27
5. Kayumov, O. (2021). SCIENTIFIC AND THEORETICAL BASIS OF DEVELOPMENT
AND INTRODUCTION OF INNOVATIVE METHODS IN INCLUSIVE EDUCATION.
Scienceweb academic papers collection.
AXBOROT – KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANIB
TASVIRIY SAN‘AT TA‘LIMI SAMARADORLIGINI OSHIRISH METODIKASI
Maxkamova Saodat Baxtiyarovna
Nizomiy nomidagi TDPU, Tasviriy san‘at kafedrasi dotsent v.b.
Jabbarov Rustam Ravshanovich
Nizomiy nomidagi TDPU, Tasviriy san‘at kafedrasi katta o‗qituvchisi
Annotasiya:
Ushbu maqolada o‘quvchilarning tasviriy san‘at darslari orqali badiiy
ijodiy faoliyatga tayyorlashning dolzarb masalalari yoritilgan
Kalit so‗zlar:
Rang tasvir, kompozitsiya, perspektiva, bo‗yoq, rang va tus, shtrix, nisbat,
hajm, joylashtirish, uyg‗unlik, yorug‗ va rang munosabatlari.
Xozirgi kunda o‗quvchi yoshlarga ta‘lim – tarbiya berish, ya‘ni ularni har tomonlama
davlat ta‘lim standartlari talablariga javob beradigan yetuk malakali mutaxassis darajasida
tayyorlash mamlakatimizning dolzarb vazifalaridan biridir. Bu haqda kadrlar tayyorlash milliy
dasturida shunday deyiladi; ―Inson, uning har tomonlama uyg‗un kamol topishi va farovonligi,
shaxs manfaatlarini ro‗yobga chiqarishning sharoitlarini va ta‘sirchan mexanizmlarini yaratish,
eskirgan tafakkur va ijtimoiy xulq-atvorning andozalarini o‗zgartirish Respublikada amalga
oshirilayotgan islohotlarning asosiy maqsadi va harakatlantiruvchi kuchidir. Xalqning boy
intellektual merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida, zamonaviy madaniyat, iqtisodiyot, fan,
texnika va texnologiyalarning yutuqlari asosida kadrlar tayyorlashning mukammal tizimini
shakllantirish O‗zbekiston taraqqiyotining muhim shartidir‖.
Darhaqiqat Respublikamizning ―Ta‘lim to‗g‗risida‖gi Qonuni va kadrlar tayyorlash
milliy dasturi asosida mamlakatimizdagi ta‘lim muassasalarida har tomonlama intelektual
kadrlar tayyorlash va ularga ta‘lim –tarbiya berish usullarini takomillashtirishning yangi
yo‘llarini izlab topish hamda ulardan samarali foydalanish masalalariga juda katta e‘tibor
qaratilmoqda. Jumladan ta‘lim jarayonida axborot komunikatsion texnologiyalaridan foydalanish
ham yaxshi samralarni berishi ko‗pgina tadqiqot va amaliy ishlarida o‗z tasdig‗ini topib
kelmoqda.
Bizga ma‘lumki hozirgi kunda deyarli barcha fanlarni o‗qitishda axborot komunikatsion
texnologiyalaridan keng qo‗llanilib kelinmoqda. Misol uchun geografiya fanini oladigan bo‗lsak
o‗quvchilarga dunyo mamlakatlarining go‗zal tabiati, hayvonot dunyosi va u yerda yashovchi
xalqlar tog‗risida ma‘lumot berishda faqatgina ma‘ruza va foto ko‗rgazmalar bilan chegaralanib
qolmay balki ular haqida turli vidyo filmlar axborot komunikatsion texnologiyalari orqali
namoyish etib kelinmoqda, bu esa o‗z navbatida ijobiy natija bermoqda. Sababi o‗quvchilar
o‗sha namoyish etilayotgan mamlakatni jonli tasvirini ko‗rish orqali chuqurroq tasavvur va
bilimga ega bo‗ladilar. Bu kabi misollarni boshqa fanlar kesimida ham ko‗plab keltirish mumkin.
Ammo biz hozir boshqa fanlarni emas balki tasviriy san‘at darslarida axborot komunikatsion
texnologiyalaridan foydalanish ijobiy natija beradimi yo‘qmi shuni ko‗rib chiqamiz. Bizningcha
tasviriy san‘at darslarida axborot komunikatsion texnologiyalaridan foydalanish albatta ijobiy
natija beradi. Chunki oldin o‗quvchilarga tasviriy san‘at darslarida rassomlarni ayrim
asarlarining faqatgina reproduksiyalarni ko‗satar edik, yoki bo‗lmasa yurtimiz va jahon
muzeylari haqida ma‘lumot bermoqchi bo‗lsak ba‘zi kitoblardagi foto suratlardan foydalanar
edik. Ayni vaqtda esa axborot komunikatsion texnologiyalaridan foydalanib yurtimiz va jahon
muzeylari haqida va rassomlarning asarlarini asl nushalari tasvirga olingan vido roliklarini
o‗quvchilarga havola etib bilim darajalarini sezilarli darajada oshirishga erishmoqdamiz.
