘zlar:
Ayollar futboli, O‘zbekiston sporti, OFA, sport siyosati, gender tengligi, yoshlar
futboli, sport infratuzilmasi, ayollar terma jamoasi, futbol rivojlanishi, ijtimoiy faollik.
So‘nggi yillarda dunyo miqyosida ayollar sportiga, xususan ayollar futboliga bo‘lgan e’tibor
oshib bormoqda. Bu tendensiya O‘zbekiston uchun ham dolzarb hisoblanadi. Mamlakatimizda
sportning barcha yo‘nalishlari qatori ayollar futboli ham jadal rivojlanib bormoqda. Bu
rivojlanishda davlat siyosati, O‘zbekiston Futbol Assotsiatsiyasi (OFA) tashabbuslari, xalqaro
hamkorlik va mahalliy futbol klublarining faoliyati muhim rol o‘ynaydi. Ushbu maqolada
O‘zbekistonda ayollar futbolining tarixiy shakllanish bosqichlari, hozirgi holati, mavjud
muammolar va istiqbollari haqida fikr yuritiladi.O‘zbekistonda ayollar futbolining shakllanishi
1990-yillarga to‘g‘ri keladi. Dastlabki ayollar jamoalari — “Sevinch” (Termiz) va “Qizilqum”
(Zarafshon) — orqali asos solingan. Dastlab bu sport turi keng jamoatchilik tomonidan
yetarlicha qabul qilinmagan bo‘lsa-da, vaqt o‘tishi bilan unga bo‘lgan qiziqish oshib bordi.
2000-yillarda OFA tarkibida ayollar futboli bo‘limi tashkil etildi. FIFA va Osiyo Futbol
Konfederatsiyasi (AFC) bilan hamkorlikda o‘tkazilgan treninglar, trenerlar tayyorlash kurslari,
infratuzilmani rivojlantirishga yo‘naltirilgan grantlar bu sohaga yangi sur’at bag‘ishladi.Bugungi
kunda O‘zbekistonda ayollar futboli jadal rivojlanmoqda. Respublika bo‘ylab 20 dan ortiq
ayollar futbol klublari faoliyat yuritmoqda. “Sevinch” (Termiz), “Bunyodkor-W” (Toshkent),
“Andijon WFC”, “Navbahor WFC” kabi klublar yuqori natijalar bilan ajralib turadi.Ayollar
uchun alohida Superliga, Birinchi liga, hamda U-16 va U-20 yosh toifalari bo‘yicha musobaqalar
tashkil etilgan. Ayollar milliy terma jamoasi Osiyo chempionatlarida qatnashib, yaxshi
natijalarga erishmoqda. Jumladan, 2022-yilgi U-20 Osiyo chempionatida O‘zbekiston kuchli
sakkizlikka kirdi.
Ayollar futbolining rivojlanishiga quyidagi omillar ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda:
Davlat tomonidan sportga e’tibor
OFAning strategik dasturlari
FIFA va AFC bilan hamkorlik
Murabbiy va futbolchilar tayyorlov tizimi
JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 16, issue 02, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
OAV orqali sport targ‘iboti
Biroq quyidagi muammolar mavjud:
Ijtimoiy stereotiplar va jamiyatdagi qarshiliklar
Moliyaviy resurslarning cheklanganligi
Murabbiylar va hakamlar yetishmasligi
Sport bazalarining ba’zi hududlarda mavjud emasligi
Kelajakda O‘zbekistonda ayollar futbolini yanada rivojlantirish uchun quyidagi chora-tadbirlar
rejalashtirilmoqda:
1. Har bir viloyatda yangi klublar tashkil etish
2. Futbol akademiyalarida qizlar guruhlarini ko‘paytirish
3. Ayollar hakamligi va murabbiylik maktablarini rivojlantirish
4. Terma jamoaning xalqaro reytingda o‘rin egallashi
5. Ayollar futbolini ommaviylashtirish va ijtimoiy ahamiyatini oshirish
2030-yilgacha mo‘ljallangan strategik rejalar asosida FIFA va OFA tomonidan sporti, xususan
futbolga alohida e’tibor qaratilmoqda. Sport maktablari, akademiyalar va klub tizimida ayollar
uchun teng sharoitlar yaratilmoqda. OFA tashabbuslari: O‘zbekiston Futbol Assotsiatsiyasi
tomonidan murabbiylar va hakamlar uchun ayollar futboliga ixtisoslashgan seminarlar tashkil
etilmoqda. Xalqaro hamkorlik: FIFA va AFC bilan hamkorlikda ayollar futbolini rivojlantirish
dasturlari doirasida grantlar ajratilmoqda. OAV va ijtimoiy tarmoqdagi targ‘ibot: Ayollar futboli
ijtimoiy tarmoqlarda keng yoritilishi tufayli, jamiyatdagi munosabat o‘zgarib bormoqda.
O‘zbekistonda ayollar futboli oxirgi yillarda sezilarli darajada rivojlanmoqda. Bu yo‘nalishda
erishilgan yutuqlar va mavjud muammolarni chuqur tahlil qilgan holda, kelgusidagi rivojlanish
uchun puxta asoslar yaratilmoqda. Jamiyatdagi qarashlar o‘zgarib borar ekan, ayollar futboli
faqat sport emas, balki ayollarni ijtimoiy faollashtirish, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish
vositasi sifatida ham ahamiyat kasb etadi. O‘zbekistonda bu yo‘nalishda amalga oshirilayotgan
islohotlar, albatta, yaqin yillarda o‘z samarasini beradi va ayollar futboli xalqaro miqyosda ham
e’tirof etilgan sport sohasi sifatida mustahkam o‘rin egallaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 4-noyabrdagi PQ–4504-sonli qarori –
“Sport sohasida islohotlarni yanada chuqurlashtirish va sport infratuzilmasini rivojlantirish
chora-tadbirlari toʻgʻrisida”.
2. O‘zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport vazirligi – Rasmiy axborot byulletenlari
(2020–2024).
3. O‘zbekiston Futbol Assotsiatsiyasi (OFA) rasmiy veb-sayti: www.ufa.uz
4. FIFA Women’s Football Strategy Report – 2022. FIFA rasmiy sayti: www.fifa.com
5. AFC Women’s Football Development Guidelines – 2021. Asian Football Confederation.
6. G‘aniyev A., Yusupova M. – “Sport menejmenti asoslari”, Toshkent, 2020.
7. Madrahimov A. – “Futbol asoslari va uni rivojlantirish muammolari”, Toshkent, 2018.
8. "Sevinch" ayollar futbol klubi rasmiy ma’lumotlari. www.sevinchfc.uz
9. Tohirova G. – “O‘zbekistonda ayollar sporti va gender tenglik: muammo va istiqbollar” //
“Ijtimoiy fikr” jurnali, 2021, №2.
10. Internet manbalari:
11. www.olamsport.com – O‘zbekistonda sport yangiliklari portali.
JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 16, issue 02, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
12. www.tribuna.uz – Futbol va sport yangiliklari.
13. www.daryo.uz – Ayollar futboliga oid intervyu va maqolalar
