Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 1
133
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
BO‘LAJAK INGLIZ TILI O‘QTUVCHILARINING KASBIY- MA’NAVIY
MADANIYATINI RIVOJLANTIRISH
G‘afurova Gulbahor
Namangan davlat universiteti 1-kurs tayanch doktoranti
Annotatsiya:
Mazkur ilmiy maqolada "Bo'lajak ingliz tili o'qtuvchilarining
kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirish" masalasi keng yoritilgan. Maqola,
pedagogik jarayonda
o'qituvchining
kasbiy va
ma'naviy
madaniyatini
shakllantirishning ahamiyatini ta'kidlaydi, ayniqsa ingliz tili o'qtuvchilarining roli va
vazifalariga alohida e'tibor qaratiladi. O'qtuvchining kasbiy-ma'naviy madaniyati faqat
o'qitish metodlari bilan cheklanmay, o'z-o'zini rivojlantirish, ijtimoiy va ma'naviy
qadriyatlarni o'zlashtirish, hamda o'quvchilarga ma'naviy ko'nikmalarni singdirish
jarayonlariga ham ta'sir qiladi. Maqolada, ingliz tili o'qituvchilarining pedagogik
malakalarini oshirish, jismoniy va ruhiy salomatlikni saqlash, hamda ta'limning
samaradorligini yaxshilashda kasbiy-ma'naviy madaniyatni rivojlantirishga oid
tavsiyalar berilgan. Ushbu maqola o'qituvchilarning kasbiy va ma'naviy o'sishiga,
ta'lim muhitining sifatini oshirishga yordam beradi.
Abstract
: This scientific article extensively covers the issue of "Developing the
professional and spiritual culture of future English teachers". The article emphasizes
the importance of forming the professional and spiritual culture of the teacher in the
pedagogical process, with particular attention paid to the role and tasks of English
teachers. The professional and spiritual culture of the teacher is not limited only to
teaching methods, but also affects the processes of self-development, the assimilation
of social and spiritual values, and the instillation of spiritual skills in students. The
article provides recommendations on the development of professional and spiritual
culture in order to improve the pedagogical skills of English teachers, maintain
physical and mental health, and improve the effectiveness of education. This article
contributes to the professional and spiritual growth of teachers, and to improve the
quality of the educational environment.
Kalit so'zlar:
Ingliz tili o'qituvchisi, kasbiy madaniyat, ma'naviy madaniyat,
pedagogik malaka, o'qituvchining o'z-o'zini rivojlantirish, ta'lim samaradorligi,
ijtimoiy qadriyatlar, o'quvchi tarbiyasi, ta'lim tizimi.
Keywords
: English teacher, professional culture, spiritual culture, pedagogical
competence, teacher self-development, educational effectiveness, social values,
student education, education system.
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 1
134
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
Kirish.
Insonning ma'naviy va kasbiy rivojlanishi jamiyatning barcha sohalarida katta
ahamiyatga ega. Ayniqsa, ta'lim sohasida bu jarayon yanada muhimroq, chunki
o'qituvchi nafaqat bilim, balki o'quvchilarga dunyoqarash, ahloqiy qadriyatlar, va
jamiyatga moslashuvni ham o'rgatadi. O'qituvchining kasbiy va ma'naviy madaniyati
nafaqat uning professional muvaffaqiyatini belgilab beradi, balki umumiy ta'lim
tizimining sifatini ham oshiradi. Bu jarayon, ayniqsa, ingliz tili o'qituvchilari uchun
alohida ahamiyatga ega, chunki tilni o'rgatish faqat grammatikani o'rgatishdan iborat
emas, balki madaniy, ma'naviy, va ijtimoiy qirralarni ham o'z ichiga oladi.
Bo‘lajak ingliz tili o'qituvchisi, o'z kasbiy mahoratini oshirish bilan birga,
o'quvchilarga insoniy qadriyatlarni singdirish, ma'naviy ongni shakllantirishga ham
mas'uldir. Bu esa o'qituvchidan nafaqat ilmiy va pedagogik bilimlarni, balki ichki
ma'naviy kuchni ham talab qiladi. Kasbiy-ma'naviy madaniyatning shakllanishi,
o'qituvchining o'ziga nisbatan talabchanligini, o'z-o'zini rivojlantirishga bo'lgan
intilishlarini, va o'zining ijtimoiy rolining ahamiyatini anglashini ta'minlaydi.
