URGANCH SHAHRIDA TRANSPORT OQIMINI BOSHQARISH MUAMMOLARI
AXMEDOV QADIR KARIMOVICH
Urganch davlat universiteti Texnika fakulteti dotsenti
BEKCHANOV OYBEK ZARIPOVICH,
Urganch davlat universiteti Texnika fakulteti magistranti
Annotatsiya
: Ushbu maqolada Urganch shahar jamoat transporti tarmog‘inining muammolari yoritilgan.
Urganch shahar xududidagi 14 ta shahar jamoat transporti yo‘nalishlari o‘rganish natijasida shahar jamoat
transport tizimini takomillashtirish uchun takliflar beriladi.
Kalit so’zlar:
jamoat transporti, avtobus, avtobus yo‘nalishlari, transport tarmog‘i, transport tizimi.
Аннотация:
В этой статье дается обзор проблем общесвенного транспорта города Ургенча. По
результатам изучения проблем 14 направлений городского общественного транспорта города Ургенча,
предложены пути усовершения системы городского общественного транспорта.
Ключевые слова:
общественный транспорт, автобус, автобусное направление, транспортная
сеть, транспортная система.
Abstract
: This article provides an overview of the problems of public transport in the city of Urgench.
Based on the results of studying the problems of 14 directions of urban public transport in the city of Urgench,
ways to improve the urban public transport system are proposed.
Key words:
public transport, bus, bus routes, transport network, transport system.
Kirish.
Xorazm viloyati Urganch shahri aholisining yo`lovchi transportiga bo`lgan ehtiyojini
qondirish va ularga ko`rsatilayotgan xizmatlar sifatini oshirish maqsadida 2021- 2025 yillarga
mo`ljallangan rivojlanish konsepsiyasi ishlab chiqilgan.
Shahar yo`lovchi transportini rivojlantirish sohasida quyidagi vazifalar belgilandi:
-
avtobus parkini to`ldirish, so`nggi yillarda qisqarib borayotgan muntazam avtobus
yo`nalishlari tarmog`ini tiklash va keyinchalik kengaytirish imkonini beradi. Aholining mehnat va
madaniy sayohatlarga bo`lgan ehtiyojlarini qondirishni ta`minlash uchun shahar va shahar atrofi
yo`lovchi transporti yo`nalishlarini tiklash va rivojlantirishni rivojlantirishning ustuvor
yo`nalishlari hisoblanadi:
-
holati shahar yo`lovchi transportining yer usti turlarining ishlashini to`xtatib qo`ygan ko`cha
va yo`l tarmog`ini rivojlantirish;
-
aholisi 150 mingdan ortiq bo`lgan shaharlarda elektr, ekologik toza transport turini
rivojlantirish ustuvor bo`lishi kerak;
-
trolleybus va avtobuslarga bo`lgan favqulodda ehtiyojni qondirish uchun, ushbu turdagi
transport vositalarini mamlakatimizda ishlab chiqarishni rivojlantirish maqsadga muvofiq;
-
transport xizmatlari uchun hisoblangan tariflar asosida ijro etuvchi hokimiyat organlari va
yo`lovchi avtotransport korxonalari o`rtasida yo`lovchi tashishni amalga oshirish bo`yicha
shartnomalarni majburiy ravishda tuzish tartibini federal darajada qonunlashtirish zarur;
-
shahar va shahar atrofi yo`lovchi tashish transporti korxonalarini mahalliy soliqlarni
to`lashdan to`liq yoki qisman ozod qilish amaliyotini kengaytirish;
Urganch shahar jamoat transporti tarmog`ida shahar va shaharlararo muntazam tashish
yo`nalishlariga muvofiq jamoat transporti yo`nalishlari tarmog`i to`g`risidagi ma`lumotlar,
shuningdek, shahar yo`nalishlarini o`rganish natijalari kiritilgan[4,5].
Muhokama va natijalar.
Urganch shahrida transport oqimi yuqori bo`lgan 7 ta ko`chalar
mavjud bo`lib, ularning transport o`tkazish qobiliyati normativ xujjatlar bo`yicha sutkasiga 28
ming donani tashkil etadi. Xaqiqatda esa bir kunlik transport oqimi yuqorida ko`rsatilgan
ko`chalarda 45-50 mingtani tashkil etmoqda. Shu bilan bir qatorda viloyat tumanlaridan bir kunda
o`rtacha 18 mingta transport vositalari (o`rtacha 33,5 ming nafar yo`lovchi) Urganch shahriga
kirib kelishi o`rganishlar davomida kuzatildi.
Bu o`z navbatida mazkur ko`chalarda transport oqimi zo`riqish bilan ishlayotganligini bildirmoqda
[3].
Urganch shahrida 2023 yil 1-aprel holatiga aholi soni 150,7 ming nafardan oshgani holda,
transport vositalari soni ushbu davrda 56,2 ming donaga ko`paygan. Urganch shahrining jamoat
transporti turini ko`rsatuvchi yo`nalishlar ro`yxati 1-jadvalda keltirilgan[1,2].
Urganch shahar jamoat transporti yo`nalishlari ro`yxati.
