Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Journal home page:
https://inscience.uz/index.php/socinov/index
Key directions for enhancing economic efficiency through
digitalization of the sports sector
Navruz SHOYMARDONOV
1
Ministry of Sports of the Republic of Uzbekistan
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Article history:
Received June 2025
Received in revised form
15 July 2025
Accepted 15 July 2025
Available online
25 August 2025
This article analyzes the impact of implementing digital
technologies in the sports sector on economic efficiency and the
main directions for its enhancement. The practical significance
of areas such as data management and analysis systems, online
platforms and digital infrastructure, artificial intelligence
technologies, digital marketing, and digital transformation in
public administration is highlighted. Additionally, the
possibilities
of
reducing
operational
costs
through
digitalization, expanding revenue sources, and introducing
sports services to the global market are examined. The research
findings will contribute to developing recommendations for
increasing economic efficiency in sports organizations, ensuring
transparent management, and supporting sustainable
development based on innovative approaches.
2181-
1415/©
2025 in Science LLC.
https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol6-
This is an open access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)
Keywords:
digitalization of sports,
economic efficiency,
information and
communication
technologies,
artificial intelligence,
digital marketing,
sports infrastructure,
data management,
online platforms,
sustainable development.
Sport
sohasini
raqamlashtirish
orqali
iqtisodiy
samaradorlikni oshirishning asosiy yo‘nalishlari
ANNOTATSIYA
Kalit so‘zlar
:
sportni raqamlashtirish,
iqtisodiy samaradorlik,
axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari,
sun’iy intellekt,
raqamli marketing,
sport infratuzilmasi,
ma’lumotlarni boshqarish,
onlayn platformalar,
barqaror rivojlanish.
Ushbu maqolada sport sohasida raqamli texnologiyalarni joriy
etishning iqtisodiy samaradorlikka ta’siri va uni oshirishning
asosiy yo‘nalishlari tahlil qilingan. Shuningdek, ma’lumotlarni
boshqarish va tahlil qilish tizimlari, onlayn platformalar va
raqaml
i infratuzilma, sun’iy intellekt texnologiyalari, raqamli
marketing hamda davlat boshqaruvida raqamli transformatsiya
kabi yo‘nalishlarning amaliy ahamiyati yoritilgan. Shuningdek,
raqamlashtirish orqali operatsion xarajatlarni qisqartirish,
daromad manbalarini kengaytirish va sport xizmatlarini global
1
Head of the ICT Implementation and Digitalization Department, Ministry of Sports of the Republic of Uzbekistan.
E-mail: navruz_shaymardonov@gmail.com
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
4 (2025) / ISSN 2181-1415
130
bozorga chiqarish imkoniyatlari ko‘rib chiqilgan. Tadqiqot
natijalari sport tashkilotlarida iqtisodiy samaradorlikni oshirish,
shaffof boshqaruvni ta’minlash hamda innovatsion yondashuvlar
asosida barqaror ri
vojlanishni qo‘llab
-
quvvatlash bo‘yicha
tavsiyalar ishlab chiqishga xizmat qiladi.
Основные направления повышения экономической
эффективности
в
сфере
спорта
посредством
цифровизации
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова:
цифровизация спорта,
экономическая
эффективность,
информационно
-
коммуникационные
технологии,
искусственный интеллект,
цифровой маркетинг,
спортивная
инфраструктура,
управление данными,
онлайн
-
платформы,
устойчивое развитие.
В статье проанализировано влияние внедрения
цифровых
технологий
в
спортивную
сферу
на
экономическую эффективность и основные направления её
повышения. Рассмотрено практическое значение систем
управления и анализа данных, онлайн
-
платформ и
цифровой инфраструктуры, технологий искусственного
интеллекта и цифрового маркетинга, а также цифровой
трансформации в государственном управлении. Кроме
того, изучены возможности сокращения операционных
расходов, расширения источников доходов и выхода
спортивных
услуг
на
мировой
рынок
за
счёт
цифровизации. Результаты исследования способствуют
разработке рекомендаций по повышению экономической
эффективности спортивных организаций, обеспечению
прозрачного управления и поддержке устойчивого
развития на основе инновационных подходов.
KIRISH
So‘nggi yillarda dunyo
miqyosida sport sohasi jadal rivojlanib, iqtisodiyotning
muhim tarmoqlaridan biriga aylanib bormoqda. Zamonaviy sport nafaqat sog‘lom
turmush tarzini targ‘ib qiladi, balki katta moliyaviy aylanmaga ega bo‘lgan iqtisodiy
sektor sifatida ham e’tiborni tortad
i. Shu bois, sport tizimida boshqaruv, infratuzilma va
marketing jarayonlarini optimallashtirish uchun zamonaviy raqamli texnologiyalardan
foydalanish dolzarb masalaga aylanmoqda.
