Роль и значение нотариальных методов в регулировании экономики

CC BY f
53-58
38
18
Поделиться
Рашидов, У., & Рашидов, А. (2021). Роль и значение нотариальных методов в регулировании экономики. Вопросы усиления позиций Узбекистана в международной торговле и оптимизации его интеграции в мировой рынок в условиях глобальной трансформации, 1(1), 53–58. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/world_economy/article/view/4127
Учкун Рашидов, Ташкентский государственный экономический университет

магистр

Аброр Рашидов, Джизакский филиал Национального университета Узбекистана

преподаватель

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В данной статье показано значение нотариальных методов, их виды и роль в мировой торговле. Также перечислены меры, в которых использование нотариальных методов в узбекской экономике и протекционистская политика влияют на внешнюю торговлю, а также меры по его смягчению


background image

53

кенгайтиришлари ва Ўзбекистон ташқи савдо айланмасинидаги
улушини ортишига сабаб бўлишлари керкак. Бу имкониятлар
кундан-кунга ўз самарасини бермоқда.

Фойдаланилган адабиётлар:

1.

У.Дадабаев, Файзуллаев Х., "Ўзбекистоннинг пандемия
шароитида кишлоқ хўжалик маҳсулотлари экспортини
ошириш" In science журнали, Жамият ва инновациялар,
Special

Issue

2

(2021)

/

ISSN

2181-1415,

https://inscience.uz/index.php/socinov/index

2.

Umidjon

Abdusamat

Ugli

Dadabaev,

Abduvali

Abdurakhimovich Isadjanov, Zokir Rustamovich Sodikov,
Shuhrat Ziyavitdinovich Mukhitdinov, Nilufar Sherkulovna
Batirova. “Ways to increase the export potential of agricultural
products of Uzbekistan in a pandemic”. International Journal of
Modern Agriculture ISSN: 2305-7246,

http://www.modern-

journals.com/index.php/ijma/article/view/1048/888

3.

Dilmurod Yusupaliyevich Khujamkulov, Ruhiddin Khusniddin
Ogli Zayniddinov, Dilmurod Rakhmatullayevich Ergashev,
Mamajon

Akhmatjonovich

Mamatov,

Khusniddin

Fakhriddinovich Uktamov. Improving the Use of Islamic Banking
Services in Financing Investment Projects in Uzbekistan.
REVISTA

GEINTEC-GESTAO

INOVACAO

E

TECNOLOGIAS. 2021.

http://www.revistageintec.net/

IQTISODIYOTNI TARTIBGA SOLISHDA NOTARIF

USULLARINING O`RNI VA AHAMIYATI

Rashidov Uchqun Ro’zimurod o’g’li - Toshkent davlat
iqtisodiyot universiteti Magistratura bosqichi talabasi.
Rashidov Abror Ro’zimurod o’g’li – Mirzo Ulug’bek
nomidagi O’zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali
o’qituvchisi

Kalit so’zlar:

notarif usullar, litsenziyalash, tashqi savdo, eksport

cheklovlari.

Annotatsiya:

Ushbu maqolada notarif usullarning ahamiyati

ularning turlari va jahon savdosida tutgan o`rni qay darajada ekanligi


background image

54

ko`rsatib berilgan. Shuningdek, O`zbekiston iqtisodiyotida notarif
usullardan foydalanish hamda proteksionizm siyosati qay darajada
tashqi savdoga ta’sir ko`rsatayotganligi hamda uni yumshatish chora-
tadbirlari sanab o`tilgan.

"Tarifsiz choralar" (NTM) atamasi maqsadi, huquqiy shakli va

iqtisodiy samarasi bo'yicha turli xil chora-tadbirlar majmuini o'z ichiga
oladi. NTMlar xalqaro savdoda ozmi-ko'pmi to'g'ridan-to'g'ri ta'sir
ko'rsatadigan tariflar va tarif stavkalari kvotalaridan boshqa barcha
siyosat choralarini o'z ichiga oladi. Ular sotiladigan mahsulotlarning
narxiga, sotiladigan miqdoriga yoki ikkalasiga ham ta'sir qilishi
mumkin.

Bu choralarni umuman olganda ikki guruhga bo'lish mumkin.

"Texnik" choralar deb nomlangan birinchi turga qoidalar, standartlar,
sinovlar va sertifikatlar, birinchi navbatda sanitariya va fitosanitariya
(SPS) va savdo uchun texnik to'siqlar (TBT) tadbirlari kiradi. "Texnik
bo'lmagan" choralar deb nomlangan ikkinchi turga miqdoriy cheklovlar
(kvotalar, importni avtomatik bo'lmagan litsenziyalash), narx
o'lchovlari, majburiy logistika yoki tarqatish kanallari va boshqalar
kiradi.

