«АКАДЕМИК В.ВОҲИДОВ НОМИДАГИ РЕСПУБЛИКА
ИХТИСОЛАШТИРИЛГАН ЖАРРОХЛИК МАРКАЗИ» АЖ ва ТОШКЕНТ
ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ ҲУЗУРИДАГИ ФАН ДОКТОРИ ИЛМИЙ
ДАРАЖАСИНИ БЕРУВЧИ 16.07.2013.Tib.20.01 РАҚАМЛИ ИЛМИЙ
КЕНГАШ ТОШКЕНТ ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ
ШОРУСТАМОВ МУХАММАД ТОДЖАЛИЕВИЧ
ЧАНОК КОСАЧАСИ ШИКАСТЛАРИ ВА АСОРАТЛАРИНИ ДАВОЛАШ
УСУЛЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
14.00.22 – Травматология ва ортопедия
(тиббиёт фанлари)
ДОКТОРЛИК ДИССЕРТАЦИЯСИ АВТОРЕФЕРАТИ Тошкент шаҳри – 2016 йил
УДК
: 616.728.2-001-07-089
Докторлик диссертацияси автореферати мундарижаси
Оглавление автореферата докторской диссертации
Content of the abstract of doctoral dissertation
Шорустамов Мухаммад Тоджалиевич
Беморларда куймич косачасининг синишини даволаш ва синиш натижасида
келиб чикадиган асоратларини олдини олиш усулларини такомиллаштириш
..................................................................................... 3
Шорустамов Мухаммад Тоджалиевич
Оптимизация методов лечения больных с повреждениями вертлужной
впадины и их последствий ………………………………………………….. 27
Shoructamov Mukhammad Todjialievich
Optimization of methods of treatment of patients with injuries acetabular and
their consequences ……………………………………………………………. 51
Эълон қилинган ишлар рўйхати
Список опубликованных работ
List of published works ……………………………………………………… 72
2
«АКАДЕМИК В.ВОҲИДОВ НОМИДАГИ РЕСПУБЛИКА
ИХТИСОЛАШТИРИЛГАН ЖАРРОХЛИК МАРКАЗИ» АЖ ва
ТОШКЕНТ ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ ҲУЗУРИДАГИ ФАН
ДОКТОРИ ИЛМИЙ ДАРАЖАСИНИ БЕРУВЧИ 16.07.2013.Tib.20.01
РАҚАМЛИ ИЛМИЙ КЕНГАШ ТОШКЕНТ ТИББИЁТ
АКАДЕМИЯСИ
ШОРУСТАМОВ МУХАММАД ТОДЖАЛИЕВИЧ
ЧАНОК КОСАЧАСИ ШИКАСТЛАРИ ВА АСОРАТЛАРИНИ
ДАВОЛАШ УСУЛЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
14.00.22 – Травматология ва ортопедия
(тиббиёт фанлари)
ДОКТОРЛИК ДИССЕРТАЦИЯСИ АВТОРЕФЕРАТИ Тошкент шаҳри – 2016 йил
3
Докторлик диссертацияси мавзуси Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси
ҳузуридаги Олий аттестация комиссиясида 30.09.2014/Б2014.3-4.Tib252 рақам билан
рўйхатга олинган.
Докторлик диссертацияси Тошкент тиббиёт академиясида ва Р.Р. Вреден номли илмий тек
шириш институтида бажарилган.
Диссертация автореферати уч тилда (ўзбек, рус, инглиз) илмий кенгашнинг веб-саҳифасига
(www.med.uz/surgery) ва «Ziyonet» таълим ахборот тармогида(www.ziyonet.uz) жойлаштирилган.
Илмий
маслахатчи:
Расмий
оппонентлар
:
Етакчи
ташкилот:
Каримов Муродулла Юлдашевич
тиббиёт фанлари доктори
Лазарев Анатолий Федорович
тиббиёт фанлари доктори, профессор
Джураев Ахрор Махмудович
тиббиёт фанлари доктори, профессор
Золотова Наталья Николаевна
тиббиёт фанлари доктори
ФГБУ Российский Научный центр
«Восстановительная Травматология и
Ортопедия» имени академика Н.А.
Илизарова Министерства здравоохранения
Российской Федерации
Диссертация
ҳимояси
«
Академик
В.Вохидов
номидаги
Республика
ихтисослаштирилган хирургия маркази
»
АЖ ва Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги
16.07.2013.Tib.20.01 рақамли илмий кенгашнинг 2016 йил
«
21
»
июн соат 14.00 даги
мажлисида бўлиб ўтади. (Манзил: 100115, Тошкент, Кичик халқа йўли, 10. Тел.: (99871)
277-69-10; факс: (99871) 277-26-42); e-mail: cs.75@mail.ru.
Докторлик диссертацияси билан
«
Академик В.Вохидов номидаги Республика
ихтисослаштирилган хирургия маркази
»
АЖ ахборот-ресурс марказида танишиш мумкин
(08 рақами билан рўйхатга олинган). (Манзил: 100115, Тошкент, Кичик халқа йўли, 10.
Тел.: (99871) 277-69-10; факс: (99871) 277-26-42).
Диссертация автореферати 2016 йил «17»мой куни тарқатилди.
(2016 йил «17»мой даги 08 рақамли реестр баённомаси).
Ф. Г. Назиров
Фан доктори илмий даражасини берувчи
илмий кенгаш раиси, т.ф.д., профессор
А. Х. Бабаджанов
Фан доктори илмий даражасини берувчи
илмий кенгаш илмий котиби, т.ф.д.
А. В. Девятов
Фан доктори илмий даражасини берувчи
илмий кенгаш ҳузуридаги илмий
семинар раиси, т.ф.д., профессор
4
КИРИШ (Докторлик диссертацияси аннотацияси)
Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурияти.
Қуймич
косачаси жароҳатлари (ҚКЖ) ва уларни асоратларини замонавий ташҳислаш,
даволаш ва реабилитациялашда эришилган ютуқларга қарамай мазкур
касалликларнинг башорати қониқарсизлигича қолмоқда. ҚКЖ ва уларни
асоратлари кўпинча 50 дан ёш кишиларда учраб, бу муҳим ижтимоий
иқтисодий аҳамиятга эга. Охирги ўн йилда фақатгина АҚШда ҳар йили 800
минг, Европада эса – 500 минг атрофида, МДҲда – 200 мингдан кўпроқ
бўғимларни алмаштириш амалиётлари бажарилади.
ҚКЖ ва уларнинг асоратларини даволашнинг асосий усули консерватив
усул ҳисобланади. Бироқ, даволаш натижалари аксарият ҳолатларда
қониқарсиз бўлиб, бу кейинги узоқ натижаларда ўз аксини топади. Тиббиёт
илми ва амалиёти – рентген ташҳисоти, магнитрезонанс томографиянинг
ривожланиши,
қуймич косачасининг жарроҳлик анатомияси, жароҳатга
оператив кириш ва ички мустаҳкамлашни ўрганиш туфайли қуймич косачаси
синиқларини очиқ репозициялаш ва ички мустаҳкамлаш, ҚКЖ асоратларида
эса замонавий дизайн
билан эндопротезларни қўллаш усули қуймич
косачасини консерватив даволаш усули ўрнини эгаллади.
Шикастдан
кейинги
коксаартроз
ривожланишининг
маълум
босиқчларини
чуқуррорқ ўрганиш мақсадида ҚКЖ билан беморларни
ташҳислаш,
даволаш
ва
реабилитациялаш
алгоритмлари,
ўзакли
компрессион-дистракцион аппарат, шунингдек қуймич косачаси таркибий
қисмларини имплантациялаш усулини танлаш жарроҳлик тактикасини ишлаб
чиқиш ҚКЖ ва уларнинг асоратларини
ташҳислаш ва даволаш
нуқтаи-назаридан муҳим омил ҳисобланади. Шу муносабат билан, шикастдан
кейинги
коксаартрозларнинг
ривожланиши
механизмини
ўрганиш
тиббиётнинг долзарб масалаларидан бири бўлиб
қолмоқда ва у охирги
мақсади эрта ташҳислаш ва даволашнинг самарали патогенетик усулларини
ишлаб чиқишдан иборат бўлган травматология ва ортопедиянинг назарий ва
амалий масалаларини ҳал этиш учун замонавий
тадқиқот ва даволаш
усулларини қўллашни талаб этади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2011 йил 28 ноябрдаги ПҚ
1652-сон қарори билан тасдиқланган «Соғлиқни сақлаш тизимини ислоҳ
қилишни янада чуқурлаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Қарори хамда
Вазирлар Маҳкамасининг 2012 йил 29 мартдаги 91-сон «Тиббиёт
муассасаларининг моддий-техника базасини янада мустаҳкамлаш ва фаолия
тини ташкил этишни такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги
қарори билан белгиланган вазифаларни муайян даражада бажаришга мазкур
диссертация тадқиқоти хизмат қилади.
Тадқиқотнинг республика фан ва технологиялари ривожланиши
нинг устувор йўналишларига боғлиқлиги.
Мазкур тадқиқот республика
фан ва технологиялар ривожланишининг VI. «Тиббиёт ва фармакология»
устувор йўналишига мувофиқ амалга оширилган.
5
Диссертация мавзуси бўйича ҳорижий илмий-тадқиқотлар шарҳи.
ҚК жароҳатларини даволаш натижаларининг самарадорлигини оширишга
қаратилган илмий-тадқиқот ишлари дунёнинг етакчи илмий марказлари ва
олий таълим муассасалари, жумладан, Department of Orthopedic Surgery, New
York University Hospital for Joint Diseases (New York, USA); Astrid Lindgren
Children's Hospital, Karolinska Institutet (Stockholm, Sweden); Shanghai Jiaotong
University School of Medicine, (Shanghai, China); Our Lady's Children's Hospital
(Ireland); Department of General Surgery, RuiJin Hospital, (Shanghai, China);
Bangkok Hospital (Bangkok, Thailand), Вреден Р.Р. номидаги ТОИТИ (Санкт
Петербург, Россия), Тошкент тиббиёт академиясида (Ўзбекистон) олиб
борилмоқда.
Дунёда қуймич косачаси жароҳатлари ва уларнинг асоратларини даволаш
бўйича ўтказилган тадқиқотлар асосида қатор илмий натижалар олинган,
жумладан: консерватив даволаш 14% ҳолатда сон суяги бошчасининг асептик
некрозига олиб келиши асосланган (Hospital for Joint Diseases, АҚШ); кекса
ёшдаги беморларда юрак касаллиги ва ўпка фибрози туфайли 67,8% ҳолатда
даволашнинг қониқарсиз натижалари аниқланган (Karolinska Institutet,
Швеция); цементли мустаҳкамлашдан сўнг эндопротезлашдан кейинги
асептик
бўшашишнинг учраши тез-тезлиги 38,5%ни ташкил қилишини
аниқланган
(Bangkok Hospital, Тайланд); суяк тўқимасининг остеопрози
чаноқ-сон бўғимини эндопротезлашда таянч халқаларини мустаҳкамловчи
винтларининг бўшашишига олиб келиши қайд этилган (Shanghai Jiaotong
University School of Medicine, Хитой); (Shanghai Jiaotong University School of
Medicine, Хитой);
операциягача режалаштириш операицядан кейинги
асоратларни 11%гача
камайтириш имконини берганлиги аниқланган (Р.Р.
Вреден номли ТОИТИ, Санкт-Петурбург, Россия).
Дунёда қуймич косачаси жароҳатлари ва уларнинг асоратларини даволаш
бўйича қатор устувор йўналишларда тадқиқотлар олиб борилмоқда,
жумладан: компютер томографияни татбиқ этиш доирасини кенгайтириш;
каминвазив
жароҳатга кириш усулларини такомиллаштириш; замонавий
дизайн
билан
имплантлардан
фойдаланиш;
ташқи
мустаҳкамлаш
аппаратларини қўллаш.
Муаммонинг ўрганилганлик даражаси.
Ташқи конструкция аппарат ларини
қўллашга жабрланувчининг умумий ҳолатини турғунлаштириш дав рида
жароҳатларни вақтинчалик фиксациялаш воситаси сифатида қаралади
(Булибина Т. И., 2006; Белецкий А. В., 2010). Шу билан бирга ортопед олим
лар ҚК жароҳатларини даволашда ташқи фиксациялаш аппаратларининг ро
ли ҳақида бир хил фикрга эга эмас (Власов С. В., 2012, Reagan J. M., 2009).
Аксарият тадқиқотчиларнинг фикрича ҚКнинг янги жароҳатларини опе
ратив даволаш мақсадига эришилганига қарамай, шикастдан сўнгги артрозни
ривожланиши 53%гача етади (Ginnoudis P. V., Grotz M. R., 2012; Mullis B. H.,
2014).
Статистик маълумотларга кўра ҚКнинг алоҳида жароҳатлари 28-35% ҳо латда
кузатилади. Аксарият жабрланувчиларда (76-89%) ҚК жароҳатлари қўшма
шикастларнинг таркибий қисми ҳисобланади. Чаноқ-сон бўғимини эн
допротезлашда ҚК жароҳатларини даволаш натижалари чаноқ-сон бўғимини
6
деформацияланган артрози бўйича амалга оширилган операция натижаларига
нисбатан афзалдир (Pritchet J. W., Bortel D. T., 2011; Bellabarba С., 2012). Шу
нингдек, цементсиз фиксацияли эндопротезлар механик жиҳатдан мустаҳкам
эмас ва чаноқ-сон таркибий қисмлари учун бу кўрсаткич 19%га етади (Hour
M. H. et al., 2014). Эндопротезлашдан сўнг 10 йил ўтгач цементли
фиксациянинг ацетабуляр таркибий қисмини асептик бўшашиши 38,5%ни
ташкил қилади, ча ноқ-сон бўғими артрозларининг оддий шаклларида бу
кўрсаткич – 4,8%га тенг. ҚКни эндопротезлаш операцияси бемор анамнезида
чаноқ-сон жароҳат-лари қайд этилган холда мураккаблашади (Glas P. Y.,
Vallese Y., 2009). Фаол ҳаёт тарзи ҳам асоратлар, жумладан эндопротез
таркибий қисмларининг асептик бўшашиши хавфини оширади (Dorr L. D. et
al., 2010; Herbert P., Malchau H., 2012; Frank C. et al., 2014).
ҚКЖ ва унинг асоратларини ташҳислаш, даволаш ва реабилитациялаш
янада такомиллаштиришни талаб қилади. Чаноқ-сон бўғимида ҳаракатларни
тиклаш билан эрта фаоллаштириш ва ҚК жароҳатлари асоратларида имплан
тация усулини танлаш ҳанузгача етарли даражада ўрганилмаган. Буларнинг
барчаси ҚК жароҳатлари ва унинг асоратлари билан беморларни ташҳислаш,
даволаш ва реабилитациялаш усулларини янада такомиллаштириш зарура
тини белгилайди.
Диссертация мавзусининг диссертация бажарилган олий таълим
муассасининг илмий-тадқиқот ишлари билан боғлиқлиги.
Диссертация
тадқиқоти Тошкент тиббиёт академиясининг №01.030006. «Инсон жарроҳлик
касалликларини ташҳислаш ва даволашнинг патогенетик асосланган
усулларини ишлаб чиқиш» (2013й.) мавзусида доирасида бажарилган.
Тадқиқотнинг мақсади
эндопротезлаш самарадорлигини ошириш учун
қуймич косачаси шикастлари ва уларнинг асоратлари оғирлик даражасини
баҳолашнинг ташҳисий мезонларини такомиллаштиришдан иборат.
Тадқиқотнинг вазифалари:
башорат натижаларини ҳисобга олган холда қуймич косачаси жароҳат
ларини КТ ташҳислашнинг замонавий усуллари асосида чаноқ-сон бўғими
анатомик-структур бузилишларининг бўлиши мумкин вариантларини
тизимлаштириш;
шикастнинг оғирлик даражасини объектив баҳолаш ва ҚКЖ билан бе
морларни даволаш ҳамда реабилитациялашнинг оптимал усулларини танлаш
имконини берувчи тактик алгоритмларни ишлаб чиқиш;
соннинг ярим чиқиши ва чиқиши билан қуймич косачасининг орқа чек
каси ва томи жароҳатларига операцион киришни такомиллаштириш;
анатомик-структур бузилишларнинг оғирлик даражасини ҳисобга олган
ҳолда ҚК жароҳатларини хирургик даволаш тактикасини танлашни оп
тималлаштириш;
қуймич косачаси жароҳатлари билан беморларда даволаш, реабилитация
тизимига асослаган ҳолда ўзак компрессион-дистракцион аппаратни
киритиш ва уни модификациялаш;
қуймич косачаси жароҳатлари оқибатларини хирургик тўғирлашда
ўзакли компрессион-дистракцион аппаратнинг самарадорлигини ўрганиш;
7
операциядан кейинги яқин ва узоқ муддатли даврларда чаноқ-сон
бўғими функциялари тикланишини ўлчовли баҳолаш мосламалари ишлаб
чиқилган алгоритмлардан фойдаланиш самарадорлигини асослаш.
Тадқиқотнинг объекти
сифатида 180 та 2001 – 2015 йиллар давомида
ТТА 2-клиникасида ва 80 та 2004-2010 йилларда Санкт-Петербург шаҳридаги
Р.Р.Вреден номидаги травматология ва ортопедия ИТИда даволанган қуймич
косачасининг турли жароҳатлари билан 260 бемор ташкил қилади.
Тадқиқотнинг предмети
ҚК жароҳатланган ва уларнинг асоратлари
мавжуд беморларда оператив даволашгача ва ундан кейинги чаноқ-сон
бўғимининг функционал ҳолати ташкил этади.
Тадқиқотнинг усуллари.
Диссертацияда клиник, нур, морфометрик,
денситометрик, ва статистик тадқиқот усуллари қўлланилган.
Тадқиқотнинг
илмий янгилиги
қуйидагилардан иборат:
шикаст ўзгаришлари оғирлик даражасини аниқлаш ва даволашнинг
оптимал тактикасини танлаш имконини берувчи КТ маълумотлари бўйича
чаноқ-сон бўғими элементларини ўлчовли силжишларини объектив баҳолаш
билан қуймич косаси жароҳатларида анатомик-структур бузилишлар тасни
фий белгилари ишлаб чиқилган;
синиқларни битиши учун оптимал шароит яратиш ва чаноқ-сон бўғими
функционал
қобилияти
тўлиқ
тикланиши
бўича
қуймич
косачаси
жароҳатларини даволаш учун ўзакли компрессион-дистракцион аппарат
такомиллаштиришган;
жароҳат жойидаги барча тузилмаларни визуаллаш, хирургик амалиёт
нинг барча техник томонларини бажарилишини осонлаштириш ва адекват
назорат қилиш имконини берувчи қуймич косачаси жароҳатларида жароҳатга
орқа кириш усули ткомиллаштиришган;
бирламчи мурожаат қилган беморларда чаноқ-сон бўғими чуқурчаси
синишларининг барқарорлигини ташҳислашнинг экспресс усули ишлаб
чиқилган;
қуймич косачаси жароҳатларини хирургик даволаш ва чаноқ-сон
бўғимини эндопротезлашдан сўнгги яқин ва узоқ муддатларда чаноқ-сон
бўғими функцияларини тикланиш даражаси аниқланган;
қуймич косачаси жароҳати оқибатларининг рентгенометрияси асосида
чаноқ-сон бўғими таркибий қисмлари имплантацияси усулини танлашнинг
хирургик тактикаси ишлаб чиқилган.
Тадқиқотнинг амалий натижаси.
ҚК
жароҳатлари
билан
беморларни
ташҳислаш,
даволаш
ва
реабилитациялаш алгоритмини ишлаб чиқиш натижасида аниқ ташҳис
қўйилиши, мос даволаш тактикасини танлаш ва реабилитациянинг шахсий
режасини ишлаб чиқилишига эришилади.
қуймич косачасининг анатомик-структур жароҳатларини тизимлашти
риш хирургик даволашни оптималлаштириш ва унинг юзага келиши мумкин
оқибатларини башоратлаш имконини беради;
тақдим этилаётган қуймич косаси жарохатлари билан беморларни
ташҳислаш, даволаш ва реабилитациялаш алгоритми шикастнинг оғирлик
8
даражасини объектив баҳолаш ва беморни юритишнинг консерватив ёки хи
рургик тактикасини танлашни оптималлаштириш имконини беради;
модификацияланган ўзак компрессион-дистракцион аппарат ҚК жароҳатлари
билан беморларни даволаш ва реабилитациялаш муддатларини қисқартиради,
чаноқ-сон бўғими функциясининг тез ва тўлиқ тикланишини таъминлайди;
қуймич косаси жароҳатларида таклиф этилаётган хирургик орқа кириш
муолажанинг шикастлилигини камайтиради, ҚК тафтиши ва операциянинг
барча босқичларини бажариш имкониятларини сезиларли кенгайтиради;
қуймич косаси таркибий қисмини имплантация қилиш усулини танлаш
билан ишлаб чиқилган хирургик тактика ҚК жароҳатларини даволашнинг
узоқ муддатли функционал натижаларини яхшиланишини таъминлайди.
Тадқиқот натижаларнинг ишончлилиги.
Тадқиқот натижаларининг
ишончлилиги ишда қўлланилган етарли миқдордаги беморлар, объектив кли
ник, нур, денситометрик, биомеханик, статистик ва морфометрик текширув
усуллари билан тасдиқланади ва ҚК синишлари билан беморларни
ташҳислаш ва даволашга янгича ёндошув ҳамда замонавий илмий-амалий
тушунчалар биланга асосланади.
Тадқиқот натижаларининг илмий ва амалий аҳамияти.
