ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
141
SIFATLI TA’LIM – TARAQQIYOT POYDEVORI
Abdullayeva Zebo Ilhomovna
Toshkent davlat agrar universiteti Huquq va turizm fakulteti
Yuristprudensiya yo’nalishi 24-177- guruh 1-bosqich talabasi
Mobil: +998949090045
Email: zebo.abdullaeva05@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.15593252
Annotatsiya:
Maqola O'zbekistonda sifatli ta'lim tizimini rivojlantirishning dolzarb
masalalarini yoritadi. Ta'lim tizimi jamiyatning taraqqiyotiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan
poydevor sifatida, o'qituvchilar malakasini oshirish, ta'lim dasturlarini yangilash va
infratuzilmani modernizatsiya qilish zarurligini ta'kidlaydi. Sifatli ta'lim yoshlarni nafaqat
bilimli, balki ijtimoiy mas'uliyatli va amaliy ko'nikmalarga ega shaxslar sifatida tarbiyalashga
yordam beradi. Maqolada ta'lim tizimining jamiyatdagi roli va unga qo'shadigan hissasi,
shuningdek, O'zbekistondagi o'zgarishlar va istiqbollar haqida so'z boradi.
Kalit so'zlar:
Sifatli ta'lim, ta'lim tizimi, o'qituvchi malakasi, infratuzilma, jamiyat
taraqqiyoti, o'quv dasturlari, innovatsiyalar, pedagogik texnologiyalar, O'zbekiston ta'limi, yosh
avlod, ijtimoiy barqarorlik.
Annotation:
This article addresses the urgent issues of developing a quality education system in
Uzbekistan. The education system, as a foundation for the development of society, emphasizes
the need to improve teacher qualifications, update educational programs, and modernize
infrastructure. Quality education helps shape young people not only as knowledgeable
individuals but also as socially responsible ones with practical skills. The article discusses the
role of the education system in society, its contribution, as well as the changes and prospects in
Uzbekistan's educational sector.
Keywords
: Quality education, education system, teacher qualifications, infrastructure,
societal development, educational programs, innovations, pedagogical technologies, education
in Uzbekistan, youth development, social stability.
Аннотация:
Статья освещает актуальные вопросы развития системы качественного
образования в Узбекистане. Образовательная система, как основа развития общества,
подчеркивает необходимость повышения квалификации педагогов, обновления
учебных программ и модернизации инфраструктуры. Качественное образование
помогает формировать молодежь не только как знающих, но и как социально
ответственных личностей с практическими навыками. В статье рассматриваются роль
образовательной системы в обществе, её вклад, а также изменения и перспективы в
образовательной сфере Узбекистана.
Ключевые слова:
Качественное образование, образовательная система, квалификация педагогов,
инфраструктура, развитие общества, учебные программы, инновации, педагогические
технологии, образование в Узбекистане, развитие молодежи, социальная стабильность.
Kirish:
Sifatli ta’lim milliy taraqqiyotning asosi bo‘lib, jamiyatning turli jabhalarida
taraqqiyot katalizatori bo‘lib xizmat qiladi. Ta'lim va taraqqiyot o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik
chuqur, ta'lim nafaqat shaxslarni shakllantiradi, balki butun xalqlarning traektoriyasiga ta'sir
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
142
qiladi. Ushbu kirish nutqida biz milliy rivojlanish kontekstida inson kapitalini rivojlantirish,
iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish va ijtimoiy hamjihatlikni rivojlantirishda sifatli ta'limning
muhim rolini o'rganamiz. Bundan tashqari, u tanqidiy fikrlashni, axloqiy xulq-atvorni va
fuqarolik faolligini rivojlantiradi va yanada inklyuziv va uyg'un jamiyatga hissa qo'shadi. Biroq,
hamma uchun sifatli ta'limni ta'minlash, kirish, tenglik va ta'lim natijalaridagi nomutanosiblik
