Давлат бошқаруви соҳасида коррупциявий хавф-хатарларин аниқлашнинг мақсад ва натижалари

CC BY f
90-94
17
7
Поделиться
Сафаров, Т. (2022). Давлат бошқаруви соҳасида коррупциявий хавф-хатарларин аниқлашнинг мақсад ва натижалари. Вопросы совершенствования механизмов противодействия коррупционным рискам в сфере государственного управления, 1(01), 90–94. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/issues-improving/article/view/12597
Темур Сафаров, Академия генеральной прокуратуры. Министерство юстиции

Начальник отдела по борьбе с коррупцией в системе Министерства юстиции консультант, независимый исследователь

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ўзбекистон Республиксида коррупциявий хавф-хатарларни аниқлаш ишлари 2019 йилгача норматив-ҳуқуқий ҳужжатлардаги коррупциявий омилларни аниқлаш орқали амалга ошириб келинган

Похожие статьи


background image

Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini

takomillashtirish

masalalari”

mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi

90

ДАВЛАТ

БОШҚАРУВИ

СОҲАСИДА

КОРРУПЦИЯВИЙ

ХАВФ

-

ХАТАРЛАРИН

АНИҚЛАШНИНГ

МАҚСАД

ВА

НАТИЖАЛАРИ

Сафаров

Темур

Уктамович,

Адлия

вазирлиги

тизимида

коррупцияга

қарши

курашиш

бўлими

бош

маслаҳатчиси,

Бош

прокуратура

академияси

мустақил

изланувчиси

Ўзбекистон

Республиксида

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

аниқлаш

ишлари

2019

йилгача

норматив

-

ҳуқуқий

ҳужжатлардаги

коррупциявий

омилларни

аниқлаш

орқали

амалга

ошириб

келинган.

Бироқ,

коррупциявий

хавф

-

аниқлаш

ва

баҳолаш

ишлари

коррупцион

нормаларни

аниқлашдан

ташқари,

амалиётда

қонунчилик

ҳужжатларининг

ишлаш

ҳолатини

ўрганади

ва

уни

амалга

ошириш

жараёндаги

коррупция

содир

қилиш

усуллари

ва

йўлларини

аниқлаш

ишларини

ўз

ичига

қамраб

олган

доимий

ишловчи

механизм

ҳисобланади

.

Коррупция

сабаблари

етарли

даражада

батафсил

ўрганилган

ва

бу

борада

С.В.Рйбак

ва

И.A.Гончаренконинг

фикрига

кўра

“бу

ерда

катта

муаммолар

йўқ

барча

ҳолатлари

оддатий

эски

ҳисобланади

:

иқтисодий

беқарорлик,

корхоналарнинг

самарасиз

ишлаши,

ҳокимиятнинг

алоҳида

институтлари,

давлат

аппаратини

бюрократлаштириш,

бюджет

маблағларини

тақсимлаш,

давлат

буюртмалари

ва

харидлари,

мутлақ

ҳуқуқлар

ва

имтиёзлар,

давлат

мулкини

тартибсиз

хусусийлаштириш,

банк

ва

бошқалар”.

Ушбу

фикрда

бўлганлар,

бундай

ҳолатларга

коррупция

учун

қулай

муҳит

бўлиб,

унда

коррупция

хавфи

-

хатарларини

шакллантиради

деб

ҳисоблайди.

Шу

сабабли

ҳам

,

юридик

адабиётларда

“коррупциявий

хавф

-

хатар”

тушунчасига

турлича

таъриф

берилади.

Мисол

учун,

Дементиева

И.Н.,

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

"давлат

ва

муниципал

бошқарув

тизимига

киритилган

мансабдор

шахсларнинг

ўз

мансаб

ваколатларини

амалга

оширишда

ноқонуний

равишда

моддий

ва

бошқа

манфаатлар

олиш

мақсадида

ҳаракат/ҳаракатсизлиги

натижасида

давлат

ва

жамият

манфаатларига

зарар

етказиш

имкониятлари"

деб

ҳисоблайди

.