Олинган
натижалар травматология ва ортопедия соҳасининг ривожланиши, айнан ҚК
синишларини кечиши, даволаш ва башоратлашни клиник-функционал ху
сусиятларини ўрганишга сезиларли ҳисса қўшади ва ташҳисот ҳамда даво
лашнинг янги рақобатли усулларини шаклланиши учун бўлиши мумкин асо
ратлар билан касалликни ривожланиши хусусиятларини янада кенгроқ ўрга
ниш учун асос бўлади. Ишнинг айрим натижалари ҚК жароҳатлари билан
беморларни ташҳислаш ва даволаш бўйича талабалар, шунингдек магистр
лар, клиник ординаторлар ва курсантлар ўқув дастурларининг мазмуни ва ту
зилмасини такомиллаштириш имконини беради.
Ишнинг амалий аҳамияти шундан иборатки, ҚК жароҳатлари билан бе
морларни ташҳислаш, даволаш ва реабилитациялаш алгоритми таклиф
этилган бўлиб, улар даволашнинг барча босқичларида адекват ҳаракат қилиш
имконини беради. Такомиллаштирилган ўзакли компрессион-дистракцион
аппарат ҚК жароҳатлари билан беморларни даволаш ва реабилитациялаш
муддатларини қисқартиради, чаноқ-сон бўғими функциясини тез ва тўлиқ
тикланишини таъминлайди. Соғлиқни сақлаш амалиёти учун ҚК жароҳатла
рида хирургик орқа кириш таклиф этилади, бу хирургик аралашувнинг ши
каслилигини камайтиради, интраоперацион тафтиш ва ҳаракат эркинлиги да
ражасини сезиларли кенгайтиради.
Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Чанок сон жарохати билан
беморларни хирургик даволаш учун таклиф этилган такомиллашти рилган
чанок косачасини синишларида ташхислаш усули, ўзакли ком
прессион-дистракцион аппарат, шунингдек ташҳислаш, даволаш ҳамда реа
билитациялаш тактикасини танлаш алгоритми соғлиқни сақлаш, амалиётига,
жумладан, Тошкент тиббиёт академияси 2-клиникаси бўғим ва кафт хирур
гияси республика ихтисослаштирилган маркази, Республика шошилинч тез
9
тиббий ёрдам илмий маркази амалий фаолиятига татбиқ этилган (Соғлиқни
саклаш вазирлигининг 2015 йил 15 октябрга 8Н-д/58) маълумотномаси.
Олинган натижалар ҚК жароҳатларини ташҳислаш сифатини яхшилаш, да
волаш тактикасини белгилаш, касалликнинг рецидивларини бартараф этиш,
операциянинг ижобий натижалари улушини 74,4% дан 84,6% ҳолатгача оши
риш ва беморларнинг стационарда бўлиш даврини 44,5±3,8 дан 7,8±0,2
суткагача қисқартириш имконини берди.
Тадқиқот натижаларининг апробацияси.
Ишнинг натижалари бўйича
9 илмий-амалий анжуманларда маъруза қилинган. 3 та халқаро анжуманлар:
«Participant of the international scientific conference Socionitarian psychology,
neurophysiology, neuromorphology and psycholin-guistics» (Prague, 2014), 25
«Ulusal Turk Ortopedi ve Travmatoloji Kongresi» (Туркия, 2015), «Травматоло
гия ва ортопедияда остеопороз муаммолари» халқаро иштирок билан VI ан
жуман (Москва, 2015). 6 Республика анжуманларида: Ўзбекистон травмато
лог-ортопедларининг VIII съезди (Тошкент, 2012), «Вертебрология, артроло
гиянинг долзарб муаммолари» илмий-амалий анжумани (Андижон, 2013),
Травматолог-ортопедлар илмий жамиятининг республика йиғилиши (Таш
кент, 2014, 2015), ТТА кафедралараро апробацияси (Тошкент, 2015), ЎзР ССВ
травматология ва ортопедия ИТИ илмий кенгаши йиғилиши (Тошкент, 2015),
«Иншоотларнинг сейсмомустаҳкамлигини моделли ва натур тажриба
тадқиқотларини ташкил этиш» лабораторияси семинар йиғилиши (Тошкент,
2016). «Академик В. Вахидов номли РИХМ» АЖ ва Тошкент тиббиёт ака
демияси қошидаги 16.07.2013.Tib.20.01 Илмий кенгаш семинар кенгаши
(Тошкент, 2016).
Тадқиқот натижаларнинг эълон қилиниши.
Диссертация мавзуси
бўйича 43 та илмий иши чоп этилган, шулардан 1 та монография, Ўзбекистон
Республикаси Олий аттестация комиссиясининг докторлик диссертациялари
асосий илмий натижаларини чоп этиш тавсия этилган илмий нашрларда 10 та
мақола, жумладан, 6 таси республика ва 4 таси хорижий журналларда нашр
этилган, 2 таси ўқув-услубий тавсиянома ва 1 – ихтиро учун патент.
Диссертациянинг тузилиши ва ҳажми.
Диссертация таркиби кириш,
саккизта боб, хулоса, фойдаланилган адабиётлар рўйхатидан иборат. Диссер
тациянинг ҳажми 190 бетни ташкил этган.
10
ДИССЕРТАЦИЯНИНГ АСОСИЙ МАЗМУНИ
Кириш
қисмида ўтказилган атдқиқотларнинг долзарблиги ва зарурати
асосланган, тадқиқотнинг мақсади ва вазифалари, объект ва предметлари
тавсифланган, республика фан ва технологиялари ривожланишининг устувор
йўналишларига мослиги кўрсатилган, тадқиқотнинг илмий янгилиги ва
амалий натижалари баён қилинган, олинган натижаларнинг илмий ва амалий
аҳамияти очиб берилган, тадқиқот натижаларини амалиётга жорий қилиш,
нашр этилган ишлар ва диссертация тузилиши бўйича маълумотлар
келтирилган.
Диссертациянинг биринчи боб
«Қуймич косачаси жароҳатлари ва
уларнинг асоратлари билан беморларни даволаш муаммосининг
замонавий ҳолати» да
адабиётлар шарҳи келтирилган. Унда ҚК жароҳатла
ри билан беморларни ташҳислаш, даволаш ва реабилитациялаш усуллари,
рентгенография ва компьютор томографиянинг аҳамияти, шунингдек ҚК жа
роҳати оқибат-ларида эндопротезлаш бўйича замонавий маълумотлар таҳ лил
қилинган.
Диссертациянинг иккинчи боб
«ҚК жароҳатлари билан касалланган
беморларни умумий тавсифи»
да клиник материални умумий тавсифи, нур
денситометрик, биомеханик текширув усулларини ўз ичига олувчи тадқиқот
материали ва усуллари келтирилган.
2001 дан 2015 йилгача Тошкент тиббиёт академиясининг 2-клиникасида
даволанган 180 бемор ҳамда ФГБУ “Р.Р. Вреден номидаги РТОИТИ” да 2004
дан 2010 йилгача чаноқ-сон бўғими чуқурчаси жароҳатларининг асоратлари
билан даволанган 80 бемор тадқиқот материалини ташкил этган.
Беморлар йўл-ҳаракати ҳодисалари 204 (78,5%), тепаликдан йиқилиш 37
(14,2%) ва бошқа сабаблар 19 (7,3%) натижасида шикаст олган. Жабрла-нув
чиларнинг ёши 22 дан 78 гача бўлиб, ўртача ёши 46,4±7,3 йилни ташкил эт
ди, бунда 90% беморларнинг ёши 57 дан кичик. Беморларни жинс ва ёш
бўйича тақсимланиши аёллар 17 (6,5%)га нисбатан эркаклар сони 243
(93,5%)нинг кўплигини кўрсатди. Илмий тадқиқот ишини амалга оширишда
клиник, денситометрик, морфометрик, биомеханик ва статистик текширув
усулларидан фойдаланилган.
Чаноқ-сон бўғимини тотал эндопротезлашгача ва ундан кейинги биоме
ханик функцияларини ўрганиш «Р.Р. Вреден номидаги РТОИТИ» биомеха ник
лабораториясида амалга оширилган - 25 (31,2%) беморлар операциягача ва
операциядан кейин ярим йилдан сўнг текширувдан ўтказилган; ўзакли
компрессион-дистракцион аппарат қўлланилган 21 (11,7%) бемор ҚК остео
синтезидан сўнг Тошкент ш. Ногиронларни тиклаш ва реабилитациялаш
Миллий марказида текширувдан ўтказилган.
Диссертациянинг учинчи боб
«ҚК жароҳатларини даволашда дина мик
юкни камайтирувчи ўзакли компрессион-дистракцион аппаратни
такомиллаштириш»
да суяк орқали остеосинтез учун фиксаторларни ишлаб
чиқиш-нинг илмий техник асослари баён этилган. Лаборатория тажриба
ишларини ўтказиш учун юқори сезгирликка эга тензореисторларни қўллаш
11
билан махсус ўлчов усули ишлаб чиқилган. Ишлаб чиқилган ўлчаш усули
юклашнинг аҳамиятини аниқлаш, яъни қандай юкда аппаратнинг фазовий
фиксатори мосланувчи тартибда ишлаши ва қандай юкда тизимда қолдиқ
нуқсонни юзага келиш жараёни бошланишини аниқлаш имконини беради.
Турли интенсивликдаги сиқувчи юк таъсирида фазовий тизимнинг эла
стик ишлаш соҳасини аниқлаш учун тажриба ишлари ўтказилди. Тизим
эластик режимда ишлай оладиган максимал рақам кўрсаткичи аниқланди -
Р=32,0 кгс. Юкнинг кейинги ошиши қолдиқ деформациянинг пайдо
бўлишига олиб келади. Вертикал йўналишда тизимнинг эластик иш лаши
диапазони горизонтал йўналишдаги билан бир хил. Тизимга юкнинг ошиши
билан кўчиш қиймати ошади, қолдиқ деформациянинг қиймати кўчиш
қийматига нисбатан тезроқ ўсади. Мазкур фазовий тизим Р = 70,0 кгс гача
сиқувчи юклашларда барқарор ишлайди, бунда керакли маҳкамлик
таъминланади.
Таклиф этилаётган динамик юксизлантирувчи ўзакли компрессион-ди
стракцион аппаратнинг техник баёни (фойдали модель патенти №FAP 00783,
29.12.2012 й.) (1-расм).
Компрессион винт ичи бўш шар механизми кўринишида тайёрланган
бўлиб, унинг ичида бурама кертикли ўзак 7 билан яхлит бирлаштирилган ик
ки томонлама механик пружина 5 ва бошча 6 ўрнатилган. Ўзакнинг про
ксимал қисмига гайка 9 билан мустаҳкамланган ҳошия (ромча) 8 ўрнатилган
бўлиб, улар орасидан ўзаклар 3 ўтказилган, бунда фиксатор 4 билан қоти
рилган 3а ўзагида ирмоқча мавжуд. Аппаратнинг дистал қисми муфта 10 ёр
дамида ўзак 3 ва фиксаторлар 4 билан жиҳозланган ички винт кесиги билан
шар механизми 2 га бирлашган штанг 1 дан иборат, юқори ўзак 3а фиксатор га
бирикиш жойида ирмоқча 11га эга. Компрессион винт ичи бўш шар меха
низми кўринишида тайёрланган бўлиб, унинг ичида бурама кертикли ўзак 7
билан яхлит бирлаштирилган икки томонлама механик пружина 5 ва бошча 6
ўрнатилган. Ўзакнинг проксимал қисмига гайка 9 билан мустаҳ-камланган
ҳошия (ромча) 8 ўрнатилган бўлиб, улар орасидан ўзаклар 3 ўтказилган, бун
да фиксатор 4 билан қотирилган 3а ўзагида ирмоқча мавжуд. Аппаратнинг
дистал қисми муфта 10 ёрдамида ўзак 3 ва фиксаторлар 4 билан жиҳозланган
ички винт кесиги билан шар механизми 2 га бирлашган штанг 1 дан иборат,
юқори ўзак 3а фиксаторга бирикиш жойида ирмоқча 11га эга.
Ичи бўш шар механизми кўринишида тайёрланган, ичида бурама
кертикли ўзак билан яхлит бирлаштирилган икки томонлама механик пру
жина ва бошча ўрнатилган компрессион винт оёқларни ажратиш имконини
беради. Муфта ротацион харакатларни таъминлайди, ўзакларни 2-3мм га ди
стракцияси чаноқ-сон бўғимини юксизлантириш имконини беради. Юқори
ўзакда ирмоқчани мавжудлиги ўзак силжишини баратарф қилади. 2-расмда
ирмоқча билан юқори ўзак конструкцияси тасвирланган.
12
3
а
1- расм. Узакли компрессион-дистракцион аппаратини сурат схе
маси
а
2-расм. Ирмоқчали ўзак
Диссертациянинг тўртинчи боб
«ҚК жароҳатлари билан жабрланган ларни
хирургик даволаш учун операцион киришни модификациялаш»
да сон
бўғими бошчасининг ярим чиқиши ёки чиқиши билан ҚКнинг орқа қирра
жароҳат-ларида такомиллаштирилган орқа S-симон кириш тақдим этилган.
Жароҳатга Долингер бўйича кириш ва таклиф этилаётган орқа S симон кириш
усуллари қиёсий аспектда А. Ю. Созон-Ярошевич усули бўйи ча ўрганилган.
Таклиф этилаётган киришда кесманинг боши ва охири Долин
13
гер кесмасига ўхшаш, лекин Долингер усулида кесма траекторияси тўғри
чизиқдан иборат бўлса, таклиф этилаётган киришда кесма «S»-симон траек
торияга эга. Таклиф этилаётган киришнинг клиник афзаллиги қуймич нер
вининг жароҳатланиш хавфини тўла бартараф этишдан иборат. Жароҳат
чуқурлигининг пасайиши ва операцион кириш бурчагининг кенгайиши опе
рация жойидаги ҳаракат-ларни аниқ назоратга олиш ва муҳим тузилмаларни
жароҳатланишини олдини олиш имконини беради.
Таклиф этилаётган чаноқ-сон бўғимига орқа S-симон кириш усули
қуйидаги афзалликларга эга:
Анъанавий орқа Долингер кесмаси орқали киришга нисбатан S-симон
кесмада операцион жароҳат чуқурлиги деярли 1,4 марта кичик бўлиб, у жа
рохат чеккаларини кенгроқ очиш имконини беради, натижада операцион
ҳара-кат соҳаси яхши кўринади.
Мос равишда жароҳат чуқурлиги индекси ҳам 1,4 марта кам. Операцион
ҳаракат бурчаги анаъанавий кесма орқали киришга нисба-тан 2,2 марта кўп,
жарохат чеккаларини кенгроқ очиш ҳисобига чаноқ-сон бўғими соҳасидаги
визуал обзор анча катталашади.
Шунингдек, жарохат чеккаларини кенгроқ очиш ҳисобига операцион
ҳаракат ўқининг эгилиш бурчаги 90,1±0,10
0
ни ташкил қилади ва бу чаноқ сон
бўғимининг анатомик тузилмаларида нозик муолажаларни амалга оши риш
имконини беради.
1-жадвал
Қиёсий аспектда чаноқ-сон бўғимига нисбатан кесма орқали
киришларнинг фазовий муносабатлари кўрсаткичлари
Параметры
Орқа кесма
бўйича
кириш
(n=40)
Орқа «S»-
симон кириш
(n=26)
Р
Жароҳатнинг чуқурлиги
8,1±0,12
5,6±0,18
<0,001
Жароҳат индекси, %
59,9±0,47
35,0±0,08
<0,001
Операцион ҳаракат
бурчаги, градус
39,7±0,20
90,1±0,10
<0,001
Операцион ҳаракат
ўқининг бурилиш бурчаги,
градус
65,3±0,15
89,2±0,95
<0,001
Қуймич нервини
шикастланиши
5 (12,5%)
0
-
Операциянинг
давомийлиги, мин)
92,4±6,1
67,1±3,8
<0,001
Анъанавий кириш билан 40 та оператив амалиёт бажарилган беморларни
5 (12,5%) тасида операциядан сўнг қуймич нерви жароҳатланишининг кли
ник белгилари аниқланган, бунда 2 (5%) ҳолатда мазкур белгиларни консер
ватив даволаш билан бартараф этиш мумкин бўлмади (1-жадвал).
14
Диссертациянинг бешинчи боб
«ҚК жароҳатлари билан беморларни
даволаш тактикасини танлаш»
да беморларни даволаш усуллари келтирил
ган бўлиб, улар консерватив ва хирургик турларга бўлинади. ҚК жароҳатлари
билан беморларни даволашнинг функционал усули 111 (61,6%) беморларда
қўлланилди, шулардан мустақил вариант сифатида скелетни тор тиш усули 76
(68,5%) беморда амалга оширилди. Қуйидагилар ушбу усул ларни қўллаш
учун кўрсатма ҳисобланади: синиқларнинг силжишисиз қуймич косаси
тубининг синишлари ва бўғим юзалари конгурентлигининг бузилиши - 62
(34,4%); гумбаз бутунлиги сақланган холда сон бўғимининг марказий ярим
чиқиши ва чиқиши билан қуймич косаси тубининг синиши - 31 (17,2%); сон
бошчасининг марказий силжиши билан гумбазни ўз ичига олувчи қуймич
косаси барча тузилмаларининг синиши - 18 (10,0%).
Қуймич косачаси тубининг суяк синиқларини силжишисиз синишлари
ва З.К.Башуров таснифи бўйича 1 типни ташкил этувчи бўғим юзалари кон
груэнтлигининг бузилишларида кейинчалик оёқни Беллер шинаси ва тана
вазнига мос равишда юкни осиш билан сон дўнги бўйича скелетни чўзиш -
39 (35,1%) беморда амалга оширилган.
Хамрохлик қилувчи патология билан - 23 (37,15%) беморларга «Волко
вич» ҳолати берилди. Мазкур синишларда синиқларни силжиши рўй бермас
лиги сабабли улар қисқа муддатда битишади ва одатда унинг оқибати
қониқарли. Сон суяги бошининг ярим чиқиши ёки марказий чиқииши билан
ҚК туби синган беморларда 2-3 тип гумбазнинг бутунлиги сақланган холда
иккиланган скелетни чўзиш йўли билан даволанди. Скелетни чўзиш синиш
нинг оғирлиги ва суякнинг битиши белгиларига мос равишда 4 дан 6-9 хаф
тагача давом этди.
Мазкур усулда скелетни чўзиш 31 (27,9%) беморда амалга оширилди - 2
тип. Даволашнинг мазкур тури сон суяги ўқи ва унинг бўйни бўйича тор
тишдан иборат. ҚКЖнинг 3 типида 18 (16,2%) ҳолатда қўшимча равишда ён
томонлама чўзилди. 4 ва 5 типларда хирургик даволаш З.К.Башуров класси
фикацияси бўйича 69 (38,3%) беморда қўлланилди.
Хирургик даволаш бўғим юзаси конгруэнтлигини максимал тикла ниши,
эрта реабилитация билан синиқларни турғун фиксацияси ва кейинча лик
жароҳатланган чаноқ-сон бўғимининг таянч-харакат функциясини тик
ланишига қаратилган хусусий вариантларни ўз ичига олади. Қуймич косаси
қирраларининг жароҳатлари остеосинтези 52 (75,4%) беморда амалга оши
рилди.
Диссертациянинг олтичи боб
«Қуймич косачаси жароҳатлари билан
бемоларни даволаш натижалари»
да даволашнинг эрта ва узоқ муддатли
натижалари келтирилган. ҚКЖ билан 180 бемордан 108 (60,0%) таси бўғим
юзаси конгруэнтлиги тикланган вақтдан бошлаб 1,5-2 ойлик муддатгача ўр
ганилди. ҚКЖ билан беморларни даволашнинг кейинги натижалари оқи
батлари 5 йилгача бўлган муддатда 119 (66,1%) ўрганилди, улардан 18
(69,2%) тасида бўғим ва кафт хирургияси бўлимида динамик юкни камайти
риш аппарати қўлланди. Қуймич косачаси жароҳатлари билан беморларни
даволаш натижаларини узоқ натижалари таҳлили модификацияланган Хар-
15
рис шкаласи бўйича амалга оширилиб, у биомеханик текширувлар, МСКТ ва
денситометрия текширувлари натижалари билан тўлдирилди. Даволашнинг
яхши натижалари мзеонлари бўлиб ҳисобланди: оғриқ синдромининг мавжуд
эмаслиги, чаноқ-сон бўғимида контралатерал бўғим ларга яқин ҳаракат
ҳажмининг тикланиши, оёқнинг контралатерал оёққа нисбатан калта
эмаслиги, шунингдек сон мушаклари атрофиясининг йўқлиги. Чаноқ-сон
бўғими рентгенографиясида суяк синиқларининг тўғри битиши, бўғим
юзалари нормал конгруэнтлиги, шунингдек бўғим тирқиши юзасининг
сақланиши, илгариги касбий-меҳнат фаолиятининг тикланиши.
Даволашнинг қониқарли натижалари: дам олгандан сўнг мустақил ўт увчи
пиёда юргандан сўнг (2-3 км гача юриши мумкин) чаноқ-сон бўғимида юзага
келадиган ўртача оғриқларнинг мавжудлиги. Юриш бирмунча бу зилган,
айрим ҳолатларда беморлар хассага таяниб юради. Сон мушаклари
атрофияси 3 см дан кам, оёқнинг 2 см гача калталашуви. Ҳаракат ҳажми кон
тралатерал бўғимга нисбатан бирмунча чегараланган. Чаноқ-сон бўғими
рентгенографиясида бўҳим конгруэнтлигининг сезиларсиз бузилиши қайд
этилади. Ушбу беморларда меҳнат қобилияти чегараланган. Қониқарсиз
натижалар: юрганда, ҳар қандай ҳаракатда (100 м дан кам юра олади) пайдо
бўладиган доимий оғриқ синдроми. Бу беморларни қўшимча хасса, қўлтиқ
таёқ билан юришга мажбур қилади. Чаноқ-сон бўғимидаги ҳаракатлар
контралатерал бўғимлардаги ҳаракатларга нисбатан кескин чегараланган.
