32
АДЕНОТОНЗИЛЛЯР ВЕГЕТАЦИЯДА ПРИКУСНИНГ
ЎЗГАРИШИ: САБАБЛАРИ, ПРОФИЛАКТИКАСИ, ДАВОСИ
Абдусаматова И.И.
Ташкент давлат стоматология институти
Прикусларнинг ва юз-жағ сохаси функцияларининг шакилланиши
пренатал даврда бош, бўйин ва таянч-харакат тизимининг тўқималари ва
органларининг шакилланиши билан бошланади. Бу жараён постнатал
ривожланиш даврида хам давом этиб 15 ёшларда тўхтайди.
Болалар стоматологи кўриги боланинг 8 ойлик даврида ўтказилиши
мақсадга мувофиқ бўлиб, шифокор бунда фақат тишларнинг ёриб чиқганлиги
ёки йўқлигини эмас, балки оғиз бўшлиғи, юганчалар, оғиз шиллиқ қавати
холатига хам эьтибор қаратиши лозим.
Прикусларнинг ўзгаришига оддий бармоқ сўриш одати, ирсийлик,
хомиладорлик даврида онанинг кўп касалланиши, туғруқ жараёнларининг
кечиши, кўкрак ёшидаги болаларни озиқлантириш усуллари, овқатланиш
рационининг бузилиши, витаминлар етишмовчилиги, боланинг умумий
холати, зарарли одатлар, турли касалликлар сабабчи бўлиши мумкин.
Кўп холларда нотўгри прикусларнинг ривожланиши нафас олиш
тизимининг касалликлари, ютиш функциясининг бузилиши, рахит, эндокрин
касалликлар, травмалар, ўсма каби касалликлар билан боғлиқ. Хатто гижжа
касалликлари хам прикусларнинг ўзгаришига сабабчи бўлиши мумкин.
Прикуснинг ўзгаришида энг кўп учрайдиган сабаблардан бири бу
аденоидлар ва ЛОР аъзоларининг патологияси хисобланади.
Кўпинча прикуснинг ўзгариши нутқнинг бузилишига олиб келади.
Прикуснинг ўзгариши юз тузилишини хам ўзгартириши, хатто болада
депрессия ва комплексларнинг ривожланишига сабабчи бўлиши мумкин.
Шунинг учун, муаммо қанча эрта аниқланса даволанишни шунча эрта бошлаш
ёки уни олдини олиш мумкин. Албатта, касалликни даволашдан кўра уни
олдини олган яхшироқдир. Агар шифокор кўрик пайтида бирор ўзгариш
аниқласа муаммонинг ечимига бошқа мутахассисларни ҳам жалб қилиши
мумкин.
Агар болада аденоид вегетацияси бўлса унда нотўгри прикус, яъни
«аденоид юз» шакилланади. Бундай болалар очиқ оғиз билан ухлайдилар ва
шамоллаш билан кўп касалланадилар. Оғиздан нафас олиш одат тусига
айланади ва кундуз куни хам шу холатда нафас олишни бошлайдилар, бу эса
кейинчалик прикуснинг ўзгаришига олиб келади. Касаллик қанча кеч
аниқланса, патологияни даволаш шунча қийинчилик туғдиради.
Нафас олишнинг бундай бузилишида юз тузилиши ўзгаради. Оғиздан
анфас олиш сабабли бола тилини танглайига яқинлаштиради, оқибатда у
юқори холатда жойлашади. Танглайни бундай холатда жойлашиши калла
суяги шаклини ўзгартиради. Юқори жағ марказий тишлар сурилиши
кузатилади. Сурункали ринит фонида болада манқаланиб гапириш пайдо
бўлади, бола хамма товушларни тўлиқлигича талаффуз қилмайди. Диққатни
33
сусайиши, тез чарчаш, мигрен, имунинет пасайиши белгилари пайдо бўлади.
Бундай холатларда ЛОР мутахассиси билан биргаликда ишлаш мақсадга
мувофикдир.
Кўпинча бу холатга панорамали тасвир, компютер томографияси,
телерентгенограмма билан аниқлик киритилади. Тўлиқ консультация ва
қўшимча текширув усуллари қўлланилгандан сўнг даволаш буюрилади. Бу
кичик монипуляция ёки аппарат билан ишлов бериш бўлиши мумкин.
Адабиёт
1.
Доменюк, Д. А., et al. "Персонализированный подход в
морфологической оценке кранио-и гнатометрических соотношений у людей с
физиологическим прикусом постоянных зубов."
Медицинский алфавит
3.24
(2018): 18-25.
2.
Murtazaev, Saidmurodkhon Saidaloevich, Makhmud Zakirovich
Dusmukhamedov, and Saidazim Saidagzamovich Murtazaev. "Ethnic aspects of
orthognathic bite."
European science review
7-8 (2015): 80-84.
3.
Арипова, Г. Э., et al. "ОРТОДОНТИЧЕСКОГО ЛЕЧЕНИЯ ДЕТЕЙ С
ДИСТАЛЬНОЙ ОККЛЮЗИЕЙ ЗУБНЫХ РЯДОВ В ПЕРИОД СМЕНЫ
ПРИКУСА."
4.
Расулова, Ш., et al. "Обоснование к учёту вертикального
компонента роста при диагностике и планировании лечения у пациентов с
дистальным прикусом."
Медицина и инновации
1.1 (2021): 101-104.
5.
Шомухамедова, Ф., Д. Сулейманова, and Г. Муротова. "ОЧИҚ
ПРИКУСЛИ БЕМОРЛАРНИ ТАШХИСИ ВА УЛАРНИ ОРТОДОНТИК
ДАВОЛАШ."
Медицина и инновации
1.4 (2021): 442-446.
6.
Рузметова, И. М., Р. Нигматов, and Ф. А. Шомухамедова. "Изучение
аномалии зубочелюстной системы и профилактика вторичных деформации
зубной дуги у детей в период сменного прикуса."
Вестник КГМА им. ИК
Ахунбаева
4 (2015): 50-55.
7.
Олесов, Е. Е., and В. В. Уйба. "МЕДИКО-ЭКОНОМИЧЕСКАЯ
ЭФФЕКТИВНОСТЬ ПРОФИЛАКТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЗУБОЧЕЛЮСТНЫХ
АНОМАЛИЙ У ДЕТЕЙ В ПЕРИОД РАННЕГО СМЕННОГО ПРИКУСА."
8.
Расулова, Ш., et al. "Обоснование к учёту вертикального
компонента роста при диагностике и планировании лечения у пациентов с
дистальным прикусом." Медицина и инновации 1.1 (2021): 101-104.
КЕСИШГАН ТИШЛОВИ БОР БОЛАЛАРНИ ДАВОЛАШНИНГ
ТИББИЙ ПСИХОЛОГИК МОҲИЯТИ
Азимова Ш.Ш., Саидов А.А.,
Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти,
Узбекистан
Ҳозирги вақтда стоматологик касалликлар барча касалликлар орасида
етакчи ўринни эгаллаш баробарида, болаларда стоматологик касалланиш
даражаси ҳаётнинг кейинги йилларида сезиларли даражада индивиднинг