13
МЕТАБОЛИК СИНДРОМДА ОШҚОЗОН ШИЛЛИҚ ҚАВАТИНИНГ
ПАТОМОРФОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАРИ ВА УЛАРНИНГ
ИНСУЛИНРЕЗИСТЕНТЛИК БИЛАН БОҒЛИҚЛИГИ
Муродов Фаёзиддин Баходирович
Фарғона жамоат саломатлиги тиббиёт.Терапевт-Гастроэнтеролог
fayoziddinmurodov@gmail.com Фаргона шахар
Маҳкамов Носиржон Жўраевич
Андижон давлат тиббиёт институти, т,ф,д,. Профессор
nosirzonmahkamov5@gmail.com Андижон шахар
https://doi.org/10.5281/zenodo.14824525
Кириш
Метаболик синдром – жаҳонда кенг тарқалган мураккаб метаболик бузилишлар
мажмуаси бўлиб, семириш, инсулинрезистентлик, дислипидемия ва артериал
гипертония билан тавсифланади. Бугунги кунда метаболик синдром нафақат
кардиометаболик
касалликларнинг,
балки
меъда-ичак
тизими
патологик
ўзгаришларининг ҳам муҳим омилларидан бири ҳисобланади. Ошқозон шиллиқ
қаватидаги тузилмавий ўзгаришлар ва уларнинг инсулинрезистентлик билан боғлиқ
механизмлари ҳали тўлиқ ўрганилмаган.
Муаммо долзарблиги
Метаболик синдромнинг ошқозон шиллиқ қаватига таъсирига оид тадқиқотлар
чекланган. Бироқ, бир қатор тадқиқотлар семириш ва гиперинсулинемиянинг
гастропатия, яллиғланиш ва метаплазия жараёнларига олиб келиши мумкинлигини
кўрсатади. Шунингдек, ошқозон шиллиқ қаватининг ҳимоя функциялари ва қайта
тикланиш қобилияти инсулинрезистентлик шароитида бузилиши мумкин. Бу эса
гастрит, яллиғланиш ва ҳатто предраковый ўзгаришларга олиб келиши мумкин. Шу
боис, мазкур масала клиник ва морфологик нуқтайи назардан чуқурроқ ўрганилиши
зарур.
Тадқиқот мақсади
Метаболик
синдромда
ошқозон
шиллиқ
қаватида
юзага
келадиган
патоморфологик
ўзгаришларни
ва
уларнинг
инсулинрезистентлик
билан
боғлиқлигини ўрганиш.
Тадқиқот материаллари ва усуллари
Тадқиқотга метаболик синдромга чалинган ва контроль гуруҳ сифатида соғлом
шахслар киритилди. Ошқозон шиллиқ қаватининг биопсия материаллари гистологик
ва иммуногистокимёвий таҳлиллар орқали ўрганилди. Инсулинрезистентлик
даражаси HOMA-IR индекси ёрдамида баҳоланди. Ошқозон шиллиқ қаватининг
яллиғланиш, апоптоз ва қайта тикланиш жараёнлари учун TNF-α, IL-6, Bax ва Bcl-2
маркерлари қўлланилди.
Тадқиқот натижалари ва муҳокамаси
Тадқиқот натижалари шундай кўрсатдики, метаболик синдромга чалинган
беморларда ошқозон шиллиқ қаватида қуйидаги ўзгаришлар кузатилди:
Эпителиал ҳужайраларда вакуоляр деградация ва атрофик ўзгаришлар.
Ошқозон безларининг гиперплазияси ва париерал ҳужайралар сонининг
камайиши.
14
Иммуногистокимёвий таҳлилларда TNF-α ва IL-6 экспрессиясининг ошиши, бу эса
яллиғланиш жараёнларининг фаоллигини кўрсатади.
Bax ва Bcl-2 мутаносиблигининг бузилиши, бу апоптоз жараёнларининг
кучайганлигидан далолат беради.
Инсулинрезистентлик даражаси ошган беморларда гастропатия ва атрофик
ўзгаришлар янада аниқ намоён бўлди.
Хулоса
Тадқиқот натижалари шуни кўрсатадики, метаболик синдром ошқозон шиллиқ
қаватининг
патоморфологик
ҳолатига
сезиларли
таъсир
кўрсатади.
Инсулинрезистентлик гастропатия, яллиғланиш ва апоптоз жараёнларини
кучайтирувчи муҳим омиллардан бири ҳисобланади. Бу эса метаболик синдром билан
боғлиқ ошқозон касалликларини эрта аниқлаш ва патогенетик асосланган даволаш
усулларини ишлаб чиқиш зарурлигини кўрсатади.
References:
1.
Alberti, K. G. M. M., & Zimmet, P. (1998). Definition, diagnosis and classification of
diabetes mellitus and its complications.
Diabetic Medicine, 15
(7), 539-553.
2.
Hotamisligil, G. S. (2006). Inflammation and metabolic disorders.
Nature, 444
(7121),
860-867.
3.
Grundy, S. M. (2008). Metabolic syndrome pandemic.
Arteriosclerosis, Thrombosis, and
Vascular Biology, 28
(4), 629-636.
4.
Eckel, R. H., Grundy, S. M., & Zimmet, P. Z. (2005). The metabolic syndrome.
The Lancet,
365
(9468), 1415-1428.
5.
Shoelson, S. E., Lee, J., & Goldfine, A. B. (2006). Inflammation and insulin resistance.
Journal of Clinical Investigation, 116
(7), 1793-1801.
6.
Reaven, G. M. (1988). Role of insulin resistance in human disease.
Diabetes, 37
(12),
1595-1607.
7.
Marchesini, G., Moscatiello, S., Di Domizio, S., & Forlani, G. (2008). Obesity-associated
liver disease.
The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 93
(11 Suppl 1), s74-s80.