Оёқ 3 см дан кўпроқ калталашган, сон мушаклари ат рофияси 3 см дан кўп.
Чаноқ-сон бўғими рентгенографиясида суяк синиқ ларининг нотўғри битиши,
бўғим тирқиши баландлигининг сезиларли қисқа риши аниқланди, баъзан эса
сон суягининг бошчаси юқори қутби ва ҚК томи соҳасида тирқишнинг тўлиқ
йўқолиши кузатилди. Одатда, беморлар иш қобилиятини йўқотган, иккинчи
гуруҳ ногиронларидир.
Модификацияланган Харрис шкаласи бўйича балларда ифодаланган
қуймич косачаси синишлари билан беморларни даволашнинг узоқ натижала
рини баҳолаш мезонлари қуйидагича: даволашнинг яхши узоқлашган нати
жалари 75 ва ундан юқори балл, қониқапрли натижалар – 72 дан 30 баллгача,
қониқарсиз натижалар – 27 ва ундан паст балл.
47 (18,1%) беморда электроподография ва умумий оғирлик марказини
аниқлашни ўз ичига олувчи биомеханик текширувлар ўтказилди. I тип си
нишлар учун электроподография ва ОЦТнинг соғлом ва бемор оёқларда ста
тистик ишонарли кўрсаткичлари аниқланмади.
II тип синишларда соғлом оёқни кўчириш ва соғлом оёқда туриш вақти
нинг ишонарли (Р<0,05), шунингдек 28 бемордан 18 (64,3%) тасида I типга
нисбатан динамик кучнинг ошиши кузатилди, бу эса анча вақтдан кейин куч
ва юкнинг соғлом оёққа қайта тақсимланишидан далолат беради. Оёқни
судраш асимметрияси ҳам ошиб, у II тип синишлари мавжуд беморларда
соғлом оёққа юкнинг ортишидан далолат беради. III тип синишлари учун
соғлом оёқни кўчириш ва соғлом оёқда туриш вақтининг ишонарли ошиши
хос бўлиб, 13 бемордан 6 (46,1%) тасида динамик кучнинг ортиши қайд
16
этилди, бу куч ва юкнинг соғлом оёққа сезиларли қайта тақсим-ланишидан
далолат беради.
IV ва V тип синишлар таҳлилини кўрсатишича, оёқни кўчириш, силжи
тиш кўрсаткичлари I тип қийматларидан статистик ишонарли фарқ қилмай ди
(Р>0,05), лекин II тип синишлари кўрсаткичларига нисбатан ишонарли
юқори. IV ва V тип синишларда ОЦТ камроқ. Шундай қилиб, ўтказилган
биомеханик текширув шуни кўрсатдики, энг кўп ўзгаришлар II-III типли
қуймич косачаси синишлари мавжуд беморларда кузатилади, бу эса кейинча
лик эндопротезлаш учун кўрсатма ҳисобланади. Статика ва кинематикадаги
унча кучли бўлмаган ўзгаришлар I, IV ва V тип синишлар мавжуд беморлар
да қайд этилди.
Даволаш самарадорлигини баҳолаш учун бўғимнинг функционал ҳола
тини таққослаш Харрис шкаласи бўйича амалга оширилди (2-жадвал).
Даволашнинг яхши натижалари - 96 (66,7%), қониқарли - 33 (22,9%) ва
қониқарсиз - 15 (10,4%) беморда қайд этилган. Масалан, синишларнинг I ва
IV турларида даволашнинг яхши натижаларига мос равишда 31 (70,5%) ва 6
(75,0%) ҳолатда эришилган.
Асосий гуруҳда IV ва V тип билан 26 беморда операция ўтказилди,
аналогик жароҳатлар билан қолган 43 ҳолатда эса беморларга анъанаий
усулда остеосинтез амалга оширилди.
2-жадвал
Қуймич косачаси жароҳатлари билан беморларни даволашнинг узоқ
натижалари
Тур
Яхши
натижалар
(75 ва
ундан
юқори
балл)
Қониқарли
натижалар (
30 дан 70 бал
лгача)
Қониқарсиз
натижалар
(27 ва ундан
паст балл)
жами
I тур, n=44
31
70,5
13
29,5***
0
0
44
22,2
II тур, n=22
11
50,0
5
22,7**
6
27,3
22
14,6
III тур, n=9
0
0
2
22,2
7
77,8**
*
9
6,3
IV тур, n=8
6
75.0
2
25,0
0
0
8
9,0
V тур, n=61
48
78,7
11
18,0***
2
3,3***
61
47,9
Хаммаси,
n=144
96
66,7
33
22,9***
15
10,4**
*
144
100,0
Изоҳ: фарқлар яхши натижаларга нисбатан аҳамиятли (** - Р<0,01, *** -
Р<0,001)
Операция асосий гуруҳда таклиф этилган жароҳатга кириш йўли орқали
бажарилди. Анъанавий усулнинг салбий томони шундан иборатки, бунда бе
мор операциядан сўнг 35-45 кун ўтгандан кейингина фаоллаштирилади. Бу
нинг оқибатида адинамия билан боғлиқ асоратлар (гипостатик бронх-ўпка
17
асоратлари, тромбогеморрагик асоратлар ва х.к.) нинг ривожланиш хавфи
ошади. Таклиф этилган усул қўлланилганда беморларни фаоллашуви 2-3
суткаданоқ амалга ошди ва кейинчалик беморлар операциядан кейинги фаол
реабилитацияга ўтказилди.
Беморлар операциядан кейинги 7-8 суткада 58,8±6,9 баллдан иборат
функционал фаолликнинг ўртача кўрсаткичи билан стационардан чиқарилди.
Динамикада кузатиш шуни кўрсатдики, операциядан кейинги 1 ойлик муд
датда Харрис баҳолаш шкаласи бўйича мазкур кўрсаткич 81,5±5,7 баллгача
ошди (P<0,001). Назорат гуруҳида даволашдан сўнг 1,5 ой ўтгач беморларни
фаоллаштириш натижасида фақатгина 32,4±6,5 баллга эришиш мумкин бўл
ди (P<0,001) (3-расм).
Шуни қайд этиб ўтиш лозимки, касалхонадан чиқаришнинг ўртача муд
датлари асосий гуруҳда 7,8±0,2 суткани, анъанавий остеосинтезда - 44,5±3,8
суткани ташкил этди (P<0,001), мос равишда стационардаги койка-кун, дори
воситалари ва реабилитация учун сарф-ҳаражатлар камайди. ҚКЖ билан бе
морларни юқори ижобий натижалари (74,4% қарши 84,6% яхши натижалар)
фикримизча, ташҳислаш, даволаш ва реабилитациялаш алгоритмларининг
қўлланилиши, шунингдек динамик юкни камайтирувчи компрессион
дистракцион аппаратни қўллаш билан боғлиқ.
100 80
Хотима
73,4
80,1 81,5 82,6 87,2 89,2 90,1
91,4
Балл
60 40 20
58,8
44,6
29,4
P<0,001
32,4
Хотима
70,6 75,1 78,3
60,3
0 0 0 0 0 0
0
Аввал
2-3
кун
4-5
кун
6-7
кун
14
кун
21
кун
1
ой
1,5
ой
3
ой
6
ой
1
йил
Кузатув давр
Ассосий гурух Назоратдаги гурух
3-расм. Остеосинтезнинг анъанавий усулида ва динамик юкни
камайтириш аппаратини қўллаш амалга оширилган гуруҳда бўғимнинг
функционал ҳолатини баллар билан ифодаланган баҳолаш динамикаси
Кейинги ўринда УЗ-денситометрия усулида сон суяги бошчасининг
асептик некрозини (ССБАН) ривожланиши мезонлари таҳлил қилинган. 26
операция ўтказилган беморларда Т-score маълумотлари бўйича ультратовуш
денситометриясининг қиёсий кўрсаткичлари 3-жадвалда келтирилган.
18
3-жадвал
Операция ўтказилган ва соғлом оёқ товон суягининг ультратовушли
денситометрияси қиёсий кўрсаткичлари
1 кун
3 ой
Соғлом оёқ
Операция
ўтказилган
оёқ
Соғлом оёқ
Операция
ўтказилган
оёқ
абс.
%
абс.
%
абс.
%
абс.
%
Норма
24
92,3
24
92,3
24
92,3
0
0
Остеопения
2
7,7
1
3.9
2
7,7
4
15,4
Остеопороз
0
0
1
3,8
0
0
22
84,6
6 ой
18 ой
Соғлом оёқ
Операция
ўтказилган
оёқ
Соғлом оёқ
Операция
ўтказилган
оёқ
абс.
%
абс.
%
абс.
%
абс.
%
Норма
24
92,3
14
53,8**
24
92,3
22
84,6
Остеопения
1
3,9
4
15,4
1
3,9
2
7,7
Остеопороз
1
3,8
8
30,8**
1
3,8
2
7,7
Изоҳ: фарқлар яхши натижаларга нисбатан аҳамиятли (** - P<0,01)
Шундай қилиб, УЗДМ маълумотлари шундан далолат берадики, муал
лиф томондан таклиф этилган динамик юкни камайтирувчи ўзакли компрес
сион-дистракцион аппарат қўйилган 22 (84,6%) беморда МПКТ кўрсат
кичлари тикланди. Натижада, оёққа эрта берилган статик юк остеопорозни
олдини олинишини таъминлайди.
Диссертациянинг еттинчи боб
«Қуймич косаси жароҳатларининг
оқибатларини хирургик даволаш»
да ҚКЖ билан беморларни даволаш
натижалари келтирилган. Мазкур беморлар гуруҳи учун ҚКЖ асоратлари
таснифи таклиф этилган бўлиб, у анатомик бузилишларнинг оғирлиги бўйича
беморларни гуруҳларга бўлиш имконини берувчи аниқ мезонларга эга ва эн
допротез қуймич таркибий қисми имплантацияси тактикасини танлаш учун
асос бўлиши мумкин.
ҚК синиши асоратлари қуйидагича таснифланади:
I тур
– сон суяги бошчаси меъёрий марказда жойлашган, ҚКЧнинг юма
лоқлиги сақланган, орқа деворида бирмунча ўзгаришлар мавжуд, референт
чизиқлар деформацияланмаган.
II тур
– сон суяги бошчасининг юқорига 0,6 см гача, орқага диаметри
нинг 25% гача силжиши.
III тур
– сон суяги бошчасининг юқорига 0,7 дан 2 см гача, орқага диа
метрининг 25% дан 50%гача силжиши
IV тур
– сон суяги бошчасининг юқорига 2 см дан ортиқ, орқага диа
метрининг 50% дан ортиқ.
19
V тур
– чаноқ-сон бўғими анатомиясининг тўлиқ бузилиши: медиал де
ворининг деформацияси ва/ёки сон суяги бошчасининг Келлар чизиғидан
ўтиши, иккала деворидаги нуқсонлар ва/ёки чаноқ халқасининг нобар
қарорлиги.
Чаноқ-сон бўғимини тотал эндопротезлашнинг функционал натижала
рига таъсир қилувчи омилларни аниқлаш учун амалга оширилган даволаш
таҳлил қилинди. Улар орасида қуйидагиар танлаб олинди: операция даври
даги беморнинг ёши, операциягача Харрис шкаласи бўйича баллар йиғин
диси, сон суяги бошчасининг юқорига силжиш даражаси, сон суяги бошча
сининг орқага силжиш даражаси (компьютер томография маълумотлари
бўйича), эндопротез ротация марказининг юқорига силжаш даражаси, қуй
мич таркибининг диаметри, қуймич компонентини фиксациялаш учун ишла
тилган винтлар сони, суяк пластинкаси.
80 бемор – асосий гуруҳда ушбу кўрсаткичлар қўлланилиб таҳлил ўтка
зилди ва Харрис шкаласи бўйича бўғимнинг функционал ҳолати баҳоланди.
Барча ўрганилган беморларда чаноқ-сон бўғимини тотал эндопротез лашгача
Харрис шкаласи бўйича ўртача балл 34,3±5,3 (минимал – 23, макси мал – 50)
ни ташкил қилди. Операциягача энг юқори балл ҚК синишлари нинг биринчи
тип асоратларида (бўғимнинг энг кам жароҳатланиши) ва энг паст балл –
бешинчи тип асоратларида (бўғимнинг энг оғир жароҳатлари) ку затилди
(4-жадвал).
4-жадвал
ҚКЧ жароҳати асоратларида чаноқ-сон бўғимини тотал эндопротезлаш
натижаларини бўғимнинг операциягача бўлган функционал ҳолатига
боғлиқлиги
Баллар
суммаси
Асоратлар типи
I тип
II тип
III тип
IV тип
V тип
Операциягача
42,4±7,1
37,4±6,2
32,2±4,9
30,6±5,3
27,6±4,2
Операцияда
н кейин
94,6±5,6*
90,9±7,7*
88,5±6,2*
82,7±5,8*
70,2±4,9*
Изоҳ: фарқлар яхши натижаларга нисбатан аҳамиятли (* - P<0,05)
IV ва V тип асоратларда таклиф этилган динамик юкни камайтириш
аппаратини қўллаш самарадорлигини баҳолаш учун бўғимнинг функционал
ҳолатини Харрис шкаласи бўйича физиотерапия билан консерватив даволан
ган беморлар кўрсаткичлари билан қиёсий ўрганилди.
Таҳлил натижаларига кўра консерватив давони ўтказилиши Харрис
шкаласи бўйича кўрсаткичларни яхшиланишини таъминлайди ва кузатув
нинг биринчи ойидаёқ балларнинг 38,3±5,4 дан 58,6±6,5гача ишонарли ях
шиланиши қайд этилади (P<0,001). Бироқ, хирургик тўғирлаш амалга оши
рилганда натижалар анча юқори бўлиб, мазкур муддатларда 67,2±5,7 баллни
ташкил этди (4-расм).
20
Балл
100 80
60
Консерватив
даволаш
67,2
77,1 79,6 81,585,8
87,1
40 20 0
38,358,6
34,1
Жарохлик
амалиёти
47,1
39,6
53,1
44,2 36,1
Кайта давога
курсатма
Аввал
1
ой
2
ой
3
ой
4
ой
5
ой
6
ой
Кузатув давр
Ассосий гурух Назоратдаги гурух
4-расм. Динамик юксизлантирувчи аппарат қўлланилган ва
консерватив даво ўтказилган гуруҳларда бўғим функционал ҳолатини
баллар билан ифодаланган баҳолаш динамикаси
ҚКЖни даволашда қуймич нервининг жароҳатланиши -2 (1,1%), пара
артикуляр оссификатлар - 5 (2,7%), сон бошчасининг асептик некрози - 4
(2,2%), шикастдан кейинги артроз – артрит ва х.к. каби асоратлар учради.
Қуймич нерви жароҳатланишининг асосий сабабларидан бири, уни орқа ва
ичкарига силжиган суяк синиқлари ва сон бошчаси билан бевосита эзили
шидир. Суяк ёки чандиқлар билан эзилган нерв қанчалик тез озод қилинса,
унинг функцияси шунчалик тез ва тўлароқ тикланди.
5 (2,7%) бемордаги сон суяги бошчасининг шикастдан кейинги аспе тик
некрози ҚКЖни даволашда энг кўп учрайдиган асоратларга киради.
Уларнинг юзага келишида нафақат чаноқ-сон бўғими барча тузилмаларини
бирламчи жароҳатланиши, балки репозиция мақсадида қўпол уринишлар
кўринишидаги қайта шикастлар, шунингдек силжиган суяк синиқлари ту
файли бошчанинг узоқ муддатли дислокацияси, узоқ муддатли тинимнинг
мавжуд эмаслиги ва х.к.лар ҳам аҳамиятга эга. Шунингдек, чўзишни етар лича
давом этмаслиги ва чаноқ-сон бўғими декомпрессиясининг мавжуд эмаслиги
туфайли эрта юкланиш натижасида синиқларнинг иккиламчи си лжишлари
юзага келишини қайд этиш лозим.
Чаноқ-сон бўғимини эндопротезлашдаги хатолар ва асоратлар эрта ва кеч
турларга бўлинди. Эрта асоратларга сон суягининг бўйлама синиши 1
(1,25%), сон суяги кўстининг синиши, қўпол муолажалар, инструментлар ни
нотўғри танлаш, эндопротез компонентларини шикасти туфайли томир ларни
жароҳатланиши, бошчанинг чиқиши, эндопротез таркибий қисмла рини
силжиши киради. Мазкур асоратлар ушбу муаммоларни интраопера цион хал
қилишни талаб қилади. Эндопротез бошчасининг чиқиши одатда адекват
анестезия остида ёпиқ усул билан баратарф этилади, агар чиқишни
21
бир вақтда тўғирлаш уддаланмаса скелет чўзилади, бир холатда эса бўғим
нинг чиқиши очиқ усулда тўғирланди. Эндопротезлашнинг энг даҳшатли
асоратларидан бири қўзғатувчилари стафилакокк, кўк йиринг таёқча ва
бошқа бўлмиш чаноқ-сон бўғимининг инфекцияси ҳисобланиб, у 2 (2,5%)
ҳолатда аниқланди. Кечки асоратлар орасида эндопротезнинг аспетик но
турғунлиги, параартикуляр гетеротоп осификатлар энг кўп кузатилади.
Эндопротез бўшашишининг асосий сабаби функционал юк ва суяк тўқима
сининг физиологик имкониятлари орасидаги номувофиқлик хисобланади.
Адаптацион механизмлардан ошувчи ҳаддан зиёд юкларда имплантантга
босим кўп тушадиган жойларда суяк тўқимаси резорбцияси соҳалари пай до
бўлиб, улар вақт ўтиши билан кенгаяди ва эндопротезнинг бўшашишига олиб
келади. Мазкур жараённи ривожланиши катта операцион шикаст, ге
матомаларнинг хосил бўлиши билан боғлиқ.
Диссертациянинг саккизинчи боб
«Қуймич косачаси жароҳатлари
билан беморларни комплекс ташҳислаш, даволаш ва реабилитация
усулини танлаш алгоритмларини ишлаб чиқиш»
да ишлаб чиқилган
алгоритмлар ва ЭҲМ учун дастурлар келтирилган.
5-расмда тасвирланган қуймич косаси жароҳатларини ташҳислаш кли
ник, лаборатор, инструментал ва рентгенологик текширувларни ўз ичига
олувчи 62 (34,4%) беморни комплекс текширувларига асосланган. Ком плекс
текширув маълумотларини чаноқ суякларини обзорли рентгеногра фияси
тўлдиради. Барча қайд этилган текширув усулларидан олинган маълумотлар
ва рентгенография таҳлили асосида агар қуймич косаси си ниши белгилари
аниқланса, 45
о
бурчак остида ташқи ва ички қийшиқ рент генологик
проекцияларда анъанавий текширувлар ўтказилди.
Синиш аломатлари мавжуд бўлмаган ҳолда консерватив даво тавсия
этилди. Объектив маълумот бўлма-ган холда ҚКЖ ташҳислашнинг инно
вацион усули - полипозицион рентгеноскопия тавсия этилади ва қуймич
косаси синиши белгилари мавжуд бўлмаган холда консерватив даво тай
инланди. Ўз навбатида, инновацион полипо-зицион рентгеноскопия МРТ ва
МСКТларни кўзда тутиб, улар ҚКЖни объектив ташҳислашнинг ахбо
рийлигини оширади ва хирургик даволашни амалга ошириш учун асос
бўлади. Мазкур алгоритм асосида ЭҲМ учун компьютер дастури ишлаб
чиқилган (№ DGU 02447. 21.03.2012). Дастур аннотациясида мазкур инно
вацион усулни тайинлаш белгиланган. Алгоритм дастури травматология ва
ортопедия бўйича ҳаракат-ларни киритилишини кўзда тутиб, ҚКЖни
ташҳислаш имконини беради.
6-расмда кўрсатилганидек, қуймич косаси жароҳатларини даволаш
консерватив ва хирургик усулларга асосланган. Консерватив даво медика
ментоз терапияни қўллаш билан оёқ ўқи бўйича скелетни чўзишдан иборат.
Янги жароҳатларни хирургик даволаш кейинчалик динамик юкни
камайтириш аппаратини қўйиш билан қуймич косаси қирғоғи, устун ва ту
бини остеосинтезлашдан иборат бўлди.
22
Қ
уймич косаси жаро
ҳ
атларини комплекс
текшириш
Клиник Лаборатор Рентгенологик Инструментал
Чано
қ
нинг обзорли рентгенографияси
Қ
уймич
косаси синишига шуб
ҳ
а
да
45
°
бурчак остида таш
қ
и
Объектив
йў
қ
ҳ
а
қ
ийши
қ
ва 45
°
бурчак остида ички
қ
ийши
қ
Магнитнорезонанс томография
ахборот
Консерватив
даво йў
қ
Полипозицион рентгеноскопия
Хирургик даволаш Мультиспирал
компьютерли томография
5-расм. Қуймич косаси жароҳатларини ташҳислаш алгоритми
Қуймич косасининг эскирган жароҳатларида, агар чаноқ-сон бўғими да
таянч қобилияти сақланган ва коксоартроз белгилари мавжуд бўлган холда
чаноқ-сон бўғимини эндопротезлаш амалга оширилди. Агар бўғим нинг таянч
қобилияти сақланмаган бўлса, кейинчалик чаноқ-сон бўғимига динамик
юкни камайтириш аппаратини қўйиш билан ҚКни тиклаш зарура ти туғилди.
Келтирилган алгоритм асосида тузилган компьютер дастури аннотациясида
мазкур инновацион усулни тайинлаш белгиланган. Дастур ва алгоритм
травматология ва ортопедия бўйича тиббий ҳаракатларни ки ритилишини
кўзда тутиб, ҚКЖни даволашни амалга оширишда ёрдам бе ради.