Shu bilan birga, ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini
rivojlantirishga oid dolzarb muammolarni aniqlash, ta'lim tizimida bu jarayonni
qanday samarali tashkil etish mumkinligi masalalariga e'tibor qaratish, o'qituvchining
individual rivojlanishiga qanday hissa qo'shishi mumkinligini o'rganish zarur. Bu
maqolada bo'lajak ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini
rivojlantirishga oid nazariy va amaliy yondoshuvlar ko'rib chiqiladi, ularning o'ziga
xos xususiyatlari tahlil qilinadi va mazkur jarayonning ta'limdagi o'rni aks ettiriladi.
Metodologiya:
Ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirish masalasi
ta'lim jarayonining samaradorligini oshirish, o'qituvchilarning professional va shaxsiy
salohiyatini mukammal darajada shakllantirish uchun muhim ahamiyatga ega. Ushbu
maqolada metodologik yondoshuv sifatida ko'plab pedagogik nazariyalar, zamonaviy
ta'lim metodlari va ijtimoiy-psixologik tushunchalar qo'llaniladi. O'qituvchilarning
kasbiy va ma'naviy madaniyatini rivojlantirish uchun multidimensional yondoshuvni
ishlab chiqish zarur bo'ladi, chunki bu jarayon bir nechta faktorlar va qatlamlardan
iboratdir: bilim, ko'nikma, qadriyatlar va amaliy tajriba.
Birinchidan, bu jarayonni tahlil qilishda pedagogik nazariyalardan foydalanamiz.
Xususan, konstruktivizm va faol o'qitish metodologiyasiga tayangan holda,
o'qituvchilarning kasbiy rivojlanishiga erishish uchun ular faqat ilmiy bilimlarga ega
bo'lishi emas, balki o'z ichki rivojlanishlari va ma'naviy qadriyatlarini shakllantirishlari
lozim. Konstruktivizm, o'qituvchilarning bilimlarni o'z tajribalari va ma'naviy
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 1
135
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
qadriyatlari asosida qurishini, ular o'z shaxsiyatlarini sinab ko'rgan holda o'quvchilarga
yetkazish imkoniyatini beradi.
Ikkinchidan, metodologik yondoshuvda pedagogik amaliyotning o'zi ham katta
o'rin egallaydi. O'qituvchining amaliy tajribasi uning kasbiy-ma'naviy madaniyatining
rivojlanishida hal qiluvchi omil bo'lib, tajribali o'qituvchilar o'z mahoratlarini o'rgatish
jarayonida, ayniqsa, o'quvchilarga yuqori darajadagi ma'naviy va axloqiy qadriyatlarni
singdirishda samarali bo'lishadi. Shu ma'noda, o'qituvchining o'zini doimiy ravishda
rivojlantirishga, yangi pedagogik texnologiyalarni o'zlashtirishga va ularni amaliyotga
tatbiq etishga qaratilgan yondoshuvlar metodologiyaning muhim tarkibiy qismini
tashkil etadi.
Uchinchidan, o'qituvchilarni kasbiy va ma'naviy jihatdan rivojlantirishda
ijtimoiy-psixologik aspektlar ham katta ahamiyatga ega. O'qituvchilarning o'zaro
hamkorlik, psixologik barqarorlik, stressni boshqarish ko'nikmalarini o'zlashtirish,
hamda o'quvchilarning ehtiyojlariga moslashish ham ularning kasbiy-ma'naviy
madaniyatini shakllantirishda muhim omillardir. O'qituvchining ma'naviy qiyofasi
uning o'ziga bo'lgan munosabati, ijtimoiy muhitda qanday rol o'ynashini tushunishi
bilan chambarchas bog'liq.