Raqamlashtirish orqali sport sohasi faoliyatining barcha bosqichlarida
samaradorlikka erishish mumkin: sportchilarning tayyorgarlik darajasini monitoring
qilish, musobaqalarni onlayn formatda keng auditoriyaga yetkazish, ma’lumotlarni tahlil
asosida boshqarish, hamda iqtisodiy resurslarni tejamkorlik bilan taqsimlash. Shu bilan
birga, sun’iy intellekt, raqamli marketing kabi texnologiyalarni joriy etish orqali sport
xizmatlarining sifatini oshirish, yangi daromad manbalarini shakllantirish va xalqaro
bozorda raqobatbardosh sport tizimini yaratish imkoniyati yuzaga keladi.
DOLBZARLIGI
Hozirgi globallashuv va raqamli transformatsiya davrida sport sohasi ham
zamonaviy texnologiyalardan keng foydalanishni talab qilmoqda. Axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) va raqamlashtirish vositalarini sport tizimiga
joriy etish sportchilarning tayyorgarlik jarayonini optimallashtirish, musobaqalarni
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
4 (2025) / ISSN 2181-1415
131
tashkil etish sifatini oshirish, shuningdek, moliyaviy resurslardan samarali foydalanish
imkonini beradi. Raqamlashtirish natijasida ma’lumotlar tezkor yig‘iladi, tahlil qilinad
i va
boshqaruv qarorlari aniq, ilmiy asoslangan holda qabul qilinadi, bu esa iqtisodiy
samaradorlikni oshirishga xizmat qiladi.
Sport sohasida raqamli texnologiyalarni keng tatbiq etish orqali homiylik, reklama
va xizmat ko‘rsatish bozorini rivojlantirish,
sport brendlarining xalqaro miqyosda
raqobatbardoshligini ta’minlash mumkin. Shu bilan birga, AKT orqali boshqaruv
jarayonlarining shaffofligini oshirish, xarajatlarni kamaytirish va yangi daromad
manbalarini shakllantirish imkoniyatlari yuzaga keladi. O‘
zbekiston sharoitida bunday
yondashuv nafaqat milliy sportning rivojlanishiga, balki iqtisodiyotning boshqa
tarmoqlarida ham innovatsion o‘sishga zamin yaratadi.
Tadqiqot maqsadi:
Sport sohasida raqamlashtirish jarayonlarini joriy etish orqali
iqtisodiy samaradorlikni oshirishning ilmiy-
metodik asoslarini ishlab chiqish, ilg‘or
axborot texnologiyalari va innovatsion yechimlardan foydalanish orqali sport
tashkilotlarining boshqaruv sifatini, moliyaviy barqarorligini hamda xizmatlar sifati va
hajmini oshirish imkoniyatlarini aniqlash.
Tadqiqot obyekti:
O‘zbekiston Respublikasidagi sport tashkilotlari va
muassasalari faoliyatida raqamli texnologiyalarni qo‘llash amaliyoti, ularning iqtisodiy
samaradorligini oshirishga ta’sir etuvchi omillar hamda boshqaruv jara
yonlarida axborot
tizimlari integratsiyasi.
Vazifalar:
1.
Sport sohasida raqamli texnologiyalarni joriy etishning iqtisodiy samaradorlikka
ta’sirini o‘rganish, asosiy yo‘nalishlarini aniqlash va ularni milliy sport tizimida
amaliyotga tatbiq etish
bo‘yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqish;
2.
Axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari, sun’iy intellekt, raqamli marketing
kabi innovatsion vositalardan foydalanish orqali sport tashkilotlarida xarajatlarni
qisqartirish, daromad manbalarini kengaytirish hamda boshqaruv jarayonlarining
shaffofligini ta’minlash mexanizmlarini ishlab chiqish.
Birlamchi bosqich
–
bu tadqiqot uchun bevosita manbadan, ya’ni respondentlar,
so‘rovlar, intervyular yoki kuzatishlar orqali to‘g‘ridan
-
to‘g‘ri yig‘ilgan yangi ma’lumotlar
bo‘lib, ular avval hech qayerda e’lon qilinmagan va faqat shu tadqiqot doirasida olinadi.
Ikkilamchi bosqich
–
bu tadqiqot uchun zarur bo‘lgan, lekin ilgari boshqa
tashkilot yoki shaxslar tomonidan yig‘ilgan va allaqachon mavjud bo‘lgan ma’lumotlardir.
