СБОРНИК ТЕЗИСОВ
5
BOLALARDA NEYROINFEKTSIYADAN KEYIN KELIB CHIQADIGAN
NOGIRONLIKNING TIBBIY JIHATLARINI TAHLIL QILISH
Rizayev J. A., Ergasheva M. Ya.
Samarqand Davlat tibbiyot universiteti, Samarqand, O‘zbekiston
Bolalar nogironligi asosan ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jihatlar, fan va texnika yutuqlari bilan
oldindan belgilanadi. Bolalar salomatligini muhofaza qilish bo'yicha davlat tizimlarining faoliyati,
shuningdek, bemorlarning hayot sifatini yaxshilashga qaratilgan tibbiy xizmat va sog'liqni saqlash
tizimidagi islohotlar, tibbiy yordam ko'rsatishda xususiylashtirilgan tibbiyotni joriy etish muhim
ahamiyatga ega. Sogliqni saqlash tizimida nogiron bolalarga g'amxo'rlik qilish, shuningdek, bolalar
nogironligining oldini olishga qaratilgan profilaktika choralari muhim o'rinni egallaydi.
Bolalar populyatsiyasidagi nogironlik tarkibida ruhiy kasalliklar, markaziy va periferik asab
tizimining patologiyasi, tug'ma nuqsonlar etakchi o'rinni egallaydi, bu bolalar nogironligini keltirib
chiqaradigan barcha patologik holatlarning 2/3 qismini tashkil qiladi.
Neyroinfektsiyalar
bolalarning
yuqumli
kasalliklari
orasida
muhim
ahamiyatga
ega.
Neyroinfektsiyalarning qoldiq davrida bolalarning yarmida doimiy organik alomatlar bilan nogironlik
rivojlanadi. Neyroinfektsiyalarning qoldiq davrida bola yoshiga bog'liq bosh miya rivojlanishiga
ontogenetik bosqichlari kechikishi kuzatilganda aniqlanishi mumkin.
Ko'pchilik tadqiqotchilar neyroinfektsiyalarning og'ir oqibatlari mavjudligi sababli reabilitatsiyaga
bo'lgan talabni va kasallikning o'tkir davrida reabilitatsiya tadbirlarini o'tkazish muhimligini
ta'kidlaydilar, chunki bu tadbirlarni erta boshlash reabilitatsiya samaradorligini belgilab, asoratlarning
oldini olishga va nogironlikning kamayishiga olib keladi.
Tadqiqot maqsadi:
bolalarda neyroinfektsiyadan keyin kelib chiqadigan nogironlikning tibbiy
jihatlarini tahlil qilishdan iborat.
Tadqiqot muhokamasi:
Neyroinfektsiyalar oqibatini o'rganishda mualliflar vaktsinalarning roli,
premorbid fon, kasalxonaga yotqizish muddatlari, antimikrobiyal terapiyani boshlash va tanlash vaqti,
glyukokortikoidlar, ovqatlanish holati
va suvsizlanish muammolariga e'tibor berishadi [Brouwer MC
2015, Zalmanovici Trestioreanu A 2013]. Afsuski, neyroinfektsiyalar oqibatini davolashda
reabilitatsiyaning asab tizimiga ta'siri deyarli muhokama qilinmaydi. Neyroinfektsiyalarga chalingan
bolalarni reabilitatsiya qilish va va bunday bolalarni olib borish turli omillarga bog'liq.
Neyroinfektsiyalarga chalingan bolalar quyidagi qoldiq o‘zgarishlar kuzatiladi: kognitiv buzilishlar, turli
vegetativ buzilishlar, diqqat etishmasligining giperaktiv turdagi buzilishi, markaziy yoki periferik
parezlar, koordinatsiya va nutqning buzilishi, epilepsiyaning turli shakllari va boshqalar [
Karas A. Yu.
et
al.
2012
]. Meningokokk meningiti bilan kasallanish holatining 868 ta ko‘rinishini meta-tahlil qilishda
[Sadarangani M et al. 2015], ularning 18 foizida eshitish qobiliyatini yo'qotish (5,4%), ruhiy buzilishlar
(5,4%), ayrim hollarda buyrak usti bezi va buyrak funktsiyasining buzilishi (2,6%) tutilib gapirish (2,5%).
seroz meningit bilan kasallangan bolalarda Reabilitatsiya davrida serebrosteniya (4085% hollarda) va
"ishchi xotira" ning pasayishi (24%) qayd etilgan. 20-40% hollarda muammolar olti oygacha davom
etadi. Ayrim hollarda neyroinfeksiyalardan so‘ng gipertenziv sindrom (13%), diensefalik ko'rinishlar
(16%) va fokal simptomlar (10%) ham kuzatiladi. Kasallikdan bir yil o'tgach, asteno-nevrotik (35%) va
gipertonik (19%) sindromlar, simptomatik epilepsiya (3%) davom etishi mumkin [
Karas A. Yu.
et al.
2012
]. Yuqumli ensefalitdan keyin bosh miyada sezilarli funktsional pasayish yuz berishi mumkin
[
Samoilova I. G. 2019
]. Ensefalit bilan og'rigan bemorlarning deyarli 80% izida neyropsikologik
oqibatlar kuzatiladi. Diqqat va xulq-atvorning buzilishi, emotsional buzilishlar kasallikning o'tkir
bosqichi tugaganidan keyin uch yil davomida shakllanadi [Pillai SC et al. 2016].
Xulosa.
Erta bolalik davrida immuniteti to'liq shakllanmagan bolalarda neyroinfeksiyalarga chalinish
xavfi yuqori bo‘lib, bu holat ularda og‘ir asoratlar kelib chiqishiga sabab bo‘ladi.
Аdabiyotlar ro'yxati:
1.
Меркушкина, Т. А., Саипов, Ф. С., Бабаходжаев, С. Н., & Халилова, З. Т. (2017).
СБОРНИК ТЕЗИСОВ
5
Ретроспективный анализ особенностей клинического течения малярии вызванной
Plasmodium vivax у детей. Журнал теоретической и клинической медицины, (3), 107-110.
2.
Касымов, И., Г. Шарапова, and Ш. Рахматуллаева. "Особенности проявлений эпидемического
процесса сальмонеллеза." Журнал проблемы биологии и медицины
3 (79) (2014): 31-32.
