YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
50
GLOBALLASHUV SHAROITIDA TA’LIMNING ZAMONAVIY MUAMMOLARI
Ergashev Omonillo Lutfullo o’g’li
Tashkent International University of Education magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.16924793
Globallashuv zamonaviy dunyoda axborot almashinuvini tezlashtirib ta’lim ahamiyatini
oshirdi. Mediata’lim insonlarni axborotlar oqimini tanib olish, ularni tanqidiy baholash va
foydali maʼlumotlarni ajratib olish qobiliyatiga ega qiladi. Zamonaviy sharoitda nafaqat taʼlim
tizimining, balki butun jamiyatning rivojlanishida muhim rol oʻynaydi. Biroq, globallashuv
jarayonlari mediata’limni rivojlantirishda yangi imkoniyatlar bilan birga bir qator
muammolarni ham keltirib chiqardi. Ushbu maqolada globallashuv sharoitida mediata’limni
rivojlantirishning dolzarb masalalari, muammolari va istiqbollari tadqiq etiladi. Globallashuv
zamonaviy dunyoda axborot almashinuvini tezlashtirib, ta’limning ahamiyatini oshirdi.
Insonlarni axborotlar oqimini tanib olish, ularni tanqidiy baholash va foydali maʼlumotlarni
ajratib olish qobiliyatiga ega qiladi. Zamonaviy sharoitda mediata’lim nafaqat taʼlim tizimining,
balki butun jamiyatning rivojlanishida muhim rol oʻynaydi. Globallashuv jarayoni zamonaviy
madaniyatning ko'plab murakkab masalalariga, shu jumladan zamonaviy jamiyat a'zolarining
suvereniteti muammosiga ta'sir qiladi. Tadqiqotchilar tomonidan qayd etilgan quyidagi faktga
e'tibor qaratamiz. Iqtisodiyotning barcha sohalarining globallashuvi va "yangi, tobora
kuchsizroq va kam resursli" siyosiy mustaqil "hududiy tuzilmalar"ning "qizg'in" bo'linishi...
o'zaro bog'liq hodisalar bo'lib, bir-birini bir-biriga bog'laydi va mustahkamlaydi". Aftidan, bu
zamonaviy madaniyatdagi mafkuraviy shakllanishlar sohasida ham kuzatilmoqda. Asl
shakllanishlar dominant massa yo'nalishidan "avtonomlashtirishga" moyildirlar. Yoshlar
subkulturalari deb ataladigan holatda, bu muammo alohida soya oladi. Globallashuv jarayoni
sohalarning integrasiyalashuv jarayonini ham tezlashtirdi. Taraqqiyotning juda tez sur’atlar
bilan kechishi soha va tarmoqlarning uyg’un holda faoliyat olib borishlarini taqazo qilmoqda.
Jamiyat taraqqiyotini va kishilarning turmush tarzidagi yuksalishlarni fan, ta’lim va ishlab
chiqarishning faol integrasiyalashuvisiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Integrasiyalashuv
jarayonining zamonaviy usullaridan biri, shubhasiz, klaster yondashuvi ekan, uni ilmiy-
pedagogik muammo sifatida tadqiq qilish, uning samarador usul ekanligini ilmiy asoslash va
amaliyotga joriy etish mexanizmlari bo’yicha ilmiy asoslangan takliflar ishlab chiqish milliy
pedagogikamizning bosh masalalaridan biri bo’lib turibdi. Bu borada xorijiy mutaxassislar
tomonidan olib borilgan tizimli tadqiqotlar shuni ko’rsatmoqdaki, bu tushuncha xo’jalik
faoliyati bilan bog’liq bo’lgan sub’yektlarning elementlari o’zaro aloqada va bog’liqlikda bo’lgan
va muayyan maqsadlarga erishish uchun birgalikda faoliyat yuritadigan yagona tashkiliy
tuzilmaga birlashishni anglatadi. Zamonaviy klasterlar, odatda, ilm-fan, ta’lim va ishlab
chiqarish sub’yektlarini o’zida jamlaydi va iqtisodiy barqaror global tarmoqni hosil qiladi.
SHuning uchun klasterlarning yagona tashkiliy tuzilmalarini yaratishda innovasion
yondashuvlarni amalga oshirish ko’zda tutiladi.
Xulosa: Har qanday madaniyatni tanqid qilishning asosiy muammolaridan biri bu
madaniyatning o'zi nuqtai nazaridan emas, balki uni baholashning shubhaliligidadir.
Yoshlarning muqobil mafkurasini tanqid qilish bilan bog'liq vaziyat, uning salbiy
mulohazalarga yo'l qo'ymasligi (chunki kontrmadaniyat harakati o'zini kontrmadaniyat deb
e'lon qiladi, tanqid esa madaniydir) va bundan manfaatdor emasligi bilan yanada og'irlashadi:
yoshlarning madaniy isyoni to'xtaydi, uning "rivojlanishi" va "evolyutsiyasi" lahzalarida u vaqt
g'oyasini progressiv rivojlanish sifatida qabul qilmaydi. Shu sababli, kontrmadaniyat
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
51
harakatlarining barcha ta'riflarida, ular haqida faqat hamdardlik tarafdorlari yoki tez
ta'sirlangan muxoliflar qiziqish bilan yozishlari bilan shug'ullanish kerak. Muxoliflar, qoida
tariqasida, yoshlarni "prinsipsiz"likda qoralaydilar, bu yosh isyonchilarning tanqidchilar uchun
maqbul bo'lgan g'oyalar tashuvchisi va qadriyatlar himoyachisi sifatida harakat qilishdan
namoyishkorona rad etishini anglatadi. Prinsipsizligi uchun tanbeh odatda yosh
alternativchilar g'oyalarini rad etish bilan birga keladi. Ba'zan an'anaviy madaniyatning inkor
etilayotgan tamoyillarini sanab o'tishning o'zi ular tasdiqlagan tamoyillarni sanab o'tadi. Agar
shunga qaramay baho berishdan o'zini tiyadigan bo'lsak, bu holatda yoshlar harakati u yoki bu
darajada haqiqatan ham yosh ongning mafkuraviy beqarorligini, to'g'rirog'i, mafkuraviy
noo'rinligini ochib berishini ko'rish mumkin.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Бауман 3. Глобализация: последствия для человека и общества. - М.: МИР, 2019.
2.
Исматова, Д. Т. (2020). Oта-оналик маъсулиятининг фарзандлар тарбиясига
психологик таъсири. Oriental Art and Culture, 1(3), 452-456.
3.
Жуманиёзова Н.С. Узбекистонда таълим тизими шаклланишининг тарихий
асослари // Илм сарчашмалари. - Ургенч, 2020. - №3. - Б. 49-54. (09.00.00; №17).
4.
Жуманиёзова Н.С. Таълим тизимида талаба-ёшларда танвддий тафаккур
қобилиятини шакллантириш // Глобаллашув шароитида тинчлик ва бар;арорликка
тахдид солувчи гоявий, мафкуравий ва ахборот хуружларига ;арши курашишнинг
замонавий усулларини яратиш: Республика илмий-амалий конференцияси
материаллари. - Тошкент, 2023. - Б.204 -207.
