YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
116
TASHKILOTDA KOMPYUTER TARMOQLARINI TAHLIL QILISH VA
OPTIMALLASHTIRISH
Darmonov Muxammadyusuf
Andijon Mashinasozlik Instituti
Axborot Texnologiya va Tizimlari yo’nalishi 2-kurs talabasi
Email: muxammadyusuf22@gmail.com
Telefon raqam: +998941072494
Ilmiy raxbar:
M. Boymatov
https://doi.org/10.5281/zenodo.14636143
Annotatsiya:
In modern organizations, computer networks play an essential role in
ensuring seamless communication, data exchange, and the overall operation of the business.
Optimizing and analyzing these networks is critical for improving organizational performance.
This article explores the primary methods and strategies for analyzing and optimizing
computer networks in an organizational setting. The discussion covers network traffic analysis,
troubleshooting, resource allocation, and performance enhancement. The paper also highlights
emerging technologies such as Software-Defined Networking (SDN), Network Function
Virtualization (NFV), and Artificial Intelligence (AI) in network management. By implementing
these techniques and technologies, organizations can enhance network performance, reduce
costs, and improve the overall user experience.
Аннотация:
В современных организациях компьютерные сети играют важную
роль в обеспечении бесперебойной связи, обмена данными и общего
функционирования бизнеса. Оптимизация и анализ этих сетей являются ключевыми
для повышения производительности организации. В данной статье рассматриваются
основные методы и стратегии анализа и оптимизации компьютерных сетей в
организационном контексте. Обсуждаются такие вопросы, как анализ трафика сети,
устранение неполадок, распределение ресурсов и повышение производительности.
Также затронуты новые технологии, такие как программно-определяемые сети (SDN),
виртуализация сетевых функций (NFV) и искусственный интеллект (ИИ) в управлении
сетью. Применяя эти методы и технологии, организации могут улучшить
производительность сети, снизить затраты и улучшить пользовательский опыт.
Annotatsiya:
Zamonaviy tashkilotlarda kompyuter tarmoqlari uzluksiz aloqani,
ma'lumot almashishni va umumiy biznes faoliyatini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega.
Ushbu tarmoqlarning optimallashtirilishi va tahlil qilinishi tashkilotning umumiy
samaradorligini oshirish uchun zarur. Maqolada tashkilotlardagi kompyuter tarmoqlarini tahlil
qilish va optimallashtirish bo‘yicha asosiy usullar va strategiyalar ko‘rib chiqiladi. Tarmoq
trafigini tahlil qilish, nosozliklarni bartaraf etish, resurslarni taqsimlash va tarmoqni samarali
boshqarish masalalari muhokama qilinadi. Shuningdek, maqolada Software-Defined
Networking (SDN), Network Function Virtualization (NFV) va sun'iy intellekt (SI) kabi yangi
texnologiyalar tarmoqni boshqarishda qanday foydalanilishi haqida so‘z boradi. Ushbu usullar
va texnologiyalarni qo‘llash orqali tashkilotlar tarmoq samaradorligini oshirishi, xarajatlarni
kamaytirishi va foydalanuvchi tajribasini yaxshilashi mumkin.
Kalit so‘zlar:
Kompyuter tarmoqlari, tarmoqni optimallashtirish, tarmoq trafigini tahlil
qilish, tashkilotda IT, tarmoqni boshqarish, ishlash samaradorligini oshirish, Software-Defined
Networking, tarmoqda sun'iy intellekt, nosozliklarni bartaraf etish.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
117
Kirish
Bugungi kunda tashkilotlarda kompyuter tarmoqlari muhim ahamiyatga ega. Ular
kompaniya ichidagi barcha bo‘limlar orasida aloqalar o‘rnatish, ma'lumot almashish va
hamkorlik qilish imkonini yaratadi. Tarmoq samaradorligi va barqarorligi tashkilotning
umumiy ishlashiga katta ta'sir ko‘rsatadi. Biroq, tarmoqlar tobora murakkablashayotganligi va
ma'lumotlar hajmi ortayotganligi sababli, ularning samarali ishlashini ta'minlash yanada
qiyinlashmoqda. Shu sababli, tarmoqni tahlil qilish va optimallashtirish muhim ahamiyat kasb
etadi.
Tarmoq Trafigini Tahlil Qilish va Kuzatish
Tarmoq trafigini tahlil qilish, tarmoqning ishlashini yaxshilash uchun muhim bosqichdir.
Tarmoq trafigini tahlil qilish orqali tarmoqdagi tor nuqtalar, ortiqcha yuklangan resurslar va
xavfsizlik tahdidlari aniqlanishi mumkin. Tarmoqni tahlil qilish va monitoring qilish uchun
foydalaniladigan vositalar, masalan, Wireshark, NetFlow va SNMP tarmoq faoliyatini real vaqt
rejimida kuzatish imkoniyatini beradi. Tarmoq trafigini muntazam tahlil qilish tashkilotlarga
muammolarni oldindan aniqlash va ularni bartaraf etish imkonini beradi.
Tarmoqni Optimallashtirish Usullari
Tarmoqni optimallashtirishning asosiy maqsadi tarmoqning tezligini, ishonchliligini va
kengaytirilishini oshirishdir. Quyidagi asosiy usullar tarmoqni optimallashtirishda qo‘llaniladi:
Yukni taqsimlash (Load Balancing): Tarmoq trafigini bir nechta serverlar o‘rtasida teng
taqsimlash orqali tarmoqning haddan tashqari yuklanishini oldini olish.