Tovarlar va xizmatlarning xalqaro savdosiga ichki qoidalardan

kelib chiqadigan tarifsiz choralar kuchli ta'sir ko'rsatishi mumkin. Bu
chora-tadbirlar, odatda, axborot nosimmetrikligi yoki salbiy tashqi
ta'sirlar kabi bozor muvaffaqiyatsizligini bartaraf etish uchun
qo'llaniladi. Ular iste'molchilarning xorijiy mahsulotlar ichki qonun-
qoidalarga bo'ysunishiga ishonchini mustahkamlab, sifat signalini
berishi mumkin. Mamlakatlar bir xil maqsadlarga ega bo'lishlari
mumkin bo'lsa-da, ular tartibga solish choralariga rioya qilishni
ta'minlash uchun ko'pincha turli standartlar yoki usullarni qo'llaydilar.
Bu farqlar bir nechta bozorga chiqmoqchi bo'lgan korxonalar uchun
xarajatlarni oshirishi mumkin.

Natijada, agar savdogarlar bozorning qo'shimcha talablariga javob

beradigan xarajatlar juda yuqori deb qaror qilsalar, iqtisodiyot global
savdoda ishtirok etish imkoniyatidan voz kechishi mumkin. Bunday
xarajatlar mahsulot va ishlab chiqarish talablari, muvofiqlikni baholash
va sertifikatlashtirish talablari yoki yangi bozorga chiqish uchun
axborot talablari bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Bu, ayniqsa, kerakli


background image

55

ma'lumotlarni yig'ish xarajatlari nomutanosib ravishda yuqori bo'lishi
mumkin bo'lgan kichik firmalar uchun taqiq bo'lishi mumkin. Yaxshi
ishlab chiqilgan va samarali jarayonlar, shu jumladan tegishli xalqaro
standartlardan foydalanish, ko'proq va kichik firmalarning savdo-
sotiqda ishtirok etishiga, iste'molchilar ishonchini ta'minlashga va
yaxshi tartibga solish amaliyotini qo'llab-quvvatlashga yordam beradi.

Hukumatlar oldida turgan vazifa - bu tartibga solish va davlat

siyosatining maqsadlariga erishish, bu ularga hamma uchun savdodan
tushadigan daromadni maksimal darajada oshirish imkonini beradi.
Hukumatlarga bu muammoni hal qilishda yordam berish uchun, OECD
turli NTMlarning savdo hajmi va narxiga aniq ta'sirini baholaydi. Bu
tarifsiz choralar bilan bog'liq xarajatlarni ko'paytiruvchi ta'sirni
oshkoralikni yaxshilash va iste'molchilarni import qilinadigan
mahsulotlar muhim ichki standartlarga javob berishiga ishontirishdan
kelib chiqadigan talabni oshiruvchi ta'sirlardan ajratish imkonini beradi.
Bu ikkita aniq effektni aniqlash hukumatlarga o'z siyosiy maqsadlariga
erishishning kam xarajatli yoki og'ir usullari borligini o'ylashga yordam
beradi.

Xalqaro tartibga soluvchi hamkorlik keraksiz savdo xarajatlarini

kamaytirishga yordam beradi

Hukumatlar o'rtasida NTMlarni ishlab chiqishda maqsadli

hamkorlik tartibga soluvchi maqsadlarga erishish uchun, shuningdek,
kerak bo'lmagan savdo xarajatlarini kamaytirishning samarali
variantini taklif etadi. Bu yondashuv milliy tartibga soluvchi rejimlar
o'rtasida yanada uyg'unlik va o'zaro muvofiqlikni keltirib chiqarishi
mumkin, shu bilan iqtisodiyot farovonlikni oshiruvchi savdodan foyda
olish imkoniyatini beradi

4

.

Shu maqsadda xalqaro tartibga soluvchi hamkorlik (IRC) milliy

siyosat maqsadlarini saqlab, savdo sheriklari o'rtasida ichki tartibga
solishning keraksiz xilma-xilligini kamaytiradigan variantlarni
yaratishga yordam beradi. Rivojlanayotgan ARM siyosat maqsadlarini
va bu siyosatdan talabni oshiruvchi imtiyozlarni saqlab qolish
imkoniyatiga ega, shu bilan birga eksportchilar va ishlab chiqaruvchilar
uchun tartibga solish bilan bog'liq yuklarni (ko'pincha xarajatlarni)

4

https://read.oecd-ilibrary.org/economics/non-tariff-measures-affecting-eu-

exports_545677411266#page1


background image

56

kamaytiradi. ARM soyaboni ostida guruhlash mumkin bo'lgan
variantlar, ba'zi farqlarga qaramay, uyg'unlashtirish, xalqaro
standartlarga moslashtirish va ikki mamlakat standartlarini ekvivalent
deb tan oladigan tartiblarni o'z ichiga oladi. Hukumat va nazorat
organlari o'rtasida ishonchni mustahkamlaydigan, tartibga solish
amaliyotini tushunishni yaxshilaydigan muloqot va ma'lumot
almashish-bu tartibga soluvchi hamkorlikning yana bir muhim vositasi.

