Атроф-муҳитдаги канцерогенлар ва улар таъсиридан ҳимояланиш тўғрисига доир

CC BY f
68-71
18
2
Поделиться
Облокулов, У., Тохтаев, М., Облокулов, И., & Кушматова, Д. (2010). Атроф-муҳитдаги канцерогенлар ва улар таъсиридан ҳимояланиш тўғрисига доир. Журнал проблемы биологии и медицины, (2 (61), 68–71. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/problems_biology/article/view/6974
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Инсоният пайдо бўлгандан буён ташқи муҳит билан ўзвий боғлиқлик мавжуддир. У ўзи яшайдиган муҳитга доимий равишда маълум бир таъсир курсатади, ташқи муҳит ҳам бу таъсирга нисбатан ўз муносабатини шакллантиради.

Похожие статьи


background image

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

2 (61) 2010

68

Литература

1.

Анварис

Х

.

А

.

с

соавт

.

Торможение

ритма

ЭЭГ

с

умеренно

-

тяжелыми

травматическими

поражения

-

ми

головного

мозга

//

Новости

медицины

. -

. 4. – 2008. –

С

. 41-45.

2.

Гринберг

Д

.

А

.

Клиническая

неврология

.

Москва

. – 2004. –

С

. 512.

3.

Коновалов

А

.

Н

.

Нейротравматология

.

Москва

. - 1999. - 415

с

.

4.

Штульман

Д

.

Р

.

Неврология

.

Москва

. – 2005. –

С

. 945.

5.

Angelaris E. Peak alpha frequency: an EEG measure of cognitive preparednes // Clinic neurophysiol. –

2004. – 115. – 887-897.

Облокулов

У

.,

Тўхтаев

М

.

К

.,

Облокулов

И

.

У

.,

Кушматова

Д

.

Э

.

АТРОФ

-

МУҲИТДАГИ

КАНЦЕРОГЕНЛАР

ВА

УЛАР

ТАЪСИРИДАН

ҲИМОЯЛАНИШ

ТЎҒРИСИГА

ДОИР

Самарқанд

Давлат

тиббиёт

институти

Инсоният

пайдо

бўлгандан

буён

ташқи

муҳит

билан

ўзвий

боғлиқлик

мавжуддир

.

У

ўзи

яшайдиган

муҳитга

доимий

равишда

маълум

бир

таъсир

курсатади

,

ташқи

муҳит

ҳам

бу

таъсирга

нисбатан

ўз

муносабатини

шакллантиради

.

Бугунги

кунда

инсоннинг

асрлар

давомида

шаклланган

экологик

тизимга

ўтказаётган

боси

-

ми

туфайли

биосферанинг

табиий

хусусиятлари

ўзгариб

бормокда

.

Бунинг

энг

хавфли

салбий

оқибати

биосферада

унга

хос

бўлмаган

захарли

,

зарарли

ёт

омилларнинг

пайдо

бўлишидир

.

На

-

тижада

,

ўсимлик

,

ҳайвонот

дунёсидаги

юқотишлар

,

инсон

организмида

турли

-

туман

патологик

ҳолатлар

кузатилаяптики

,

улардан

энг

муҳимларидан

бири

,

кейинги

авлодларнинг

соғломлик

ҳолатига

кўрсатадиган

таъсирдир

,

чунки

атроф

-

муҳитни

ифлослантирувчи

моддалардан

кўпчилиги

мутагенлилик

таъсирга

эга

бўлиб

хужайраларнинг

ирсий

хусусиятларини

ўзғартиради

.

Дастлаб

,

атроф

-

муҳитни

ифлосланиши

ирсий

ва

туғма

касалликларни

кўпайишига

сабаб

бўлмокда

деб

қаралган

бўлса

,

ҳозирги

хулосаларга

караганда

80 %

мутагенлар

канцерогенли

-

лик

хусусиятига

эгадир

,

яъни

80 %

ёмон

сифатли

ўсмалар

ташқи

мухит

ифлосланиши

билан

боғлик

.

Маълумки

,

инсоннинг

яшаш

мухитида

ирсий

тизимларга

таъсир

қиладиган

заҳарли

модда

-

лар

юрак

қон

-

томирлари

,

асаб

,

ёшга

боғлик

касалликлар

,

муддатдан

олдин

қаришнинг

асосий

сабабларидан

биридир

.