Shu bilan birga, o'qituvchilarning kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirishga
qaratilgan metodologiyaning amaliyoti ta'lim jarayonining barcha qatlamlarida
integratsiya qilinishi kerak. O'quvchilarga yuqori darajada ta'lim berish uchun
o'qituvchilar nafaqat o'quv dasturlarini mukammal bilishlari zarur, balki o'zlarining
ijtimoiy va ma'naviy pozitsiyalarini ham mustahkamlashlari lozim. Bu jarayonni
samarali tashkil etishda o'qituvchilarning doimiy ravishda kasbiy va ma'naviy jihatdan
o'sishini ta'minlaydigan treninglar, seminarlar va amaliyotlar katta rol o'ynaydi.
Metodologiya sifatida bu masalani o'rganishda ko'plab tadqiqot usullari
qo'llaniladi, jumladan, anketalar, intervyular, fokus-guruhlar va o'qituvchilar bilan
o'tkaziladigan amaliy mashg'ulotlar. Ushbu metodlar orqali o'qituvchilarning kasbiy va
ma'naviy madaniyatlarini rivojlantirishga qaratilgan eng samarali yondoshuvlarni
aniqlash va ularga tegishli tavsiyalar ishlab chiqish mumkin. Bundan tashqari, ilmiy-
texnik yondoshuvlarni va zamonaviy metodologiyalarni o'qituvchilik faoliyatiga tatbiq
etish orqali, bo'lajak ingliz tili o'qituvchilari uchun kasbiy-ma'naviy madaniyatni
rivojlantirish jarayonini mukammallashtirish mumkin. Shu tariqa, metodologiya
nafaqat nazariy, balki amaliy jihatdan ham muhim ahamiyatga ega bo'ladi.
Adabiyotlar tahlili:
Bo'lajak ingliz tili o'qtuvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirish
masalasi pedagogika va psixologiya sohalarida keng yoritilgan. O'qituvchilarning
kasbiy va ma'naviy madaniyatini shakllantirishga doir ko'plab ilmiy ishlar,
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 1
136
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
o'qituvchilarni tayyorlashning samarali usullari, pedagogik etika, ijtimoiy qadriyatlar
va o'quvchi tarbiyasining o'ziga xos jihatlari haqida so'nggi yillarda ko'plab tadqiqotlar
amalga oshirilgan.
A. A. Kadirova va M. A. Norboeva o'zlarining tadqiqotlarida o'qituvchining
kasbiy madaniyatini shakllantirishning psixologik asoslarini o'rganadilar[2; 45]. Ular,
o'qituvchining shaxsiy rivojlanishi va ma'naviy qadriyatlar bilan bog'liq jihatlarni
pedagogik jarayonda qanday qo'llash zarurligini ko'rsatib o'tadilar. Ularning ishida,
o'qituvchining kasbiy madaniyati o'qitish samaradorligiga to'g'ridan-to'g'ri ta'sir etishi,
ayniqsa ingliz tili kabi chet tillarini o'rgatishda muhim rol o'ynashi ta'kidlanadi.
Shuningdek, M. G. Ponomarenko "Pedagogik madaniyat va uning rivojlanish
yo'nalishlari" nomli ishida, pedagogik madaniyatni faqat kasbiy bilimlar bilan
bog'lamasdan, uning ma'naviy, axloqiy va ijtimoiy jihatlarini ham o'z ichiga olishini
ta'kidlaydi[3; 81]. U, pedagogik madaniyatning har bir o'qituvchi uchun individual
ravishda shakllanishi kerakligini va buni rivojlantirishda o'qituvchining o'zini doimiy
ravishda o'zgartirib borish, yangi bilim va ko'nikmalarni egallash orqali erishish
mumkinligini ko'rsatadi.
