45
YASHIL IQTISODIYOT TAMOYILLARI VA ULARNING MILLIY
RIVOJLANISHDAGI AHAMIYATI
Toshpo‘lotova Jasmina Nuriddin qizi
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
“Matematika va informatika” yo‘nalishi talabasi
jasminatoshpulotova06@gmail.com (97) 389-83-78
https://doi.org/10.5281/zenodo.14759672
Annotatsiya:
Ushbu maqola yashil iqtisodiyot tamoyillarining milliy rivojlanishdagi
ahamiyatini tahlil etadi. Yashil iqtisodiyot atrof-muhitni himoya qilish, resurslardan samarali
foydalanish va barqaror rivojlanishni ta’minlashga qaratilgan iqtisodiy model bo‘lib, uning
tamoyillari iqtisodiy va ekologik barqarorlikni oshirishga xizmat qiladi. Maqolada yashil
iqtisodiyotning asosiy tamoyillari, masalan, qayta tiklanadigan energiya, barqaror ishlab
chiqarish va ijtimoiy adolat, shuningdek, ularning milliy iqtisodiyotga qo‘llanishi va
rivojlanishdagi roli batafsil muhokama qilinadi.
Аннотация
. В данной статье анализируется значение принципов зеленой
экономики в национальном развитии. Зеленая экономика – это экономическая модель,
направленная на защиту окружающей среды, эффективное использование ресурсов и
обеспечение устойчивого развития, а ее принципы служат повышению экономической
и экологической стабильности. В статье подробно рассматриваются основные
принципы зеленой экономики, такие как возобновляемые источники энергии,
устойчивое производство и социальная справедливость, а также их применение в
национальной экономике и их роль в развитии.
Annotation
. This article analyzes the importance of green economy principles in
national development. Green economy is an economic model aimed at protecting the
environment, efficient use of resources and ensuring sustainable development, and its
principles serve to increase economic and ecological stability. The article discusses in detail
the main principles of the green economy, such as renewable energy, sustainable production
and social justice, as well as their application to the national economy and their role in
development.
Kalit so‘zlar.
Yashil iqtisodiyot, barqaror rivojlanish, qayta tiklanadigan energiya,
ekologik xavfsizlik, resurslardan samarali foydalanish, ijtimoiy adolat, iqtisodiy barqarorlik,
eksport salohiyati, energetik mustaqillik, milliy rivojlanish.
Ключевые слова
. Зеленая экономика, устойчивое развитие, возобновляемые
источники энергии, экологическая безопасность, эффективное использование
ресурсов, социальная справедливость, экономическая стабильность, экспортный
потенциал, энергетическая независимость, национальное развитие.
Keywords
. Green economy, sustainable development, renewable energy, environmental
security, efficient use of resources, social justice, economic stability, export potential, energy
independence, national development.
Bugungi global iqtisodiy muammolar ekologik muvozanat va resurslarning
cheklanganligi bilan bog‘liq holda yangi iqtisodiy model – yashil iqtisodiyotga bo‘lgan
ehtiyojni oshirmoqda. Yashil iqtisodiyot atrof-muhitga zarar yetkazmagan holda iqtisodiy
rivojlanishni qo‘llab-quvvatlaydigan tamoyillar majmuidir. Bu model uzoq muddatli barqaror
rivojlanishni ta’minlashda muhim omil sifatida e’tirof etilmoqda.
46
Yashil iqtisodiyot - bu global status universal va transformativ o‘zgarish. Bu hukumat
ustuvorliklarini tubdan o‘zgartirishni talab qiladi. Ushbu o‘zgarishni amalga oshirish oson
emas, lekin agar biz barqaror rivojlanish maqsadlariga erishmoqchi bo‘lsak, bu zarur.
Ushbu yashil investitsiyalar maqsadli davlat xarajatlari, siyosat islohotlari va soliqqa
tortish va tartibga solish sohasidagi o‘zgarishlar orqali faollashtirilishi va qo‘llab-
quvvatlanishi kerak. Birlashgan Millatlar Tashkiloti atrof-muhit, tabiiy kapitalni muhim
iqtisodiy aktiv va ijtimoiy manfaatlar manbai sifatida tushunadigan rivojlanish yo‘lini targ‘ib
qiladi, ayniqsa, tirikchiligi tabiiy resurslarga bog‘liq bo‘lgan kambag‘al odamlar uchun. Yashil
iqtisodiyot tushunchasi barqaror rivojlanishning o‘rnini bosmaydi, balki butun Osiyo va Tinch
okeani mintaqasida iqtisodiyot, investitsiyalar, kapital va infratuzilma, bandlik va malakalarga
hamda ijobiy ijtimoiy va ekologik natijalarga yangi e’tiborni yaratadi.