23
Қуймич косаси жароҳатларини
даволаш
Консерватив даво
Хирургик даво
Остеосинтез
: -
қуймич
косаси қирралари
Қуймич косасининг янги
жароҳатларида
Қуймич косасининг эски
жарохатларида
-
қуймич косаси
колони
Хирургик даволашдан сўнг
Чаноқ
-
сон бўғимининг таянч
қобилияти сақланган Чаноқ
-
сон бўғими
таянч
динамик
юксизлантириш
аппаратини
қўлланилиши
ҳа йўқ
қобилиятининг
тикланиши
Аугментларни қўллаш билан
тотал
эндопротезлаш
Эскирган жароҳатларда
хирургик даводан сўнг
динамик
юксизлантириш аппаратини
қўлланилиши
6-расм. Қуймич косачаси жароҳатларини даволаш алгоритми
7-расмда реабилитация алгоритми келтирилган. Ишлаб чиқилган алго
ритмга асосан – 62 (34,4%) беморга хирургик реабилитацион даволашдан
сўнг инновацион аппаратни қўллаш ёки қўлламаслик кўзда тутилган. Реаби
литация алгоритми, шунингдек қуймич косаси жароҳатларини реаби
литацион даволаш натижаларини таҳлил қилиш имконини берувчи коксар
троз белгиларини аниқлашни ҳам кўзда тутади.
Қуймич косачаси жароҳатларини реабилитацион даволаш усулларини
такомиллаштиришда, шунингдек умумқабул қилинган халқаро стандартларга
мос равишда тромбоэмболик асоратларни олдини олиш учун дори воситала
рини дозаси, қабул қилиш карралиги ва муддатини оптималлаштириш билан
медикаментоз даволаш усулларидан ҳам фойдаланилган. Шу мақсадда, реа
билитациянинг операциядан кейинги даврида 3-кундан бошлаб физиотерапия
усулларидан фойдаланилди. ҚКЖни реабилитацион даволаш усулларини та
комиллаштириш мақсадида юкни ошириш режимида даволовчи жисмоний
тарбия қўлланилди. Буларнинг барчаси оёқни юксизлантириш муддатини
қисқартириш, ўз-ўзига хизматни яхшилаш ва беморларда функционал ҳара
24
кат фаоллигини тикланишини тезлаштириш имконини берди. Ишлаб
чиқилган ҚКЖни реабилитацион даволаш усулларини такомиллаштириш ал
горитми (№DGU 02467 от 18.04.2012) уни травматология-ортопедия амалиё
тига татбиқ этиш доирасини кенгайтириш, врачлар учун эса - мазкур мурак
каб беморлар тоифаси учун операциядан кейинги реабилитациянинг аниқ ал
горитмини ишлаб чиқиш имконини беради.
Қуймич косаси
жароҳатларини реабилитацион
даволаш
Консерватив даводан сўнг
Хирургик даволан сўнг
Амбулатор
даволаш
Санатор
-
курорт
даволаш
Аппаратдан
фойдаланмасдан
Аппаратни
қўллаш билан
Даволовчи жисмоний
тарбия
Медикамен тоз даволаш
Физиотерапия
12
ойдан
кўп
12
ойдан кўп
Вақти
-
вақти билан
назорат қилиш
Кокс
артр
оз
белги
лари
да
нет
Чаноқ
-
сон бўғимини Салбий натижа Ижобий натижа
эндопротезлаш
- ҳаёт
сифати,
- ўз-ўзига хизмат қилиш,
- ижтимоий-иқтисожий самарадорлик
даражасининг ошиши
7-расм. Қуймич косачаси жароҳатларини реабилитацион даволаш
алгоритми схемаси
ХУЛОСА
1. ҚК жароҳатларини ташҳислашнинг замонавий усуллари чаноқ-сон
бўғимидаги анатомик-структур бузилишларни тўлақонли баҳолаш, уларнинг
25
юзага келиши мумкин оқибатларини башоратлаш имконини беради. 2. ҚК
жароҳатлари ва уларнинг асоратлари билан беморларни ташҳислаш, даволаш
ва реабилитациялашнинг таклиф этилган алгоритми ҚК жароҳатлари
даражасини объектив баҳолаш ва оптимал даволаш усулини танлаш
имконини беради.
3. Сон суяги бошчасининг ярим чиқиши ёки чиқиши билан ҚК орқа
қирраси ва томининг жароҳатларида такомиллаштирилган хирургик кесма
орқали кириш жароҳат обзорини ва унда хирургик муолажаларни техник то
монларини яхшиланишини, операция давомийлигини 92,4±6,1 дан 67,1±3,8
мин (Р<0,001) гача қисқартиради.
4. ҚК жароҳати асоратларини таклиф этилаётган рентгенометрик омил
лари чаноқ-сон бўғими таркибий қисмини имплантациялаш усулини танлаш
ни аниқ режалаштириш, қўшимча фиксация воситалари билан суяк пластин
касига эҳтиёж ва унинг ҳажмини башоратлаш имконини беради.
5. ҚК жароҳатларида ишлаб чиқилган динамик юкни камайтирувчи ўза
кли компрессион-дистракцион аппаратни қўлланилиши беморларни 2-3
суткадан сўнг фаоллашуви, хафта давомида чаноқ-сон бўғими функционал
фаоллигининг 29,4±3,1 дан 58,8±6,9 баллгача ошишини таъминлайди, анаъа
навий остеосинтез усули эса узоқ муддатли реабилитация даврини талаб
қилади ва бунда тикланиш 1,5 ойдан сўнг атиги 32,4±6,5 баллни ташкил
қилади (P<0,001).
6. ҚК жароҳатлари билан беморларни хирургик коррекциялаш ва реа
билитациялашни ишлаб чиқилган тактик алгоритмлари операциянинг узоқ
муддатли натижаларини яхшилайди ва кузатувнинг биринчи йилида чаноқ
сон бўғими функцияларини тикланиш самарадорлигини анъанавий остеосин
тез усулига нисбатан 78,3±4,6 баллдан 91,4±5,6 баллгача оширади (P<0,01).
7. ҚК жароҳатлари билан беморларни даволашда таклиф этилаётган орқа
S-симон киришда динамик юксизлантирувчи аппаратни қўлланилиши томир
нерв тузилмаларини интраоперацион жароҳатланиши хавфини пасайтиради,
операциянинг яхши натижалари улушини 74,4% дан 84,6% гача кўтаради ва
беморнинг стационарда бўлиш даврини 44,5±3,8 дан 7,8±0,2 суткагача
қисқартиради(P<0,001).
8. ҚК жароҳатлари асоратларини даволаш учун ўтказиладиган консер
ватив терапия самарадорлиги чаноқ-сон бўғими функционал тикланиши кўр
саткичларининг фақатгина даволашни биринчи ойида 38,3±5,4 дан 58,6±6,5
баллгача максимал кўтарилиши билан вақтинча самарадорликка эгалиги би
лан тавсифланади (P<0,001) ва бу кўрсаткич кейинчалик кузатувнинг учинчи
ойига келиб дастлабки қийматларгача пасайиб, қайта курсларни амалга оши
риш заруратини туғдиради.
9. ҚК жароҳатлари асоратларини таклиф этилаётган динамик юксиз
лантирувчи ўзакли компрессион-дистракцион аппарат ёрдамида хирургик
даволаш беморларни эрта фаоллаштиради ва кузатувнинг 1 ойлик муддатида
чаноқ-сон бўғими ҳолатини 34,1±3,9 дан 67,2±5,7 баллгача яхшилайди
(P<0,001) ва 6 ойга келиб мазкур кўрсаткич яна 87,1±7,2 баллгача кўтарилади
ва бу тургун клиник самара билан ифодаланади (P<0,001).
26
НАУЧНЫЙ СОВЕТ 16.07.2013.Tib.20.01 при АО «РЕСПУБЛИКАНСКИЙ
СПЕЦИАЛИЗИРОВАННЫЙ ЦЕНТР ХИРУРГИИ ИМЕНИ АКАДЕМИКА
В.ВАХИДОВА» и ТАШКЕНТСКОЙ МЕДИЦИНСКОЙ АКАДЕМИИ по
ПРИСУЖДЕНИЮ УЧЕНОЙ СТЕПЕНИ ДОКТОРА НАУК
ТАШКЕНТСКАЯ МЕДИЦИНСКАЯ АКАДЕМИЯ
ШОРУСТАМОВ МУХАММАД ТОДЖАЛИЕВИЧ
ОПТИМИЗАЦИЯ МЕТОДОВ ЛЕЧЕНИЯ ПОВРЕЖДЕНИЙ
ВЕРТЛУЖНОЙ ВПАДИНЫ И ИХ ПОСЛЕДСТВИЙ
14.00.22 – Травматология и ортопедия
(медицинские науки)
АВТОРЕФЕРАТ ДОКТОРСКОЙ ДИССЕРТАЦИИ
г.Ташкент-2016 год
27
Тема докторской диссертации зарегистрирована в Высшей аттестационной комиссии
при Кабинете Министров Республики Узбекистан за № 30.09.2014/Б2014.3-4.Tib252
Докторская диссертация выполнена в Ташкентской медицинской академии и ФГБУ «РНИ
ИТО им. Р.Р. Вредена» Министерства Здравоохранения и Социального развития Российской Фе
дерации (г. Санкт-Петербург).
Автореферат диссертации на трех языках (узбекский, русский, английский) размещен на
веб-странице научного совета (www.med.uz/surgery) и Информационно-образовательном портале
«ZiyoNet» по адресу (www.ziyonet.uz).
Каримов Муродулла
Юлдашевич
доктор медицинских наук
Научный
консультант:
Официальные оппоненты:
Ведущая
организация:
Лазарев Анатолий Федорович
доктор медицинских наук, профессор
Джураев Ахрор Махмудович
доктор медицинских наук, профессор
Золотова Наталья Николаевна
доктор медицинских наук
ФГБУ Российский Научный центр
«Восстановительная Травматология и
Ортопедия» имени академика Н.А.
Илизарова Министерства
здравоохранения Российской Федерации
Защита состоится «21» июня 2016 г. в 14:00 часов на заседании Научного совета
16.07.2013.Tib.20.01 при АО «Республиканский специализированный центр хирургии имени
академика В.Вахидова» и Ташкентской медицинской академии (Адрес: 100115, г.Ташкент, ул.
Малая кольцевая, 10. Тел.: +99871-277-69-10; факс: +99871-277-26-42; e-mail: cs.75@mail.ru.)
С докторской диссертацией можно ознакомиться в Информационно-ресурсном центре АО
«Республиканский специализированный центр хирургии имени академика В.Вахидова»
(зарегистрирована за №08) (Адрес: 100115, г.Ташкент, ул. Малая кольцевая, 10. Тел.: +99871-
277-69-10; факс: +99871-277-26-42)
Автореферат диссертации разослан «17» мая 2016 года.
(протокол рассылки №08 от «17» мая 2016 года).
Ф.Г. Назыров
Председатель научного совета по присуждению
учёной степени доктора наук, д.м.н., профессор
А.Х. Бабаджанов
Ученый секретарь научного совета по присуждению
учёной степени доктора наук, д.м.н.
А.В. Девятов
Председатель научного семинара при научном совете
по присуждению учёной степени доктора наук, д.м.н., профессор
28
ВВЕДЕНИЕ (Аннотация докторской диссертации)
Актуальность и востребованность темы диссертации.
Несмотря на
значительный прогресс в современной диагностики, лечении и реабилитации
больных с повреждениями вертлужной впадины (ПВВ) и их последствий
прогноз остается неутешительным. ПВВ чаще встречаются у людей в
возрасте
моложе 50 лет - это имеет важное социально-экономическое
значение. В последние десятилетие только в США ежегодно производится
около 800 тысяч, а в Европе - около 500 тысяч, в странах СНГ более - 200
тысяч замещения суставов.
Основным методом лечения ПВВ и их последствий является
консервативный. Однако результаты лечения и в большинстве случаев
неудовлетворительны, что находит своё отражение в отдаленных результатах.
Благодаря развитию медицинской науки и практики - расширению
возможностей
рентгенодиагностики,
магниторезонансной
томографии,
изучению хирургической анатомии вертлужной впадины, оперативных
доступов и методик внутренней фиксации, консервативные способы лечения
повреждения вертлужной впадины уступили место открытой репозиции и
внутренней фиксации отломков вертлужной впадины, а при последствиях
ПВВ применение эндопротезов с современным дизайном.
С целью более углубленного понимания определенных этапов развития
посттравматического коксартроза, разработка алгоритмов диагностики,
лечения
и
реабилитации
больных
с
ПВВ,
стержневого
компрессионно-дистракционного аппарата, а также хирургической тактики
выбора способа имплантации
вертлужного компонента является важным
фактором в плане диагностики и лечения ПВВ и их последствий. В связи с
этим, изучение механизмов развития
посттравматического коксартроза
остается актуальной задачей медицины и требует применения современных
методов исследования и лечения для
решения как теоретических так и
практических вопросов травматологии и ортопедии, конечной целью которых
является ранняя диагностика и разработка эффективных патогенетических
методов лечения.
Данное диссертационное исследование в определенной степени
соответствует выполнению задач, предусмотренных в Государственной
программе,
поставленных в Постановлении Президента Республики
Узбекистан «О мерах по дальнейшему углублению реформирования системы
здравоохранения» от 28 ноября 2011 года ПП-1652; Постановление Кабинета
Министров Республики Узбекистан «О мерах по дальнейшему укреплению
материально-технической
базы
и
совершенствованию
организации
деятельности медицинских учреждений» №91 от 29 марта 2012 года.
Соответствие исследования приоритетным направлениям развития
науки и технологий республики
. Данное исследование выполнено в
соответствии с приоритетными направлениями развития науки и технологий
республики VI. «Медицина и фармакология».
Обзор зарубежных научных исследований по теме диссертации.
Научные исследования, направленные на повышение эффективности
29
результатов лечения ПВВ и их последствий, проводятся в ведущих научных
центрах и высших образовательных учреждениях мира, в том числе,
Department
of Orthopedic Surgery, New York University Hospital for Joint
Diseases (New York, USA); Astrid Lindgren Children's Hospital, Karolinska
Institutet (Stockholm, Sweden); Shanghai Jiaotong University School of Medicine
(Shanghai, China); Our
Lady's Children's Hospital (Ireland); Department of
General Surgery, RuiJin Hospital (Shanghai, China); Bangkok Hospital (Bangkok,
Thailand); НИИТО имени Р.Р.
Вредена (Санкт-Петербург, Россия);
Ташкентская медицинская академия (Узбекистан).
В результате исследований, проведенных в мире по лечению
повреждений вертлужной впадины и их последствий получены ряд научных
результатов, в том числе: консервативное лечение приводит к асептическому
некрозу головки бедренной кости в - 14% (Hospital for Joint Diseases, США);
определено, что у пожилых больных из-за болезни сердца и фиброза легких в
67.8% случаев
выявлены неудовлетворительные результаты лечения
(Karolinska Institutet, Швеция); выявлено, что при цементой фиксации частота
асептического
расшатывания после эндопротезирования составлет-38.5%
случаев (Bangkok Hospital, Таиланд); установлено, что остеопороз костной
ткани приводит к расшатыванию крепежных винтов опорных колец при
эндопротезировании
тазобедренного сустава (Shanghai Jiaotong University
School of Medicine, Китай); определено, что предоперационное планирование
позволило снизить послеоперационные осложнения до 11% (НИИТО имени
Р.Р. Вредена Санкт Петербург, Россия).
В мире по лечению повреждений вертлужной впадины и их последствий
по ряду приоритетных направлений проводятся исследования, в том числе:
расширение
масштабов
внедрения
компютерной
томографии;
совершенствование и применение малоинвазивных доступов; использование
имплантов с современным дизайном; применение аппаратов наружных
фиксаций.
Степень изученности проблемы.
Применение аппаратов внешних
конструкций
рассматриваются
как
средство
временной
фиксации
повреждений
на период стабилизации общего состояния пострадавшего
(Белецкий А. В., 2010). Вместе с тем среди ученых-ортопедов однозначного
мнения о роли аппаратов наружной фиксации в лечении повреждений ВВ не
существует (Власов С. В., 2012, Reagan J. M., 2014). Многие исследователи
считают, что
развитие посттравматического артроза достигает до 53%,
несмотря на то, что цель оперативного лечения свежих повреждений ВВ
была достигнута (Ginnoudis P. V., Grotz M. R., 2012; Mullis B. H., 2014).
По
статистическим
данным
изолированные
повреждения
ВВ
встречаются
в 28-35% наблюдений. У большинства пострадавших
повреждения ВВ являлись компонентом сочетанных травм (76-89%). При
эндопротезировании
тазобедренного
сустава
результаты
лечения
повреждений ВВ превосходят исходы операции, выполненных по поводу
деформирующего артроза тазобедренного сустава (Pritchet J. W., Bortel D. T.,
2011; Bellabarba С., 2012).
Механическая нестабильность эндопротезов
бесцементной фиксации также
30
высока и достигает 19% для вертлужного компонента (Hour M. H. et al., 2014).
Частота асептического расшатывания ацетабулярного компонента цементной
фиксации через 10 лет после эндопротезирования составляет 38,5%, а при
обычных формах артроза тазобедренного сустава – 4,8%. Операция
эндопротезирования тазобедренного сустава усложняется, если в анамнезе
больного имеются ПВВ (Glas P. Y., Vallese Y., 2009). Активный образ жизни
также повышает риск осложнений, в частности, асептического расшатывания
компонентов эндопротеза (Dorr L. D. et al., 2010; Herbert P., Malchau H., 2012;
Frank C. et al., 2014).
Диагностика, лечение и реабилитация ПВВ и их последствий нуждается
в дальнейшем совершенствовании. Ранняя активизация с восстановлением
движений в тазобедренном суставе и выбор имплантации при последствиях
ПВВ до сих пор мало изучены. Все это определяет необходимость
дальнейшего
совершенствования методов диагностики, лечения и
реабилитации больных с ПВВ и их последствий.
Связь темы диссертации с научно-исследовательскими работами
высшего образовательного учреждения, где выполнена диссертация.
Диссертационная работа выполнена в соответствии с планом научно
исследовательских работ Ташкентской медицинской академии по теме:
«Разработка патогенетически обоснованных методов диагностики и лечения
хирургических заболеваний человека» (номер государственной регистрации
01.030006. 2013 года).
Целью исследования
является совершенствования диагностических
критериев оценки тяжести травмы вертлужной впадины и их последствий,
для повышения эффективности эндопротезирования.
Задачи исследования:
на основании современных методов диагностики КТ повреждений ВВ,
систематизировать возможные варианты анатомо-структурных нарушений
тазобедренного сустава с учетом прогностического исхода;
разработать тактические алгоритмы, позволяющие объективно оценить
тяжесть травмы и выбрать оптимальный метод лечения и реабилитации
больных с повреждениями ВВ;
усовершенствовать операционный доступ к повреждениям заднего края
и крыши ВВ с подвывихом и вывихом бедра;
оптимизировать выбор тактики хирургического лечения повреждений
ВВ с учетом тяжести их анатомо-структурных нарушений; модифицировать
стержневой компрессионно-дистракционный аппарат с обоснованием его
эффективности в лечении и реабилитации больных с повреждениями ВВ;
изучить эффективность стержневого компрессионно-дистракционного
аппарата при хирургической коррекции повреждений ВВ;
обосновать эффективность использования разработанных алгоритмов и
устройств с метрической оценкой восстановления функции тазобедренного
сустава в ближайший и отдаленный послеоперационный периоды
.
31
Объект
исследования
являются
260
больных
с
различными
повреждениями ВВ, из которых 180 получали лечение во 2-клинике ТМА за
период с 2001 по 2015 годы и 80 больных получавших лечение в ФГБУ
«РНИИТО им. Р.Р. Вредена» г. Санкт-Петербург за период с 2004 по 2010 год.
Предмет исследования
функциональное состояние тазобедренного
сустава у больных с ПВВ и их последствиями до и после оперативного
лечения.
Методы
исследований.
В
диссертации
применены
такие
исследовательские и аналитические методы, как клинические, лучевые,
морфометрические, биомеханические, денситометрические и статистические
методы исследования.
Научная новизна исследования
заключается в следующем:
разработаны классификационные признаки анатомо-структурных на рушений
при повреждениях ВВ с объективной оценкой метрических смеще ний
элементов тазобедренного сустава по данным КТ, позволяющих опреде лить
степень тяжести травматических изменений и выбрать оптимальную тактику
лечения;
модифицирован стержневой компрессионно-дистракционный аппарат
для лечения повреждений ВВ, обеспечивающий оптимальные условия для
сращения переломов и раннюю активизацию больных с полным восстанов
лением функциональной способности тазобедренного сустава;
усовершенствован задний доступ при повреждениях вертлужной впа
дины, позволяющий улучшить визуализацию всех структур раны, адекватно
контролировать и упростить выполнение всех технических моментов хирур
гического вмешательства;
разработан экспресс метод диагностики на стабильность переломов ВВ у
больных при первичном обращении;
определена степень восстановления функции тазобедренного сустава в
ближайший и отдаленный периоды после хирургического лечения поврежде
ний ВВ и эндопротезирования тазобедренного сустава;
разработана хирургическая тактика выбора способа имплантации верт
лужного компонента, в основе которой лежит рентгенометрия и КТ послед
ствий повреждений вертлужной впадины.
Практические результаты исследования.
разработка алгоритма диагностики, лечения и реабилитации больных с
повреждениями ВВ позволяет установить точный диагноз и выбрать
соответствующую тактику лечения и разработать индивидуальный план
реабилитации;
систематизация анатомо-структурных повреждений ВВ позволяет оп
тимизировать хирургическое лечение и прогнозировать его вероятные ис
ходы;
модифицированный стержневой компрессионно-дистракционный
аппарат сокращает сроки лечения и реабилитации больных с повреждениями
32
ВВ, способствует более быстрому и полному восстановлению функции тазо
бедренного сустава;
предложенный хирургический задний доступ при повреждениях ВВ,
снижает травматичность вмешательства, значительно расширяет возможно
сти ревизии ВВ и выполнения всех этапов операции;
разработанная хирургическая тактика с выбором способа имплантации
вертлужного компонента позволяет улучшить отдаленные функциональные
результаты лечения повреждений ВВ.
Достоверность результатов исследования.
Достоверность результатов
исследования
поясняется
применением
методов
и
использованием
достаточным количеством больных, объективными клиническими, лучевыми,
денситометрическими,
биомеханическими,
статистическими
и
морфометрическими
методами
исследований
и
основывается
на
современных научно-практических представлениях и подходах к диагностике
и лечению больных с повреждениями ВВ. Решение рассмотренных задач
выполнено современными апробированными,
корректными методами
медицинской статистики.
Научная и практическая значимость результатов исследования.
Полученные результаты вносят существенный вклад в современные
достижения травматологии и ортопедии, а именно в изучение клинико
функциональных особенностей течения, лечения и прогнозирования
повреждений ВВ и являются базой для дальнейших исследований
особенностей развития заболевания с возможными осложнениями для
формирования новых конкурентных методов диагностики и лечения.
Отдельные результаты работы дадут возможность усовершенствования
содержания и структуры программы обучения студентов, а также магистров,
клинических ординаторов и курсантов по диагностике и лечению больных с
ПВВ.
Практическая ценность работы заключаются в том, что проведена сис
тематизация анатомо-структурных ПВВ, что позволяет оптимизировать хи
рургическое лечение, прогнозировать его наиболее вероятные исходы. Также
предложены алгоритмы диагностики, лечения и реабилитации больных с
ПВВ, которые позволяют адекватно ориентироваться на всех этапах лечения.
Усовершенствованный стержневой компрессионно-дистракционный аппарат
сокращает сроки лечения и реабилитации больных с ПВВ, способствует бо
лее быстрому и полному восстановлению функции тазобедренного сустава.
Для практического здравоохранения предложен хирургический задний дос
туп при ПВВ, который снижает травматичность вмешательства, значительно
расширяет возможности интраоперационной ревизии и степень свободы дей
ствий.
Внедрение результатов исследования.
Предложенный усовершенст
вованный способ диагностики переломов вертлужной впадины, стержневой
компрессионно-дистракционный аппарат для хирургического лечения
больных с ПВВ, а также алгоритмы диагностики, выбора тактики лечения и
реабилитации внедрены в практическое здравоохранение, в том числе
33
деятельность Республиканского специализированного центра хирургии
суставов
и
кисти
2-клиники
Ташкентской
медицинской
академии,
Республиканского научного центра экстренной медицинской помощи
(справка Министерства здравоохранения №8Н-д/58 от 15 октября 2015г).
Полученные результаты позволили улучшить качество диагностики ПВВ,
определить тактику лечения, устранить рецидивы заболевания, повысить
долю хороших результатов операции с 74,4% до 84,6% случаев и сократить
период пребывания пациента в стационаре с 44,5±3,8 до 7,8±0,2 суток.
Апробация результатов исследования.
Результаты работы доложены
на 9 научно-практических конференциях. На 3 международных конферен
циях: «Participant of the international scientific conference Socionitarian psychol
ogy, neurophysiology, neuromorphology and psycholin-guistics» (Prague, 2014),
25 «Ulusal Turk Ortopedi ve Travmatoloji Kongresi» (Турция, 2015), VI конфе
ренции с международным участием «Проблема остеопороза в травматологии
и ортопедии» (Москва, 2015). На 6 Республиканских конференциях: VIII
съезде травматологов-ортопедов Узбекистана (Ташкент, 2012), Научно-прак
тической конференции «Актуальные проблемы Вертебрологии артрологии»
(Андижан, 2013), заседании Республиканского научного общества травмато
логов-ортопедов (Ташкент, 2014, 2015), на межкафедральном заседании ТМА
(Ташкент, 2015), на заседании Ученого совета НИИ травматологии и ортопе
дии МЗ РУз (Ташкент, 2015), на заседании семинара лаборатории
«Организация модельных и натурных экспериментальных исследований
сейсмостойкости сооружений» (Ташкент, 2016). На семинарском совете при
Научном совете 16.07.2013.Tib.20.01 при АО «РСЦХ имени академика В.
Вахидова» и Ташкентской медицинской академии (Ташкент, 2016).
Опубликованность результатов исследования.
По теме диссертации
опубликовано 43 научных труда, в том числе 10 статей в журналах
рецензируемых ВАК Республики Узбекистан, в том числе 6 - в зарубежных
научных журналах, 2 учебно-методических рекомендации, 1 монография и 1
патент на изобретение.
Структура и объем диссертации.
Диссертационная работа изложена на
190 страницах текста, состоит из введения, основной части (8 глав),
заключения, выводов, практических рекомендаций, списка использованной
литературы, 7 таблиц и 84 рисунков.
34
ОСНОВНОЕ СОДЕРЖАНИЕ ДИССЕРТАЦИИ
Во введении
обосновывается актуальность и востребованность
проведенного исследования, цель и задачи исследования, характеризуются
объект и предмет, показано соответствие исследования приоритетным
направлениям развития науки и технологий республики, излагаются научная
новизна и практические результаты исследования раскрываются научная и
практическая значимость полученных результатов, внедрение в практику
результатов исследования, сведения по опубликованным работам и структуре
диссертации.
В первой главе диссертации «
Современное состояние проблемы
лечения больных с повреждениями вертлужной впадины и их
последствий
» приводится обзор литературы. В главе проанализированы
современные данные о диагностике, методах лечения, реабилитации больных
с ПВВ, значений рентгенографии и компьютерной томографии, а также
эндопротезировании при последствиях ПВВ.
Во второй главе диссертации «
Общая характеристика больных с
повреждениями вертлужной впадины»
приводится материалы и методы
исследования, включающие общую характеристику клинического материала,
лучевые, денситометрические, биомеханические методы исследования.
Материалом для анализа явились результаты обследования и лечения
180 больных, находившихся во 2 клинике Ташкентской Медицинской Ака
демии с 2001 по 2015 год, и 80 больных, пролеченных в ФГБУ «РНИИТО им.
Р.Р. Вредена» с 2004 по 2010 год с последствиями повреждений вертлужной
впадины. Пациенты получили травму в результате ДТП - 204 (78,5%), паде
ния с высоты - 37 (14,2%), прочие причины - 19 (7,3%). Возраст пострадав
ших варьировал от 22 до 78 лет. Средний возраст - 46,4±7,3 лет.
Распределение больных по полу и возрасту показало преобладание муж
чин 243 (93,5%), женщин было17 (6,5%). При выполнении научных исследо
ваний использовались клинические, лучевые, денситометрические, морфо
метрические, биомеханические и статистические методы исследования. Об
следование биомеханической функции тазобедренного сустава до и после то
тального эндопротезирования тазобедренного сустава проводилось в биоме
ханической лаборатории ФГБУ «РНИИТО им. Р. Р. Вредена» - 25 (31,2%)
пациентов были обследованы до операции и не менее, чем через полгода по
сле; 21 (11,7%) пациент, у которых применялся стержневой компрессионно
дистракционный аппарат после остеосинтеза ВВ были обследованы в Нацио
нальном центре восстановления и реабилитации инвалидов г. Ташкента.
В третьей главе диссертации «
Усовершенствование стержневого
компрессионно-дистракционного аппарата динамической разгрузки при
лечении повреждений вертлужной впадины
» приведено научно техниче
ское обоснование разработки для чрезкостного остеосинтеза.
Для проведения экспериментальных исследований была разработана
специальная методика измерений с использованием тензорезисторов высокой
чувствительности. Разработанная методика измерений позволила определить
35
значение нагрузки, при которой пространственный фиксатор аппарата рабо
тает в упругом режиме, и при какой нагрузке начинается процесс возникно
вения остаточной деформации в системе. Совокупное изучение всех процес
сов сжимающих нагрузок различной интенсивности позволило определить
целесообразность применения фиксатора.
3
а
Рис. 1. Схематическое изображение стержневого
компрессионного дистракционного аппарата
Были проведены экспериментальные исследования по определению
зоны упругой работы пространственной системы при действии сжимающих
нагрузок различной интенсивности. Максимальное численное значение
нагрузки при которой система работает в упругом режиме составило - Р=32,0
кгс. Дальнейшее увеличение нагрузки приводило к появлению остаточной
деформации, значение которой увеличивалось с ростом действующей
нагрузки. Данная пространственная система работала стабильно при
сжимающих нагрузках до Р = 70,0 кгс, обеспечивая необходимую прочность.
Техническое описание предложенного стержневого компрессионно
дистракционного аппарата динамической разгрузки (патент на полезную мо
дель №FAP 00783 от 29.12.2012 г.) (рис. 1).
36
а
Рис. 2. Стержень с проточкой
Стержневой компрессионно-дистракционный аппарат содержит опор
ную штангу - 1, состоящую из двух частей, соединенных между собой ком
прессионным винтом - 2, стержнями - 3 и фиксаторами - 4, причем компрес
сионный винт выполнен в виде полого шарового механизма, внутри которого
с двух сторон установлены металлические пружины - 5 и головки - 6, моно
литно соединенные резьбовым стержнем - 7. На проксимальную часть
стержня установлена рамка - 8, укрепленная гайками - 9, через которую про
пущены стержни, при этом стержень 3а имеет проточку, зафиксированную
фиксаторами. Дистальная часть аппарата состоит из штанги - 1, соединенной
с шаровым механизмом - 2 с помощью муфты - 10 с внутренней винтовой
нарезкой, оснащенной стержнями - 3 и фиксаторами - 4, выполненными с
возможностью перемещения по штанге - 1, верхний стержень 3а снабжен
проточкой - 11 у места прикрепления к фиксатору.
Компрессионный винт, выполненный в виде полого шарового меха
низма, внутри которого с двух сторон установлены металлические пружины
и головки, монолитно соединенные с резьбовыми стержнями, что дает воз
можность отведения конечности, т.е. движения конечности возможны в двух
плоскостях. Муфта позволяет выполнять ротационные движения, а дистрак
ция стержней на 2-3мм дает разгрузку в тазобедренном суставе. Выполнение
на верхнем стержне проточки предотвращает миграцию стержня. На рис. 2
представлена конструкция верхнего стержня с проточкой.
В четвертой главе «
Модификация операционного доступа для хи
рургического лечения пострадавших с повреждениями вертлужной впа
дины
» представлен усовершенствованный задний S-образный доступ при
задне-краевых ПВВ с подвывихом или вывихом головки бедра. В сравни
тельном аспекте изучены пространственные метрические отношения по ме
тоду А.Ю. Созон-Ярошевича в ране при традиционном заднем доступе До
лингера и предложенном заднем S-образном доступе к вертлужной впадине.
В предлагаемом доступе начало и конец разреза аналогичен разрезу Долин
гера, но при разрезе Долингера траектория разреза имеет прямую линию, а
разрез предлагаемого доступа имеет «S» - образную траекторию.
37
Отчетливым клиническим преимуществом предложенного доступа является
полное нивелирование риска повреждения седалищного нерва. Уменьшение
глубины раны и увеличение угла операционного доступа позволяет четко
контролировать свои действия и избежать повреждения важных элементов,
что особенно важно в условиях повреждения.
Предложенный усовершенствованный задний S-образный доступ к та
зобедренному суставу имеет следующие преимущества:
Глубина операционной раны почти в 1,4 раза меньше в сравнении с
традиционным задним доступом Долингера за счет использования S-образ
ного разреза, который дает большее разведение краев раны, при этом увели
чивается визуализация зоны действия.
Соответственно индекс глубины раны также в 1,4 раза меньше (табл. 1).
Таблица 1
Показатели пространственных отношений доступов в сравнительном
аспекте к тазобедренному суставу
Параметры
Задний
доступ
(n=40)
Задний
S-образный
доступ (n=26)
Р
Глубина раны, см
8,1±0,12
5,6±0,18
<0,001
Индекс раны, %
59,9±0,47
35,0±0,08
<0,001
Угол операционного
действия, градусы
39,7±0,20
90,1±0,10
<0,001
Угол наклона оси
операцион ного действия,
градусы
65,3±0,15
89,2±0,95
<0,001
Травматизация
седалищного нерва
5 (12,5%)
0%
-
Продолжительность
операции, мин)
92,4±6,1
67,1±3,8
<0,001
Угол операционного действия в 2,2 раза больше, чем при традиционном
доступе, за счет большей площади отведения краев раны, что позволяет
добиться значительно большего визуального обзора области тазобедренного
сустава.
Угол наклона оси операционного действия составляет 90,1±0,100, также
за счет большей площади отведения краев раны, что дает заметное
преимущество при тонких манипуляциях на анатомических структурах тазо
бедренного сустава.
На 40 оперированных из традиционного доступа больных в 5 (12,5%)
случаях после операции выявлены клинические признаки повреждения седа
лищного нерва, причем в 2 (5%) случаях эти проявления не удалось купиро
вать консервативными мероприятиями.
В пятой главе диссертации
«Выбор тактики лечения больных с по
вреждениями вертлужной впадины»
приводится лечение больных, которое
подразделяется на консервативное и хирургическое. Функциональный метод
лечения больных с ПВВ применялся у 111 (61,6%) больных, из них как само-
38
стоятельный вариант скелетного вытяжения применялся у 76 (68,5%)
больных. Показаниями к ним служили: переломы дна вертлужной впадины
без смещения
отломков и нарушения конгруэнтности суставных
поверхностей - 62 (34,4%); перелом дна вертлужной впадины центральным
подвывихом и вывихом голов
ки бедра при сохранении целости свода – 31 (17,2%); перелом всех элементов
ВВ, включая свод центральным смещением головки бедра - 18 (10,0%). При
переломах дна вертлужной впадины без смещения отломков и на рушения
конгруэнтности суставных поверхностей составляющих 1 тип по
классификации 3.К. Башурова, скелетное вытяжение за надмыщелки бедра
установлено у – 39 (35,1%) больных, с последующим укладыванием конечно
сти на шину Беллера и подвешиванием груза в зависимости от массы тела. У
больных с сопутствующей патологией – 23 (37,15%) придавали положение
«Волковича». Поскольку при этих переломах смещение отломков отсутст
вует, они срастаются в более короткие сроки, и прогноз, как правило, благо
приятный. Больных с переломами дна ВВ с центральным подвывихом или
вывихом головки бедра при сохранении целостности свода 2-3 типы, лечили
двойным скелетным вытяжением. В нашей практике скелетное вытяжение по
оси бедра устанавливалось за надмыщелки бедренной кости. Срок пребыва
ния больного на скелетном вытяжении составлял от 4 до 6 - 9 недель в зави
симости от тяжести перелома и признаков костного сращения. По данной ме
тодике, скелетное вытяжение проводилось у 31 (27,9%) больного - 2 тип.
Этот вариант лечения заключался в тяге по оси бедренной кости и ее шейки.
При ПВВ 3 типа у 18 (16,2%) дополнительно устанавливали боковое вытяже
ние. Хирургическое лечение применялось при 4 и 5 типах согласно класси
фикации 3. К. Башурова - 69 (38,3%) больных.
Хирургическое лечение включало собственные варианты, направленные
на максимальное восстановление конгруэнтности суставной поверхности,
стабильную фиксацию отломков с ранней реабилитацией и последующим
восстановлением опорно-двигательной функции поврежденного тазо
бедренного сустава. Остеосинтез маргинальных повреждений вертлужной
впадины произведен у -52 (75,4%) больных.
В шестой главе диссертации
«Результаты лечения больных с повре
ждениями вертлужной впадины»
приведен анализ ближайших и отдален
ных результатов. Ближайшие исходы лечения ПВВ изучены у 108 (60,0%) из
180 больных с повреждениями ВВ в сроки до 1,5-2 месяцев с момента вос
становления конгруэнтности суставных поверхностей. Исходы отдаленных
результатов лечения больных с ПВВ изучены у 119 (66,1%) больных в сроки
до 5 лет из которых 18 (69,2%) из 26 с применением аппарата динамической
разгрузки лечившихся в отделение хирургии суставов и кисти. Анализ отда
ленных результатов лечения больных с повреждениями вертлужной впадины
проводился по модифицированной шкале Харриса, которая дополнялась ре
зультатами биомеханических исследований, МСКТ и денситометрией.
Критериями хорошего результата лечения считали: отсутствие болевого
синдрома, восстановление объема движения в тазобедренном суставе близко
к контралатеральным суставам, отсутствие в сравнение с контралатеральной
39
конечностью укорочения конечности, а также атрофии мышц бедра. При
рентгенографии тазобедренного сустава отмечалось правильное сращение
костных отломков, сохранение нормальной конгруэнтности уставных
поверхностей, а также просвета суставной щели. Восстановление прежней
профессионально-трудовой способности.
К удовлетворительным результатом лечения отнесли: наличие непо
стоянных умеренных болей в тазобедренном суставе после ходьбы, само
стоятельно проходящих после отдыха (может пройти до 2-3 км). Походка не
значительно нарушена, в некоторых случаях больные ходят с опорой на тро
сточку. Атрофия мышц бедра меньше 3 см, укорочения конечности до 2 cм.
Объем движения сравнительно с контралатеральным суставом несколько ог
раничен. При рентгенографии тазобедренного сустава отмечалось незначи
тельное нарушение конгруэнтности суставных поверхностей тазобедренного
сустава. Трудоспособность у этих больных ограничена.
Неудовлетворительные
результаты
имели
место
при
наличии
постоянного болевого синдрома при ходьбе, при любом движении (может
пройти менее 100
метров), что вынуждало больных пользоваться
дополнительными опорами (тросточки, костыли). Движения в тазобедренном
суставе были резко
ограничены в сравнение с контралатеральным
тазобедренным суставом. Укорочение конечности свыше 3 см, а атрофия
мышц бедра превышало - 3 см. На рентгенографии тазобедренного сустава
отмечалось неправильное сращение
костных отломков, значительное
снижение высоты суставной щели, а иногда
наблюдается полное
исчезновение просвета в области верхнего полюса головки бедренной кости
и крыши вертлужной впадины. Больные, как правило,
являлись
нетрудоспособными, имели вторую группу инвалидности.
Критерии оценки отдаленных результатов лечения больных с ПВВ,
измеренные в баллах по модифицированной шкале Харриса, составили:
хорошие отдаленные результаты лечения от 75 и более баллов,
удовлетворительные результаты - от 72 до 30 баллов, неудовлетворительные -
от 27 и менее баллов
Биомеханические исследования, которые включили в себя электропо
дографию и определение общего центра тяжести проведено у – 47 (18,1%)
больных. Для переломов I типа статистически достоверных показателей
электроподографии и ОЦТ для здоровой и больной конечности не выявлено,
что говорит о равномерном распределении нагрузки динамической силы ко
нечностей.
Для переломов II типа установлено достоверное (Р<0,05) увеличение
времени переката здоровой нижней конечности и времени стояния на
здоровой ноге, а также динамической силы по сравнению с I типом у-18
(64,3%) из 28 больных, что свидетельствует о большем перераспределении
силы и нагрузки
на здоровую ногу в отдаленном периоде. Асимметрия
переноса также
возрастает, что указывает на увеличение нагрузки на
здоровую конечность для больных с переломами II типа. Для переломов III
типа установлено достоверное
(Р<0.05) увеличение времени переката
здоровой нижней конечности и времени стояния на здоровой ноге, а также
динамической силы по сравнению с III типом
40
6 (46,1%) из 13 больных, что свидетельствует о значительном
перераспределение силы и нагрузки на здоровую ногу.
Анализ данных для IV и V типа переломов показал, что значения пока
зателей переката и переноса не имеют статистически достоверных отличий
(Р>0,05) от I типа, при этом значение переноса для здоровой ноги при пере
ломах IV и V типов достоверно выше, чем для II типа, что по видимому,
может свидетельствовать о меньшей нагрузке на здоровую ногу при
повреждениях IV и V типов по сравнению со II типом. ОЦТ при IV и V типах
меньше, в сравнении со здоровой конечностью и также не выявлено
статистически достоверных различий между показателями. Таким образом,
проведенные биомеханические исследование показывают, что наиболее
значительные из менения отмечаются у больных с ПВВ II-III типа, что в
дальнейшем явилось показанием к эндопротезированию. Невыраженные
изменения в статике и кинематике (ходьбы) движения отмечены у больных
при переломах I, IV и V типа. Для оценки эффективности лечения сравнение
функционального со стояния сустава проведено по шкале Харриса (табл. 2).
Таблица 2
Отдаленные результаты лечения повреждений вертлужной впадины
Тип
Хорошие
(от 75 и
более
балл)
Удовлетвори
тельные (от
30 до 70
баллов)
Неудовлетво
рительные
(от 27 и
менее
баллов)
Всего
I тип, n=44
31
70,5
13
29,5***
0
0
44
22,2
II тип, n=22
11
50,0
5
22,7**
6
27,3
22
14,6
III тип, n=9
0
0
2
22,2
7
77,8**
*
9
6,3
IV тип, n=8
6
75.0
2
25,0
0
0
8
9,0
V тип, n=61
48
78,7
11
18,0***
2
3,3***
61
47,9
Итого,
n=144
96
66,7
33
22,9***
15
10,4**
*
144
100,0
Примечание: различия относительно хороших результатов значимы (** -
Р<0,01, *** - Р<0,001)
Хорошие результаты лечения получены у 96 (66,7%) больных,
удовлетворительные у 33 (22,9%) и неудовлетворительные результаты
получены у 15 (10,4%) больных. Так при I и IV типах переломов хорошие
результаты лечения получили в 31 (70,5%) и 6 (75,0%) случаев.