Axborot komunikatsion texnologiyalaridan foydalanishning yana bir ahamyatli tomoni
shundak, o‗quvchilarga malakali rassomlar tomonidan bajarilgan o‗quv mashg‗ulot ―Master
28
klass‖larni namoyish etish orqali ularga buyumlarni, tabiat manzaralarini, hayvonot dunyosini,
tabiat gultoji bo‗lgan inson qiyofasini tasvirlashni va rang imkoniyatlaridan qanday foydalanish
kerakligini o‗rgatish va tasviriy savodxonligini rivojlantirish mumkin.
Bizga ma‘lumki umumiy o‗rta ta‘lim maktablarining barcha o‗quv mashg‗ulot
xonalarida oddiy yozuv taxta (doska) mavjud. Dars jarayonida bunday yozuv taxtalaridan barcha
fan o‗qituvchilari keng foydalanadi, ammo tasviriy san‘at fani o‗qituvchilari esa hamma vaqt
ham bunday yozuv taxtasidan keng foydalana olmaydilar, sababi tasviriy san‘at fanidagi
mavzularning asosiy qismi rang bilan bog‗liq. O‗zingizga ma‘umki sinf yozuv taxtasiga biror
manzara yoki natyurmortni rang bilan tasvirlab bo‗lmaydi bunday holatda tasviriy san‘at
o‗qtuvchilari uchun elektron doska bo‗lsa tasviriy san‘at bo‗yicha ta‘lim sifati samaradorligi
ijobiy tomonga o‗zgarar edi.
Chunki elektron doskada chizilayotgan tasvirga rang berish imkoniyati ham mavjud.
Bunda o‗quvchilar o‗qituvchi tomonidan bajarilayotgan tasvirlar va rang tanlash hamda rang
berishning metodik ketmaketligini kuzatish va birga bajarish imkoniyatiga ega bo‗ladilar.
Biz yuqorida tasviriy san‘at darslarida axborot komunikatsion texnologiyalaridan
foydalanishning ayrimlarini ko‗rsatib o‗tdik.
Xulosa qilib aytganda tasviriy san‘at darslarining kerakli vaqtida axborot komunikatsion
texnologiyalaridan keng foydalanilsa tasviriy san‘at bo‗yicha mutaxasislarni tayyorlash sifati
samarali bo‗ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1. Saodat Makhkamova Bakhtiyarovna. (2021). QUESTIONS OF PREPARING FUTURE
TEACHERS FOR ARTISTIC GAFUR ABDURAKHMANOV ANALYSIS OF WORKS OF
FINE
ART
IN
SCHOOL.
Euro-Asia
Conferences
,
5
(1),
13–18.
Retrieved
from
http://papers.euroasiaconference.com/index.php/eac/article/view/437
2.
Махкамова Саодат Бахтияровна (2021). ВОПРОСЫ ПОДГОТОВКИ БУДУЩИХ
УЧИТЕЛЕЙ
К
ХУДОЖЕСТВЕННОМУ
АНАЛИЗУ
ПРОИЗВЕДЕНИЙ
ИЗОБРАЗИТЕЛЬНОГО ИСКУССТВА В ШКОЛЕ. Oriental renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences, 1 (4), 44-53.
3.
Аbdirasilov, S., & Maxkamova, S. (2019). Research of Structure of Fractals in a Life of
Mankind and Fine Arts Products.
International Journal of Progressive Sciences and
Technologies, 17
(1), 302-305. doi:
http://dx.doi.org/10.52155/ijpsat.v17.1.1309
4. Saodat Baxtiyarovna Maxkamova (2021). BO‗LAJAK TASVIRIY SAN‘AT
O‗QITUVCHILARINI TASVIRIY SAN‘ATDA MANZARA JANRIDAGI ASARLARINI
BADIIY TAHLIL QILISHGA TAYYORLASH MASALALARI. Scientific progress, 2 (2), 480-
487.
5.Нуртаев, У. Н. Вопросы подготовки студентов к художественно-творческой
деятельности / У. Н. Нуртаев, С. Б. Махкамова. — Текст : непосредственный // Молодой
ученый. — 2016. — № 7 (111). — С. 687-691. — URL:
https://moluch.ru/archive/111/27068/
6.
Абдирасилов Сунатулла Файзуллаевич, Назирбекова Шахноза Ботировна, & Махкамова
Саодат Бахтияровна (2016). Художественно-культурные традиции узбекского народного
искусства на уроках изобразительного искусства. Личность, семья и общество: вопросы
педагогики и психологии, (11 (68)), 32-42.
7.
Kholmuratovich, M. K., Mardanaqulovich, A. S., Ravshanovich, J. R., Sharifovna, K. U., &
Shodiyevna, B. O. (2020). Methodology of Improving Independent Learning Skills of Future
Fine Art Teachers (On the Example of Still Life in Colorful Paintings).
