254
sometimes there is a privacy problem with biometrics: ‗You can't get biometric information without
permission.‘ O'Carroll believes that iris recognition is accurate and practical. ‗This is a machine-readable
file. Using a 512-byte template, biometric information can be stored in the passport. This can allow
frequent flyers to pass biometric control without problems, providing privileges and convenience as
regular and priority airline users.‘ So biometrics is biometrics.
It‘s clear to see that there have been some significant advances made in biometric security. In
terms of the level of security it provides, there is still some way to go before most methods are likely to
receive widespread adoption. Another barrier to adoption is the level of public discomfort with keeping
physical details on record as, thanks to fingerprints, biometrics are commonly associated with identifying
criminals.
For circumstances requiring higher security, biometric systems should always be considered as a
single factor in a multi-factor system and should be combined with a strong truly secret asset such as a
password. But for the average consumer, the ongoing progress in biometric authentication technology
could soon secure some methods as standard in guarding against thieves, casual attackers and malicious
individuals.
In short, malicious and random threats used in technologies to reduce or even nullify biometric
business records are at the disposal of the company. Scientists transmit the results of their research to
each other through scientific articles published in journals. To ensure that communication is effective and
efficient, the content of mass media or manuscripts should be presented in an orderly, logical manner. To
achieve this goal, scientific articles are written in a stereotypical format. This general format divides the
scientific manuscript into 14 sections: Abstract, Introduction, Methodology, Results, Conclusion and
References, each of which has a specific purpose. Similarly, the biometric analysis of the security
protection of the provided objects should work smoothly, accurately, in an orderly and timely manner.
REFERENCES:
1. Bonsor, K., Johnson, R. How facial recognition systems work. How Stuff Works: 2012.
2. Brandel, M. Using Biometric Access Systems: Dos and don‘ts. CIO Magazine: 2010.
3. Grigsby, J. Iris Recognition. Biology-Block. 2011
4. O‘Leary, T. Acceptance and Accuracy in Biometrics.
Security Dealer and Integrator, 30
(2), 2008. p.
52.
5. Ridden, P. Fujitsu develops smallest Palm Vein Biometric Authentication Sensor yet. Gizmag: 2012.
АКЦИОНЕРЛЕРДИҢ ДАЎЫС БЕРИЎ ҲУҚЫҚЫ
Шамшетов Ш.С.
ю.и.к., доцент, Жынайый-ҳуқықый ҳәм пуқаралық-ҳуқықый пәнлер кафедрасы,
Бердақ атындағы ҚМУ, Нѳкис, Ѳзбекстан
тел: +99890 5936844
Нуржанов А.А.
Магистрант, Бердақ атындағы ҚМУ, Нѳкис, Ѳзбекстан
тел:+998993180656
Акционердиң әҳмийетли ҳуқықларының бири – бул компанияның ең әҳмийетли
мәселелери (мәселен, оны тарқатыў ямаса қайта дҥзиў, сондай-ақ, ўәкиллик оның органын сайлаў)
бойынша даўыс бериў ҳуқықы болып есапланады.
Даўыс бериў ҳуқықын әмелге асырыў бир қатар жағдайларға байланыслы қыйынласыўы
мҥмкин. Кӛп-ғана мәмлекетлерде, сонын менен бирге Ӛзбекстанда да акционерлер почта арқалы
даўыс бере алмайды ҳәмде даўыс бериў ушын акционерлер улыўма жыйналысында қатнасыўлары
зәрҥр болады. Бул талап болса кӛбинесе киши муғдардағы акцияларға ийе болған акционерлерди
ӛзлериниң даўыс бериў ҳуқықынан пайдаланбаўына алып келеди. Раўажланған мәмлекетлерде
даўыс бериў процессин тәмийинлеў жуўапкершилиги судларға жҥклениўи мҥмкин, бирақ бул
жағдайда да басқарыўшылар акционерлерге тәсир кӛрсетиў, ӛзлери ушын қолайлы шараят
жаратыў мақсетинде қарсыласларынан мағлыўматларды жасырыў сыяқлы жоллар менен даўыс
бериў процессине кесент келтиреди.
Ҳуқық системасы тӛмен болған еллерде акционерлердин даўыс бериў ҳуқықлары буннан
да бетер кӛбирек бузылады. Мәселен, басқарыўшылар даўыс бериў процессине ӛзлерине
«дҥшпан» есапланған акционерлерди қоймаў мақсетинде оларға акционерлердиң жыллық улыўма
жыйналысы ӛткерилиўи ҳаққында мағлыўмат бермеўи мҥмкин.