С учетом того, что в исследуемой группе было выполнено только 26 опе
раций с применением компрессионно-дистракционного аппарата
динамической разгрузки для более объективной картины представляем
анализ непосредст венно предложенного способа хирургического
вмешательства по отношению к группе с примененной традиционной
тактикой лечения - остеосинтез ВВ. В ос новной группе оперированы 26
пациентов с IV и V типами, в остальных 43 слу чаях с аналогичными ПВВ
выполнен остеосинтез по традиционной методике.
41
В основной группе операция выполнялась из предложенного доступа.
Негативным моментом традиционной методики является необходимость
длительного постельного режима с возможностью активации только в сроки
через 35-45 суток после операции. Как следствие этого значительно повыша
ется риск развития осложнений, связанных с адинамией, включая гипостати
ческие бронхолегочные осложнения, тромбоэмболические осложнения и т.д.
При применении авторской методики активизация больных осуществлялась
уже на 2-3 сутки и в дальнейшем пациенты подлежали активной после
операционной функциональной реабилитации.
Выписывались пациенты уже на 7-8 сутки после операции со среднем
показателем функциональной активности 58,8±6,9 баллов. Наблюдение в ди
намике показало, что уже в сроки к 1 месяцу после операции показатель по
оценочной шкале Харриса еще увеличился до 81,5±5,7 балла (P<0,01). При
этом в контрольной группе к 1,5 месяцам лечения после начала активизации
пациентов удавалось достичь только 32,4±6,5 баллов (P<0,01) (рис. 3).
Выписка
P<0,001
Выписка
Рис. 3. Динамика оценки функционального состояния сустава по баллам
в группе с применением аппарата динамической разгрузки и при
традиционной методике остеосинтеза
Следует отметить, что средние сроки выписки составили в основной
группе 7,8±0,2 суток, тогда как при традиционном остеосинтезе - 44,5±3,8
сутки (P<0,001), соответственно значительно сокращались затраты на койко
дни в стационаре, медикаменты и реабилитацию. Более высокие
положительные исходы лечения больных с ПВВ (84,6% против 74,4%
хороших результатов) на наш взгляд могут быть связаны с применением
алгоритмов диагностики, лечения и реабилитации, а также с применением
аппаратного лечения с применением стержневого компрессионно
дистракционного аппарата динамической разгрузки.
42
Далее проанализированы критерии развития асептического некроза
головки бедренной кости (АНГБК) методом УЗ-денситометрии - снижение
декремента широкополосного затухания ультразвука и индекса жесткости
пяточной кости. Сравнительные данные ультразвуковой денситометрии на
основании данных Т-score у 26 больных представлены в таблице 3.
Таблица 3
Сравнительные данные ультразвуковой денситометрии пяточной кости
оперированной и здоровой конечности
1 день
3 мес.
Здоровая
конечность
Оперирован
ная
конечность
Здоровая
конечность
Оперирован
ная
конечность
абс.
%
абс.
%
абс.
%
абс.
%
Норма
24
92,3
24
92,3
24
92,3
0
0
Остеопения
2
7,7
1
3.9
2
7,7
4
15,4
Остеопороз
0
0
1
3,8
0
0
22
84,6
6 мес.
18 мес.
Здоровая
конечность
Оперирован
ная
конечность
Здоровая
конечность
Оперирован
ная
конечность
абс.
%
абс.
%
абс.
%
абс.
%
Норма
24
92,3
14
53,8**
24
92,3
22
84,6
Остеопения
1
3,9
4
15,4
1
3,9
2
7,7
Остеопороз
1
3,8
8
30,8**
1
3,8
2
7,7
Примечание: различия относительно данных нормы значимы (**- Р <0,01)
Таким образом, данные УЗДМ свидетельствуют о том, что у 22 (84,6%)
из 26 больных которым был наложен авторский стержневой компрессионно
дистракционный аппарат динамической разгрузки, показатели МПКТ
восстановились. Как следствие, ранняя статическая нагрузка на конечность
явилась профилактикой остеопороза.
В седьмой главе диссертации «
Хирургическое лечение последствий
повреждений вертлужной впадины
» приводятся результаты лечения
больных с последствиями ПВВ. Для этой группы пациентов предложена
классификация последствий ПВВ, которая имеет четкие критерии,
позволяющие разделить пациентов по тяжести анатомических нарушений на
группы, что может стать основой для выбора тактики имплантации
вертлужного компонента эндопротеза. Рабочая классификации последствий
переломов вертлужной впадины выглядит следующим образом:
•
I тип – головка бедренной кости нормально центрирована, сохранена
сферичность вертлужной впадины, имеются незначительные изменения зад
ней стенки, референтные линии не деформированы.
•
II тип – смещение головки бедренной кости вверх до 0,6 см, кзади до
25% ее диаметра.
43
•
III тип – смещение головки бедренной кости вверх от 0,7 до 2 см,
кзади от 25% до 50% ее диаметра.
•
IV тип – смещение головки бедренной кости вверх более 2 см, кзади
более 50% ее диаметра
•
V тип – полное нарушение анатомии тазобедренного сустава: дефор
мация медиальной стенки и/или захождение головки бедренной кости за
линию Келлера, дефекты обеих стенок и/или нестабильность тазового
кольца.
Для определения факторов, повлиявших на функциональные резуль
таты тотального эндопротезирования тазобедренного сустава был проведен
анализ проведенного лечения. Среди них были выбраны следующие: возраст
пациента на момент операции, сумма баллов по шкале Харриса до оператив
ного вмешательства, степень смещения головки бедренной кости вверх, сте
пень смещения головки бедренной кости кзади (по данным компьютерной
томографии), степень смещения центра ротации эндопротеза вверх, диаметр
вертлужного компонента, количество использованных винтов для фиксации
вертлужного компонента, костная пластика.
Анализ с использованием этих показателей был проведен у 80 пациен
тов - основная группа, с оценкой функционального состояния проопериро
ванного тазобедренного сустава по шкале Харриса.
Во всей исследуемой выборке больных средний балл по шкале Харриса
до тотального эндопротезирования тазобедренного сустава составил 34,3±5,3
(минимальный – 23, максимальный – 50). Самый высокий балл до операции
был получен при первом типе последствий переломов вертлужной впадины,
что соответствует наименьшим повреждениям сустава, а самый низкий – при
5 типе, т. е. самых тяжелых повреждениях сустава (табл. 4).
Таблица 4
Зависимость исходов тотального эндопротезирования тазобедренного
сустава при последствиях переломов вертлужной впадины от
функционального состояния сустава до операции
Сумма баллов
Тип последствий
I тип
II тип
III тип
IV тип
V тип
До операции
42,4±7,1
37,4±6,2
32,2±4,9
30,6±5,3
27,6±4,2
После
94,6±5,6*
90,9±7,7*
88,5±6,2*
82,7±5,8*
70,2±4,9*
Примечание: различия относительно данных до операции значимы (* -
Р<0,01)
Для оценки эффективности предложенной методики применения аппа рата
динамической разгрузки, выполненной при IV и V типе, мы провели
сравнение функционального состояния сустава по шкале Харриса в сравне
нии с группой больных с аналогичным исходным типом повреждения, но
пролеченных консервативными мероприятиями, включая физиотерапию. В
группу сравнения включены больные с последствиями повреждения ВВ с
оценкой функционального состояния сустава в различные сроки после вы
писки. Как показал анализ, проведение консервативной терапии обуславли-
44
вает улучшение показателя по шкале Харриса и уже к месяцу наблюдения
отмечается достоверное улучшение с 38,3±5,4 до 58,6±6,5 баллов (P<0,001).
Однако, при выполнении хирургической коррекции результаты оказались от
четливо выше и составили в эти сроки 67,2±5,7 баллов (рис. 4).
Консерватив
ная терапия Операция
Необходимость в
повторном лечении
Рис. 4. Динамика оценки функционального состояния сустава по баллам
в группе с применением аппарата динамической разгрузки и при
проведении консервативной терапии
При лечении ПВВ встречались такие осложнения, как повреждение
седалищного нерва у 2 (1,1%), параартикулярные оссификаты у 5 (2,7%),
асептический некроз головки бедра у 4 (2,2%), посттравматические артроза -
артриты и др. Одной из главных причин поражения седалищного нерва,
является непосредственное его сдавление сместившимися кзади и внутрь
отломками костей и головки бедра. Чем раньше освобождали зажатый
костями или рубцами нерв, тем быстрее и полнее восстанавливалась его
функция.
Посттравматический асептический некроз головки бедренной кости у –
5 (2,7%), относился к наиболее чаще встречающимся осложнениям при лече
нии ПВВ. В их происхождении большое значение имеет не только первичное
поражение всех элементов тазобедренного сустава, но и повторные травмы в
виде грубых попыток репозиции, а также длительное существование дисло
кации головки краями смещенных отломков, отсутствие продолжительного
покоя и т.д. Так же следует отметить вторичное смещение отломков при не
достаточно продолжительном вытяжение и ранней нагрузки из-за отсутствие
декомпрессии в тазобедренном суставе.
Ошибки и осложнения при эндопротезирование тазобедренного
сустава подразделялись на ранние и поздние. К ранним осложнениям,
которые отмечались в нашей практике мы можем отнести продольный раскол
бедренной кости у – 1 (1,25%), перелом вертелов бедренной кости,
повреждение
сосудов возникающих от грубых манипуляций, из-за
неправильного подбора инструментов, травматического введения
45
компонентов
эндопротеза,
вывихи
головки,
смещения
компонентов
эндопротеза, Эти осложнения требуют интраоперационного решения этих
проблем. Вывихи головки эндопротеза обычно устраняются закрытым
способом под адекватной анестезией, если вывих не удаётся вправить
одномоментно, то накладывали скелетное вытяжение, а в одном случае вывих
пришлось вправлять открытым способом. Самым грозным осложнением
эндопротезирования тазобедренного сустава является инфекция у – 2 (2,5%),
возбудителями которой могут быть стафилококк, синегнойная палочка и др.
Среди поздних осложнений наиболее часто
наблюдаются асептическая
нестабильность
эндопротеза,
пара
артикулярные
гетеротопические
оссификаты
и
др.
Основной
причиной
расшатывания
является
несоответствие между функциональными нагрузками и физиологическими
возможностями костной ткани. При чрезмерных нагрузках, превышающих
адаптационные механизмы, появляются зоны резорбции костной ткани в
местах наибольшего давления имплантата, ко торые со временем
расширяются и приводят к расшатыванию эндопротеза.
Развитию этого
процесса способствует значительная операционная травма,
образование
гематом у больных.
В восьмой главе диссертации «
Разработка алгоритмов комплексной
диагностики, выбора метода лечения и реабилитации больных с повре
ждениями вертлужной впадины
» приведены разработанные в алгоритмы и
программы для ЭВМ.
Диагностика повреждений вертлужной впадины, изображенная на ри
сунке 5, основана на комплексном – 62 (34,4%) обследовании больных,
включающим клиническое, лабораторное, инструментальное и рентгеноло
гическое исследование. Данные комплексного обследования дополняет об
зорная рентгенография костей таза.
С учетом данных всех перечисленных методов обследований и на
основе анализа рентгенографии, если обнаруживались признаки переломов
вертлужной впадины, то проводилась традиционные исследования в
наружных и внутренних косых рентгенологических проекциях под углом 45
°
.
При отсутствии признаков перелома вертлужной впадины рекомендовалось
консервативное лечение. При отсутствии объективной информации нами
рекомендуется инновационный метод диагностики ПВВ - полипозиционная
рентгеноскопия, а в случае отсутствия признаков переломов вертлужной
впадины назначалось консервативное лечение. В свою очередь, при
инновационной полипозиционной рентгеноскопии предусматривалось МРТ и
МСКТ, которые повышают информативность объективного диагноза ПВВ и
дают основание для назначения хирургического лечения. На основе этого
алгоритма разработана компьютерная программа для ЭВМ (№ DGU 02447.
21.03.2012). В аннотации программы определено назначение этого
инновационного метода. Программа алгоритма позволяет диагностировать
ПВВ, предусматривая включение действий по травматологии и ортопедии.
46
Комплексное
обследование
повреждений
вертлужной впадины
Клиническое Лабораторное Рентгенологическое Инструментально е
Обзорная рентгенография таза
Подозрение на перелом вертлужной впадины
да
Наружная косая под уг
Объективная
нет
да
лом 45
°
и внутренняя косая под углом
45
°
информация
Консервативное лечение
нет
Магнитнорезонансная
Полипозиционная
рентгеноскопия
Хирургическое
Мультиспиральная
томография
лечение
компьютерная
томография
Рис. 5. Алгоритм диагностики повреждений вертлужной впадины
Лечение ПВВ (рис. 6) основано на консервативном и хирургическом
методах. Консервативное лечение заключалось в скелетном вытяжении по
оси конечности с применением терапии. Хирургическое лечение свежих
повреждений заключалось в остеосинтезах края, колонн и дна вертлужной
впадины с последующим наложением аппарата динамической разгрузки.
При застарелых ПВВ, если опороспособность в тазобедренном суставе
была
сохранена
и
имелись
признаки
коксартроза,
производилось
эндопротезирование тазобедренного сустава. Если опороспособность не была
сохранена, возникала необходимость восстановить ВВ с последующим
наложением аппарата динамической разгрузки на тазобедренный сустав. В
аннотации компьютерной программы, составленной на основе приведенного
алгоритма, определено назначение этого инновационного метода. Программа
и алгоритм помогают проводить лечение ПВВ, предусматривая включение
медицинских действий по травматологии и ортопедии.
47
Лечение повреждений
вертлужной впадины
Консервативное
лечение
Остеосинтез:
Хирургическое
лечение
При свежих
повреждениях
При застарелых
повреждениях
-краев вертлужной
впадины
вертлужной впадины
вертлужной впадины
-колон вертлужной
впадины
Применение аппарата
Опороспособность в тазобедренном
суставе сохранена
Восстановление
динамической разгрузки
после хирургического
лечения
Тотальное
да нет
опороспособности
тазобедренного сустава
Применение аппарата
эндопротезирование с
применением аугментов
динамической разгрузки после
хирургического лечения при
застарелых повреждениях
Рис. 6. Алгоритм лечения повреждений вертлужной впадины
При застарелых ПВВ, если опороспособность в тазобедренном суставе
была
сохранена
и
имелись
признаки
коксартроза,
производилось
эндопротезирование тазобедренного сустава. Если опороспособность не была
сохранена, возникала необходимость восстановить вертлужную впадину с
последующим
наложением
аппарата
динамической
разгрузки
на
тазобедренный сустав. В аннотации компьютерной программы, составленной
на основе
приведенного алгоритма, определено назначение этого
инновационного метода. Программа и алгоритм помогают проводить лечение
ПВВ, предусматривая включение медицинских действий по травматологии и
ортопедии.
На
рисунке
7
приведен
алгоритм
реабилитации.
Согласно
разработанному
алгоритму – 62 (34,4%) больным после хирургического
реабилитационного
лечения предусмотрены блоки с использованием
инновационного аппарата и без его применения. Алгоритм реабилитации
содержит также блок
обнаружения признаков коксартроза, который
предусматривает проведение
анализа результатов реабилитационного
лечения ПВВ. При совершенствовании реабилитационных методов лечения
ПВВ нами использованы также
медикаментозные способы лечения с
оптимизацией дозы, кратности и длительности применения препарата для
предупреждения тромбоэмболических
осложнений в соответствии с
общепринятыми международными стандартами.
48
Реабилитационное
лечение повреждений
вертлужной
впадины
После консервативного лечения
После хирургического лечения
Амбулаторное
лечение
Санаторно
курортное лечение
Без использования
аппарата
С использованием
аппарата
Лечебная
физкультура
Медикамен тозное
Физиолечение Более
12 месяцев
Более 12 месяцев
Периодический контроль
При
знак
и
кокс
артр
оза
да
нет
Эндопротезирование
тазобедренного сустава
Результат
отрицательный
Повышение уровня: -
качества жизни, -
самообслуживания,
Результат
положительный
- социально-экономической эффективности
Рис. 7. Схема алгоритма реабилитационного лечения повреждений
вертлужной впадины
В этих же целях использовались физиотерапевтические методы в
послеоперационном периоде реабилитации, начиная с 3-го дня. В целях
совершенствования реабилитационных методов лечения ПВВ применяли
лечебную физкультуру в режиме нагнетающей нагрузки, оптимизируя
интенсивность нагрузки в зависимости от типа повреждения ВВ. Все это
позволило
сократить
сроки
разгрузки
конечности,
улучшить
самообслуживание и ускорить возвращение пациентов к функциональной
двигательной
активности. Разработанный алгоритм (№DGU 02467 от
18.04.2012) усовер шенствования реабилитационных методов лечения ПВВ
способствует рас
ширению сферы его внедрения в травматолого-ортопедической практике, а
практическим врачам - составлению четкого алгоритма послеоперационной
реабилитации этой сложной категории больных.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ
1. Современные методы диагностики повреждений ВВ позволяют в пол
ной мере оценить анатомо-структурные нарушения тазобедренного сустава и
прогнозировать их вероятный исход.
49
2. Предложенные алгоритмы диагностики, лечения и реабилитации боль
ных с повреждениями ВВ и их последствий позволяют объективно оценить
тя жесть травмы и выбрать оптимальный метод лечения.
3. Усовершенствованный хирургический доступ при повреждениях зад него
края и крыши ВВ с подвывихом или вывихом головки бедра обеспечивает
улучшение обзора и технических аспектов хирургического вмешательства с
со кращением продолжительности операции с 92,4±6,1 до 67,1±3,8 мин
(Р<0,001).
4. Предложенные рентгенометрические критерии последствий поврежде
ний ВВ позволяют оптимизировать выбор способа имплантации вертлужного
компонента, прогнозировать потребность и объем костной пластики с
дополни тельными средствами фиксации.
5. Применение разработанного компрессионно-дистракционного аппа
рата динамической разгрузки при повреждениях ВВ позволяет
активизировать больных на 2-3 сутки с увеличением функциональной
активности тазо бедренного сустава в течение недели с 29,4±3,1 до 58,8±6,9
баллов, тогда как традиционная методика остеосинтеза требует длительного
периода реабили тации с восстановлением к 1,5 месяцам лечения только до
32,4±6,5 баллов (P<0,001).
6. Разработанные тактические алгоритмы хирургической коррекции и ре
абилитации больных с повреждениями ВВ позволили улучшить отдаленные
ре зультаты и в сроки к одному году наблюдения достоверно увеличить эффек
тивность восстановления функции тазобедренного сустава с 78,3±4,6 балла
при
традиционных способах остеосинтеза до 91,4±5,6 балла (P<0,01). 7.
Применение аппарата динамической разгрузки из предложенного зад него
S-образного доступа при лечении повреждений ВВ позволило ниве лировать
риск интраоперационного повреждения сосудисто-нервных структур,
повысить долю хороших результатов операции с 74,4% до 84,6% случаев и со
кратить период пребывания пациента в стационаре с 44,5±3,8 до 7,8±0,2 суток
(P<0,001).
8. Эффективность консервативной терапии для лечения последствий по
вреждений вертлужной впадины характеризуется временным эффектом с мак
симальным повышением показателя функционального восстановления
тазобед ренного сустава с 38,3±5,4 до 58,6±6,5 баллов только в первый месяц
терапии
(P<0,001) и последующим снижением к 3 месяцам наблюдения фактически до
исходных значений, что обуславливает необходимость проведения повторных
курсов.
9. Хирургическое лечение последствий повреждений вертлужной впа
дины с применением разработанного стержневого компрессионно-дистрак
ционного аппарата динамической разгрузки позволяет провести раннюю ак
тивизацию пациентов и уже в сроки к месяцу наблюдения улучшить функ
циональное состояние тазобедренного сустава с 34,1±3,9 до 67,2±5,7 баллов
(P<0,001) с увеличением этого показателя к 6 месяцам со стойким
клиническим эффектом еще до 87,1±7,2 балла (P<0,001).
50
SCIENTIFIC COUNCIL 16.07.2013.Tib 20.01 at «REPUBLIC
SPECIALIZED CENTER OF SURGERY NAMED after ACADEMICIAN V.
VAHIDOV» JSC and TASHKENT MEDICAL ACADEMY on AWARD of
SCIENTIFIC DEGREE of DOCTOR of SCIENCES
TASHKENT MEDICAL ACADEMY
SHORUSTAMOV MUKHAMMAD TODJIALIEVICH
OPTIMIZATION OF METHODS OF TREATMENT OF PATIENTS WITH
INJURIES ACETABULAR AND THEIR CONSEQUENCES
14.00.22 – Trauma and orthopedics
(medical sciences)
ABSTRACT OF DOCTORAL DISSERTATION
Tashkent – 2016
51
The subject of doctoral dissertation is registered at the Supreme Attestation Commission at
the Cabinet of Ministers of the Republic of Uzbekistan under number in№ 30.09.2014/Б2014.3-
4.Tib252
Doctoral dissertation is carried out in Tashkent medical academy and Scientific Research Institute
of Traumatology and Orthopedics after RR Vreden, Saint-Petersburg.
Author’s abstract is in three languages (Uzbek, Russian, English) has been placed on Scientific
council’s
web-site
(
www.med.uz
/surgery) and on «ZiyoNet» Information-educational portal
(
www.ziyonet.uz
)
Scientific consultant:
Karimov Murodulla Yuldashevich
M. D.
Official
opponents:
Lazarev Anatoliy Fedorovich
Professor, M. D.
Djuraev Ahror
Machmudovich
Professor,
M. D.
Zolotova Nataly Nikolaevna
M. D
Leading organization:
FSFO Russian Scientific Center "Restorative Traumatology and
Orthopedics " named by Academician NA Ilizarov of Min
istry of Health of the Russian Federation
Defense will take place «21» June 2016 at 14:00 at the meeting of scientific council
number16.07.2013.Тib.20.01 at Republic specialized сenter of surgery named after acad.V.Vahidov JSC
and Tashkent medical academy to address: 100115, Uzbekistan, Tashkent,
Small circular
str. 10. Phone
:
(+998971) 277-69-10; fax: (+998971) 277-26-42; е-mail: cs, 75@mail.ru.