Barqaror rivojlanish uchun yashil iqtisodiyot, barqaror iste'mol va ishlab chiqarish va
resurslar samaradorligining o‘rni: barqaror iste'mol va ishlab chiqarish jarayonlar va
mahsulotlarning butun hayotiy sikli davomida resurslarni iste'mol qilish, chiqindilarni hosil
qilish va emissiyalarni kamaytirish uchun ishlab chiqarish jarayonlari va iste'mol
amaliyotlarini takomillashtirishga qaratilgan. Resurs samaradorligi esa jamiyatga qiymat
yetkazib berish uchun resurslardan foydalanish usullarini nazarda tutadi va mahsulot yoki
xizmat birligi uchun zarur bo‘lgan resurslar miqdorini, ishlab chiqariladigan chiqindilar va
chiqindilarni kamaytirishga qaratilgan.
Yashil iqtisodiyot investitsiyalar, bandlik va malakalarga asosiy e'tibor qaratgan holda
barqaror iqtisodiy o‘sish uchun makroiqtisodiy yondashuvni ta'minlaydi. Mamlakatimizda
“Yashil” iqtisodiyot asosida barqaror rivojlanishni ta’minlashda O‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti tomonidan 2019 yil 4-oktyabrda tasdiqlangan “2019-2030 yillarda O‘zbekiston
Respublikasini “yashil” iqtisodiyotga o‘tish strategiyasi” muhim dasturiy amal hisoblanadi.
“Yashil” iqtisodiyotga o‘tishning muhim vazifalari qatoriga iqtisodiyotning energiya
samaradorligini oshirish va tabiiy resurslarni oqilona iste’mol qilish kiradi. Ushbu belgilangan
maqsadli indikatorlarga texnologiyalarni modernizatsiya qilish va moliyaviy mexanizmlarni
rivojlantirish orqali erishiladi. “Yashil texnologiyalar”ni joriy etishning institutsional
asoslarini rivojlantirish. Jumladan, texnologik ehtiyojlarni baholash, ustuvor vazifalarni
belgilash va eng muhim texnologiyalarni tanlash, ularni ishlab chiqish transferga ko‘mak
berish zarur.
“Yashil texnologiyalar”ni tijoratlashtirish mexanizmlarini rivojlantirish, innovatsion
faoliyatni qo‘llab-quvvatlash uchun tashkiliy tuzilmalar - texnologiyalarni yetkazib berish
agentliklari, texnologik biznes-inkubatorlar, texnoparklar, klasterlar yaratish lozim.
Yashil iqtisodiyot tamoyillarini milliy rivojlanishga tatbiq etish ekologik muammolarni
hal qilishda muhim rol o‘ynaydi. Havo, suv va yer ifloslanishini kamaytirish, iqlim o‘zgarishiga
qarshi kurashish va tabiiy resurslarni saqlash ekologik xavfsizlikni ta'minlashning asosiy
yo‘llaridir.
Yashil iqtisodiyot tamoyillarini qo‘llash iqtisodiy barqarorlikka xizmat qiladi.
Resurslarning samarali va uzoq muddatli ishlatilishi iqtisodiy inqirozlar va muammolarga
qarshi turishda yordam beradi. Bu, ayniqsa, energiya va resurslarga bo‘lgan qaramlikni
kamaytirish orqali erishiladi. Yashil texnologiyalar va ekologik sohalarda yangi biznes
imkoniyatlari yuzaga keladi, bu esa yangi ish o‘rinlarining paydo bo‘lishini ta’minlaydi.
47
Masalan, qayta tiklanadigan energiya sektori va ekologik toza mahsulotlar ishlab chiqarish
sohalarida ish o‘rinlari ko‘payadi.
Yashil iqtisodiyot qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish
orqali milliy energiya xavfsizligini ta’minlaydi. Bu shu bilan birga, energiya importiga
qaramlikni kamaytirish va energetik mustaqillikni oshirishga yordam beradi. Ekologik toza
mahsulotlar va texnologiyalar xalqaro bozorlarda yuqori talabga ega. Yashil iqtisodiyotning
rivojlanishi milliy eksport salohiyatini oshirishga ham xizmat qiladi. Shu tarzda, eksportni
diversifikatsiya qilish va yangi bozorlarni ochish mumkin.
References:
1.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "Iqtisodiyotni raqamlashtirish
sharoitida
iqtisodiy
jarayonlar
va
moliyaviy
munosabatlarning
transformatsiyasi."
Nashrlar
(2024): 38-41.
2.