Jahon Savdo Tashkiloti (JST) doirasidagi ko'plab kelishuvlar

tartibga soluvchi hamkorlikni aniq nazarda tutmagan bo'lsa-da, ba'zi
kelishuvlar uyg'unlashtirish va o'zaro e'tirofga havolalarni o'z ichiga
oladi. Bu ma'lumotnomalar, masalan, savdo uchun texnik to'siqlar
(TBT) va sanitariya va fitosanitariya (SPS) kelishuvlariga kiritilgan.

Yaqinda o'tkazilgan bir qator ikki tomonlama va mintaqaviy savdo

bitimlari a'zolarni tartibga soluvchi hamkorlikni boshlashini talab qiladi
yoki rag'batlantiradi. Ushbu kelishuvlarning gorizontal boblari qonuniy
matnda tartibga soluvchi hamkorlik yoki me'yoriy muvofiqlikni
ta'minlash tamoyillari va majburiyatlariga asoslanadi. Boshqa
tashabbuslar milliy darajada standartlarga rioya qilishni rag'batlantirish
va samaradorlikni oshirishga qiziqqan hukumatlar tomonidan, masalan,
savdoni soddalashtirishda, amalga oshirilmoqda. Tadqiqotlar shuni
ko'rsatdiki, bu turdagi tashabbuslar import va eksportga ijobiy ta'sir
ko'rsatadi, kamayadi.

5

Notarif usullar tashqi iqtisodiy faoliyatni tartibga solishning

ma’muriy vositasi hisoblanib, eksport yoki importni cheklash,
ta’qiqlash, olib kirish va olib chiqishni litsenziyalash va kvotalash,
eksportni ixtiyoriy cheklash, texnik to‘siqlar, importga turli soliqlar va
yig‘imlarni joriy qilish, eksportni subsidiyalash, kreditlash, demping
kabilarni o‘z ichiga oladi. Bu o‘rinda notarif to‘siqlar raqobat muhitini
yomonlashuviga, tashqi savdoni amalga oshirishda ko‘p vaqt sarfiga,
shuningdek, tovar va hizmatlar narxining oshishiga olib kelishi
mumkin.

Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, YeOIIga a’zo mamlakatlar bilan

tashqi savdoni tartibga solishning notarif usullarini yaqinlashtirish
hamda turli savdo to‘siqlarini bartaraf etish qator ijobiy jihatlarga ega.

5

https://read.oecd-ilibrary.org/economics/oecd-economic-outlook-volume-2018-issue-

2_eco_outlook-v2018-2-en#page26


background image

57

Birinchidan, eksport va import jarayonlarida tovarlarni bojxona

tekshiruvidan o‘tkazish uchun sarflanadigan vaqt va talab qilinadigan
hujjatlar soni kamayadi.

Natijada mahalliy tadbirkorlarning ittifoqqa

a’zo mamlakatlar hududiga o‘z maxsulotlarini eksport qilish imkoniyati
kengayadi.

Shu o‘rinda qayd etish lozimki, so‘nggi yillarda O‘zbekistonning

YeOIIga a’zo mamlakatlar bilan savdo-iqtisodiy sohadagi hamkorlik
aloqalari

rivojlanib

bormoqda.

Xususan,

2016-2019

yillarda

mamlakatimizning ittifoqqa a’zo davlatlar bilan savdo aylanmasi
hajmi 60%ga ortib, 8,4 milliard AQSH $

yetgan bo‘lsa

,

2020 yilda

mazkur ko‘rsatkich 8,8 milliard AQSH $

tashkil etdi.

Ikkinchidan, O‘zbekiston iqtisodiyotining investitsion jozibadorligi

ortadi.

YeOII aholisi mlndan ortiqni, nominal yalpi ichki mahsuloti esa,

Jahon bankining 2020 yilgi ma’lumotlariga ko‘ra, 2,15 trillion AQSH
dollarini tashkil etuvchi yirik bozor hisoblanib, mamlakatimizning
mazkur iqtisodiy makonda erkin savdo qilishi uchun shart-sharoitlarni
yanada yaxshilanishi xorijiy investorlarda O‘zbekiston Respublikasi
iqtisodiyotiga investitsiya kiritish uchun rag‘batni oshiradi.