Doctoral dissertation is registered in the information-resource centr at «Republic specialized сenter
of surgery named after acad. V.Vahidov» JSC (№ 08 is possible to review it IRC) (100115, Uzbekistan,
Tashkent, Small
circular
str.10. Phone
:
(+998971) 277-69-10, fax: (+998971) 277-26-42).
Author’s abstract has been distributed «17» May 2016.
(distribution protocol №08 dated by «17» May 2016).
F. G. Nazyrov
Chairman of Scientific Council on conferment of scientific degree,
M.D., professor
A.Kh.Babadjanov
Scientific secretary of Scientific Council on conferment of scientific
degree, M.D.
A. V. Devyatov
Chairman on scientific work-shop at the Scientific Council on conferment
of scientific degree, M.D., professor
52
INTRODUCTION (Annotation of the doctoral dissertation).
Relevance and demand for dissertation subject.
Despite considerable pro
gress in modern diagnostics, treatment and rehabilitation of patients with injuries
of the acetabulum (PVV) and their implications outlook remains disappointing.
PWV are more common in people younger than 50 years - it is of great socio
economic importance. In the last decade alone annually produces about 800 thou
sand in the US and in Europe - about 500 thousand more than in the CIS countries
- 200 thousand replacement joints.
The main method of treatment of industrial explosives and their impact is
conservative. However, the results of treatment, and in most cases unsatisfactory,
which is reflected in the long-term results. With the development of medical sci
ence and practice - Advanced X-ray capabilities, magnetic resonance imaging, the
study of surgical anatomy of the acetabulum, surgical approaches and internal fixa
tion techniques, conservative methods of treating damaged acetabulum gave way
to open reduction and internal fixation of bone fragments of the acetabulum, while
the consequences of POE application endoprosthesis with a modern design.
With a view to a better understanding of certain stages in the development of
post-traumatic coxarthrosis, the development of diagnostic algorithms and treat
ment of patients with reabilitaion PVV, rod compression-distraction apparatus and
surgical tactics selection method implantation acetabular component is an im
portant factor in terms of diagnosis and ELV treatment and their consequences. In
this regard, the study of the mechanisms of development of post-traumatic coxar
throsis remains an urgent problem of medicine and requires the use of modern
methods of investigation and treatment to address both theoretical and practical is
sues of Traumatology and Orthopedics, whose ultimate goal is the early diagnosis
and the development of effective pathogenetic treatment.
This dissertation research to a certain degree corresponds to the tasks provid
ed for in the Government program set out in the Decree of the President of Uzbeki
stan "On measures to further deepen the reform of the health system" from No
vember 28, 2011 PP-1652; Resolution of the Cabinet of Ministers "On measures to
further strengthen the material-technical base and improvement of the organization
of health care» №91 dated March 29, 2012.
Conformity of research with priority directions of republican science and
techs development.
Areas of science and technology of the Republic. This study
was performed in accordance with the priori¬tetnymi areas of science and technol
ogy of the Republic VI. "Medicine and Pharmacology".
Review of foreign investigations on dissertation subject.
Research aimed at
improving the effectiveness of treatment results PVV and their consequences, con
ducted at leading research centers and higher educational institutions of the world,
including, Department of Orthopedic Surgery, New York University Hospital for
Joint Diseases (New York, USA); Astrid Lindgren Children's Hospital, Karolinska
Institutet (Stockholm, Sweden); Shanghai Jiaotong University School of Medicine
(Shanghai, China); Our Lady's Children's Hospital (Ireland); Department of Gen
eral Surgery, RuiJin Hospital (Shanghai, China); Bangkok Hospital (Bangkok,
53
Thailand); NIITO name RR Vreden (Saint-Petersburg, Russia); Tashkent Medical
Academy (Uzbekistan).
As a result of research carried out in the world for the treatment of acetabular
injuries and their consequences have received a number of research results, includ
ing conservative treatment leads to aseptic necrosis of the femoral head in - 14%
(Hospital for Joint Diseases, USA); determined that in elderly patients due to heart
disease and pulmonary fibrosis in 67.8% of cases identified poor treatment out
comes (Karolinska Institutet, Sweden); revealed that cement fixation rate of aseptic
loosening after total sostavlet-38.5% of the cases (Bangkok Hospital, Thailand); It
found that osteoporosis bone leads to loosening of the fixing screws support rings
at the hip joint (Shanghai Jiaotong University School of Medicine, China); It de
termined that preoperative planning allowed to reduce postoperative complications
and 11% (RR Vreden NIITO named St. Petersburg, Russia).
In the world of the treatment of acetabular injuries and their consequences on
a number of priority areas of research are conducted, including the expansion of
the scope of implementation COMPUTER tomography; improvement and applica
tion of minimally invasive approaches; the use of implants with a modern design;
the use of external fixation devices.
Extent of studied issue.
The use of external devices structures are considered
as a means of temporarily fixing damage to the period of the general stabilization
of the affected state (Beletsky AV, 2010). However, among the scholars of Ortho
paedic unequivocal opinion on the role of an external fixator in the treatment of in
juries of explosives does not exist (Vlasov SV, 2012, Reagan J. M., 2014). Many
researchers believe that the development of post-traumatic arthrosis up to 53%, de
spite the fact that the goal of surgical treatment of fresh explosive damage has been
reached (Ginnoudis P. V., Grotz M. R., 2012; Mullis B. H., 2014).
According to statistics isolated damage BB-are meeting in 28-35% of cases. Most
affected explosive damage is a component of combined injuries (76-89%). In hip
replacement treatment results BB damages exceed the outcome of the opera tion,
performed for deforming arthrosis of the hip joint (Pritchet J. W., Bortel D. T.,
2011; Bellabarba S. 2012). Mechanical instability of cementless fixation im plants
is also high, reaching 19% for the acetabular component (Hour M. H. et al., 2014).
The frequency of aseptic loosening of the acetabular component cemented 10
years after arthroplasty is 38.5%, while for ordinary forms of osteoarthritis of the
hip joint - 4.8%. Hip replacement surgery becomes more complicated if there are
POE (Glas P. Y., Vallese Y., 2009) in the patient's history. Active life also in creases
the risk of complications such as aseptic loosening of prosthetic compo nents (Dorr
L. D. et al, 2010;. Herbert P., Malchau H., 2012; Frank C. et al, 2014.).
Diagnosis, treatment and rehabilitation of industrial explosives and their ef
fects need to be further improved. Early activation of the restoration of motion in
the hip joint and the choice of the implantation with the consequences of industrial
explosives is still poorly understood. All this determines the need for further im
provement of methods of diagnosis, treatment and rehabilitation of patients with
UIP and its consequences.
54
Connection of investigation with scientific-research works plan of institu tion
where research is carried on.
The dissertation is carried out in accordance with
the plan of research works of the Tashkent Medical Academy on the theme:
"Development of pathogenic justification methods of diagnosis and treatment of
surgical diseases of human " (state registration number 01.030006. 05.10.2013y.).
Goal of investigation
is to improve the diagnostic criteria for assessing the
severity of injuries of the acetabulum and its consequences , to improve the effi
ciency arthroplasty .
Objectives of the study:
on the basis of modern methods of diagnosis AI, to
assess the severity of the anatomical and structural disorders of the hip joint, taking
into account the prognostic outcomes;
elaborate working algorithms in patients with AI, allowing more objectively
oriented in the diagnosis, choice of treatment and rehabilitation; justify and
provide improved access to the rear edge and the roof of the ace tabulum with hip
sub dislocation and dislocation in patients with AI; optimize the surgical treatment
of injuries of acetabulum and their conse quences according to the severity of their
anatomical and structural defects; improve the rod-based compression-distraction
device with a justification of its integration into the system of treatment and
rehabilitation of patients with AI; clarify surgical policy at the consequences of
AI, aimed at improving the im plantation of elements of the component of the
acetabulum in hip joint; validate the efficiency of the applied devices by using
X-ray, MSCT and den sitometry methods.
The object of study
is 260 patients with a variety of explosive injuries , of
which 180 were treated in the clinic TMA - 2 for the period from 2001 to 2015 ,
and 80 patients were treated in FGBI " RNIITO them . RR Harm " in St. Peters
burg from 2004 to 2010 .
The subject of study
the functional state of the hip in patients with UIP and
its consequences before and after surgery.
Research Methods.
The thesis used such research and analytical methods,
such as clinical, radiation, morphometric, biomechanical, densitometry and statisti
cal methods.
The scientific novelty of the research is as follows:
developed classification features anatomical and structural disturbances in ex
plosive damage from an objective evaluation metric displacement of the hip joint
elements by CT, allowing to determine the severity of the traumatic changes and
choose the optimal treatment strategy;
modified stem compression-distraction apparatus for treatment of explosive
damage, providing optimal conditions for fracture healing and early activation of
patients with complete restoration of the functional capacity of the hip joint;
improved access to the rear in case of damage of the acetabulum, allowing
better visualization of all structures of the wound, to adequately monitor and facili
tate the implementation of all technical aspects of surgery;
We developed a rapid diagnostic method for stability of explosives fractures
in patients with primary treatment;
55
The degree of recovery of hip function in the nearest and remote periods after
surgery explosive damage and hip replacement;
developed a surgical technique selection method of implantation of the ace
tabular component, which is based on the effects of CT roentgenometer and dam
age of the acetabulum.
Practical results of the study.
development of diagnostic algorithm, treat
ment and rehabilitation of patients with injuries BB allows accurate diagnosis and
choose the appropriate treatment strategy and develop an individual rehabilitation
plan;
systematization of anatomical and structural damage BB enables the stream
lined op-surgical treatment and predict its likely outcomes;
modified stem compression-distraction device reduces the time of treatment
and rehabilitation of patients with explosive damage, it contributes to a more rapid
and complete restoration of the function of the hip joint;
the proposed surgical posterior approach with explosive damage, reduces
trauma intervention, greatly enhances the auditing of explosives and implementa
tion of all phases of operations;
developed surgical tactics with the choice of the method of implantation of
the acetabular component can improve the long-term functional results of treat
ment of explosive damage.
The reliability of research results. The reliability of the results of the study
will be explained using the methods and the use of a sufficient number of patients,
objective clinical, radiation, densitometric, biomechanical, and morphometric sta
tistical methods of research and is based on modern scientific and practical views
and approaches to the diagnosis and treatment of patients with explosive damage.
The decision considered the task is completed with modern proven, valid methods
of medical statistics.
The scientific and practical significance of the study results.
The results
make a significant contribution to the modern achievements of traumatology and
orthopedics, namely the study of the clinical and functional characteristics of the
course, treatment and prognosis of explosives damage and are the basis for further
research of features of the disease with possible complications for the formation of
new competitive diagnostic and treatment methods. Individual results will make it
possible to improve the content and structure of the program of training of students
and masters, clinical residents and students on the diagnosis and treatment of
patients with UIP.
Practical value of the work lies in the fact that systematization anatomical and
structural PVV, which allows to optimize the surgical treatment, to predict its the
most likely outcomes. diagnostic algorithms have also been proposed, treatment
and rehabilitation of patients with UIP, that allow an adequate focus on all stages
of treatment. Improved core compression-distraction device reduces the time of
treatment and rehabilitation of patients with UIP, promotes more rapid and com
plete recovery of hip function. surgical posterior approach with PVV proposed for
practical health care, which reduces the trauma of intervention, greatly enhances
intraoperative revision and the degree of freedom of action.
56
Adoption of investigation results.
Proposed an improved method for diagnosing of acetabular fractures, the core
compression-distraction apparatus for treatment of patients with surgery AF and
diagnostic algorithms, a choice of tactics of treatment and rehabilitation imple
mented in practical public health services, including the activities of the Republi
can Center of Surgery specialized joints and brush 2-clinic of the Tashkent medi cal
academy, the Republican scientific center for emergency medical aid (certifi cate of
the Ministry of health №8H-d /58 of 15 October 2015). The results have improved
the quality of diagnostic AF, to determine treatment tactics to eliminate relapses
disease, increase the share of good results from operations 74.4% to 84.6% cases
and shorten the period of stay of the patient in the hospital with a 44.5 ± 3.8 to 7.8
± 0.2 days.
Approbation of investigation results.
The results were reported at 9 scientific conferences. On 3 international con
ferences: «Participant of the international scientific conference Socionitarian psy
chology, neurophysiology, neuromorphology and psycholinguistics» (Prague,
2014), 25 «Ulusal Turk Ortopedi ve Travmatoloji Kongresi» (Turkey, 2015), VI
conference with international participation "The problem of osteoporosis in trau
matology and orthopedics" (Moscow, 2015). On 6 Republican conferences: VIII
Congress of Orthopedic Trauma of Uzbekistan (Tashkent, 2012), Scientific practi
cal conference "Actual problems of vertebrology arthrology" (Andijan, 2013), a
meeting of the Republican Scientific Society traumatology orthopedic (Tashkent,
2014, 2015 ), on the interdepartmental meeting TMA (Tashkent, 2015) at a meet
ing of the academic Council of the research institute of traumatology and orthope
dic Ministry of Health of Uzbekistan (Tashkent, 2015) at a meeting of the laborato
ry seminar "Organization model and full-scale experimental studies of Earthquake
Engineering" (Tashkent, 2016). At the seminary council at the Scientific Council
16.07.2013.Tib.20.01 at JSC "RSCS named after academician V. Vahidova" and
Tashkent Medical Academy (Tashkent, 2016).
Publications of investigation results.
Dissertation on the topic was pub
lished 43 scientific works, including 10 articles in peer-reviewed journals HAK of
the Republic of Uzbekistan, including the 6 - in foreign scientific journals, 2 edu
cational and methodical recommendations, 1 monograph and 1 patent.
Structure and volume of dissertation.
The thesis is stated on 190 pages of the text consists of an introduction, main
div (8 chapters), conclusions, conclusions, practical recommendations, bibliog
raphy, 7 tables and 84 pictures.
57
THE MAIN CONTENT OF THE DISSERTATION
In the introduction the urgency and relevance of the study, the purpose and
objectives of the study, characterized by the object and the subject, research indi
cated the priority areas of Science and Technology of the Republic, outlines the
scientific novelty and practical results of the study revealed the scientific and prac
tical significance of the results, practical application of research results , data from
published papers and thesis structure.
In the first chapter of
the thesis "Current status of the treatment of patients
with injuries of the acetabulum and their consequences" provides an overview of
the literature. The chapter analyzes current data on diagnosis, treatments, rehabili
tation of patients with UIP, X-ray and CT values, as well as arthroplasty with the
consequences of industrial explosives.
In the second chapter of the thesis "General characteristics of patients with
injuries of the acetabulum" provides materials and methods, including the general
characteristics of the clinical material, radiation, densitometry, biomechanical re
search methods.
The material for analysis were the results of examination and treatment of
180 patients who were in the 2nd Medical Clinic of the Tashkent Akademy in 2001
and 2015, and 80 patients treated in FGBI "RNIITO them. RR Harm "from 2004 to
2010, with the effects of damage to the acetabulum. Patients injured in a traffic ac
cident - 204 (78.5%), falls from height - 37 (14.2%), other reasons - 19 (7.3%).
Age of victims ranged from 22 to 78 years. The average age - 46,4 ± 7,3 years.
The distribution of patients by age and gender showed prevalence of 243 men
(93.5%), women bylo17 (6.5%). In carrying out the scientific studies used clinical,
radiation, densitometric, morphometric, biomechanical and statistical methods.
Examination of the biomechanical function of the hip joint before and after total
hip arthroplasty performed in biomechanical laboratory FGBI "RNIITO them.
RRVREDEN "- 25 (31.2%) patients were examined preoperatively and at least six
months after; 21 (11.7%) patients who used stem compression-distraction
osteosynthesis device after explosives were examined at the National Center for
restoration and rehabilitation of disabled persons in Tashkent.
In the third chapter of the thesis "Improvement of the rod compression
distraction device dynamic unloading in the treatment of injuries of the acetabu
lum" given scientific technical rationale for development perosseous osteosynthe
sis.
For experimental studies a special measurement technique was developed
sing the high sensitivity of strain gages. The developed method of measurement
allowed to determine the value of the load at which the spatial lock apparatus oper
ates in the elastic mode, and when a load begins the process of occurrence of re
sidual strain in the system. The combined study of compressive loads of different
intensities of processes allowed to determine the feasibility of the retainer.
58
3
а
Fig. 1. Clinical examination methods
а
Fig. 2. The rod groove
Rod-compression-distraction apparatus comprises a support bar - 1, consisting
of two parts interconnected by a compression screw - 2 bars - 3 and clamps - 4,
wherein the compression screw is formed as a hollow spherical mechanism in
which both sides of the metal springs installed - 5 and head - 6, monolithically
connected to the threaded rod - 7. at the proximal part of the bar set frame - 8, rein
forced nuts - 9, through which passed the rods, the rod 3a has a groove, recorded
catches. The distal portion of the apparatus consists of a rod - one connected to a
ball mechanism - 2 via couplings - 10 with internal screw thread, equipped with
rods - 3 and clamps - 4, adapted to move the rod - 1, the upper shaft 3a provided
with the groove - 11 at the place of attachment to the fixture.
The compression screw is formed as hollow ball mechanism, inside which are
installed on both sides of the metal spring and the head, integrally connected to the
threaded rods, which enables the limb retraction, i.e. limb movements are possible
in two planes. The clutch allows for rotational movement and distraction rods 2-
59
3mm gives discharge to the hip joint. Running on top of the rod prevents the rod
bore migration. Fig. 2 is a top web design groove.
In the fourth chapter, "A modification of surgical approach for the surgical
treatment of patients with injuries of the acetabulum" An improved rear S-shaped
access in the rear-edge PVV with subluxation or dislocation of the femoral head.
The comparative aspect studied spatial metric relations by the method of Yu
Sozonov Yarashevich in the wound with a traditional rear access Dolingera pro
posed and rear S-shaped access to the acetabulum. The proposed access to the be
ginning and end of the section is similar to section Dolingera but Dolingera sec
tional cut path is a straight line, and the section of the proposed access is «S» -
shaped path. Distinct clinical benefit of the proposed access is a complete leveling
of the risk of damage to the sciatic nerve. Reducing the depth of the wound and in
crease the angle of the surgical approach allows the precise control of their actions
and to avoid damage to important elements, which is particularly important in
terms of damage.
The proposed improved rear S-shaped access to the hip joint has the following
advantages:
• surgical wound depth almost 1.4 times smaller in comparison with tradition
al Dolingera posterior approach through the use of S-shaped section, which gives a
greater dilution of the wound edges, thereby increasing visualization of coverage. •
Accordingly wound depth index and 1.4 times less.
• angle of the operative action is 2.2 times more than the traditional access,
through increased exhaust area of the wound edges, which allows for much greater
visual review of the hip area.
• The angle of inclination of the operative action axis is 90,1 ± 0,100, also due
to a larger area retraction of wound edges, which gives a distinct advantage when
fine manipulation on the anatomic structures of the hip joint.
Table 1
Indicators of spatial relations approaches in comparative aspect of the hip
joint
Parameters
Type of the approaches
Р
posterior ap-
proach
«S»- form
poste rior
approach
Depth of the wound
8,1±0,12
5,6±0,18
<0,001
Index of the wound
59,9±0,47
35,0±0,08
<0,001
Angle of the operating actions
39,7±0,20
90,1±0,10
<0,001
The angle of inclination of
the axis of the operational
actions
65,3±0,15
89,2±0,95
<0,001
Trauma of the sciatic nerve
5 (12,5%)
0%
-
The duration of the
operation , min)
92,4±6,1
67,1±3,8
<0,001
40 operated from conventional access 5 patients (12.5%) patients after sur
gery revealed clinical signs of sciatic nerve damage, and 2 (5%) cases these dis-
60
plays failed to stop conservative activities (table. 1).
In the fifth chapter of the thesis "The choice of tactics of treatment of patients
with injuries of the acetabulum" is the treatment of patients, which is divided into
conservative and surgical.
Functional treatment of patients with UIP was used in 111 (61.6%) patients,
including as a stand alone version of skeletal traction was used in 76 (68.5%) pa
tients. Indications for him were: fractures of the bottom of the acetabulum without
displacement of fragments, and violation of the congruence of the articular surfac
es - 62 (34.4%); fracture of the bottom of the acetabulum central subluxation and
dislocation of the femoral head, while maintaining the integrity of a set - 31
(17.2%); fracture of all elements of explosives, including a set of central displace
ment of the femoral head - 18 (10.0%).
At the bottom of the acetabulum fractures without displacement of fragments,
and violation of the congruence of the articular surface is 1 type of classification
for 3.K. Bashurova, skeletal traction for hip epicondyles set at - 39 (35.1%) pa
tients, followed by laying limb bus Beller and suspending the load, depending on
div weight. Patients with concomitant diseases - 23 (37.15%) gave to
"Volkovich". Because these fractures offset fragments missing, they coalesce in a
shorter time, and the prognosis is usually favorable. Patients with fractures of the
bottom of the explosives with the central subluxation or dislocation of the femoral
head, while maintaining the integrity of a set of 2-3 types, were treated by double
skeletal traction. In our practice, skeletal traction on the hip axis was set for epi
condyles femur. The term of stay of the patient in the skeletal traction is 4 to 6 - 9
weeks depending on the severity of the fracture and signs of bone fusion. In this
technique, skeletal traction was performed in 31 (27.9%) patients - type 2. This
treatment option was to thrust along the axis of the femur and her neck. When POE
type 3 in 18 (16.2%) is further installed lateral traction. Surgical treatment was ap
plied at 4 and 5 types according to the classification 3.K. Bashurova - 69 (38.3%)
patients.