Ular odatda rasmiy hisobotlar, statistika bazalari, ilmiy maqolalar, davlat dasturlari yoki
xalqaro tashki
lotlar ma’lumotlaridan olinadi.
Iqtisodiy ko‘rsatkichlar
–
bu sport tashkiloti yoki umuman sport sohasining
moliyaviy va xo‘jalik faoliyatini baholash uchun ishlatiladigan miqdoriy mezonlar bo‘lib,
ular iqtisodiy samaradorlik darajasini aniqlashga yordam beradi.
Texnologik ko‘rsatkichlar
–
bu sport sohasida axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari (AKT) va raqamli yechimlardan foydalanish darajasini, ularning
samaradorligini va qamrovini baholash uchun ishlatiladigan mezonlardir.
Samaradorlik indeksi
–
bu sport sohasida raqamlashtirish natijasida erishilgan
iqtisodiy foyda darajasini ko‘rsatadigan hisobiy ko‘rsatkich bo‘lib, u daromadning oshishi
va xarajatlarning kamayishi asosida aniqlanadi.
Qiyosiy tahlil
–
bu sport sohasida raqamlashtirish jarayonidan
oldingi
va
keyingi
davrlardagi ko‘rsatkichlarni taqqoslash orqali o‘zgarishlarni aniqlash va ularning
iqtisodiy samaradorlikka ta’sirini baholash usuli.
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
4 (2025) / ISSN 2181-1415
132
Korrelatsion tahlil
–
bu sport sohasida raqamlashtirish jarayonida ikki yoki
undan ortiq ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi bog‘liqlik darajasini
aniqlash usuli. U natijalarni
raqamli tahlil qilishda muhim, chunki u qaysi omillar bir-
biriga kuchli ta’sir ko‘rsatishini
ko‘rsatadi..
Tomonlar tahlili
–
bu ma’lum bir jarayon, loyiha yoki strategiyani turli nuqtai
nazardan
(tomonlardan) baholash usuli bo‘lib, u qaror qabul qilishda barcha jihatlarni
tizimli ravishda ko‘rib chiqishga yordam beradi (1
-rasmga qarang).
1-
rasm. Sport sohasini raqamlashtirish samaradorligini oshirishning yo‘nalishlari
Sport sohasida raqamlashtirish orqali iqtisodiy samaradorlikni oshirish
metodikasi
Sport tashkilotlarida iqtisodiy samaradorlikka erishish uchun axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari (AKT), sun’iy intellekt (AI), IoT (Internet of Things) va
raqamli marketing kabi innovatsion vositalardan kompleks foydalanish muhim ahamiyat
kasb etadi. Ushbu metodika bir necha bosqichdan iborat bo‘lib, birinchi navbatda mavjud
resurslar va infratuzilma holatini tahlil qilish orqali boshlanadi. Bu jarayonda sport
inshootlari, jismoniy tarbiya markazlari va sport federatsiyalarida AKT darajasi, mavjud
dasturiy ta’minot va apparat vositalari aniqlanadi.
Ikkinchi bosqichda sun’iy intellekt asosidagi tahlil vositalari yordamida sportchilar
faoliyati,
musobaqa
natijalari,
o‘quv
-
mashg‘ulot
jarayonlari
va
marketing
strategiyalarining samaradorligi baholanadi. IoT texnologiyalari esa sportchilarning
fiziologik ko‘rsatkichlarini real vaqt rejimida kuzatish, mashg‘ulot yuklamalarini
optimallashtirish va jarohatlarning oldini olish imkonini beradi.
Uchinchi bosqichda raqamli marketing strategiyalarini joriy etish orqali daromad
manbalari kengaytiriladi. Bunga onlayn translyatsiyalar, elektron chiptalar savdosi, sport
brendlarini reklama qilish va ijtimoiy tarmoqlarda faol ishtirok etish kiradi. Shu bilan
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
4 (2025) / ISSN 2181-1415
133
birga, barcha moliyaviy va tashkiliy jarayonlarni yagona raqamli platformaga integratsiya
qilish boshqaruvning shaffofligi va tezkorligini oshiradi. Metodikaning yakuniy natijasi
sifatida xarajatlar qisqaradi, daromad oshadi, sportchilarning natijalari yaxshilanadi va
sport tashkilotlari o‘z faoliyatini barqaror rivojlantirish imkoniga ega bo‘ladi.