bilan ajralib turadigan jiddiy muammo bo'lib qolmoqda. Ushbu muammolarni hal qilish
hukumatlar, oʻqituvchilar, jamoalar va xalqaro hamkorlarning taʼlimga ustuvor ahamiyat
berish, infratuzilma va oʻqituvchilar malakasini oshirishga sarmoya kiritish hamda taʼlim va
taʼlimga innovatsion yondashuvlarni qoʻllash boʻyicha birgalikdagi saʼy-harakatlarini talab
qiladi. Oxir oqibat, sifatli ta’limga sarmoya kiritish orqali davlatlar o‘z inson kapitalining to‘liq
salohiyatini ochib berishi, barqaror rivojlanishga yordam berishi va barcha fuqarolarning
farovonligiga erishishi mumkin. Asosiysi, sifatli ta'lim shaxslarni shaxsiy hayotga erishish va
jamiyat taraqqiyoti uchun zarur bo'lgan bilim, ko'nikma va qadriyatlar bilan qurollantiradi. Bu
odamlarga o'z salohiyatini to'liq ro'yobga chiqarishga imkon beradi va ularga o'z jamoalari va
iqtisodlariga mazmunli hissa qo'shish imkonini beradi. Qolaversa, sifatli ta’lim mamlakatning
farovonligi va global maydondagi raqobatbardoshligining asosini tashkil etuvchi inson
kapitalini rivojlantirish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Iqtisodiy jihatdan sifatli ta’lim
innovatsiyalarni rag‘batlantirish, samaradorlikni oshirish va raqobatbardoshlikni oshirishda
hal qiluvchi rol o‘ynaydi. O'qimishli aholi texnologik taraqqiyotga moslashish, innovatsiyalarni
rivojlantirish va bilim iqtisodiyotida ishtirok etish uchun qulayroqdir. Binobarin, yaxshi
ma'lumotli ishchi kuchiga ega davlatlar barqaror iqtisodiy o'sish va farovonlikni boshdan
kechirish ehtimoli ko'proq.
Sifatli ta'lim – taraqqiyot poydevori
Sifatli ta'lim har bir jamiyatning taraqqiyotiga yo'l ochuvchi muhim omildir.
O'zbekistonning kelajagi, ayniqsa yosh avlodning bilim va tarbiyasiga bog'liq bo'lib, sifatli ta'lim
tizimining yaratish va rivojlantirish zarurati kundan-kun ortib bormoqda. O'zbekiston o'zining
ta'lim tizimini takomillashtirish yo'lida katta qadamlar tashlamoqda, lekin hali ham samarali
natijalar olish uchun ko'plab masalalar mavjud. Ushbu maqolada sifatli ta'lim tizimini yo'lga
qo'yishning dolzarb vazifalari va uning jamiyat taraqqiyotiga qo'shadigan hissasi tahlil qilinadi.
1. Sifatli ta'lim tizimi – taraqqiyotning asosi
Sifatli ta'lim jamiyatning barcha sohalarini rivojlantirishga yordam beradi. Har bir yoshga
bilim berish, ularni kelajakda o'zini amalga oshirishga va jamiyatga foydali bo'lishga
tayyorlaydi. O'zbekistonda ta'lim tizimi o'zgarishga ehtiyoj sezadi, chunki zamon talablariga
mos ravishda yosh avlodni tarbiyalash va bilim berish uchun yangi yondashuvlar kerak.
2. Sifatli ta'limni yo'lga qo'yish uchun zarur shartlar.
O'zbekistonda sifatli ta'lim tizimini yaratish uchun bir nechta muhim shartlarni amalga
oshirish zarur. Birinchidan, o'qituvchilarni malakasini oshirish va ularga zamonaviy pedagogik
texnologiyalarni o'rgatish muhimdir. Ikkinchidan, ta'lim dasturlari va o'quv materiallarini
yangilash zarur. Talabalarga nafaqat nazariy bilim, balki amaliy ko'nikmalarni ham berish
kerak. Uchinchidan, o'quv muassasalarining infratuzilmasi yangilanishi kerak. To'g'ri
jihozlangan auditoriyalar, kompyuter sinflari va zamonaviy o'quv uskunalari sifatli ta'limning
ajralmas qismiga aylanishi lozim.
3. O'qituvchi va talaba orasidagi o'zaro munosabatlar
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
143
Sifatli ta'lim tizimida o'qituvchi va talaba o'rtasidagi o'zaro munosabatlar alohida
ahamiyatga ega. O'qituvchi nafaqat bilim beruvchi, balki talabaning shaxsiy taraqqiyotiga
yordam beruvchi mentor bo'lishi kerak. Shuning uchun, o'qituvchilarni kasbiy rivojlantirish,
ular uchun malaka oshirish kurslarini tashkil etish muhimdir. O'qituvchi va talaba o'rtasida
ochiq, ishonchli va samarali muloqot ta'lim jarayonini yanada samarali qiladi.