Табиийки

генетик

аппарат

фақатгина

авлоддан

-

авлодга

белгиларни

та

-

шиб

юрувчи

бўлиб

қолмасдан

,

ўзига

хос

модда

олмашинув

жараёнларини

бутун

умр

бошқарувчиси

ҳамдир

.

Шундан

келиб

чиқиб

,

биосферани

ифлосланиши

билан

боғлик

генетик

нохушликларга

қандай

чора

-

тадбирлар

,

профилактик

тадбирлар

мавжуд

;

қарши

туришимиз

керак

?

Профилак

-

тик

йул

-

йуриқлари

қандай

?

Профилактик

йул

-

йуриқлар

бир

нечта

:

Биринчидан

,

биосфера

генотоксин

маҳсулотларни

бўлмаслигига

эришиш

.

Иккинчидан

эса

,

мутаген

маҳсулотларни

генетик

нуктаи

-

назардан

хавфсиз

маҳсулотлар

би

-

лан

алмаштириш

.

Бу

йуналишларни

амалга

ошириш

ўта

мураккаб

ва

иқтисодий

жиҳатдан

қиммат

жараён

бўлиб

энг

аввало

экологик

хавфсиз

технология

яратишни

талаб

қилади

.

Бугунги

кунда

амалга

ошириш

мумкин

бўлган

профилактик

йуналишлардан

бири

организм

-

ни

ташқи

муҳитдаги

зарарли

ва

заҳарли

бирикмаларга

чидамлилигини

оширишдадир

.

Бу

мақсад

учун

антимутагенлардан

(

мутаген

таъсирни

юқотувчи

омилларни

ишлатиб

генетик

ап

-

паратни

зарарланишини

бутунлай

ёки

қисман

тўхтатиш

)

фойдаланишдир

.

Генетик

таъсир

оқибатларини

олдини

олишда

антимутагенлардан

фойдаланиш

фақатгина

мутахасисларни

эмас

,

балки

бутун

жамоатчиликни

эътиборида

бўлиши

керак

,

чунки

жуда

кўп

табиий

бирикма

-

лар

генотоксин

таъсирни

юқотиш

хусусиятига

эгаки

,

уларни

кўпчилиги

овқат

маҳсулотлари

,

доривор

ўсимликлар

таркибида

ҳам

мавжуддир

.

Бундай

маълумотларни

аҳоли

уртасида

омма

-

лаштириш

генларнинг

жароҳатланиши

билан

боглик

хавфни

олдини

олиш

имконини

беради

.

Ҳозирги

вақтда

200

хил

табиий

ва

синтетик

антимутаген

бирикмалар

мавжудлиги

ўрганилган

.

Буларга

баъзи

-

бир

алмаштириб

бўлмайдиган

аминокислоталар

,

ферментлар

,

ҳайвон

ва

ўсимлик

маҳсулотлари

,

фармокологик

воситалар

киради

.


background image

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

2 (61) 2010

69

Инсон

эволюциясининг

минг

йиллик

тарихида

кузатилаётган

жараёнлардан

бири

инсоннинг

ўртача

умр

кўришининг

узайишидир

.

Бу

жараён

кўпрок

ХХ

асрнинг

иккинчи

ярмида

яққол

на

-

моён

бўла

бошлади

.

Шу

билан

биргаликда

бу

даврга

келиб

тиббиёт

ходимлари

генетик

аппа

-

ратнинг

жароҳатланиши

билан

боглик

хасталикларни

кўпайганлигини

қайд

қилмокдалар

.

Бу

ҳолат

қандай

тушунтирилади

?

Маълумки

,

инсоннинг

ёши

улғая

борган

сари

генетик

аппаратни

меъёрида

ушлаб

турувчи

ҳимоя

-

тикланиш

тизимининг

самарали

ишлаш

қобилиятини

ёмонлашуви

бўлса

,

иккинчидан

,

биосферада

қўпайиб

бораётган

ирсиятга

таъсир

кўрсатувчи

зарарли

ва

заҳарли

омилларнинг

ёш

билан

боғлик

микдорини

ва

таъсир

кўрсатиш

даврининг

ортганлиги

сабаб

бўлмокда

.

Инсон

яшайдиган

муҳитда

доимо

мутаген

ва

канцероген

бирикмалар

бўлиб

келган

.

