`
100
INGLIZ TILINI O'QITISHDAGI TOPSHIRIQLAR TIPOLOGIYASI
(1-2-SINF DARSLIKLARI MISOLIDA)
Turakulova Lola Xamidjanovna
Sergeli tumanidagi 300-ixtisoslashgan maktab ingliz tili o’qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14672283
Annotatsiya:
Mazkur maqolada ingliz tilini o'qitishda foydalaniladigan 1-2-sinf
darsliklarida grammatik topshiriqlar turli metodologik yondashuvlar va ta'lim usullariga
asoslanishi yoritilgan. Shuningdek, darsliklar o`quvchilarga tilni o'rganishda yordam berish
uchun turli mavzular, grammatika qoidalari, leksika, gapirish, tinglash, o'qish va yozish
ko'nikmalarini rivojlantiradigan topshiriqlar va materiallar taqdim etilishi bayon etilgan.
Kalit so’zlar:
boshlang`ich sinf, chet tili, grammatik bilim, darsliklar tahlili, “Teacher’s
book”, “Student’s book”, “Workbook” darsliklar, topshiriqlar tipologiyasi, grammatik
topshiriqlar, tinglash topshiriqlari (Listening Tasks), o'qish topshiriqlari (Reading Tasks),
yozish topshiriqlari (Writing Tasks), gapirish topshiriqlari (Speaking Tasks), grammatika va
leksika topshiriqlari (Grammar and Vocabulary Tasks), interaktiv topshiriqlar (Interactive
Tasks), kritik fikrlash topshiriqlari (Critical Thinking Tasks), hikoya qilish (Storytelling Tasks),
Leksik va grammatik testlar,
avtomatik yoki kompyuter yordamida bajariladigan topshiriqlar.
Ingliz tili darsliklarining 1-4-sinflar uchun mo‘ljallangan tahlili o‘quvchilarga tilni
samarali o‘rgatish, ularning tilshunoslik ko‘nikmalarini rivojlantirish va zamonaviy pedagogik
metodlarga asoslangan ta’limni ta’minlash maqsadida amalga oshiriladi. Boshlang‘ich sinf
darajasida o‘quvchilarga ingliz tilini o‘rgatishning maqsadi – bu o‘quvchilarda asosiy
kommunikativ ko‘nikmalarni, jumladan, tinglab tushunish, so‘zlashuv, o‘qish va yozish
ko‘nikmalarini rivojlantirishdir. Mazkur maqsadga erishishi uchun boshlang‘ich sinf darsliklari
o‘quvchilarni grammatik va leksik asoslar bilan tanishtirish, ularning so‘zlashuv qobiliyatini
oshirish va o‘zaro muloqot qilishga o‘rgatish kabi vazifalar bajariladi.
1-2-sinf darsliklarida o‘quvchilar ingliz tiliga kirishishadi. Darsliklar odatda vizual
materiallar (rasmlar, diagrammalar, illyustratsiyalar) va oddiy tildan foydalaniladi. O‘quvchilar
uchun o‘yinlar, takrorlash mashqlari, qo‘llaniladigan ifodalar orqali so‘zlashuv va talaffuz
ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan. Ingliz tilini o'qitishdagi topshiriqlar tipologiyasi
o`quvchilar uchun turli maqsadlarni amalga oshirishga yordam beradigan va ularning til
ko'nikmalarini rivojlantiradigan xilma-xil vazifalarni o'z ichiga oladi. Bu topshiriqlar til
ko`nikmalarini qamrab oladi: tinglash, o'qish, yozish va gapirish. Quyida ingliz tilini o'qitishda
ishlatiladigan topshiriqlarning ba'zi turlari keltirilgan:
1. Tinglash topshiriqlari (Listening Tasks).
2. O'qish topshiriqlari (Reading Tasks).
3. Yozish topshiriqlari (Writing Tasks).
4. Gapirish topshiriqlari (Speaking Tasks).
5. Grammatika va leksika topshiriqlari (Grammar and Vocabulary Tasks).
6. Interaktiv topshiriqlar (Interactive Tasks).
7. Kritik fikrlash topshiriqlari (Critical Thinking Tasks).
8. Hikoya qilish (Storytelling Tasks).
9. Leksik va grammatik testlar.
`
101
10. Avtomatik yoki kompyuter yordamida bajariladigan topshiriqlar.
Har bir topshiriq turi o'quvchilarning maqsadlariga qarab tanlanadi va ularning til
ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Darslikdagi topshiriqlar hajmi aniqlandi.