International Journal of
Psychosocial Rehabilitation
,
24
(05).
8.
Nazirbekova, S., Talipov, N., & Jabbarov, R. (2019). Described the Educational, Scientific,
and Educational Institutions of the Miniature.
International Journal of Progressive Sciences and
Technologies, 15
(2), 364-367. doi:
http://dx.doi.org/10.52155/ijpsat.v15.2.1192
9.
Халимов, М. К. Сравнение продуктивности учебной доски и проектора в преподавании
предметов, входящих в цикл инженерной графики / М. К. Халимов, Р. Р. Жабборов, Б. Х.
29
Абдуханов, А. А. Мансуров. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2018. —
№
6
(192).
—
С.
203-205.
—
URL:
https://moluch.ru/archive/192/48066/
10.
Jabbarov, R., & Rasulov, M. (2021). FURTHER FORMATION OF STUDENTS‘
CREATIVE ABILITIES BY DRAWING LANDSCAPES IN PAINTING.
Збірник наукових
праць ΛΌГOΣ
https://doi.org/10.36074/logos-30.04.2021.v2.09
11. Muratov, H. (2021). THE IMPORTANCE OF ORGANIZATION AND MANAGEMENT
INDEPENDENT EDUCATION IN THE LEARNING PROCESS.
Збірник наукових праць
ΛΌГOΣ
https://doi.org/10.36074/logos-09.04.2021.v2.40
12.
Muratov, K. K., & Tadjieva, F. M. (2021). Issues of Improving the Technology of
Organization and Management of Independent Learning Activities of Students in the Fine
Arts.
International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding
,
8
(11), 521-525.
13. Holmuratovich, M. K. (2019). Implementation of independent educational activities of
students.
European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol
,
7
(12).
ELEKTRON TA‘LIM METODOLOGIYASI RIVOJLANTIRISHNING USULLARI
А.А. Nizametdinov
Oʻzbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali stajyor-oʻqituvchisi
H.Аhmedova
Oʻzbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali talabasi
Annotatsiya:
Maqolaning maqsadi o‗quv materialining didaktik tuzilmasini belgilash,
elektron o‗quv kursining didaktik to‗liqligini nazorat qilish, elektron ta‘lim va elektron ta‘lim
doirasida ta‘lim dasturini samarali amalga oshirish imkonini beruvchi yangi elektron ta‘lim
modelini ishlab chiqishdan iborat edi. uning ta‘lim standartiga muvofiqligini tekshirish,
shuningdek, o‗quv materialini didaktik tuzilmasini saqlab qolgan holda bir elektron kursdan
boshqasiga o‗tkazish.
Kalit soʻzlar:
elektron ta‘lim, ta‘lim dasturini, didaktik, ta`limga investitsiya, ta‘lim
standarti, ta`limning boshqarish tizimi, learning object, ish vaqti xizmati.
Dunyoda bugungi kunda ta'lim muassasalari yuz minglab turli xil onlayn kurslarni taklif
qiladi. Elektron ta'limni rivojlantirishning dastlabki bosqichida zamonaviy axborot
texnologiyalari vositalaridan foydalangan holda o'quv materialini samarali taqdim etish etarli edi.
Hozirgi vaqtda kompleks, tizimli yondashuv birinchi o'ringa chiqmoqda, uning natijasi
butun ta'lim jarayonini qamrab oluvchi ta'limning yagona axborot muhitini shakllantirish
lozimligi aniq bulib qoldi.
Ta'limning yagona axborot muhitini shakllantirish sharoitida nafaqat butun onlayn
kurslarni, balki ularning alohida qismlarini ham ta'lim jarayonining bir ishtirokchisidan
boshqasiga o'tkazish imkoniyati juda muhimdir. Bunday almashinuv imkoniyati ta‘lim
muassasalariga yagona bilim banklarini yaratish va ulardan o‗z faoliyatida imkon qadar samarali
foydalanish imkonini beradi. mavjud emas.
Bugungi kunda ta'lim muassasalari yuz minglab turli xil onlayn kurslarni taklif qiladi.
Elektron ta'limni rivojlantirishning dastlabki bosqichida zamonaviy axborot texnologiyalari
vositalaridan foydalangan holda o'quv materialini samarali taqdim etish etarli edi. Hozirgi vaqtda
kompleks, tizimli yondashuv birinchi o'ringa chiqmoqda, uning natijasi butun ta'lim jarayonini
qamrab oluvchi ta'limning yagona axborot muhitini shakllantirish lozimligi aniq bulib qoldi.
Ta'limning yagona axborot muhitini shakllantirish sharoitida nafaqat butun onlayn
kurslarni, balki ularning alohida qismlarini ham ta'lim jarayonining bir ishtirokchisidan
boshqasiga o'tkazish imkoniyati juda muhimdir. Bunday almashinuv imkoniyati ta‘lim
muassasalariga yagona bilim banklarini yaratish va ulardan o‗z faoliyatida imkon qadar samarali
foydalanish imkonini beradi.