Улар

-

нинг

миқдори

ХХ

-

асрнинг

иккинчи

ярмида

(

техноген

мутагенлар

)

кескин

кўпайди

.

Табиий

генотоксин

маҳсулотларнинг

бир

кисми

биз

истеъмол

қиладиган

овқатларда

ҳам

пайдо

бўлади

.

Масалан

,

гўшт

ва

балиқ

қовурилганда

мутагенлар

ва

канцерогенлар

ҳосил

бўлар

экан

.

Аниқланишича

,

одам

овқат

билан

жуда

кўп

миқдорда

генетик

аппаратни

жароҳатловчи

моддалар

истеъмол

қилади

,

лекин

шу

билан

бирга

овқатда

антимутагенларни

бўлиши

генетик

жароҳатланишларни

олдини

олар

экан

.

Овқат

маҳсулотларида

мутагенлар

ва

антимутагенларнинг

миқдорий

муносабатлари

турли

-

чадир

.

Масалан

,

баъзи

-

бир

дуккакли

ўсимликлар

,

тозаланмаган

пахта

мойи

,

могорланган

нонда

мутагенлар

анча

кўпдир

,

шунинг

учун

уларни

доимий

истеъмоли

ёмон

сифатли

ўсмалар

билан

касалланишни

кўпайишига

олиб

келади

.

Ҳаттоки

уй

ҳайвонларини

мутагенлилиги

юқори

бўлган

ем

-

хашак

билан

озиқлантирилиши

ва

кейин

уларни

маҳсулотларини

истеъмол

юқоридаги

ҳолатга

сабаб

бўлади

.

Баъзи

ҳолатларда

овқат

тайёрланиш

даврида

овқатнинг

мутагенлилиги

хусусияти

ошади

.

Масалан

ёг

қиздирилганда

оксидланиб

гидропероксид

,

холестерол

,

ёғ

кислоталар

эпоксиди

ва

альдегидлар

сингари

мутаген

захарли

моддалар

ҳосил

бўлади

.

Бу

маълумотларни

келтиришдан

мақсад

овқат

ва

овқатланишнинг

мутагенлилигини

баҳолай

олишдир

.

Маълумки

,

бугун

шакл

-

ланган

овқатланиш

тизими

демографик

(

аҳолининг

ёшига

қараб

овқатланиши

)

ва

экологик

ша

-

роитларга

тўғри

келмаслиги

мумкин

.

Чунки

инсоннинг

яшаш

муҳити

биосферасида

унга

хос

бўлмаган

заҳарли

моддаларнинг

пайдо

бўлаётганлигидир

.

Ирсий

аппаратни

ҳимоялашнинг

йулларидан

бири

истеъмол

қилинаётган

маҳсулотлардаги

мутагенларга

қарши

уларни

нейтраллайдиган

антимутаген

сақлайдиган

маҳсулотлардан

фойда

-

ланишдир

.

Инсониятнинг

бугунги

тараққиёт

босқичида

овқатланиш

тизимини

ва

доривор

моддалар

ис

-

теъмолини

имкони

борича

рационаллаштиришдир

.

Бунинг

учун

эса

,

бизнинг

овқатимиз

тарки

-

бидаги

антимутагенларни

чуқур

билишни

талаб

қилади

.

Етарли

даражада

ўрганилган

овқат

антимутагенларга

витаминлар

ва

провитаминлар

киради

.

Витамин

ва

провитаминларнинг

антимутагенлилик

хусусиятлари

турличадир

.

Анча

мукаммал

ўрганилганларга

токофероллар

(

витамин

Е

),

аскорбин

кислотаси

,

витамин

А

ва

витамин

Клар

киради

.

Токоферол

оксидланиш

қайтарилиш

реакциясида

ва

уруғланиш

жа

-

раёнида

қатнашади

.

Уларнинг

етишмовчилиги

доимий

равишда

ҳайвонларнинг

кўпайишига

салбий

таъсир

кўрсатади

.

Шунингдек

,

витамин

Е

юрак

қон

-

томирлар

касалликларини

келиб

чиқишига

тускинлик

қилади

,

организмдаги

юрак

қон

-

томирлар

тизимини

жароҳатлайдиган

ва

канцероген

таъсир

кўрсатувчи

хинон

,

адриамицинларни

фаоллигини

тўхтатади

,

жисмоний

зўриқишга

чидамлиликни

оширади

.