N. M. Shukurova va L. F. Mirzaeva o'z tadqiqotlarida, ingliz tili o'qituvchilarining
kasbiy
va
ma'naviy
madaniyatini
rivojlantirishda
modern
pedagogik
texnologiyalarning ahamiyatini muhokama qiladilar[5; 112]. Ular, ingliz tili
o'qituvchilari uchun innovatsion yondoshuvlar, masalan, interfaol metodlar va didaktik
texnologiyalarni qo'llash orqali o'qituvchilarni rivojlantirishning samaradorligini
oshirish mumkinligini ta'kidlaydilar. Bunday metodlar, o'qituvchilarning o'z kasbiy
salohiyatlarini kengaytirishga yordam beradi va ularning ma'naviy qadriyatlar bilan
bog'liq bilimlarini yanada mustahkamlaydi.
A. G. Xo‘jayev o'zining "O'qituvchining ma'naviy-axloqiy qadriyatlarini
shakllantirish" nomli asarida, o'qituvchining ijtimoiy va ma'naviy rolini keltirib, bu
rolni o'qitish jarayonida qanday samarali amalga oshirish mumkinligi haqida o'z
qarashlarini bildiradi[4; 67]. U, ingliz tili o'qituvchilarining ma'naviy madaniyatini
rivojlantirish uchun ijtimoiy-psixologik yondoshuvlarni qo'llashni muhim deb
hisoblaydi, chunki o'qituvchi o'quvchilarga nafaqat bilim beruvchi, balki ma'naviy va
axloqiy o'rnak ham bo'lishi kerakligini ta'kidlaydi.
Shuningdek, O. I. Bekmuratov tomonidan olib borilgan tadqiqotda, pedagogik
ma'naviyat va kasbiy madaniyat o'rtasidagi bog'liqlik o'rganilgan[1; 104].
Bekmuratovning ishida, o'qituvchining o'zini rivojlantirishda uning ma'naviy
ko'nikmalarining muhimligi, shuningdek, ta'limda ma'naviy-axloqiy qadriyatlarni
o'rgatishning metodik asoslari ko'rib chiqiladi. U, o'qituvchilarning kasbiy va ma'naviy
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 1
137
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
rivojlanishi ta'lim tizimining umumiy rivojlanishiga sezilarli darajada ta'sir etishini
ta'kidlaydi.
Yuqoridagi adabiyotlarni tahlil qilar ekanmiz, ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-
ma'naviy madaniyatini rivojlantirish jarayonining nafaqat ilmiy, balki amaliy jihatlari
ham muhim ekanini ko'rish mumkin. Adabiyotlar o'qituvchining ma'naviy salohiyatini
rivojlantirishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo'llash, ijtimoiy-psixologik
ko'nikmalarni rivojlantirish, shuningdek, o'qituvchilarning o'zini doimiy ravishda
o'zgartirib borish orqali kasbiy mahoratini oshirish zarurligini ko'rsatadi. Shuningdek,
adabiyotda kasbiy va ma'naviy madaniyatni shakllantirishning metodologik
yondoshuvlari, o'qituvchining o'zaro munosabatlar va ta'lim jarayonidagi o'rni haqida
keng fikrlar bildirilgan.
Bularning barchasi, bo'lajak ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy
madaniyatini rivojlantirish jarayonini tashkil etish uchun ilmiy asoslarni yaratadi.
Muhokama:
Ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirish masalasi
zamonaviy ta'lim tizimida dolzarb ahamiyat kasb etadi. Ta'lim jarayonining sifatini
oshirish, o'quvchilarga nafaqat bilim, balki axloqiy, ma'naviy va ijtimoiy qadriyatlarni
ham o'rgatish uchun o'qituvchining o'z kasbiy va ma'naviy madaniyatini rivojlantirishi
zarur. Pedagogning o'zini doimiy ravishda yangilab borishi, yangiliklarga ochiq
bo'lishi, o'z-o'zini rivojlantirishga intilishi uning kasbiy madaniyatini yanada boyitadi.
Ammo bu jarayonning samarali bo'lishi uchun faqat metodik bilimlar yetarli emas.
O'qituvchining ma'naviy qadriyatlari, axloqiy me'yorlarga sodiqligi va ijtimoiy
mas'uliyatini his qilishi ham juda muhim.