Susannah Reed, Kay Bentley, Lesley Koustaff. Guess What! Student’s Book 1. English language
Grade 1 darsligida tinglash va gapirishga oid topshiriqlar berilgan [5] (1-jadvalga qarang):
1-jadval.
1-sinf Ingliz tili darsligi topshiriqlari
T/r
Topshiriqlar
Unit
1
Unit
2
Unit
3
Unit
4
Unit
5
Unit
6
Unit
7
Unit
8
1.
Listen. Who’s
speaking?
3
1
1
2
2
2
2
2
2.
Listen, point,
and say
4
2
1
1
1
1
1
2
3.
Listen and
say/say ...
4
1
5
3
2
4
3
5
4.
Listen and find....
2
1
1
1
1
1
1
1
5.
Listen and do
the action
1
6.
Listen and act
2
1
1
1
1
1
1
1
7.
Listen, look, and
say
1
1
1
1
1
1
1
8.
Listen and
answer the
questions
1
9.
Ask and answer
1
1
1
1
10.
Draw your
family. Ask and
answer
1
11.
Now listen and
check
1
1
12.
Sing the song
2
1
1
1
1
1
1
1
13.
Say the chant
2
1
1
1
1
1
1
1
14.
Say the color
1
15.
Look and say ....
2
4
5
3
2
3
16.
Look and match
/ Find / Find the
number
1
1
2
1
17.
Look and find
five differences
1
1
18. Watch the video
2
1
1
1
1
1
1
1
19.
What continent
are they from?
1
`
102
20.
Play the game
1
1
1
2
1
1-sinf Ingliz tili darsligi topshiriqlari diagramma ko`rinishida keltirildi (1-rasmga
qarang):
1-rasm. Student’s Book 1 darsligi topshiriqlari
Susannah Reed, Kay Bentley, Lesley Koustaff. Guess What! Student’s Book 2. English
language Grade 2 darsligida tinglash, o`qish va gapirishga oid topshiriqlar berilgan [6] (2-
jadvalga qarang):
2-jadval.
2-sinf Ingliz tili darsligi topshiriqlari
T/r
Topshiriqlar
Unit
1
Unit
2
Unit
3
Unit
4
Unit
5
Unit
6
Unit
7
Unit
8
1.
Listen. Who’s
speaking?
2
1
1
1
1
1
1
1
2.
Listen, point,
and say / Listen
and point
4
1
2
1
1
1
1
1
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
Unit 1
Unit 2
Unit 3
Unit 4
Unit 5
Unit 6
Unit 7
Unit 8
`
103
3.
Listen and
say/say ...
5
2
3
4
2
5
3
2
4.
Listen and find....
2
2
1
1
1
1
1
1
5.
Listen and act
2
1
1
1
1
1
1
1
6.
Listen, look, and
say
2
1
1
1
1
1
1
1
7.
Listen and
answer the
questions/
Listen, count,
and answer the
questions
1
1
8.
Listen and read
2
1
1
1
1
1
1
1
9.
Read, look, and
say
1
10. Read and follow.
Then ask and
answer
1
11.
Ask and answer
4
1
2
2
12.
Sing the song
2
1
1
1
1
1
1
1
13.
Say the chant
2
1
1
1
1
1
1
1
14.
Say and guess
1
15.
Think and say
1
1
16.
Look and say ....
2
2
1
2
1
1
1
2
17.
Match and say
1
1
1
18.
Look and match
/ find/ Find the
...../ Say and
guess
2
1
1
19. Look, listen, and
find the mistakes
1
20.
Look at your
classroom
1
21.