1-jadval
Yo`nalish
nomeri
JT turi
Xizmat ko`rsatuvchi nomi
Harakatlanuvchi
tarkib turi
1
MedBus “Bunyod yo`lovchi tashish” MCHJ
ISUZU
2
MedBus “Bunyod yo`lovchi tashish” MCHJ
ISUZU
3
MedBus "Xorazm Dovud Servis Trans" DUK
ISUZU
4
MedBus “Bunyod yo`lovchi tashish” MCHJ
ISUZU
5
MedBus “Bunyod yo`lovchi tashish” MCHJ
ISUZU
6
MedBus "Xorazm Dovud Servis Trans" DUK
ISUZU
7
MedBus “Bunyod yo`lovchi tashish” MCHJ
ISUZU
9
MedBus “Bunyod yo`lovchi tashish” MCHJ
ISUZU
12
MedBus "Xorazm Dovud Servis Trans" DUK
ISUZU
13
MedBus “Bunyod yo`lovchi tashish” MCHJ
ISUZU
17
MedBus "Sirli Vodiy" MCHJ
ISUZU
18
MedBus "Xorazm Dovud Servis Trans" DUK
ISUZU
19
MedBus "Opel Trans" MCHJ
ISUZU
28
MedBus “Bunyod yo`lovchi tashish” MCHJ
ISUZU
Qabul qilingan ma`lumotlarni keyingi tahlil qilishda marshrutlarni jamlash uchun har bir
marshrut uchun tashuvchilar kiritildi.
Urganch shahar jamoat transporti tarmog`ida jami 14 ta jamoat transporti yo`nalishlari kiritilgan
[2].
1-rasm. Urganch shahrining markaziy qismidagi to`xtash punktlari.
Jamoat transportini to`g`ri hisoblash va batafsilroq o`rganish uchun xarakat intervallari
to`g`risidagi ma`lumotlar to`g`ri kiritilshi kerak. Shu bilan birga, so`rovlar ma`lumotlarini tahlil
qilish natijasida shahar yo`nalishlarida harakatlanishning haqiqiy intervallari aniqlanadi.
Urganch shahrida aholi soni va transport oqimining keskin o`sayotganligi quyidagi
muammolarni hal etishni taqazo qilmoqda.
1.
Tirbandlik yuqori bo`lgan Al Xorazmiy, Xonqa yo`li hamda Gurlan ko`chalariga
parallel ko`chalarni ochish.
2.
Ko`chalarning yo`l qismida transportlar parkovkalarini tartibga keltirish.
Urganch shahrining 6 ta ko`chasida faqatgina 8 ta avtoturargohlar mavjud xolos. Natijada
mashinalarni yo`l yoqasida qoldirilishi natijasida sun`iy tirbandliklarni keltirib chiqarilmoqda.
3.
Mavjud chorrahalarda xarakatni tashkil etishni takomillashtirish.
Ishchi guruh tomonidan o`tkazilgan o`rganishlarda quyidagi chorrahalarda xarakat xavfsizligini
ta`minlash maqsadida o`zgartirishlar kiritish lozimligi aniqlandi.
-
Al Xorazmiy va Xonqa yo`li ko`chalari kesishmasida transport vositalarining erkin
harakatlanishini ta`minlash hamda ushbu chorrahada yo`l-transport hodisalarini oldini olish uchun
chorrahada qo`shimcha yo`l bo`lagi qurish hamda Gurlan ko`chasini Issiqlik manbai ko`chasiga
ulash;
-
Urganch shahar Gurlan ko`chasining Urganch pedagogika instituti, Urganch davlat
universiteti Texnika fakulteti, Avtomobil yo`llari texnikumi joylashgan qismida er usti piyodalar
o`tish ko`priklari qurish;
-
Urganch shahar Tinchlik va Pahlavon Mahmud ko`chalari (SUM chorrahasi)
kesishmasidagi tirbandliklarni bartaraf etish uchun Yoshlar markazi yo`nalishidan harakatlanib
kelayotgan transport vositalarining Abulg`ozi Bahodirxon ko`chasiga o`tishi uchun qo`shimcha
yo`l bo`lagi qilish;
-
Urganch shahar «Dexqon» bozori atrofida yuzaga kelayotgan tirbandligini oldini
olish, yo`lovchi tashish faoliyati bilan shug`ullanuvchi avtobus va mikroavtobuslarning bozor
oldidagi bekatlarda erkin harakatlanishini ta`minlash maqsadida bozor oldidagi noqonuniy savdo
rastalarini olib o`rnida avtobuslar kirib chiqish bo`lagini (ilovadagi sxemaga asosan) hamda bozor
oldida piyodalar uchun yer usti piyodalar o`tish yo`lagi tashkil etish;
-
Urganch shahar markaziy ko`chalarida yo`l harakatini tartibga soluvchi texnik
vositalar (yo`l belgilari va chiziqlari, svetoforlar hamda yo`l to`siqlari)ni innovatsion texnologik
jihozlari bilan jihozlash hamda daraxt shoxlarini shakl berib butash orqali yo`l belgilarining
ko`rinishini ta`minlash;
-
Avtobus bekatlarini hamda yo`l yoqalaridagi reklama pannolarini tartibga keltirish.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1.
Ziyaev K., Navoiy shahrining transport oqimini tanlanma asosida miqdoriy tadqiqot qilish uslubi, The Scientific
Journal of Vehicles and Roads (2021)
2.
Ziyaev K., Omarov J., Urganch shahri jamoat transportida yo‘lovchilar oqimini o‘rganish, Nazariy va amaliy
tadqiqotlar xalqaro jurnali (2022), volume
3.
Махмудов Г., Абдурахимов Л.Х.Н.Maxmudov G.N., Abduraximov L.X., Технология stop-start в
современных автомобилях, Машиностроение: новые концепции и технологии, (2022), Красноярск.
4.
SHNQ 2.07.01-03* “Shaharsozlik. Shahar va qishloq aholi punktlari hududlarini rivojlantirish va qurilishini
rejalashtirish” / O`zbekiston Respublikasi Davlat Arxitektura va qurilish qo`mitasi – Toshkent, 2009-177 b.
5.
SHNQ 3.06.03-08 “Avtomobil yo`llari” O`zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi T. 2021 y.130 b.