Kasbiy va ma'naviy madaniyatning o'zaro bog'liqligi bugungi kunda
o'qituvchilarni tayyorlashda alohida e'tibor qaratiladigan masalalardan biridir. Bu ikki
jihat o'rtasidagi muvozanat o'qituvchining samarali faoliyatini ta'minlaydi.
O'qituvchilar, ayniqsa, chet tillarini o'rgatishda, o'zlarining nafaqat metodik malakalari,
balki o'quvchilarga ijtimoiy va ma'naviy qadriyatlarni o'rgatish qobiliyatlari bilan ham
ajralib turishlari kerak. Ingliz tili o'qituvchisi faqat tilni o'rgatib qolmasdan,
o'quvchilarning dunyoqarashini, axloqiy va ma'naviy sifatlarini ham shakllantiradi.
Shu sababli, o'qituvchining kasbiy madaniyati o'ziga xos va murakkab jarayon bo'lib,
bu jarayonda uning shaxsiy rivojlanishi, psixologik barqarorligi va kasbiy o'sishi o'zaro
bog'liq.
Pedagogik faoliyatda kasbiy-ma'naviy madaniyatni rivojlantirish masalasida
zamonaviy pedagogik texnologiyalarning qo'llanilishi ahamiyatli rol o'ynaydi.
Konstruktivizm, interfaol o'qitish, loyihalar va boshqa innovatsion metodlar
o'qituvchilarni faqat bilim beruvchi sifatida emas, balki o'quvchilar uchun model
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 1
138
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
sifatida ham rivojlantiradi. Bunday metodlar yordamida o'qituvchi o'zining nafaqat
kasbiy, balki ma'naviy salohiyatini ham o'rgatadi. Yangi pedagogik metodlar
o'qituvchining kasbiy madaniyatini shakllantirishga yordam beradi va uning o'zini
rivojlantirishga bo'lgan intilishlarini rag'batlantiradi. Masalan, interfaol metodlar orqali
o'qituvchilar o'z bilimlarini nafaqat o'quvchilarga, balki o'z hamkasblariga ham
etkazib, o'zaro tajriba almashish imkoniyatini yaratadilar. Bu jarayon, o'z navbatida,
o'qituvchining kasbiy va ma'naviy o'sishiga hissa qo'shadi.
Shu bilan birga, o'qituvchining ma'naviy madaniyatini rivojlantirishda psixologik
aspektlar ham e'tibordan chetda qolmasligi kerak. O'qituvchi o'quvchilar bilan samarali
ishlash uchun o'z psixologik barqarorligini saqlashi, stressni boshqarish ko'nikmalarini
rivojlantirishi zarur. Pedagogning psixologik holati uning o'qitish samaradorligiga
bevosita ta'sir qiladi. O'qituvchining o'z shaxsiyatini rivojlantirish jarayoni uning
professional faoliyatiga yangi ma'no qo'shadi va ta'lim jarayonini yangi sifat darajasiga
olib chiqadi.
Bundan tashqari, o'qituvchining kasbiy-ma'naviy madaniyati faqat ta'lim
jarayonining tarkibiy qismi sifatida qolmasdan, uning ijtimoiy roli, jamiyatga bo'lgan
mas'uliyatini anglashiga ham asos bo'ladi. O'qituvchi nafaqat o'quvchilarni ilmiy
jihatdan, balki insoniy jihatdan ham tarbiyalovchi shaxsdir. O'qituvchining ma'naviy
madaniyati uning butun pedagogik faoliyatining asosi bo'lib, u o'quvchilarga nafaqat
bilim, balki ijtimoiy va axloqiy qadriyatlarni ham singdiradi. O'qituvchi o'zining
ijtimoiy mas'uliyatini anglab, o'quvchilarni nafaqat bilimli, balki jamiyatda o'z o'rnini
topa oladigan, axloqiy qadriyatlarni anglagan shaxslar sifatida tarbiyalaydi. Umuman
olganda, bo'lajak ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini
rivojlantirish masalasi keng qamrovli yondoshuvni talab qiladi. Bu jarayon faqat
o'qituvchining kasbiy bilimlari bilan cheklanmay, uning ma'naviy va axloqiy
qadriyatlari, psixologik salohiyati, ijtimoiy mas'uliyati va doimiy o'zini rivojlantirishga
bo'lgan intilishlariga ham asoslanadi. O'qituvchilarni tayyorlashda bu masalalarga
e'tibor qaratish, ularning kasbiy va ma'naviy salohiyatini kengaytirishga yordam
beradi, bu esa o'z navbatida, ta'lim tizimining samaradorligini oshiradi.