Токоферолларнинг

антимутаген

хусусиятга

эга

эканлиги

,

ўтган

асрнинг

70

йилларда

аниқланди

.

Сут

эмизувчиларда

ўтказилган

тажрибаларда

витамин

Е

нинг

турли

мутаген

омилларни

таъсирини

бутунлай

йуқотиши

аниқланди

.

Витамин

Е

кўпчилик

ўсимлик

маҳсулотларида

,

айниқса

ўсимлик

мойларида

,

куртакланган

бошоқли

ўсимликларда

,

маданий

ва

ёввойи

ҳолда

ўсадиган

меваларда

(

чийлон

жийда

,

облепи

-

ха

,

наъматак

)

кўпдир

.

Токоферолнинг

фойдалилиги

қадимдан

маълумдир

.

Шунинг

учун

ҳам

баъзибир

мамлакат

-

ларда

,

жумладан

Ўзбекистонда

сумалак

(

куртаклаб

кўкарган

буғдойдан

тайёрланади

)

баҳорда

танкис

,

куч

бағишловчи

таом

сифатида

тайёрланиб

,

истеъмол

қилиб

келинган

.

Етарли

даражада

ўрганилган

антимутагенлардан

яна

бири

аскорбин

кислотасидир

. 10

мг

ви

-

тамин

С

цинга

касалигини

олдини

олишда

бутунлай

етарли

,

лекин

организмни

соғлом

бўлиши

учун

(

генетик

эхтиёжни

ҳам

ҳисобга

олганда

)

бу

микдор

етарли

эмас

.

Икки

марта

Нобел

муко

-


background image

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

2 (61) 2010

70

фоти

лауреати

Лайнус

Полинг

аскорбин

кислотасининг

бир

кунлик

дозаси

250

мг

дан

то

бир

неча

граммгача

деб

ҳисоблайди

.

Маълумки

денгиз

чўчқаси

(

морские

свинки

)

одамларга

ўхшаб

,

организми

витамин

С

ни

син

-

тез

қилмайди

.

Уларга

тана

оғирлигининг

ярмига

витамин

С

юборилганда

ҳам

бирон

-

бир

заҳарли

таъсир

кузатилмаган

.

Тажрибалар

шуни

кўрсатадики

,

аскорбин

кислотаси

ионлашти

-

рувчи

нур

таъсиридан

юз

берадиган

хромосом

абберациясини

тўла

-

тўкис

олдини

олади

.

Шу

-

нингдек

,

организмни

қариши

билан

боғлик

спонтан

мутация

жараёнини

ҳам

олдини

олади

.

Витамин

С

фаол

антиканцероген

бўлиб

организмда

цитобирикмалардан

генетик

аппаратга

токсик

таъсир

килувчиларни

ҳосил

бўлишини

олдини

олади

.

Аскорбин

кислотаси

рак

билан

оғришини

олдини

олиш

тулиқ

исботланмаган

бўлсада

,

тажрибалар

шуни

кўрсатадики

витамин

Сни

организмга

юбориш

ва

рак

билан

оғриш

ўртасида

корреляцион

боғланиш

бор

.

Витамин

Сни

синтетик

ҳолда

эмас

чунки

,

илмий

адабиётларда

маълумки

,

витамин

Снинг

синтетик

йул

билан

олинганлари

мутагенлилик

хусусиятига

эгадир

аксинча

,

овқат

маҳсулотлари

билан

ис

-

теъмол

қилиш

мақсадга

мувофикдир

,

чунки

кўпчилик

маҳсулотлар

:

калампир

,

смородина

,

пет

-

рушканинг

100

граммида

100-350

мг

гача

,

апельсин

,

помидор

,

бодринг

,

кўк

нухотда

25-100

мг

гача

аскорбин

кислотаси

мавжуд

.

Уларни

кундалик

овқатда

кенг

ишлатилиши

,

қандайдир

маънода

рак

касаллигини

олдини

олишга

хизмат

қилади

.

Витамин

А

организмнинг

ўсишига

ижобий

таъсир

кўрсатиш

билан

бирга

,

оксиллар

олма

-

шинуви

,

оксидланиш

қайтарилиш

реакциялари

,

гормонлар

синтезида

қатнашади

ва

кўз

тур

пардасида

фотохимик

жараёнларида

иштирок

этиб

,

кўриш

фаолиятини

нормаллаштиради

.