Muhammadiyev, Alijon, and Shukurullo Aliqulov. "PROSPECTS OF USING COMPUTER
TECHNOLOGIES IN MODERN EDUCATION."
Наука и технология в современном мире
3.3
(2024): 90-92.
3.
Musirmonov, Shohboz, and Jasmina Toshpo'lotova. "Moliya bozorini rivojlantirishda
yashil iqtisodiyotga o'tishining muammolari va yechimlari."
Nashrlar
(2024): 374-377.
4.
Madadjon, O‘Ktamov. "PEDAGOGIKA OLIY TA’LIM MUASSASALARI TALABALARINING
INFORMATIKADAN
AXBOROT-TEXNOLOGIK
KOMPETENTLIGINI
RIVOJLANTIRISH
METODIKASI."
Academic research in educational sciences
4.CSPU Conference 1 (2023): 275-
281.
5.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "SHAXSLARDA TAVAKKALCHILIK
BILAN
BOG‘LIQ
VIRTUAL
O
‘YINLARGA
MOYILLIGINI
PSIXOLOGIK
XUSUSIYATLARI."
Universal xalqaro ilmiy jurnal
1.4 (2024): 776-777.
6.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "XXI ASR YOSHLARINING AXBOROT
PSIXOLOGIK XAFSIZLIGINI TA’MINLASH MASALALARI."
Universal xalqaro ilmiy jurnal
1.4
(2024): 445-447.
7.
Toshpo‘lotova, Jasmina, and Yayra Musurmanova. "CURRENT ISSUES OF TEACHING
UZBEK AND RUSSIAN LANGUAGES IN THE PROCESS OF GLOBALIZATION."
Models and
methods in modern science
3.6 (2024): 187-191.
8.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "TEXNIKA OLIY TA'LIM
MUASSASALARIDA XORIJIY TILLARNI O ‘QITISHNING DOLZARB MASALALARI."
Прикладные
науки в современном мире: проблемы и решения
3.3 (2024): 10-12.
9.
Toshpo‘lotova, Jasmina, and Yayra Musurmanova. "TA’LIM TIZIMIGA INNOVATSION
TEXNOLOGIYALARNI JORIY ETISH VA INTEGRATSIYALASH MASALALARI."
Общественные
науки в современном мире: теоретические и практические исследования
3.3 (2024): 46-
49.
10.
ShukurulloFayzullo o‘g‘li, A. (2024). TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH.
PEDAGOGS
,
50
(2), 51-55.
11.
Aliqulov, Sh. "M. Yaxiyaxonova. Taʻlim samaradorligini oshirishda kreativ va zamonaviy
metodlarning ahamiyati. Raqamli ta’lim muhitida fanlararo integratsiyani Qoʻllashning ta’lim
48
samaradorligiga ta’siri: xalqaro Tajribalar va rivojlanish istiqbollari." (2024).
12.
Muhammadiyev, Alijon, and Shukurullo Aliqulov. "PROSPECTS OF USING COMPUTER
TECHNOLOGIES IN MODERN EDUCATION."
Наука и технология в современном мире
3.3
(2024): 90-92.
13.
FAYZULLO, ALIQULOV SHUKURULLO. "TA'LIM JARAYONIDA MULTIMEDIA
VOSITALARINI QO ‘LLASH."
JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
45.2 (2024): 61-65.
14.
Aliqulov, Shukurullo, Ziyavutdin Turayev, and Javlon Nishonov. "BOSHLANG‘ICH SINF
O‘QUVCHILARINING MATEMATIK SAVODXONLIGINI OSHIRISHDA TIMSS XALQARO
BAHOLASH DASTURINING ROLI VA AHAMIYATI."
Молодые ученые
2.10 (2024): 85-90.
15.
Fayzullo o‘g‘li, Shukurullo. "Aliqulov."."
TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH." PEDAGOGS
50 (2024): 51-55.
16.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Barchin Ro‘ziqulova, and Laziza Inatillayeva. "BOSHLANG ‘ICH
TA’LIMDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH USULLARI VA AFZALLIKLARI."
Педагогика и психология в современном мире: теоретические и практические
исследования 3.10 (2024): 39-41.
17.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Umida Nurmaxmatova, and Durdona Turayeva.
"INFORMATIKA VA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING TAʼLIM JARAYONIDAGI OʻRNI."
Science and innovation in the education system 3.4 (2024): 102-105.
18.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Jasmina Murodulloyeva, and Durdona Turayeva. "GLOBAL
IQLIM O‘ZGARISHI SHAROITIDA EKOLOGIK BARQARORLIKNI SAQLASHNING ZAMONAVIY,
INNOVATSION USULLARI." Инновационные исследования в современном мире: теория и
практика 3.3 (2024): 103-106.