Бизнинг

фикримизча,

коррупциявий

хавф

-

хатарлар

деганда

юридик

аҳамиятга

эга

бўлган

хатти

-

ҳаракатларни

амалга

ошириш

ваколатларига

эга

бўлган

шахслар

томонидан,

ўз

мансаб


background image

Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini

takomillashtirish masalalari

mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi

91

ваколатларидан

фойдаланган

ҳолда

коррупцияга

оид

хатти

-

ҳаракатларни

содир

имкониятларини

(схемалари)

тушунилади.

Ўзбекистон

Республикасида

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

аниқлаш

ишлари

бўйича

биринчи

ишлар

2019

йилдаги

Ўзбекистон

Республикаси

Президентининг

“Ўзбекистон

Республикасида

коррупцияга

қарши

курашиш

тизимини

янада

такомиллаштириш

чора

-

тадбирлари

тўғрисида”ги

Фармонига

мувофиқ

2019

йил

1

июлдан

бошлаб

давлат

органлари

томонидан

зиммага

юкланган

вазифа

ва

функцияларни

амалга

оширишда

юзага

келадиган

коррупция

хавф

-

хатарларини

вақти

-

вақти

билан

мажбурий

баҳолаб

бориш

вазифасини

амалга

оширишдан

бошланган.

Бироқ,

амалда

давлат

органлари

ўз

зиммаларидаги

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

аниқлаш

бўйича

самарасиз

ва

амалий

ҳарактерга

эга

бўлмаган

чора

-

тадбирларни

амалга

оширишдан

иборат

бўлди.

Хусусан,

тарғибот

тадбирларини

амалга

ошириш,

давра

суҳбатларини

ўтказиш,

коррупцияга

қарши

тарғибот

материалларини

тарқатиш

ва

бошқалар.

Мазкур

ҳолатларни

инобатга

олган

ҳолда

,

давлат

ташкилотларида

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

аниқлашнинг

аниқ

механизмини

белгилаш

бўйича

Адлия

вазирлиги

тизимида

апробациадан

ўтган

амалиётни

бошқа

давлат

ташкилотларига

жорий

қилиш

мақсадга

мувофиқ.

Адлия

вазирлиги

тизимида

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

баҳолаш

тартиби

қуйидаги

тартибда

амалга

оширилди:

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

баҳолаш

давлат

ташкилотлари

таркибий

бўлинмалари

раҳбарларини

жалб

қилган

ҳолда

коррупцияга

қарши

ички

назорат

тузилмалари

томонидан

ташкил

этилади.

Бунда,

коррупцияга

қарши

ички

назорат

тузилмалари

мавжуд

бўлмаган

давлат

ташкилотларида

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

баҳолаш

учун

уларнинг

таркибий

бўлинмалари

раҳбарларидан

иборат

ишчи

гуруҳлар

ташкил

этилди;

ўз

фаолиятида

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

(йиллик)

баҳолаш

ва

коррупциявий

хавф

-

хатарлар

хариталарини

шакллантирилди;

Вазирликнинг

коррупциявий

хавф

-

хатарлар

харитаси

асосида,

аниқланган

коррупциявий

омилларни

бартараф

қилишни

назарда

тутувчи

дастур

ишлаб

чиқилди.

Хусусан,

ўтган

2020

ва

2021

йилларда

Адлия

вазирлиги

тизимида

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

аниқлаш

бўйича

ишларга

аҳамият

берадиган

бўлсак,

қуйидагиларни

қайд

этишимиз

мумкин:


background image

Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini

takomillashtirish

masalalari”

mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi

92

1.

2020

йилда

Вазирлик

ва

унинг

муассасаларига

юклатилган

функцияларни

бажаришда

коррупция

хатарлари

хавфи

даражаси

(492

та)

бўйича

баҳоланди

ва

таснифланди.

Сўнгра

уларнинг

таъсирини

камайтириш

бўйича

ҳуқуқий

ва

ташкилий

чоралар

қабул

қилинди

.

Хусусан,

вазирликнинг

10

дан

зиёд

ички

ҳужжати

(коррупцияга

қарши

курашиш

сиёсати,

коррупция

тўғрисидаги

хабарлар

билан

ишлаш

регламенти,

хавфларни

баҳолашнинг

услубий

асослари)

тубдан

янгиланди.