Trafik shakllantirish (Traffic Shaping): Bandwidthni boshqarish va muhim ilovalarni
ustuvorlikka qo‘yish, kam ahamiyatga ega trafikni cheklash.
Kesh (Caching): Foydalanuvchilar uchun tez-tez ishlatiladigan ma'lumotlarni tarmoq
resurslaridan yaqinroq joylarda saqlash orqali tarmoq samaradorligini oshirish.
WAN optimallashtirish (WAN Optimization): Kengaytirilgan tarmoq (WAN)ning
samaradorligini oshirish, kechikish va throughputni yaxshilash.
Nosozliklarni Tahlil Qilish va Bartaraf Etish
Tarmoqdagi nosozliklar kompaniyaning ish faoliyatiga salbiy ta'sir ko‘rsatishi mumkin,
shuning uchun tarmoqni muntazam kuzatish va nosozliklarni bartaraf etish juda muhim.
Nosozliklarni tahlil qilishda quyidagi yondashuvlar qo‘llaniladi:
Real vaqt rejimida monitoring: PRTG yoki Nagios kabi vositalar yordamida nosozliklar
aniqlanadi va bartaraf etiladi.
Ildiz sababini tahlil qilish (Root Cause Analysis): Nosozlikning asosiy sababini aniqlash
uchun tizimli sinovlar va tahlil o‘tkaziladi.
Zaxira tizimlari va redundantlik: Agar biror tarmoq komponenti ishlamasa, boshqa tizim
avtomatik ravishda ishga tushishi uchun redundant (zaxira) tizimlar tashkil etiladi.
Yangi Texnologiyalar va Tarmoqni Boshqarishdagi Yangiliklar
Zamonaviy tarmoqni boshqarish texnologiyalari yangi imkoniyatlar yaratmoqda.
Quyidagi texnologiyalar tarmoqni boshqarishda inqilobiy o‘zgarishlarni keltirib chiqarmoqda:
Software-Defined Networking (SDN): SDN tarmoq boshqaruvini markazlashtirish orqali
tarmoqni yanada moslashuvchan va dinamik boshqarish imkonini beradi.
Network Function Virtualization (NFV): NFV tarmoq funktsiyalarini apparatdan ajratib,
ularni virtualizatsiya qilish orqali tarmoqni samarali boshqarishni ta'minlaydi.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
118
Sun'iy Intellekt (AI): AI tarmoqni optimallashtirish, tarmoq trafigini boshqarish va
xavfsizlikni ta'minlash uchun foydalaniladi.
Kompyuter tarmoqlarini tahlil qilish va optimallashtirish davomli jarayon bo‘lib, doimiy
ravishda yangi texnologiyalarni joriy etish va mavjud tizimlarni boshqarishning samarali
usullarini qo‘llashni talab etadi. Tarmoqni optimallashtirish uchun eng yaxshi amaliyotlarni
qo‘llash va yangi texnologiyalarni integratsiya qilish tashkilotlarga tarmoq samaradorligini
oshirishga, xarajatlarni kamaytirishga va foydalanuvchi tajribasini yaxshilashga yordam
beradi. Shuningdek, yangi texnologiyalar, masalan, SDN, NFV va sun'iy intellekt, tarmoqni
boshqarish va optimallashtirishda katta imkoniyatlar yaratadi.
References:
1.
Cisco Systems Inc. (2020). Software-Defined Networking (SDN): A Comprehensive Guide.
Cisco Press. Ushbu manba tarmoq boshqarishning yangi paradigmasi bo‘lgan Software-Defined
Networking (SDN) haqida batafsil ma'lumot beradi. SDN arxitekturasi va uning tashkilotlarda
qo‘llanilishi tahlil qilinadi.
2.
Mellor, A., & Dietrich, K. (2019). Network Function Virtualization: Concepts and
Challenges. Wiley-IEEE Press. Bu kitob Network Function Virtualization (NFV) texnologiyasini
o‘rganadi va uning tarmoqni virtualizatsiya qilish orqali optimallashtirishdagi o‘rni va
imkoniyatlarini taqdim etadi.
3.
Al-Fuqaha, A., Guizani, M., Mohammadi, M., & Aledhari, M. (2020). Artificial Intelligence in
Networking: Challenges and Applications. Springer. Ushbu ilmiy ishda sun'iy intellekt (AI)ning
kompyuter tarmoqlarida qo‘llanilishi va tarmoq trafigini boshqarish, xavfsizlikni oshirish va
samaradorlikni ta'minlashdagi o‘rni muhokama qilinadi.
4.
Khan, A., & Yau, S. S. (2018). Network Traffic Analysis and Optimization: Techniques and
Tools. Springer International Publishing. Kitobda tarmoq trafigini tahlil qilish va
optimallashtirish uchun turli usullar va vositalar, shu jumladan, tarmoq trafigini monitoring
qilish va boshqarish uchun zamonaviy texnologiyalar haqida ma'lumot berilgan.
5.
Ippolito, M. A., & Buonanno, A. (2021). Practical Guide to WAN Optimization. Elsevier.
Ushbu manba WAN (Wide Area Network) optimallashtirishning amaliy yondashuvlarini
tushuntiradi va tarmoq tezligini yaxshilash, kechikishni kamaytirish va resurslardan samarali
foydalanish uchun strategiyalarni o‘rganadi.