Sport sohasida raqamlashtirish orqali iqtisodiy samaradorlikni oshirish
metodikasi axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari, sun’iy intell
ekt, raqamli marketing
kabi innovatsion vositalardan foydalanish orqali xarajatlarni optimallashtirish, daromad
bazasini kengaytirish, boshqaruv jarayonlarini avtomatlashtirish va shaffofligini
ta’minlashga qaratilgan ilmiy asoslangan kompleks yondashuvdir
(1-jadvalga qarang).
1-jadval
Sport sohasida raqamlashtirish orqali samaradorlikni oshirish bosqichlari
Bosqich
Amalga oshiriladigan ishlar
Kutiladigan natijalar
1. Tahlil
Resurslar, infratuzilma, AKT
darajasini o‘rganish
Muammo va imkoniyatlarni
aniqlash
2. AI integratsiyasi
Sun’iy intellekt orqali tahlil,
qurilmalari orqali monitoring
Mashg‘ulot yuklamalarini
optimallashtirish, jarohatlarning
oldini olish
3. Raqamli marketing
Onlayn translyatsiya, e-ticket,
brend reklama, SMM
Daromad manbalarini kengaytirish
4. Integratsiya va
boshqaruv
Yagona raqamli platforma
yaratish
Shaffof va tezkor boshqaruv
5. Yakuniy baholash
Natijalarni o‘lchash, samaradorlik
indeksini hisoblash
Xarajatlarni kamaytirish va
natijalarni yaxshilash
Sport tashkilotlarida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT),
sun’iy intellekt (AI), Internet narsalar va raqamli marketing imkoniyatlaridan foydalanish
samaradorlikni oshirishning muhim omillaridan biridir. Ushbu vositalar nafaqat
mashg‘ulot
jarayonlarini optimallashtirish, balki xarajatlarni qisqartirish, daromad
manbalarini kengaytirish va boshqaruv jarayonlarining shaffofligini ta’minlash imkonini
beradi.
Sun’iy intellekt asosidagi tahliliy dasturlar sportchilarning funksional holati,
mash
g‘ulot yuklamalari va jarohatlar xavfini real vaqt rejimida baholash imkoniyatini
yaratadi. IoT texnologiyalari esa turli sensorlar va qurilmalar yordamida sportchilarning
yurak urish tezligi, kislorod darajasi, tezlik, kuchlanish kabi ko‘rsatkichlarini uz
luksiz
monitoring qiladi. Bu ma’lumotlar murabbiy va shifokorlar uchun aniq tavsiyalar ishlab
chiqishda juda muhimdir.
XULOSA
Raqamli marketing strategiyalari orqali esa sport tashkilotlari o‘z brendini keng
auditoriyaga tanitishi, onlayn translyatsiyalar, elektron chiptalar, merchandise savdosi va
ijtimoiy tarmoqlar orqali daromad manbalarini sezilarli darajada oshirishi mumkin. Bu
nafaqat moliyaviy barqarorlikni, balki muxlislar bilan o‘zaro aloqani mustahkamlaydi.
Bundan tashqari, yagona raqamli boshqaruv platformasini joriy etish orqali barcha
jarayonlar
–
moliyaviy hisobotlardan tortib sportchilarni tayyorlash rejalarigacha
–
bir
tizimda boshqariladi. Natijada ortiqcha byurokratik xarajatlar kamayadi, tezkor qaror
qabul qilish imkoniyati oshadi va shaffoflik darajasi yuqori bo
‘
ladi.
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
6
№
4 (2025) / ISSN 2181-1415
134
Yuqoridagi metodik yondashuv bosqichma-bosqich amalga oshirilganda sport
tashkilotlari o
‘
z resurslaridan samarali foydalanishi, raqobatbardoshligini oshirishi va
xalqaro maydonda muvaffaqiyat qozonishi mumkin. Demak, innovatsion texnologiyalarni
sport sohasiga keng tatbiq etish nafaqat zamon talabi, balki sportchilar salohiyatini to
‘
liq
ro
‘
yobga chiqarish, moliyaviy barqarorlikni ta
’
minlash va sportni ommalashtirishning
eng muhim vositalaridan biridir.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PF–
6079-son Farmoni. (2020).
Raqamli
O‘zbekiston –
2030 strategiyasi
. Toshkent.
2.
Abduqodirov, A. (2022). Sport menejmentida innovatsion texnologiyalar.
Toshk
ent: O‘zbekiston Milliy universiteti nashriyoti.
3.
Белов,
И.А.
(2021).
Цифровизация
спортивных
организаций:
экономический аспект. Москва: Спорт и наука.
4.
Anderson, P., & Smith, J. (2021). Digital Transformation in Sports Management.
London: Routledge.