Uchinchidan, milliy iqtisodiyotimizning raqobatbardoshlik darajasi

ortishiga xizmat qiladi. Jumladan, turli savdo to‘siqlarini bartaraf etilishi
ichki bozorda raqobatning kuchayishiga olib keladi. Bu esa milliy ishlab
chiqaruvchilarimizni zamonaviy texnologiyalarni jalb etish orqali ishlab
chiqarish jarayonini modernizatsiya qilish, mahsulot sifatini oshirish va
tannarxini kamaytirishga yanada rag‘batlantiradi.

Xulosa qilib aytganda, O‘zbekiston Respublikasining Yevroosiyo

iqtisodiy komissiyasi hamda YeOIIga a’zo davlatlar bilan savdo
to‘siqlarini bartaraf etish va tashqi savdoni tartibga solishning notarif
usullarni yaqinlashtirish borasidagi hamkorlik aloqalarining kuchayishi
mamlakatimiz eksporti hajmining ko‘payishiga, xorijiy investitsiyalarni
jalb qilishda qo‘shimcha imkoniyatlar yaratilishiga, shuningdek, ishlab
chiqarilgan mahsulotlarning raqobatbardoshlik darajasini ortishiga
hizmat qiladi

6

.

6

https://uza.uz/oz/posts/ozbekiston-respublikasi-savdo-tosiqlarini-bartaraf-etish-

borasida-hamkorlikka-tayyor_269330?q=%2Fposts%2Fozbekiston-respublikasi-savdo-
tosiqlarini-bartaraf-etish-borasida-hamkorlikka-tayyor_269330


background image

58

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:

1.

N. Sirajiddinov. Globalization: global opportunities and

challenges//Book Capacity building in the countries – ESCATO
members for regulating the process of globalization: case study in
Uzbekistan.

2.

Nazarova G.G., Xaydarov N.X., Akbarov M.T. Xalqaro iqtisodiy

munosabatlar. T.: MChJ “RAM-S”, 2007 y.

3.

Z.Xurramova, S.Toshaliyeva, J.Turopov «Jahon iqtisodiyoti va

xalqaro iqtisodiy munosabatlar». Qarshi.: «Nasaf» nashriyoti - T.:,
2007.
Internet manbalari .
1.

https://uza.uz/oz/posts/ozbekiston-respublikasi-savdo-tosiqlarini-

bartaraf-etish-borasida-hamkorlikka-
tayyor_269330?q=%2Fposts%2Fozbekiston-respublikasi-savdo-
tosiqlarini-bartaraf-etish-borasida-hamkorlikka-tayyor_269330.
2.

https://isrs.uz/oz/smti-ekspertlari-sharhlari/yeoii-doirasidagi-

savdoda-notarif-usullarini-yaqinlashtirishning-ijobiy-jihatlari-sanab-
otildi.

EXPANDING THE USE OF ISLAMIC BANKING SERVICES

IN FINANCING INVESTMENT PROJECTS IN UZBEKISTAN

Zayniddinov Ruhiddin Khusniddin ogli
Senior Teacher, Department of World Economy
Tashkent State University of Economics
zayniddinovrukhiddin@gmail.com

Using effective methods in financing investment projects are vital

for minimization of project risks of investment activities in Uzbekistan.

In this case, improving the use of the financial services of rapidly

growing Islamic financial institution in the terms of improving the
quality of financial services, increasing the capacity of the private
sector, improving the living standards of the population, and
contributing to the development of the country's economy has been
gaining importance in recent years.

At the opening ceremony of the

46

th

Annual Meeting of the Board

of Governors of the Islamic Development Bank (IsDB)

took place

on

Библиографические ссылки

N. Sirajiddinov. Globalization: global opportunities and challenges//Book Capacity building in the countries – ESCATO members for regulating the process of globalization: case study in Uzbekistan.

Nazarova G.G., Xaydarov N.X., Akbarov M.T. Xalqaro iqtisodiy munosabatlar. T.: MChJ “RAM-S”, 2007 y.

Z.Xurramova, S.Toshaliyeva, J.Turopov «Jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar». Qarshi.: «Nasaf» nashriyoti - T.:, 2007.

https://uza.uz/oz/posts/ozbekiston-respublikasi-savdo-tosiqlarini-bartaraf-etish-borasida-hamkorlikka-tayyor_269330?q=%2Fposts%2Fozbekiston-respublikasi-savdo-tosiqlarini-bartaraf-etish-borasida-hamkorlikka-tayyor_269330.

https://isrs.uz/oz/smti-ekspertlari-sharhlari/yeoii-doirasidagi-savdoda-notarif-usullarini-yaqinlashtirishning-ijobiy-jihatlari-sanab-otildi.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов