IMPACT FACTOR (
RESEARCH BIB
) – 7,245
VOLUME 7, ISSUE 2, 2024
124
QANDLI DIABET BILAN KASALLANGAN ONALARDAN TUG‘ILGAN AVLODLAR
YURAGIDAGI MORFOLOGIK O‘ZGARISHLAR
Shamuratov Abror Shonazarovich
Assistant Kafedra mikrobiologiya, virusologiya va immunologiya
Toshkent Tibbiyot Akademiyasi
Tel: +998 90 125 66 96
Abror7300@gmail.ru
ANNOTATSIYA
Qandli diabet holatidagi ona kalamushlardan tug‘ilgan kalamush bolalarining yurak miokardida
distrofik o‘zgarishlar bo‘lishi aniqlandi. Bu o‘zgarishlar tajribaning 14 chi kunida yaqqol aks etib,
perivaskulyar va interstitsial limfogistotsitar infiltrat sifatida namoyon bo‘ldi.
KALIT SO‘ZLAR
Yurak, miokardit, qandli diabet, kardiomiotsitlar, biriktiruvchi to‘qima tolalari.
ANNOTATION
Dystrophic changes were observed in the myocardium of the heart wall of rat pups born from
mothers in the state of experimental diabetes mellitus. The observed changes reached a maximum by
the 14th day of the study, manifesting as perivascular and interstitial lymphohistiocytic infiltrate.
KEY WORDS
Heart, myocarditis, diabetes mellitus, cardiomyocytes, connective tissue fibers.
KIRISH.
Hozirgi vaqtda yurak-qon tomirlari sistemasi kasalliklari dunyo miqyosida eng keng
tarqalgan bo‘lib, epidemiya tusini olgan. Jahon sog‘liqni saqlash tashqiloti ekspertlarining
ma’lumotlariga ko‘ra, yer yuzida yurak-qon tomir sistemasi kasalliklari oqibatida har 32 soniyada bir
o‘lim sodir bo‘lyapti. Yurak-qon tomir sistemasi kasalliklari orasida eng ko‘p o‘limga olib
kelayotganlari bu yurakning ishemik kasalligi. Agarda yurak-qon tomir sistemasi kasalliklari
oqibatida sodir bo‘layotgan o‘lim hodisasini 100% deb olinsa, uning 52,5% i yurak xuruji
stenokardiya, infarkt natijasida yuz beradi.
Tadqiqot maqsadi.
Qandli diabet bilan kasallangan onalardan tug’ilgan avlodlar yuragidagi
morfologik o’zgarishlarni o’rganish.
Tadqiqot uchun materiallar.
24 ta tajriba guruhida yangi tug‘ilgan oq laborator kalamushlariga
hayotining 3-kuni tajribaviy qandli diabet chaqirish uchun 100 gr tana og‘irligiga nisbatan 4 mg
miqdorda streptozototsin qorin bo‘shligiga yubordik va har kuni dum venasidan qon olinib qand
IMPACT FACTOR (
RESEARCH BIB
) – 7,245
VOLUME 7, ISSUE 2, 2024
125
miqdori o‘lchab borildi. Kalamushlarning qorin bo‘shlig‘iga 0,9 % li fiziologik eritma yuborildi.
Kalamushlar rivojlanishning 21 kunlik, 120 kunlik,12 oylik va 24 oylik davrlarida jonsizlantirildi.
Morfologik tekshiruvlar uchun kalamushlarning o‘pkalari olindi va kichik qon aylanish doirasi
arteriyalarini o‘rganildi.
a) Nazorat guruxi 6-kuni. Kardiomiotsitlar. Bo‘yalishi: G-E. X: 10x20
b) tajribaning 6-kuni. Interstitsiyning bo‘rtishi hisobiga miokardning yumshashi. Bo‘yalishi:
G-E. X: 10x20
a) 16 kunlik nazorat guruhidagi kalamush yuragi miokardining subepikardial sohasidagi qon
tomirlari. Bo‘yalishi: G-E. X: 10x20
IMPACT FACTOR (
RESEARCH BIB
) – 7,245
VOLUME 7, ISSUE 2, 2024
126
b) tajribaning 16-kuni. Sinusoidlarning kengayishi, arteriyalar atrofi va interstitsiydagi yallig‘lanish
infiltrati. Bo‘yalishi: G-E. X: 10x20
21 kunlik nazorat guruhidagi kalamush yuragi devorida kollagen tolalarning joylashishi. Bo‘yalishi:
Van-Gizon. 10.ob.20.
IMPACT FACTOR (
RESEARCH BIB
) – 7,245
VOLUME 7, ISSUE 2, 2024
127
21 kunlik kalamush yuragi devorida kollagen tolalarning bir xilda tarqalmaganligi. Bo‘yalishi: Van-
Gizon. 10.ob.20.
XULOSA.
Yurakning uzunligi, kengligi va oldingi-orqa o‘lchamining maksimal kattalashuvi
tug‘ilgandan boshlab 6 sutkagacha kuzatiladi va kranio-kaudal yo‘nalishda o‘zining joylashishini
o‘zgartiradi.Tug‘ilgandan boshlab 21 kunlik yoshgacha bo‘lgan davrda yurakning nisbiy vazni tana
vazniga nisbati 1,75 dan 1,1 gacha kamayadi. Yurak va tana vaznining qiyosiy o‘zgarishi, ularning
koeffitsiyenti, shuningdek yurak shaklining o‘zgarishi va ko‘krak qafasining rivojlanishi orasida
bog‘liqlik kuzatildi.Tajriba guruhidagi kalamushlar yuragi qorinchalari devori barcha qatlamlari
morfometrik ko‘rsatgichlari nazorat guruhiga nisbatan kamayganligi aniqlandi. Kinmiks pestitsidi
bola kalamushlar yuragiga ko‘rsatgan toksik ta’siri o‘ziga xos patomorfologik o‘zgarishlar bilan
namoyon bo‘ldi, ya’ni arteriola va kapillyarlar devorida tolali tuzilmalarning dezorganizatsiyasi,
hamda miokard mushak tolalarida distrofiya, miofibrillalarning titilishi kuzatildi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1. Величко П.Б., Османов Э.М. Влияние продолжительности сахарного диаβ на
распространенность диабетической ретинопатии у больных сахарным диабетом 2 тура. //
Журнал вестник Тамбовского университета. – Тамбов. -2015. -№3. –С. 532-534
2. Вернигородский С.В. Морфологические изменения сосудистого русла легких у больных
сахарным диабетом 2-го тура // МЭЖ. - 2014. - №6 (62).-С. 127-129.
3. ВОЗ. Глобальный доклад по диабету 2016 г. [Электронный ресурс] / Всемирная
организatsiя здравоохранения // Режим доступа: https://www.who.int/diabetes/global-
report/ru/ (дата обращения: 25.05.2020).
4. Дедов И. И., Шестакова М. В., Викулова О. К. Эпидемиология сахарного диаβ в
Российской Федерatsiи: клинико- статистический анализ по данным федерального
регистра сахарного диаβ. // Сахарный диабет. – Москва. -2017. –№1. – С. 13-41
5. Ismoilov S.I. Endokrinologiyadan tanlangan ma`ruzalar. –Toshkent, 2005.-B. 105-183.
6. Salomatlik kutubxonasi. // Ilmiy jurnal.-Toshkent, 2015. -32 b.
7. https://journals.sagepub.com/
8. https://www.hindawi.com/journals/ijvm/2012/918267/