Ўсимликларда

асосан

β

-

каротин

ҳолда

учрайди

,

унинг

1

молекуласи

парчаланиб

икки

моле

-

кула

витамин

А

ҳосил

қилади

.

Аниқланишича

β

-

каротин

табиий

мутацияни

2

мартагача

камайтиради

.

Ҳалқаро

«

атроф

-

муҳитни

мутаген

ва

канцерогенлардан

ҳимоя

қилиш

комиссияси

»

витамин

Ани

ўпка

,

сут

без

-

лари

,

сийдик

халтаси

ва

тери

ракини

олдини

олишда

самарали

воситалардан

бири

деб

ҳисоблайди

.

Одамни

витамин

Ага

бўлган

эҳтиёжи

организмга

тушадиган

витамин

А

ёки

унинг

провитамини

каротин

ҳисобига

қондирилади

.

Витамин

А

ўсимлик

ҳужайраларида

топилмаган

,

фақатгина

ҳайвон

туқималарида

мавжуд

-

дир

.

Витамин

А

балиқ

мойида

,

жигарда

,

тухумда

,

сари

ёғда

кўпдир

.

Каротин

эса

,

дўлана

,

қизил

калампир

,

ўрик

,

облепихада

,

отқулоқда

,

кади

,

сабзи

,

беда

баргларида

кўп

учрайди

.

Шунингдек

,

фолиевая

кислота

,

витамин

К

лар

ҳам

антимутагенлилик

хусусиятига

эгадир

-

лар

.

Ҳулоса

қилиб

айтганда

,

юқорида

келтирилган

витамин

ушловчи

маҳсулотларни

овқатланишда

кенг

ишлатилиши

рак

касалликларини

ва

муддатдан

олдин

қаришни

олдини

ола

-

ди

,

лекин

ушбу

витаминлар

биргаликда

ва

маълум

бир

миқдорда

истеъмол

қилингандагина

юқори

самара

бериши

мумкин

.

Антимутагенларнинг

иккинчи

катта

гуруҳи

ферментлардир

.

Кўплаб

ўтказилган

тажрибалар

шуни

кўрсатдики

,

антимутагенлик

хусусиятига

оксидловчи

ферментлар

,

пироксидаза

,

глюта

-

цион

-

пироксидаза

,

каталазалар

кирадилар

.

Биологик

объектларнинг

зарарли

омилларга

чидам

-

лилиги

оксидаза

ферментларининг

ҳолатига

боғлик

.

Жумладан

,

биологик

объектларнинг

турли

-

туман

фавқулоддаги

зарарли

омиллардан

юқори

даражада

зарарланиши

оксидловчи

фермент

-

лар

фаолиятини

пастлиги

фаолиятининг

пастлиги

билан

боғлик

.

Хозирги

вақтда

60

дан

ортиқ

ўсимликларнинг

антимутагенлилиги

ўрганилган

.

Энг

юқори

ан

-

тимутагенлилик

хусусиятига

карам

суви

киради

.

Шунингдек

,

олма

суви

овқатнинг

мутагенли

-

лик

хусусиятини

8

мартага

,

райхон

барги

– 11

мартагача

,

кўк

калампир

10

мартага

,

баклажон

7

мартага

,

узум

– 4

мартага

камайтиради

.

Эпидемиологик

текширувлар

шуни

кўрсатадики

,

баъзи

-

бир

сабзавот

истеъмол

қиладиган

этник

гурухларда

(

вегетариантлар

)

рак

билан

оғриши

сезиларли

даражада

кам

ва

қариш

жараёни

«

кечикади

».

Яна

бир

кўпчиликни

қизиқтирадиган

муаммо

,

доривор

ўсимликларни

генетик

таъсиридир

,

чунки

кейинги

вақтларда

халқ

табобатига

эътибор

тобора

кучайиб

бормоқда

.

Маълумки

,

дори

-

вор

ўсимликларни

фойдалик

томонлари

билан

,

уларнинг

заҳарлилик

хусусияти

ҳам

мавжуд

.

Шунинг

учун

ҳам

уларни

назоратсиз

ва

доимий

равишда

истеъмол

қилиш

генетик

нуқтаи

-

назардан

зарарли

ҳам

бўлиши

мумкин

.