Look, ask, and
answer
1
22. Watch the video
2
1
1
1
1
1
1
1
23.
What continent
are they from?
24.
Play the game
2
2
1
1
1
25.
Make sentences
1
26.
Find the
mistakes and say
1
`
104
27.
Point and tell
your friend
1
2-sinf Ingliz tili darsligi topshiriqlari diagramma ko`rinishida keltirildi (2-rasmga
qarang):
2-rasm. Student’s Book 2 darsligi topshiriqlari
Xulosa qilib aytganda, boshlang‘ich sinf darsliklarida grammatika soddalashtirilgan holda,
oddiy grammatik qoidalar bilan tanishtirish ko‘zda tutiladi. 1-2-sinflarda so‘zlar va ularning
o‘zaro bog‘lanishi, 3-4-sinflarda esa zamonlar va fe’l shakllari bilan ishlashga asoslangan.
Darsliklarda o‘quvchilarga hayotiy vaziyatlar bilan bog‘liq so‘zlar o‘rgatiladi. 1-2-sinfda asosiy
so‘zlar, rasmli kartochkalar yordamida lug‘at boyligini oshirish, 3-4-sinflarda esa murakkab
so‘zlar va iboralarni o‘rganishga qaratilgan.
References:
1.
2024-2025 o’quv yiliga mo’ljallangan tayanch o’quv rejasi. Elektron resurs:
o'quv yiliga mo'ljallangan tayanch o'quv rejasi.
2.
1-2-3-4 sinf barcha fanlardan yillik ish rejalar 2024-2025. Elektron resurs:
barcha fanlardan yillik ish rejalar 2024-2025
. Murojaat sanasi: 20.09.2024.
3.
. Murojaat sanasi: 20.11.2024.
4.
Umumiy oʻrta taʼlim muassasalari uchun 2024-2025-oʻquv yiliga moʻljallangan tayanch
oʻquv rejani tasdiqlash toʻgʻrisida. Oʻzbekiston Respublikasi maktabgacha va maktab taʼlimi
vazirining 94-son buyrugʻi. 2024-yil 26-mart.
5.
Susannah Reed, Kay Bentley, Lesley Koustaff. Guess What! Student’s Book 1. English
language Grade 1 darslik. – Cambridge University Press 2016, 2021. – P. 110.
6.
Susannah Reed, Kay Bentley, Lesley Koustaff. Guess What! Student’s Book 2. English
language Grade 2 darslik. – Cambridge University Press 2016, 2021. – P. 110.
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
List
en.
Wh
o’
s
sp
ea
kin
g?
List
en,
p
oi
nt
, a
nd
s
ay
/…
List
en
and
s
ay/
sa
y
...
List
en
and
fin
d.
...
List
en
and
a
ct
Lis
te
n,
look
, a
nd
s
ay
List
en
and
a
nswe
r
th
e…
List
en
and
re
ad
R
ea
d,
lo
ok
, a
nd
s
ay
R
ea
d
an
d
foll
ow.
T
he
n
as
k…
A
sk
a
nd
a
nswe
r
Sing
th
e
so
ng
Say
th
e
ch
ant
Say
a
nd
gu
es
s
T
hin
k
and
s
ay
Loo
k
and
s
ay
...
.
Ma
tch
a
nd
s
ay
Loo
k
and
m
at
ch
/
fi
nd
/
Fin
d…
Loo
k,
list
en,
a
nd
fin
d
th
e…
Loo
k
at
yo
ur
cl
as
sroo
m
Loo
k,
a
sk
, a
nd
a
nswe
r
Wa
tch
th
e
vi
de
o
Wh
at
con
tin
ent
a
re
th
ey
from
?
Pl
ay
th
e
ga
m
e
Ma
ke
s
enten
ce
s
Fin
d
th
e
m
ist
ak
es
a
nd
s
ay
Po
in
t a
nd
te
ll
yo
ur
frie
nd
Unit 1
Unit 2
Unit 3
Unit 4
Unit 5
Unit 6
Unit 7
Unit 8