2.

2021

йилда

Адлия

вазирлиги

тизимидаги

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

баҳолаш

натижаларини

умумлаштириш

натижасида

58

та

(

31

та

юқори,

27

та

ўрта

даражадаги)

коррупциявий

хавф

-

хатарлар

аниқланган.

Мазкур

аниқланган

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

минималлаштириш

бўйича

2021

йил

9

августда

адлия

вазири

томонидан

Ўзбекистон

Республикаси

Адлия

вазирлиги

тизимида

коррупцияга

қарши

курашиш

бўйича

2021-2022

йилларга

мўлжалланган

54

та

банддан

иборат

дастур

тасдиқланди.

2021

йилда

мазкур

дастурда

белгиланган

ишларни

амалга

ошириш

натижасида

меҳнат

муносабатларидаги

иш

юритув

жараёнлари

электронлаштирилди,

ходимларнинг

иш

фаолияти

самарадорлигини

баҳолаш

тартиби

такомиллаштирилди,

Давлат

хизматлари

агентлиги

тизими

ходимларининг

коррупцияга

қарши

курашиш

бўйича

кўникмалари

ошириш

ишлари

йўлга

қўйилди

,

коррупциявий

хавф

-

хатари

ўрта

ва

юқори

йўналишда

фаолият

юритаётган

ходимлар

билан

тушунтириш

ишлари

олиб

борилмоқда

.

Хусусан,

бошқа

давлат

ташклотлардаги

кадрлар

билан

ишлаш

бўлинмалари

энг

коррупциявий

хавф

-

хатари

юқори

бўлган

соҳа

йўналиш

бўлганлиги

сабабли

Адлия

вазирлиги

тизимида

кадрлар

билан

иш

жараёнлари

электронлаштирилди.

Бунинг

натижасида,

Ўзбекистон

Республикаси

Президентининг

“Давлат

бошқаруви

соҳасида

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

бартараф

этиш

механизмларини

такомиллаштириш

ва

ушбу

соҳада

жамоатчилик

иштирокини

кенгайтириш

чора

-

тадбирлари

тўғрисида”ги

2022

йил

11

майдаги

ПҚ–

240-

сон

қарорида

Адлия

тизимининг

ижобий

амалиётини

барча

давлат

бошқаруви

органларига

жорий

қилиш

вазифаси

белгиланди.

Ўз

навбатида

таъкидлаш

лозимки,

мазкур

тизим

ишга

туширилиши

билан

Адлия

вазирлигида:

таркибий

тузилма,

штатлар,

лавозимлар

ва

ходимлар

маълумотларини

ягона

электрон

базага

бирлаштирилди,


background image

Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini

takomillashtirish masalalari

mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi

93

ахборотни

тўплаш

ва

ишлов

бериш

жараёнлари

автоматлаштирилди;

барча

буйруқлар,

шартномалар

ва

аризалар

фақат

тизим

орқали

электрон

равишда

қабул

қилинди

;

ходимларнинг

меҳнат

интизомига

риоя

қилиши

,

яъни

ишга

келиш

ва

кетиши

юзни

таниб

олиш

технологияси

орқали

(Face ID)

тўлиқ

назорат

қилиб

борилади;

вакант

лавозимларни

эълон

қилишдан

тортиб,

танлов

ўтказиш

ва

натижалари

бўйича

ҳужжатлар

расмийлаштиришгача

тўлиқ

электрон

амалга

ошириш

имкони

мавжуд

(www.vacancy.adliya.uz)

;

мартаба

даража

,

хизмат

гувоҳнома

ёки

рухсатнома,

рағбатлантириш

ёки

мукофотлар,

кўлланилган

жазо

чоралари,

антропометрик

кўрсатгичлар,

хизмат

сафари,

тиббиёт

варақаси,

кадрлар

захираси,

меҳнат

дафтарчалари,

хизмат

текширувлар,

ойлик

устама

ҳақ

миқдорлари,

телефон

рақамлар

ва

электрон

почта

манзиллари

ҳақидаги

маълумотларни

рўйхатга

олиш

журналлари

бекор

қилиниб

,

уларни

фақат

тизим

орқали

электрон

равишда

юритиш

йўлга

қўйилди

;

бошқа

вазирлик

тизимидаги

электрон

маълумот

базалари

билан

интеграция

қилиниши

таъминланди

;

ходимларнинг

иш

фаолияти

самарадорлигини

автоматик

баҳолаш

(KPI)

ва

масофавий

ўқитиш

тизими

жорий

қилинди

,

вазирлик

тизимида

кадрлар

бўйича

таҳлиллар

Big Data

(катта

ахборот)

тамойили

ишлай

бошлади.