4. Sifatli ta'limning jamiyatga ta'siri
Sifatli ta'lim nafaqat o'quvchilarning shaxsiy rivojlanishiga, balki butun jamiyatning
taraqqiyotiga ham ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Bilimga asoslangan jamiyatni shakllantirish, iqtisodiy
o'sish va innovatsiyalarni rag'batlantirish, shuningdek, ijtimoiy barqarorlikni ta'minlashda
ta'lim tizimi muhim rol o'ynaydi. Yaxshi ta'lim olishgan yoshlar jamiyatga yangi g'oyalar va
ilg'or texnologiyalarni olib kiradilar.
5. O'zbekistonda sifatli ta'limni rivojlantirishning istiqbollari
O'zbekistonda ta'lim tizimining sifatini oshirish uchun davlat tomonidan bir qator
islohotlar amalga oshirilmoqda. Ta'lim sohasida yangi dasturlar, pedagogik texnologiyalarni
joriy etish, xorijiy tajriba asosida ta'lim usullarini rivojlantirishga katta e'tibor qaratilmoqda.
Shuningdek, ta'lim muassasalarining xalqaro reytingda yuqori o'rinlarga chiqishini ta'minlash
ham muhim vazifa hisoblanadi. Buning uchun xalqaro standartlarga mos ravishda ta'lim tizimi
modernizatsiya qilinishi kerak.
Xulosa:
Sifatli ta'lim jamiyatning barcha sohalarini rivojlantirishga katta hissa qo'shadi.
O'zbekistonda sifatli ta'lim tizimini yaratish uchun o'qituvchilarni malakasini oshirish, ta'lim
dasturlarini yangilash, o'quv muassasalarining infratuzilmasini modernizatsiya qilish zarur. Bu
jarayon jamiyatni rivojlantirish va xalqning farovonligini oshirish yo'lida muhim qadamdir.
Shuning uchun sifatli ta'limni yo'lga qo'yish – O'zbekistonning kelajagi uchun poydevor
yaratish demakdir.
Shuni ham aytish mumkinki, milliy taraqqiyotda sifatli ta’limning o‘rni beqiyos. Ushbu
tadqiqot davomida biz ta'lim va rivojlanish o'rtasidagi ko'p qirrali munosabatlarni o'rganib
chiqdik, uning inson kapitalini rivojlantirish, iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish va ijtimoiy
hamjihatlikni rag'batlantirishdagi ahamiyatini ta'kidladik. Sifatli ta'lim o'zgartiruvchi kuch
bo'lib xizmat qiladi, shaxslarga kuch beradi, jamiyatlarni boyitadi va xalqlarni farovonlik va
barqaror rivojlanish sari undaydi. Iqtisodiy jihatdan sifatli ta'lim samaradorlikni oshiradi,
innovatsiyalarni rag'batlantiradi va raqobatbardoshlikni mustahkamlaydi, bu esa mustahkam
va inklyuziv iqtisodiy o'sish uchun asos yaratadi. Shaxslarni zarur bilim, ko‘nikma va malakalar
bilan qurollantirish orqali ta’lim ularga mehnat bozorining o‘zgaruvchan talablariga
moslashish, bilim iqtisodiyotida samarali ishtirok etish, boylik va farovonlik yaratishga hissa
qo‘shish imkonini beradi.
Bundan tashqari, sifatli ta'lim ijtimoiy hamjihatlikni mustahkamlash, tenglikni ta'minlash
va jamiyatlar ichidagi tengsizliklarni kamaytirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Ijtimoiy-iqtisodiy
kelib chiqishidan qat’i nazar, barcha shaxslarga yuqori sifatli ta’lim olishda teng imkoniyatlarni
ta’minlash orqali ta’lim ijtimoiy adolatni ta’minlash, ijtimoiy harakatchanlikni rag‘batlantirish,
yaxlit va inklyuziv jamiyatlarni barpo etish uchun kuchli vosita bo‘lib xizmat qiladi.
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
144
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi.
2.
UNESCO. Education for Sustainable Development Goals: Learning Objectives. – Paris:
UNESCO Publishing, 2017.
3.
OECD. Education Policy Outlook 2021: Shaping Responsive and Resilient Education in a
Changing World. – OECD Publishing, 2021.
4.
Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. – T.: Ma’naviyat, 2008.