Шунинг

учун

уларни

истеъмоли

,

чукур

илмий

асосда

ташкил

қилиниши

шарт

.


background image

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

2 (61) 2010

71

Доривор

ўсимликларни

мутагенлилик

хусусиятини

ўрганиш

муҳим

илмий

йуналишлардан

бири

бўлмоғи

керак

,

чунки

Ўзбекистонда

бир

неча

юз

хил

шифобахш

ўсимликлар

мавжудки

,

улардан

илмий

асосда

фойдаланиш

халқ

соғлигини

сақлаш

ва

мустаҳкамлашда

муҳим

рол

уй

-

наши

мумкин

.

Шундай

қилиб

,

хулоса

қилиб

айтганда

оқилона

овқатланиш

инсон

яшайдиган

муҳитнинг

ге

-

нетик

-

токсик

таъсирини

камайтириши

мумкин

,

лекин

шуни

алоҳида

қайд

қилиш

керакки

ис

-

теъмол

қилинадиган

овқат

шахснинг

индивидуал

хусусиятлари

(

овқатнинг

кимёвий

таркибига

қараб

ўзлаштирилиши

,

тана

конституцияси

,

касби

,

ёши

,

жинси

,

хулки

,

характери

,

йилнинг

фас

-

ли

,

у

яшайдиган

худуднинг

био

-

геохимик

ҳолатлари

)

ни

ҳисобга

олган

ҳолда

ташкил

қилинганда

кутилган

самарани

беради

.

Муаммонинг

ўта

мураккаблигига

карамасдан

атроф

-

муҳитни

мутаген

ва

канцерогенлардан

ҳимоя

қилишнинг

Ҳалқаро

комиссияси

томонидан

овқатланишнинг

умумлаштирилган

тавсия

-

лари

ишлаб

чиқилган

.

Бу

тавсиянинг

асосида

кундалик

овқат

асосини

юқори

толалик

буғдой

нони

,

сабзавот

ва

мевалар

эгаллаши

,

юқори

калориялик

маҳсулотлар

,

спиртли

ичимликлар

ва

ёғларни

чегаралаш

кўзда

тутилган

.

Бундай

рацион

генетик

аппаратни

захарли

ва

зарарли

мод

-

далар

билан

жароҳатланишини

бир

неча

мартага

камайтириши

илмий

жихатдан

асосланган

.

Фойдаланилган

адабиётлар

:

1.

Бонашевская

Т

.

И

.

Обоснование

критериев

нормы

,

предпатологии

и

патологии

в

условиях

воздей

-

ствия

химических

факторов

окружающей

среды

. –

Вест

.

АМН

, 1978,

4,

с

. 44-52.

2.

Бочков

Н

.

П

.

Химический

мутагенез

у

человека

и

прогнозирование

его

эффектов

. –

В

кн

.:

Генетика

и

благосостояние

человечества

:

Труды

XIV

Международного

генетического

конгресса

.

М

., 29-30

авг

.

1978

г

.

М

.:

Наука

, 1981,

с

. 185-193.

3.

Бочков

Н

.

П

.,

Шрам

Р

.

Я

.,

Кулешов

Н

.

П

.

и

др

.

Система

оценки

химических

веществ

на

мутаген

-

ность

:

общие

принципы

,

практические

рекомендации

и

дальнейшие

разработки

. –

Генетика

, 1975,

т

. 11,

10,

с

. 156-169.

4.

Журков

В

.

С

.

Подходы

к

регламентации

химических

загрязнителей

окружающей

среды

,

обладаю

-

щих

мутагенной

активностью

. –

В

кн

.:

Медицинские

проблемы

охраны

окружающей

среды

.

М

.:

НИИ

общ

.

и

коммун

.

гиг

.

им

.

А

.

Н

.

Сысина

, 1981,

с

. 88-95.

5.

Куринный

А

.

И

.,

Пилинская

М

.

А

.

Исследование

пестицидов

как

мутагенов

внешней

среды

. –

Киев

:

Наукова

думка

, 1976. – 114

с

.

6.

Меркурьева

Р

.

В

.

Биохимическое

изучение

функционального

состояния

различных

субклеточных

структур

как

критерия

оценки

неблагоприятного

действия

факторов

окружающей

среды

. –

Журн

.

Гиг

.,

эпид

.,

микробиол

.

и

иммунол

., 1978,

т

. 22,

4,

с

. 367-374.