255
Егер қадағалаў ҳуқықы сезилерли дәрежедеги ҥлкен мҥғдардағы акцияларға ийе болған
бир неше акционерлер қолында топланып қалса, (ҥлеслердиң бирлесиўи), қадағалаў ҳуқықы
(даўыс бериў ҳуқықы) бир неше акционерлер ортасында бӛлинген жағдайдан кӛре ӛз ҳуқықларын
әмелге асырыў олар ушын аңсат болып қалады. Солай етип, ҥлеслердиң бирлесиўи олардың
қорғалыўын кҥшейттиреди. Бундай акциялардың ийелери тҥрақлы тҥрде компания ҳаққында
мағлыўмат алыў ҳәм басқарыў жеке қурамын бақлап барыў имканиятына ийе болады. Олар,
сондай-ақ, басқарыўшыларға тәсир жасаў ушын исеним хаты алыў ямаса бир-бирине сиңип кетиў
арқалы жетерли дәрежедеги даўсқа да ийе бола алады [Shleifer, 2005: 461-488].
Айрым жағдайларда ири акционерлер 51 пайыз ямаса оннанда кӛбирек акцияларға ийе
болған тҥрде компания ҥстинен туўрыдан-туўры бақлаўды әмелге асырады. Усының менен бирге
ири акционерлер агентлик машқаласын да табыслы тҥрде шешеди, себеби ӛзлериниң мәплерине
әмел қылыныўы ушын олар компания ҥстинен жетерли дәрежедеги бақлаўға ийе болады.
АҚШта ҥлеслерди бирлестириў мәселеси нызамшылық пенен шекленгенлиги себепли
акциялардың ири мҥғдарларына, әсиресе, қадағалаў пакетине ийелик етиў жҥдә сийрек
ушырасатуғын жағдай болып есапланады [Scott, Wellons, 1998: 215]. Уллы Британияда болса
усындай жағдай нызамшылықтағы шеклеўлерсиз ушырасады [Black, Coffee, 2004: 1997−2087].
Басқа мәмлекетлерде акциялардың ири мҥғдарларына ийелик етиў әпиўайы жағдай болып
есапланады. Мәселен, Германияда коммерциялық банклер исеним хаты арқалы дҥзилетуғын
шәртнамалар жәрдеминде кӛплеген жағдайларда тийкарғы компаниялардағы 25 пайыз даўысты
қадағалаў ҳуқықына ийе. Сондай-ақ, туўрыдан-туўры акциялар ямаса кредиторлар сыпатында
сезилерли дәрежеде ири мҥғдардағы акцияларға ийелик етеди. Онша ҥлкен болмаған немис
компанияларында семьялық қадағалаў ямаса акцияларға пирамида усылында ийелик етиў арқалы
акция ийелериниң акциялардың 51 пайызын қадағалаўы нормал жағдай деп есапланады.
Пирамидалар оның соңында, акция ийесине қарағанда аз мҥғдардағы капиталға ийе болған
активлерди қадағалаў имканиятын пайда етеди. Акцияларға бирлесип ийелик етиў Японияда да
компания акцияларына банклардың ийелик етиўи әпиўайы жағдай болып есапланады.
Ири акцияларға ийе болған акционерлер ӛзлериниң даўыс бериў ҳуқықларын әмелге
асырыў арқалы басқарыўы себепли, олардың кҥши кӛбинесе олардың даўысының ҳуқықый
қорғанылыўы дәрежесине байланыслы болады. Ири акцияларға ийелик етиў компанияда қарарлар
ушын даўыс бериўдиң ҳақыйқый механизми орнатылған жағдайларда ислейди. Миноритар (аз
мҥғдардағы) акциялар менен байланыслы жағдайлар буннан да машқалалы болып, қадағалаўды
тәмийинлеў ушын олар басқа акционерлер менен бирлесиўине туўра келеди. Басқарыўшылар
тәрепинен олардың жумысына араласыў итималы жҥдә жоқары дәрежеде болып, судларда
миноритар акционерлерди қорғаў оннанда қыйыншылықты пайда етеди.
ӘДЕБИЯТЛАР:
1.
Black B., Coffee Jr. J. Hail Britania?: Institutional Investor Behaviour under Limited Regulation.
// 92 Michigan Law Review. – 2004.
2.
Scott Н., Wellons P.: International Finance. – Cambridge, Harvard University Press, 1998.
3.
Shleifer F., Vishny R. Large Shareholders and Corporate Control // 94 Journal of Political
Economy. – 2005.
НЕКОТОРЫЕ СУЖДЕНИЯ О ПОНЯТИИ ПАРЛАМЕНТСКОГО КОНТРОЛЯ
Наурузбаева Г.С.
Преподаватель, кафедра Уголовно-правовых и гражданско-правовых дисциплин, КГУ имени
Бердаха, Нукус, Узбекистан
тел: +99890 7357948
Контроль исполняет роль обеспечения функциональных обязанностей и полномочий
должностных лиц в государственном секторе управления. Контроль – это управленческое
полномочие, задачей которой является количественная и качественная оценка и учет результатов
работы предприятия и обеспечивает достижение поставленных целей. В науке юриспруденции
наибольшего внимания требует парламентский контроль и, следовательно, отдельные авторы
дают разные суждения по этому вопросу.
Осуществление контрольной функции парламентом является одной из важнейших
составляющих его деятельности. Согласно закону Республики Узбекистан «О счетной палате
Республики Узбекистан» от 18 мая 2019 года, Счетная палата является высшим органом