Натижада,

мазкур

тизим

давлат

бошқаруви

органларида

жорий

қилиниши

мазкур

соҳада

вужудга

келиши

мумкин

бўлган

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

бартараф

қилишга

ҳамда

қуйидаги

самарадорлик

кўрсаткичларига

эришишга

хизмат

қилади

:

бюрократик

тўсиқларга

чек

қўйилади

,

инсон

омили

минимал

даражага

тушади;

қоғоз

учун

харажат

тежалади

(йилига

600

млн

сўм);

ҳужжатларни

расмийлаштириш,

маълумот

тайёрлаш

ва

бошқа

ишларга

кетадиган

вақт

кескин

оптималлашади

(кунига

3-4

соат).

Юқоридагилардан

келиб

чиқиб,

коррупциявий

хавф

-

хатарларни

баҳолаш

ишларини

самарали

юлга

қўйилиши

тизимдаги

муаммоларни

аниқлаш

ва

ташкилотнинг

соғломалаштиришга

хизмат

қиладиган

узлуксиз

механизм

яратилишига

ҳамда

давлат

ташкилотининг

самарали

фаолиятига

хизмат

қилади

.


background image

Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mehanizmlarini

takomillashtirish

masalalari”

mavzusida respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi

94

ФОЙДАЛАНГАН

АДАБИЁТЛАР

РЎЙХАТИ:

1.

Дементьева

И.

Н.

Исследование

коррупционных

рисков

в

региональных

органах

государственной

власти

//

Проблемы

развития

территории.

2012.

Вып.2

(58).

2.

Жалилов,

Н.

2022.

Ҳуқуқбузарликларнинг

якка

тартибдаги

профилактикаси

институтининг

назарий

асослари.

Жамият

ва

инновациялар.

3, 4/S (May 2022), 397

403. DOI:https://doi.org/

10.47689/2181-1415-vol3-iss4/S-pp397-403.

3.

Рыбак

С.

В.,

Гончаренко

И.

А.

Антикоррупционная

политика

Российской

Федерации

в

системе

государственной

службы

//

Современные

тенденции

развития

науки

и

технологий.

2017.

3-8.

4.

Жалилов,

Н.

2022.

Профилактика

инспектори

маъмурий

иш

юритиш

фаолиятининг

ўзига

хос

хусусиятлари.

Жамият

ва

инновациялар

. 2, 12/S (Feb. 2022), 348

352. DOI:https://doi.org/

10.47689/2181-1415-vol2-iss12/S-pp348-352.

5.

https://moqqv.uz/uz.

6.

https://minjust.uz/uz

Библиографические ссылки

Дементьева И. Н. Исследование коррупционных рисков в региональных органах государственной власти // Проблемы развития территории. 2012. Вып.2 (58).

Жалилов, Н. 2022. Хукуцбузарликларнинг якка тартибдаги профилактикаси институтининг назарий асослари. Жамият ва инновациялар. 3, 4/S (Мау 2022), 397-403. DOI:https://doi.org/ 10.47689/2181-1415-vol3-iss4/S-pp397-403.

Рыбак С. В., Гончаренко И. А. Антикоррупционная политика Российской Федерации в системе государственной службы // Современные тенденции развития науки и технологий. 2017. № 3-8.

Жалилов, Н. 2022. Профилактика инспектори маъмурий иш юритиш фаолиятининг узига хос хусусиятлари. Жамият ва инновациялар . 2, 12/S (Feb. 2022), 348-352. DOI:https://doi.org/ 10.47689/2181-1415-vol2-issl2/S-pp348-352.

https://moqqv.uz/uz.

https://minjust.uz/uz

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов