KOMPYUTER GRAFIKASI TURLARI VA ULARDA RANGLAR BILAN ISHLASH
I.A.YERIMBETOV
QORAQALPOQ DAVLAT UNIVERSITETI
Annotatsiya
: Kompyuter grafikasini yaxshi o‘zlashtirish, chiziqlarni ранги ва бўйалиш рангини кўрсатиш
орқали ҳосил қилиш ва турли конструктив ҳамда қурилиш чизмалари билан ишлай оладиган даражада
компьютер дастурларини урганиш.
Аннотация
: Освоить компьютерную графику, освоить компьютерные программы, позволяющие
создавать линии путем задания цвета и цвета краски, работать с различными конструктивными и
строительными чертежами.
Abstract
: Master computer graphics, master computer programs that allow you to create lines by specifying
colors and paint colors, work with various design and construction drawings.
Kalit so‘zlar
: Tasviriy san’at, kompyuter dasturlari, tasvirlash, Kompyuter grafikasi va animatsiyasi
Ключевые слова
: изобразительное искусство, компьютерные программы, изображения,
компьютерная графика и анимация.
Keywords
: fine arts, computer programs, images, computer graphics and animation.
Hozirgi yuqori texnologik davrda loyihalash jarayonlarini va konstruktorlik hujjatlari
tuzishni, mahsulot ishlab chiqarishni samarali hisoblash texnologiyalarisiz tasavvur qilib
bo‘lmaydi. Fan va texnikaning jad’al rivojlanishi, global axborot tizimlari va zamonaviy
texnologiyalarning hayotimizga kirib kelishi insonlar hayot tazining o‘zgarishi bilan birga, jamiyat
hayoti va rivojlanishiga ham katta ta’sir ko‘rsatmoqda. Bu esa o‘z navbatida ta’lm jarayonini ham
zamonga mos ravishda rivojlantirib borishni, yangi o‘qitish usul va texnologiyalarini tizimli va
uzviy tadbiq etishni, mutaxassislardan bilim va malakalarni uzluksiz oshirib va boyitib borishni
taqozo etadi. [1]
Hozirgi kunda yoshlarimiz uchun katta imkoniyatlar yaratib berilmoqda. Har kim o‘zi
istagan kasb mutaxassisi bo‘lishi uchun barcha imkoniyatlar mavjud. Shu jumladan Tasviriy san’at
va muhandislik grafikasi mutaxassisligini hozirgi talab darajasida mukammal egallashning
zamonaviy imkoniyatlaridan biri bu-kompyuter grafikasini yaxshi o‘zlashtirishdir. Buning uchun
turli konstruktiv hamda qurilish chizmalari bilan ishlay oladigan darajada kompyuter dasturlarini
o‘rganish zarur bo‘ladi.[2]
Ana shu maqsadda kompyuter grafikasi turlari haqida qisqacha fikr yuritib o‘tamiz:
Tuzilishiga ko‘ra, tasviriy rastrli yoki vektorli bo‘lishi mumkin. Masalan tasvir hosil qilishda
skaner uni ko‘pgina mayda elementlar (riksellar) ga bo‘lib chiqadivai va ulardan rastirli sur’at hosil
qiladi.
Piksel- bu rastli tasvirning eng kichik elementi bo‘lib, uning rangi kompyuter xotirasiga
bitlarning ma’lum birmiqdori vositasida kiritiladi. Masalan 800x600 suratda bu sonlar gorizontal
bo‘icha (800) va vertikal bo‘yicha (600) piksellar sonini belgilaydi. Piksellarsoni qanchalik ko‘p
bo‘lsa tasvirning ekrandagi va qog‘ozda chop etilgandagi sifati (razresheniye) yuqari bo‘ladi.
Vektorli grafikada tasvirlar matematik egri chiziqlarni rangi va bo‘yalish rangini ko‘rsatish
orqali hosil qilinadi. Masalan oq fondagi qizil ellips bor yoki ikki formula – to‘g‘ri to‘rtbo‘rchak va
ellipsning ranglari, o‘lchamlari va joylashuvini aniqlovchi formulalari orqali tasvirlanadi. Demak,
bunday tasvirlash kompyuter xotirasida rastrli rasmdan ko‘ra kamroq joy egallaydi.
Vektorli tasvirlarning yana bir afzalligi – ularning sifatini yo‘qatmagan holda kattalashtirish
yoki kishiklashtirish imkoniyotidir.[3]
Kompyuter grafikasi bilan ishlovchi dastur sinflari:
Hozirgi kunga kelib kompyuter grafikasi va animatsiasi vositalari kirib bormagan sohani
topish qiyin.
Kompyuter grafikasi va animatsiyasi vositalarini qo‘llanish sohasiga ko‘ra quyidagi
guruhlarga ajiratish mumkin:
- poligrafiya ishlari uchun mo‘ljallangan kompyuter grafikasi dasturlari;
- ikki o‘lchamli rang tasvir kompyuter grafikasi;
- taqdimot ishlari uchun mo‘ljallangan dasturlar;
- ikki o‘lchamli animatsiya dasturlari;
- uch o‘lchamli animatsiya dasturlari;
- ikki o‘lchamli va uch o‘lchamli animatsiya dasturlari;
- vidiotasvirlarni qayta ishlovchi komplekslar;ilmiy vizuallashtirish ishlarini vajaruvchi
dasturlar.
Kompyuter grafikasi va animatsiyasi dasturlari rassom va dizaynerlar, roligrafchi va
kinematografchilar, kompyuter o‘yinlari va o‘qitish dasturlari yoratuvchilari, klipmeyker va olimlar,
shuningdek o‘z faoliyatida turli formatdagi tasvirlardan foydalanuvchi barcha mutaxassislarda ham
katta qiziqish uyg‘atadi.[4]
Kompyuter grafikasida rang tushinchasi. Rang modellari.
Kompyuter grafikasida rang juda muhim – u kuzatuv taassurotni kuchaytirish va tasvirni
axborotga boyitish rolini o‘ynaydi. Biz ko‘rayotgan yoritilgan buyumdan qaytgan yorug‘lik ko‘z
qorachig‘i orqali ko‘zimizga o‘tadi va ko‘z ichidagi asab hujayralarini qo‘zg‘atadi. Bu ho‘jayralar
asab tolalari orqali miya bilan bog‘langanligi tufayli ko‘z yorig‘ligi miyaga o‘tadi va ongimizga
buyumni ko‘rish tuyg‘usi paydo bo‘ladi. Biz buyumni ko‘ramiz. Atrof muhitni bunday ko‘rish
qobiliyati ko‘rish deb, ko‘rish a’zosi esa ko‘z deb ataladi.
Biror bir ranglar aralashmasidan olish mumkin bo‘lmagan ranglar asosiy ranglar deyiladi.
Qizil, yashil, va ko‘k ranglar – asosiy ranglar hisoblanadi.[4]
Rang modellari.
RGB modeli
ning nomi
Red
– qizil,
Green
– yashil va
Blue
– ko‘k
birlamchi ranglarning bosh harflaridan olingan bo‘lib, ushbu ranglarning turli proporsialarda
aralashtirish natiyjasida ko‘rinuvchi spektorning turli xil boshqa ranglarini olish mumkin. Birlamchi
ranglarning aralashmasidan ikkilamchi moviy (cyan), pushti (magenta) va sariq (yellow) ranglar
hosil bo‘ladi.[3]
Zamonaviy texnologiyalarni o‘qitish jarayoniga tadbiq etishdan maqsad ta’lim sifatini
oshirish bilan birga, zamonaviy kompyuter texnologiyalaridan foydalanib har qanday muxandislik
hisoblarni, loyihalash ishlari va jarayonlarini avtomatlashtirishga, ketadigan vaqt va sarf-harajatlar
miqdorini kamaytirishga, samoradorlikni oshirishga qaratilgan tadbirlarni amalga oshira oladigan
kadrlarni tayyorlashdir.[4]
ADABIYOTLAR:
1.
R. Xasanov. Tasiriy san’atdan sinfdan tashqari ishlar.- T.:-2017.
2.
Р.Халилов, Рисунок, Издателство «Навруз» 2013. (32-37б)
3.
B.Barber. Full ourse of the drawing. Barselona-2014.
4.
A.Mamadaliyev. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 2020.
