30
“UCHINCHI RENESSANS:MUAMMO VA YECHIMLARI”
II-to‘plam
7.
Ибрагимов, А. Т. (2015). Влияние экологических факторов при
занятиях физической культурой и спортом. Молодой ученый, (11),
1884-1885.
8.
Раджапов, У. Р., & Мирахмедов, Ф. Т. (2018). Строго
регламентированные методы при обучении движениям и воспитании
физических качеств. Молодой ученый, (5), 185-187.
9.
Ibragimova, L. A. (2022). Formation of children's logical thinking concepts
in people's pedagogy through puzzles. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 12(5), 1058-1059.
SINFDA PAST O’ZLASHTIRUVCHI O’QUVCHILAR BILAN ISHLASH
TEXNOLOGIYASI
Orazbaeva Gulparshin Amankeldievna
Nukus davlat pedagogika institute Pedagogika va psixologiya fakulteti
o’qituvchisi
Annotatsiya:
O`quvchilar bilim sifatini oshirish hamda ularning tartib intizomini
mustahkamlash. Darsdan va sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkil etish va
ularni o`tkazish. O`quvchilarning ota - onalari bilan olib boriladigan ishlar ham
sinf rahbarining asosiy vazifalaridan biridir. O`quvchilar jamoasi - sinf rahbarining
tayanchi. O`quvchilarni tarbiyalashda sinf jamoasidagi barcha o`quvchilarning bir-
birlariga ta’sirlari katta ahamiyatga ega.
Kalit so’zlar:
o’qituvchi, pedagogika, past o’zlashtiruvchi, dars texnologiyasi.
Sinf rahbarining faoliyati ko`p qirrali va sermazmundir. U o`zi rahbarlik qilayotgan
sinf o`quvchilarini tarbiyalash bilan bir qatorda o`quv yili yoki chorak davomida
31
“UCHINCHI RENESSANS:MUAMMO VA YECHIMLARI”
II-to‘plam
nimalar qilish kerakligi bolalar hayotini nima bilan band qilish va tanlangan ish
turini qanday amalga oshirishni bexato aniqlash kabi ancha murakkab muammoni
yechadi. Bu borada sinf rahbariga turli xil manbalar yordam beradi. Sinf rahbari
ishining asosiy qismi o`quvchilarni o`rganish. O`quvchilar bilim sifatini oshirish
hamda ularning tartib intizomini mustahkamlash. Darsdan va sinfdan tashqari
tarbiyaviy ishlarni tashkil etish va ularni o`tkazish. O`quvchilarning ota - onalari
bilan olib boriladigan ishlar ham sinf rahbarining asosiy vazifalaridan biridir.
O`quvchilar jamoasi - sinf rahbarining tayanchi. O`quvchilarni tarbiyalashda sinf
jamoasidagi barcha o`quvchilarning bir-birlariga ta’sirlari katta ahamiyatga ega.
Dastlabki bajargan mustaqil ishdan bola mamnun bo‘lsa, uning qiziqishlari ortib,
yangi-yangi ish turlarini amalga oshirishga kirishadi. Mustaqil ish natijalarini
hamisha tekrishish lozim. Tekshirish og‘zaki yoki yozma shaklda bo‘lishi mumkin.
Bola yozishidan oldin o‘ylaydi, fikrini og’zaki jamlaydi, so‘ng uni yozishga
kirishadi. O‘z fikrini bayon qilish, yo‘l qo‘yilgan biror savol yoki masala
yuzasidan mushohada yuritishga urinadi. Bu jarayon (og‘zaki) nutq asosida paydo
bo‘ladi va mustahkamlanadi. Masalan, o‘quvchi o‘z fikrini yozma ifodalashdan
ilgari o‘ylaydi. Pichirlab allanimalar haqida o‘zicha gapiradi(pedagogikada bu
aktiv faoliyat hisoblanadi). Insho yozishning dastlabki shakllari ana shunday
ishlardan boshlanadi. Bola matnni o‘qib, og‘zaki tahlil qiladi, sarlavhalar o‘ylab
topib, qanday rasmlar ishlash lozimligini rejalaydi.
O‘quvchilarni mustaqil faoliyatga o‘rgatishda quyidagilarga amal qilish lozim:
– beriladigan har bir topshiriq o‘quvchi imkoniyatlariga mos bo‘lsin va qiziqish
uyg‘ota olsin;
– ish osondan qiyinga, soddadan murakkabga qarab yo‘naltirilsin, o‘quvchiga
tushunarli bo‘lsin;
– ishni bajarishda bolalarda o‘ziga ishonch hissi uyg‘onsin, ishga kirishishda ular
o‘zlarida dadillik sezsin;
32
“UCHINCHI RENESSANS:MUAMMO VA YECHIMLARI”
II-to‘plam
–
mustaqil
bajariladigan
topshiriqlar
yakkama-yakka
tarzda
amalga
oshirilsin(hamma o‘quvchi uchun bir xil topshiriq berish – mustaqil faoliyat
emasligini eslatamiz), albatta bunda bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchiga e’tibor
berish kerak;
– topshiriqlar turini almashtirishga alohida ahamiyat berish kerak;
– topshiriqlarni hamma bir vaqtda boshlab, ma’lum vaqtda tugatishi kerakligini
eslatib, bo‘sh o‘zlashtiruvchi bolalarni shu talabni bajarishga ko‘niktirish lozim;
– ish joyi hamisha qulay, saranjom-sarishta bo‘lishi(parta ustida ortiqcha narsalar
bo‘lmasligi) kerak;
– topshiriqlar darsning turli bosqichida bajarilishi mumkin;
– darslik, didaktik materiallar bilan ishlashda uzviylik bo‘lishi maqsadga muvofiq.
Uyga beriladigan vazifalar ham mustaqil ishning bir turidir. Bolalarga, iloji
boricha, sinf sharoitida asosiy bilim va malakalarni singdirish, uyga vazifalar
berishda me’yorga amal qilish kerak. Bolalar darsdan(og‘ir, mashaqqatli
mehnatdan) keyin tiniqib dam olsalar, ko‘proq ochiq havoda bo‘lib, harakatli
o‘yinlar, sayr bilan vaqt o‘tkazib, tunda osuda uxlab, ertangi kungi darslarga
yaxshi kayfiyat bilan kelsalar, darsni o‘zlashtirish yaxshi bo‘ladi. Shuning uchun
uy vazifalari oson bo‘lishi, asosan, bolalarni kuzatishga, xulosa chiqarishga
undashi lozim.
Tan olish kerakki, bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchilar bilan ishlash ancha
murakkab jarayon. O‘qituvchining pedagogik mahorati, zamonaviy dars o‘tish
usullaridan foydalanishi, bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchi bilan yakka tartibda ish
olib borishi natijasida uni samarali amalga oshirish mumkin. Ularni bir-biriga
ko`rsatadigan o`rnaklari intizomni yaxshilash va mustahkamlashga, ularni xulq
madaniyatini, odatini, ko`nikmasini hosil qiladi. Sinf rahbar har jabhada barchaga
o’rnak bo’ladigan zukko, aqlli, bilimdon hamda pedagogik mahoratga ega
bolmog’i darkor.
33
“UCHINCHI RENESSANS:MUAMMO VA YECHIMLARI”
II-to‘plam
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Tarbiyaviy ishlar metodikasi - Qarshi: 2007.
2.
A.Avloniy. “Turkiy Guliston yohud ahloq” - Toshkent: O’qituvchi, 1992.
3.
Norov, I., & Uldawlet, D. (2021). Psychological mechanisms that increase the
effectiveness of the educational process.
4.
Hayitov, A. I., & Miltikboyeva, Z. (2022, May). METHODS OF
ORGANIZATION OF NATIVE LANGUAGE CLASSES IN PRIMARY
CLASSES ON THE BASIS OF INTERACTIVE METHODS. In E Conference
Zone (pp. 11-13).
5.
NOROV, I., & ISMOYIL, A. (2021). the Role of Modernity in the Formation
of the Uzbek Language as the State Language. IT is a Mirror of the Existence
of a Nation in the World His Life is in His Language and Literature”).
JournalNX, 6(06), 773-775.
6.
Temirbekova,
A.
(2021).
INNOVATSIYALIQ
PROTSESSLERDIN’TEORIYALIQ ASPEKTLERI. Интернаука, (5-2), 94-
95.
7.
Раджапов,
У.
Р.,
&
Мирахмедов,
Ф.
Т.
(2018).
Строго
регламентированные методы при обучении движениям и воспитании
физических качеств. Молодой ученый, (5), 185-187.
8.
Ibragimova, L. A. (2022). Formation of children's logical thinking concepts in
people's pedagogy through puzzles. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 12(5), 1058-1059.
9.
Zukhra, N. (2022). THE IMPORTANCE OF PEOPLE’S ORAL
CREATIVITY IN FOLK PEDAGOGY IN TEACHING LOGICAL
THINKING TO YOUNG CHILDREN. Modern Journal of Social Sciences and
Humanities, 5, 599–561.