Natija:
Bo'lajak ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirish
masalasi ta'lim tizimining muvaffaqiyatli ishlashi uchun alohida ahamiyatga ega.
O'qituvchi nafaqat bilim beruvchi, balki ma'naviy etalon bo'lib, o'quvchilarning
shaxsiyatini shakllantirishda katta rol o'ynaydi. Kasbiy-ma'naviy madaniyatning
rivojlanishi, o'qituvchining o'ziga bo'lgan hurmatini, professional mahoratini va
ijtimoiy mas'uliyatini oshirishga yordam beradi. Bu jarayonning samarali amalga
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 1
139
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
oshirilishi, o'qituvchilarning o'z shaxsiy va kasbiy salohiyatlarini to'liq ochib berishga
imkon yaratadi.
O'qituvchining kasbiy madaniyati faqat uning metodik bilimlari va pedagogik
ko'nikmalarini o'z ichiga olmaydi, balki uning shaxsiy dunyoqarashi, axloqiy
qadriyatlari va psixologik holatini ham belgilaydi. O'qituvchining ma'naviy
madaniyati, o'z-o'zini rivojlantirishga bo'lgan intilishi, ijtimoiy rollarini anglash, va
o'quvchilarga faqat bilim berishdan tashqari, ular bilan muloqotda bo'lish, ularga
axloqiy qadriyatlarni o'rgatish kabi muhim jihatlar hamda pedagogik faoliyatning
ajralmas qismlariga aylanadi.
Ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirish uchun
o'quv tizimida yangi pedagogik metodlar va texnologiyalarni joriy etish zarur.
Zamonaviy pedagogik yondoshuvlar, ayniqsa, interfaol metodlar va konstruktivizm
o'qituvchilarni o'z bilimlarini faqat o'quvchilarga taqdim etish emas, balki ularning
shaxsiyatini rivojlantirishga ham yo'naltiradi. Bu metodlar, o'qituvchilarga yangi
pedagogik texnologiyalarni o'zlashtirish, o'z-o'zini rivojlantirish va o'quvchilarga
nafaqat tilni, balki dunyoqarashni ham o'rgatish imkoniyatini yaratadi.
Shu bilan birga, o'qituvchilarning ma'naviy madaniyatini rivojlantirishda
ijtimoiy-psixologik aspektlar ham muhim rol o'ynaydi. O'qituvchining psixologik
holati, uning stressni boshqarish ko'nikmalari va o'quvchilarga individual
yondashuvlari ta'limning samaradorligini oshiradi. O'qituvchilar o'z psixologik
barqarorliklarini saqlash, o'z shaxsiy rivojlanishiga e'tibor qaratish orqali o'quvchilarga
nafaqat bilim, balki hayotiy ko'nikmalarni ham o'rgatadilar.
Natijada, bo'lajak ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini
rivojlantirish — bu faqat o'qituvchi va o'quvchilar o'rtasidagi aloqalar emas, balki
butun ta'lim tizimining barqarorligi va muvaffaqiyatiga ta'sir etadigan keng qamrovli
jarayondir. Bu jarayonni samarali tashkil etish, o'qituvchilarning professional o'sishini,
ijtimoiy va ma'naviy pozitsiyalarini mustahkamlashga, shuningdek, umumiy ta'lim
tizimining sifatini oshirishga olib keladi. O'qituvchilarni kasbiy va ma'naviy jihatdan
rivojlantirishning samarali metodlari, ularning ta'lim jarayonidagi o'rnini
mustahkamlaydi, shu orqali jamiyatda o'quvchilarga ta'sir etuvchi shaxslar sifatida
ta'sirchan o'rin egallashlariga hissa qo'shadi.
Xulosa.
Bo'lajak ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirish
masalasi bugungi kunda ta'lim tizimining samaradorligini oshirishga katta hissa
qo'shadi. O'qituvchi faqat bilim beruvchi emas, balki jamiyatda ma'naviy va axloqiy
qadriyatlarni targ'ib qiluvchi, o'quvchilarga hayotiy yo'lni ko'rsatib beruvchi muhim
shaxsdir. Shuning uchun uning kasbiy va ma'naviy madaniyati nafaqat ta'lim
Acumen:
International Journal of
Multidisciplinary Research
ISSN: 3060-4745
IF(Impact Factor)10.41 / 2024
Volume 2, Issue 1
140
Acumen: International Journal of Multidisciplinary Research
jarayonining sifatiga, balki o'quvchilarning shaxsiyatini shakllantirishga ham bevosita
ta'sir etadi.
Kasbiy madaniyatni rivojlantirish, pedagogning o'zini yangilab borishiga, ilmiy
va metodik jihatdan o'sishiga yordam beradi. Bunda zamonaviy pedagogik
yondoshuvlar, innovatsion metodlar va psixologik yondoshuvlar o'qituvchilarning o'z
kasbiy salohiyatini oshiradi. O'qituvchining ma'naviy madaniyati esa uning
o'quvchilarga bo'lgan munosabati, axloqiy me'yorlarga sodiqligi va ijtimoiy
mas'uliyatini anglashiga asos bo'ladi.
O'qituvchining kasbiy-ma'naviy madaniyatini rivojlantirishda metodik jihatlar,
psixologik holat, ijtimoiy yondoshuvlar va pedagogik texnologiyalarni joriy etish
zarur. Bu nafaqat o'qituvchining o'zini rivojlantirishiga yordam beradi, balki
o'quvchilarni nafaqat ilmiy, balki ma'naviy va axloqiy jihatdan ham tarbiyalashga
imkon yaratadi. O'qituvchilar o'z ishlarida nafaqat bilim, balki insoniy qadriyatlarni
ham o'zlashtirishi kerak, chunki ular o'quvchilarga nafaqat qanday bilim olishni, balki
qanday yashashni ham o'rgatadilar.
Shu tariqa, bo'lajak ingliz tili o'qituvchilarining kasbiy-ma'naviy madaniyatini
rivojlantirish, ta'lim tizimining rivojlanishiga va jamiyatda mustahkam axloqiy
asoslarning shakllanishiga katta ta'sir ko'rsatadi. Ta'lim jarayonida bu jihatlarga alohida
e'tibor qaratish, o'qituvchilarning shaxsiy va kasbiy rivojlanishiga xizmat qiladi va ular
nafaqat ilmiy, balki ma'naviy yetuk shaxslar sifatida jamiyatda o'z o'rnini topadilar.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Bekmuratov, O. I. (2022). O'qituvchining kasbiy va ma'naviy madaniyatining
shakllanishi: metodik va psixologik yondoshuvlar.
Pedagogik ilm-fan
, 18(5), 93-104.
2. Kadirova, A. A., & Norboeva, M. A. (2018). O'qituvchining kasbiy
madaniyatini rivojlantirishning psixologik asoslari.
Pedagogik ilmiy izlanishlar
, 15(3),
45-56.
3. Ponomarenko, M. G. (2019). Pedagogik madaniyat va uning rivojlanish
yo'nalishlari.
Pedagogika va ta'lim tizimi
, 32(2), 78-84.
4. Xo‘jayev, A. G. (2021). O'qituvchining ma'naviy-axloqiy qadriyatlarini
shakllantirish.
Ta'lim va ijtimoiy taraqqiyot
, 22(1), 54-67.
5. Shukurova, N. M., & Mirzaeva, L. F. (2020). Ingliz tili o'qituvchilarining
kasbiy va ma'naviy madaniyatini rivojlantirishda innovatsion pedagogik
texnologiyalarning ahamiyati.
Zamonaviy ta'lim va metodika
, 10(4), 101-113.