7.

Соколовский

В

.

В

.,

Журков

В

.

С

.

Оценка

суммарной

мутагенной

активности

факторов

окружающей

среды

. –

Гиг

.

и

сан

., 2002,

11,

с

. 7-11.

8.

Фонштейн

Л

.

М

.,

Ревазова

Ю

.

А

.

Оценка

мутагенной

активности

лекарств

.

Хим

. –

фарм

.

журн

.,

1999,

т

. 10,

6,

с

. 10-19.

9.

Худолей

В

.

В

.

Характеристика

современных

мутагенных

тестов

для

выявления

канцерогенов

ок

-

ружающей

среды

. –

Успехи

соврем

.

биол

., 2006,

т

. 98,

вып

.5,

с

. 177-192.

10.

Кудрявцев

И

.

Ю

.

Динамика

заболеваемости

и

смертности

в

Навоийском

регионе

Республики

Узбе

-

кистан

при

злокачественных

новообразованиях

женской

репродуктивной

системы

.

Доктор

ахборотнома

-

си

.-2006 -

1-2,

том

– 38,

с

. 69-72.

Якубов

Х

.

Х

.,

Искандаров

А

.

И

.,

Абдурахманова

М

.

О

.

ТОКСИМЕТРИЧЕСКАЯ

ОЦЕНКА

РИСКА

СМЕРТИ

ПРИ

ОСТРЫХ

ОТРАВЛЕНИЯХ

Ташкентский

педиатрический

медицинский

институт

Актуальность

.

Острые

отравления

возникают

часто

в

результате

несчастных

случаев

в

бы

-

ту

и

на

производстве

,

суицидальных

попыток

,

передозировки

лекарственных

средств

,

злоупот

-

реблений

алкоголем

или

наркотическими

препаратами

,

и

становятся

все

более

частыми

объек

-

тами

судебно

-

медицинской

экспертизы

.

По

имеющимся

в

настоящее

время

экспертным

оценкам

общее

количество

вновь

созданных

химических

соединений

превысило

6

млн

. [1,2].

Библиографические ссылки

Бонашсвская Т.И. Обоснование критериев нормы, предпатологии и патологии в условиях воздействия химических факторов окружающей среды. - Вест. АМН, 1978, № 4, с. 44-52.

Бочков Н.П. Химический мутагенез у человека и прогнозирование его эффектов. - В кн.: Генетика и благосостояние человечества: Труды XIV Международного генетического конгресса. М., 29-30 авг. 1978 г. М.: Наука, 1981, с. 185-193.

Бочков Н.П., Шрам Р.Я., Кулешов Н.П. и др. Система оценки химических веществ на мутагенность: общие принципы, практические рекомендации и дальнейшие разработки. - Генетика, 1975, т. 11, № 10, с. 156-169.

Журков В.С. Подходы к регламентации химических загрязнителей окружающей среды, обладающих мутагенной активностью. - В кн.: Медицинские проблемы охраны окружающей среды. М.: НИИ общ. и коммун, гиг. им. А.Н.Сысина, 1981, с. 88-95.

Куринный А.И., Пилинская М.А. Исследование пестицидов как мутагенов внешней среды. - Киев: Наукова думка, 1976. - 114 с.

Меркурьева Р.В. Биохимическое изучение функционального состояния различных субклеточных структур как критерия оценки неблагоприятного действия факторов окружающей среды. - Журн. Гиг., эпид., микробиол. и иммунол., 1978, т. 22, № 4, с. 367-374.

Соколовский В.В., Журков В.С. Оценка суммарной мутагенной активности факторов окружающей среды. - Гиг. и сан., 2002, № 11, с. 7-11.

Фонштсйн Л.М., Ревазова Ю.А. Оценка мутагенной активности лекарств. Хим. - фарм. журн., 1999, т. 10, №6, с. 10-19.

Худолей В.В. Харакгеристика современных мутагенных тестов для выявления канцерогенов окружающей среды. - Успехи соврем, биол., 2006, т. 98, вып.5, с. 177-192.

Кудрявцев И.Ю. Динамика заболеваемости и смертности в Навоийском регионе Республики Узбекистан при злокачественных новообразованиях женской репродуктивной системы. Доктор ахборотнома-СИ.-2006 - № 1-2, том - 38, с. 69-72.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов