ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
59
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA GRAFIK
KO’NIKMALARNI SHAKLLANTIRISH
Omonova Nuriya Shuhratovna
Navoiy davlat pedagogika instituti
O'quv-uslubiy boshqarma uslubchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.13141048
Bolalarning go`dakligidan ongi va tafakkurini to`g`ri shakllantirib
bormasak, kelajakda yuksak saviyali bilim va ma`naviyatga ega bo`lgan
barkamol avlodni tarbiyalash qiyin kechadi.
Sh.M.Mirziyoyev
Annotatsiya:
Ushbu maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarning grafik
malakalarini shakllantirish haqida so’z yuritilgan.
Kalit so’zlar:
Ta’lim,ijtimoiy muhit, ruhiyat, grafik malaka, ko’nikma,
mashg’ulot, chizish texnikasi.
Maktabgacha ta`lim bolaga ijtimoiy muhit tomonidan ta`sir ko`rsatadigan,
malakali shaxslar tomonidan ta`lim-tarbiya faoliyatni samarali tashkil etadigan
ilk bilim dargohi hisoblanadi. Har bir bola ruhiyati o`ziga xos bo`lgan murakkab
konfiguratsiyaga ega, shu bilan unga ta`sir etuvchi omillar va ularning ta`siri
ham juda xilma-xildir.Maktabgacha yoshdagi bolalrning qiziqishlari va faolliklari
ham aynan maktabgacha ta’lim tashkilotida mashg’ulot jarayonlarida o’z
ifodasni topadi.Xuddi shuningdek hozirgi kunda tarbiyalanuvchi bolajonlar
o’rtasida olib boriladigan asosiy mashg’ulotlar bolaning diqqati va xulq-atvor
ko’nikmalariga ijobiy ta’sir etib bolada hayotga o’zgacha bir qiziqish paydo
qiladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga xalq ta'limi tizimida shaxsiyatni
tarbiyalashda muhim ahamiyatga ega bo'lgan rasm chizishga katta o'rin beriladi.
Rasm chizish jarayonida bola kuzatuvchanlikni, estetik tarbiyani, estetik
hissiyotlarni, badiiy didni, ijodkorlikni, arzon vositalar yordamida mustaqil
ravishda chiroyli narsalarni yaratish qobiliyatini yaxshilaydi.
Bolalar bog'chasida maktabgacha yoshdagi bolaga rasm chizishni
o'rgatishning asosiy maqsadi - hayotiy taassurotlarni obrazli ko'rsatish orqali
ob'ektlar va hodisalarni tasvirlashni o'rgatish. Hodisalarga boy hayot ularning
ongiga kiradi va bolalari o'z kuchlari va tushunishlari bilan javob qaytaradilar,
o'z his -tuyg'ularini qog'ozda ifodalashga harakat qiladilar.
Bolalarni rasm chizishga o'rgatish ularning ijodiy mustaqilligi va faolligini
rivojlantirishga qaratilgan bo'lishi kerak.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
60
Tasvir aniq va aniq tasvirlarni, shuningdek ularni grafik shaklda
ifodalashni talab qiladi.
Chizish texnikasini tashkil etuvchi ko'nikma va malakalar motorli
xarakterga ega. Ularning shakllanishi va rivojlanishi boshqa motorli
ko'nikmalarga o'xshaydi. Texnik ko'nikma va ko'nikmalarni o'qitish fiziologik va
psixologik xususiyatlarni hisobga olgan holda muvaffaqiyatli bo'ladi.
Bolaga chizish va yozishni o'rgatish uchun siz uning grafik ko'nikmalari
qanday shakllanganligini va bu ko'nikmalarni shakllantirish uchun eng yaxshi
shart -sharoitlarni bilishingiz kerak.
Ular uzoq muddatli jismoniy mashqlar natijasida hosil bo'ladi. Siz
maktabgacha yoshdagi bolaga bir kunda narsalarni tasvirlashni o'rgata olmaysiz,
uning mahorati hali shunchalik katta emaski, u ko'rganini qayta tiklay oladi.
Grafika ko'nikmalari odamning his qilish qobiliyatini bildiradi. Ammo, aksariyat
sezgi qobiliyatlaridan farqli o'laroq, grafik ko'nikmalar o'quv faoliyati bilan
bog'liq. Bu erda siz maktabgacha yoshdagi bolaning yoshiga bog'liq qobiliyatini
hisobga olishingiz kerak. Kichik bolalar harakatchan va bezovtalanadilar,
ularning diqqatlari barqaror emas, ular osongina chalg'itiladi. Bolalar rasm
chizishni yaxshi ko'radilar, chunki ko'p jihatdan bu mashg'ulotlar tarkibga
kirishi, o'yinga yaqin harakatlarni ishlab chiqish jarayonini o'z ichiga oladi. Bu
intilishni qo'llab -quvvatlash kerak, bolalarni faqat alohida ob'ektlarni tasvirlash
vazifasi bilan cheklamang. Chizilgan rasmning syujetini ixtiro qilish nafaqat
bolalarga zavq bag'ishlaydi, balki juda muhim, balki tasavvurni, ixtironi
rivojlantiradi, g'oyalarni aniqlaydi. O'qituvchi darslarning mazmunini
belgilashda buni e'tiborga olishi kerak va bolalarni qahramonlarni yaratish
quvonchidan mahrum qilmasligi, ularning harakatlari joyini va harakatni o'zi
uchun mavjud vositalar bilan tasvirlashi kerak, shu jumladan bu yerda va og'zaki
hikoya. Bolalar bog'chasida chizish maktabgacha yoshdagi bolalar uchun mavjud
bo'lgan mahsulotlarda badiiy va ijodiy faoliyatni o'rgatishga qaratilgan. Bolaga
qalam ushlash orqali chizish ko’nikmalarini rivojlantirish va ishlatish qobiliyati
berilgan. Bolani qalamni barmoqlar orasiga to'g'ri ushlab turishga muntazam
ravishda o'rgatish kerak, ularsiz bolaning chizish rivojlanishining dastlabki
bosqichlarini kuzatib bo'lmaydi.
Qo'llarning xilma -xil harakatlarini, har xil asboblar yordamida harakat qilish
usullarini o'zlashtirish nafaqat bola voqelikining imidjini rivojlantirish, balki
aqliy rivojlanishi uchun ham muhimdir. Haqiqatni tasvirlashda tasvirni yaratish
jarayoni bilan bog'liq qo'l harakatlari rivojlanadi.
T.N.Rozgonovaning
tadqiqotlari shuni ko'rsatdiki, maktabgacha yoshdagi katta yoshdagi bolalarda
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
61
rasm chizishni o'rgatish jarayonida sinfda asta -sekin 3 turdagi nazorat
harakatlarini shakllantirish mumkin: natija bo'yicha nazorat, harakat uslubini
nazorat qilish va oldindan nazorat qilishning old shartlari.
1
Xulosa qilib
aytadigan bo’lsak,maktabgacha yoshdagi bolalarda grafik malakalarni
shakllantirishda tarbiyachi pedagog xodimlar mashg’ulot jarayonida grafik
tasvir va grafik malakalarni shakllantirish mashg’ulotlaridan foydalanishi va
tarbiyalanuvchida qiziqish uyg’otmog’I zarurdir.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 29 dekabrdagi “2017-
2021 yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-
tadbirlari to’g’risida”gi PQ-2707-son Qarori.
2.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O’zbekiston
Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi
to’g’risida”gi PF-4947-son Farmoni. – O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari
to’plami, 2017 y., 6-son, 70-modda.
1
Lex.uz Maktabgacha yoshdagi bolalarda grafik malakalarni shakllantirish.