Surgical treatment consisted of my own, aimed at maximizing recovery of the
congruence of the articular surface, stable fixation of fragments with early rehabili
tation and subsequent restoration of locomotor functions of the damaged hip joint.
Osteosynthesis marginal damage of the acetabulum is made at -52 (75.4%) pa
tients.
In the sixth chapter of the thesis "The results of treatment of patients with in
juries of the acetabulum" is an analysis of the immediate and long-term results.
Nearest ELV treatment outcomes were studied in 108 (60.0%) of 180 patients with
injuries of explosives in terms of up to 1.5-2 months after the restoration of the
congruence of the articular surfaces. The outcomes of long-term results of treat
ment of patients with injuries of the acetabulum were studied in 119 (66.1%) pa
tients in the period of 5 years, of which 18 (69.2%) of 26 with the use of dynamic
unloading apparatus treated in the department of surgery of joints and hands.
Analysis of long-term results of treatment of patients with injuries of the acetabu
lum was carried out using a modified Harris scale, which was supplemented by the
results of biomechanical studies, MSCT and densitometry.
61
The criteria for a good result of treatment are: the absence of pain, restoration of
traffic volume in the hip joint is close to the contralateral joints, lack in compar ison
with the contralateral limb shortening of the limbs, as well as atrophy of the thigh
muscles. When hip radiography indicated the correct fusion of the bone fragments,
preservation of normal congruence statutory surfaces, as well as the clearance of
the joint space. Restoration of the old professional working ability.
Satisfactory results of treatment carried: an intermittent mild pain in the hip
joint when walking alone after undergoing relaxation (it may take up to 2-3 km).
Gait is slightly broken, in some cases, patients go to the reliance on a cane. Atro
phy of the thigh muscles is less than 3 cm, limb shortening up to 2 cm. The amount
of movement in comparison with the contralateral joint is somewhat limited. When
the hip X-ray showed a slight violation of the congruence of the articular surfaces
of the hip joint. Ability to work in these patients is limited.
Unsatisfactory results have occurred in the presence of post-yannogo pain
when walking, with any movement (it can take less than 100 meters), forcing pa
tients to use additional supports (canes, crutches). Movement of the hip joint were
sharply limited in comparison with the contralateral hip joint. Shortening of limb
than 3 cm, and atrophy of the thigh muscles pre¬vyshalo - 3 cm on the hip X-ray
indicated ne¬pravilnoe fusion of bone fragments, a significant reduction in the
height of the joint space, and sometimes there is a complete disappearance of the
lumen of the upper pole of the femoral head and the roof. acetabulum. Patients
usually are unable to work, had vto¬ruyu disability group.
Criteria for assessing the long-term results of treatment of patients with frac
tures of the acetabulum measured in scores on the modified Harris scale, were as
follows: good long-term results of treatment of 75 points or more, satisfactory re
sults - 72 to 30 points, the poor - by 27 or less points
Biomechanical studies, which included elektropodografiyu and defining a
common center of gravity held at - 47 (18.1%) patients. statistically significant in
dicators elektropodografii and bct for healthy and diseased limbs were found, indi
cating a uniform distribution of dynamic loading limb strength for type I fractures.
For type II fractures found significant (P <0.05) increase in the time rolling
sound of the lower extremity and the time of standing on his good leg, as well as
dynamic power as compared with type I in 18 (64.3%) of 28 patients, which sug
gests for more power and redistributing the load on the healthy leg in the long
term. Asymmetry transfer also increases, indicating that the increase in the load on
the healthy ko¬nechnost for patients with fractures of type II. For type III fractures
found significant (P <0.05) increase in the time rolling sound of the lower extremi
ty and the time of standing on his good leg, as well as dynamic power compared to
type III 6 (46.1%) of 13 patients, which represents a significant redistribution of
power and load on the healthy leg.
Analysis of the data for the IV and type V fractures showed that the values of
the indicators roll over and transfer are not statistically significant differences (P>
0.05) from type I, with the transfer value for healthy legs for fractures IV and
Vtipov significantly higher than for II type that apparently may indicate less stress
on the healthy leg while damage types IV and V as compared with type II. Bct at
62
IV and V types is less in comparison with the healthy limb, and also no statistically
significant differences between the indices. Thus, our biomechanical research show
that the most significant changes have been reported in patients with fractures of
the acetabulum II-III type that later was an indication for arthroplasty. Not ex
pressed changes in statics and kinematics (walking) motion were observed in pa
tients with fractures of the I, IV and V types.
To evaluate the effectiveness of treatment of a functional joint state compari
son conducted by the Harris Scale (Table. 2).
Table 2
Long-term results of treatment of injuries of the acetabulum
Type
Good results
(from 75 and
more scores)
Satisfactory
results (from 30
to 70 scores)
Unsatisfactorily
results (from 27
less scores)
Abs
%
Abs
%
abs
%
I Type
25
80,0
7
22,6***
0
0,0***
II Type
11
0,0
3
9,7***
7
33,3*
III Type
0
20,0
2
6,5***
7
33,3
IV Type
8
0,0
5
16,1***
0
0,0
V Type
48
1,0
14
45,2***
7
33,3
Note: The differences are relatively good results are reliable (** - P <0.01, *** - P
<0.001)
Good results were obtained in the treatment of 96 (66.7%) patients, satisfacto
ry in 33 (22.9%) and poor results were obtained in 15 (10.4%) patients. Thus,
when I and IV types of fractures obtained good results in the treatment of 31
(70.5%) and 6 (75.0%) cases, respectively.
Given the fact that in the study group were performed only 26 operations us
ing dynamic compression-distraction unloading apparatus for a more objective
analysis of the painting represent directly the proposed method of surgical inter
vention in relation to the group using traditional tactics of treatment - osteosynthe
sis explosives. In the study group, 26 patients were operated to types IV and V, in
the remaining 43 cases with similar injuries osteosynthesis patients was performed
according to traditional methods.
In the main group carried out the operation of the proposed access. Negative aspect
of traditional methods is the need prolonged bed rest can be activated only in terms
of 35-45 days after the operation. As a consequence, significantly increas es the
risk of complications associated with adynamia including hypostatically
broncho-pulmonary complications, thrombus complications, etc. In the application
of the author's technique of activation of patients was carried out for 2-3 hours and
subsequently patients were subject to active postoperative functional rehabilitation.
Prescribe patients already at 7-8 days after surgery with an average functional
activity of 58,8 ± 6,9 points. Observation of the dynamics showed that in terms of
a 1 month after the operation indicator on a scale Harris has increased to 81,5 ± 5,7
63
points (P <0,001). In the control group to 1.5 months after the start of activation
treatment of patients able to achieve only 32,4 ± 6,5 points (P <0,001) (Fig. 3).
100 80
60
Extract
58,8
73,4
80,1 81,5 82,6 87,2 89,2
90,1 91,4 70,6 75,178,3
40 20
44,6
29,4
32,4
Extract
60,3
0 0 0 0 0 0
0
2-3 day 4-5 day 6-7 day 14 day 21 day
т
1 month 1,5
month
3 month 6 month 9 month 12 month
Core group Control group
Fig. 3. Dynamics of the assessment of the functional condition of the joint on
points in a group with the use of dynamic unloading apparatus and method of
traditional osteosynthesis
It should be noted that the average discharge time will be in the main group
7,8±0,2 days, whereas with traditional osteosynthesis - 44,5±3,8 days (P <0,001),
respectively, significantly reduces the cost of bed days in hospital , medication and
rehabilitation. Higher positive outcomes of treatment of patients with UIP (84.6%
vs. 74.4% good results) in our opinion may be associated with the use of diagnostic
algorithms, treatment and rehabilitation, as well as with the use of hardware treat
ment with rod compression-distraction device dynamic unloading. Then we
analyzed the criteria of avascular necrosis of the femoral head (ANGBK) by
ultrasound densitometry - decrease decrement broadband ultrasound attenuation
and stiffness index of calcaneus. Comparative data on the basis of ultra sound
densitometry data from the T-score 26 operated patients are presented (table 3).
Table 3
Comparative data of ultrasound densitometry of the calcaneus operated and
the healthy limb
Nosology
1 day
3 month
6 month
18 month
health
y. Ex
trem.
oper
ated
ex
trem.
health
y. Ex
trem.
oper
ated
ex
trem.
health
y. Ex
trem.
oper
ated
extr
em .
health
y. Ex
trem.
oper
ated
extr
em .
Norm
20
20
19
0
21
6
23
19
Osteo
penia
7
7
8
9
6
12
4
6
Osteo
porosis
1
1
1
19
1
10
1
3
64
Thus, the data UZDM indicate that 22 (84.6%) of 26 patients who had im
posed the author's core compression-distraction device dynamic unloading BMD
indices rebounded. As a consequence, early static load on the limb was the preven
tion of osteoporosis.
In the seventh chapter of the thesis "Surgical treatment of consequences of
damage of the acetabulum" presents the results of treatment of patients with the
consequences of industrial explosives. For this group of patients classification of
the consequences of industrial explosives, which has clear criteria to divide pa
tients according to the severity of anatomical abnormalities in the group that can
become the basis for the choice of tactics implanted acetabular prosthesis. Working
effects classification of acetabular fractures is as follows:
• I type - the femoral head is centered properly, preserved spherical acetabu
lum, there are minor changes in the rear wall, the reference line is not deformed. •
II type - displacement of the femoral head up to 0.6 cm posteriorly to 25% of its
diameter.
• III type - femoral offset upward from 0.7 to 2 cm backwards from 25% to
50% of its diameter.
• IV type - the displacement of the femoral head up to 2 cm posteriorly more
than 50% of its diameter
• V type - a complete violation of the hip anatomy: the medial wall of the de
formation and / or the going down of the femoral head of Keller's line defects on
both sides and / or instability of the pelvic ring.
To determine the factors influencing the functional outcome of total hip re
placement analysis of the treatment was carried out. Among them were selected as
follows: the patient's age at the time of the operation, the amount of points on a
scale of Harris prior to surgery, the degree of displacement of the femoral head up,
the degree of displacement of the head posterior femoral (according to CT), the
degree of the rotation displacement of the center of the endoprosthesis up, the di
ameter of the acetabular component, the number of screws used for fixation of the
acetabular component, bone grafting.
Analysis of the use of these indicators was conducted in 80 patients - main
group, with the assessment of the functional state of the operated hip on a scale of
Harris.
During the entire study sample of patients with grade point average on a scale
Harris to total hip arthroplasty was 34,3 ± 5,3 (minimum - 23 maximum - 50). The
highest score before surgery was obtained with the first type of effects of acetabu
lar fractures, which corresponds to the least damage to the joint, and the lowest - at
5 type, ie, the most severe joint injuries (table 4).
To evaluate the effectiveness of the proposed methods use a dynamic dis
charge device, made with the type IV and V, we compared the functional condition
of the joint by Harris scale in comparison with the group of patients with the same
type of initial damage, but treated conservative interventions, including physical
therapy.
65
Table 4
The dependence of the outcomes of total hip arthroplasty with acetabular
fractures consequences on the functional condition of the joint prior to
surgery
Summary of
Type of the complications
the scores
1
2а
2б
2в
3
Before operation
42,3±7,2
37,3±6,1
32,1±4,8
30,5±5,2
27,5±4,1
After operation
94,5±5,5*
90,8±7,6* 88,4±6,1*
82,6±5,7* 70,1±4,8*
Note: * - accuracy of difference to the index before surgery (P <0,01)
A control group included patients with the consequences of explosive damage
to the assessment of the functional condition of the joint at different times after
discharge. Analysis has shown that carrying out of conservative therapy leads to
improvement in Harris scale and by the month of observation was a significant im
provement from 38,3 ± 5,4 to 58,6 ± 6,5 points (P <0,001). However, when the
surgical correction of the results were clearly higher and totaled in these terms 67,2
± 5,7 points (Fig. 4).
In the treatment of ELV encountered complications such as damage to the
sciatic nerve in 2 (1.1%), para-articular ossification in 5 (2.7%), aseptic necrosis of
the femoral head in 4 (2.2%), post-traumatic arthrosis - arthritis, etc. . One of the
main reasons for the defeat of the sciatic nerve, it is a direct compression bumped
backwards and into the fragments of bone and the femoral head. The earlier re
leased wedged bones or nerve scarring, faster and more fully restored its function.
Post-traumatic aseptic necrosis of the femoral head in - 5 (2.7%), among the most
frequently encountered complications in the treatment of industrial explo sives.
100
87,1 85,8 81,5 79,6
77,1
Conserva
80 60
tive therapy
38,3
67,2 58,6
47,153,1
40
39,644,2
34,1 36,1
The need for re
Operation
treatmen
20
0
Initially 1 month 1,5 month 3 month 6 month 9 month 12 month Core group
Control group
Fig. 4. Dynamics of the assessment of the functional condition of the joint on
points in a group with the use of dynamic unloading apparatus and during
conservative therapy
66
Their origin is of great importance not only to the primary lesion of the hip
joint elements, but repeated trauma in the form of crude attempts to reposition, as
well as the prolonged existence of head dislocation edges displaced bone frag
ments, the lack of long-term peace, etc. It should also be noted secondary dis
placement of fragments with enough continuous traction and early loading due to
the absence of decompression in the hip joint.
Diagnostics of the AI
Clinical Laboratory X-Ray
Instrumental
Plan X-ray
If detected suspicious of the
fracture of the acetabulum
Yes
External oblique angle -
45
0
Objective
No
Yes
and the internal oblique an gle - 45
0
Magnetic Resonance Imaging
information
Conservative
therapy
No
Polyposition x-ray
Surgical treatment
Multislice compu-ted
tomography
Fig. 5. The diagnostic algorithm damage acetabulum
Errors and complications of hip replacement were divided into early and late. The
early complications that are observed in our practice, we can include a longi tudinal
split in the femur - 1 (1.25%), femoral trochanter, vascular injury arising from
gross manipulation, due to incorrect tool selection, traumatic introduction of the
implant components, dislocations of the head, the displacement of the endo
67
prosthesis components these complications require intraoperative solutions to these
problems. Dislocations of the femoral head usually eliminated by the closed meth
od under adequate anesthesia, if the dislocation is not possible to straighten simul
taneously, the skeletal traction was applied, and in one case it was necessary to re
duce a dislocation of the open pit. The most severe complication of hip replace
ment is infection in - 2 (2.5%), agents that can be Staphylococcus aureus, Pseudo
monas aeruginosa, etc. Among the late complications most frequently observed
aseptic implant instability, articular couple heterotopic osifikaty, etc. The main rea
son is loosening.. discrepancy between functional tests and physiological features
of bone tissue. Overloading exceeding the adaptive mechanisms, there are areas of
bone resorption in areas of maximum pressure of the implant, which will eventual
ly expand and lead to a loosening of the prosthesis. The development of this pro
cess contribute to significant operative trauma, hematoma formation in patients. In
the eighth chapter of the thesis "Development of an integrated diagnostic
algorithms, choice of treatment and rehabilitation of patients with injuries of the
acetabulum" are shown in the developed algorithms and computer programs.
Treatment of injuries of
the acetabulum
Conservative
Surgical
Osteosynthesis:
-edge of the acetabulum
-colons of the acetabu
lum
- bottom of the acetabu
In fresh injuries of the
acetabulum
In chronic injuries of the
acetabulum
lum
Application of the device dynamic dis
Application of the device dynamic discharging
Recovery support ability of
charge after surgery
yes
no
the
hip joint
Application of the device dynamic
discharge after surgery
Application of the device dynamic
dis charging after surgical
treatment for chronic injuries
Fig. 6. Algorithm of treatment of injuries of the acetabulum
68
Diagnosis of injuries of the acetabulum, shown in Figure 5 is based on the
complex - 62 (34.4%) examination of patients, including clinical, laboratory, in
strumental and X-ray examination.
Rehabilitation
treatment of
injuries of
the acetabulum
After conservative
treat- After
surgical treatment ment
Outpatient treatment
Sanatorium treatment
Without applying diveces
With applying devices
Exercise Thera py
Pharmaco therapy
Physiotherapy More
than 3 months
3 months
Periodical
control
Signs of the coxarthrosis
Yes No
Эндопротезирование
тазобедренного
сустава
Negative
results
Increasing
- Quality of life,
-self care,
- social and economic
effectiveness
Positive results
Fig. 7. The scheme of algorithm of the rehabilitation treatment of injuries
of the acetabulum
These comprehensive survey complements the plain radiography of the pel vis.
Taking into account the data of all these methods of surveys and by analyzing
X-ray, if it detects signs of acetabular fractures, the study was carried out in the
traditional external and internal oblique radiographic projections at an angle of 45°.
In the absence of evidence of acetabular fracture recommended conservative
treatment. In the absence of objective information, we recommend an innovative
69
diagnostic method PVV - polypositional fluoroscopy, and in the absence of signs
of acetabular fractures conservative treatment was prescribed. In turn, when the in
novation provided polypositional fluoroscopy MRI and MSCT, which increase the
information content of an objective diagnosis of UIP and provide a basis for the
purpose of surgical treatment. On the basis of this algorithm, developed a computer
program for a computer (№ DGU 02447. 21.03.2012).
In the summary of the program to identify the purpose of this innovative
method. The program allows the algorithm to diagnose the PVV, providing for the
inclusion of actions in traumatology and orthopedics.
Treatment of injuries of the acetabulum, as shown in Figure 6 is based on
conservative and surgical methods. Conservative treatment consisted of skeletal
traction on the axis of the limb with therapy. Surgical treatment of fresh injuries
consisted of osteosynthesis edge columns and the bottom of the acetabulum, fol
lowed by the imposition of a dynamic unloading apparatus.
If chronic injuries of the acetabulum, if the supporting ability of the hip joint
has been preserved and there were signs of coxarthrosis, hip replacement was per
formed. If oporosposobnosti has not been saved, it is necessary to restore the ace
tabulum, followed by the imposition of a dynamic unloading apparatus to the hip
joint. The computer program annotations, drawn on the basis of the above algorit
hm, defined the purpose of this innovative method. Program and algorithm to help
treat PVV, providing for the inclusion of health action in traumatology and ortho
pedics.
Figure 7 shows the algorithm of rehabilitation. According to the developed
algorithm - 62 (34.4%) patients following surgical rehabilitation treatment units
are provided with the use of innovative vehicle and without its application. The al
gorithm also includes the rehabilitation unit for signs of coxarthrosis, which pro
vides an analysis of the results of the rehabilitation treatment of injuries of the ace
tabulum.
In improving rehabilitation therapies PVV we used as medication methods of
treatment with dose optimization, multiplicity and duration of use of the drug for
the prevention of thromboembolic events in accordance with generally accepted
international standards. In the same vein physiotherapy techniques used in postop
erative rehabilitation, starting from the 3rd day. In order to improve rehabilitation
methods ELV treatment used exercise therapy in the mode of pressurizing load,
optimizing the intensity of the load, depending on the type of explosive damage.
All this has allowed to reduce the time of unloading the limbs, improve self
care and to accelerate the return of patients to functional motor activity. The devel
oped algorithm (№DGU 02,467 on 18.04.2012) improving rehabilitation methods
ELV treatment helps to expand the scope of its application in trauma and orthope
dic practice and practical doctors - drawing up a clear algorithm of postoperative
rehabilitation this challenging group of patients.
70
CONCLUSION
1. Modern methods of diagnostics of explosives damages allow to fully ap
preciate the anatomical and structural disorders of the hip joint and predict their
likely outcome.
2. Proposed diagnostic algorithms, treatment and rehabilitation of patients
with injuries of explosives and their effects allow to objectively evaluate the sever
ity of the injury and choose the best method of treatment.
3. An improved surgical access in case of damage the rear edge of the roof
and BB with subluxation or dislocation of the femoral head provides a review of
the improvement and the technical aspects of surgery with reduced duration of op
eration with 92,4 ± 6,1 to 67,1 ± 3,8 min (P < 0.001).
4. The proposed criteria radiometric explosive damage effects allow you to
optimize the choice of the method of implantation of the acetabular component,
and the need to predict the amount of bone grafting with additional means of fix
ing.
5. Application of the developed compression-distraction device with dynamic
unloading explosive damage will activate the patients for 2-3 days with an increase
in the functional activity of the hip joint during the week of 29,4 ± 3,1 to 58,8 ± 6,9
points, while traditional osteosynthesis technique requires a long period of reha
bilitation with recovery to 1.5 months of treatment only to 32,4 ± 6,5 points (P
<0,001).
6. The developed algorithms tactical surgical correction and rehabilitation of
patients with injuries of explosives have improved long-term results in terms of a
one-year observation significantly increase the efficiency of the recovery of hip
function with 78,3 ± 4,6 points with traditional methods of osteosynthesis to 91.4 ±
5 6 points (P <0,01).
7. The use of the apparatus of dynamic unloading of the proposed rear S
shaped access in the treatment of explosive damage allowed neutralize the risk of
intraoperative damage to neurovascular structures, increase the share of good re
sults from operations 74.4% to 84.6% of cases and shorten the period of hospital
stay from 44,5±3,8 to 7,8±0,2 days (P<0,001).
8. The effectiveness of conservative therapy for the treatment of the effects of
damage to the acetabulum is characterized by a temporary increase in the maxi
mum effect with the index of the functional recovery of hip joint with a 38,3 ± 5,4
to 58,6 ± 6,5 points only in the first month of treatment (P <0,001) and followed by
reduction to the 3-month follow-up is actually the original values, which results in
the need for repeated courses.
9. Surgical treatment of consequences of damage of the acetabulum using a
rod designed dynamic compression-distraction unloading device allows for early
mobilization of patients and in terms of a month of observation to improve the
functional state of the hip joint with a 34,1±3,9 to 67,2±5, 7 points (P <0,001) with
an increase of this indicator at 6 months with persistent clinical effect prior to
87,1±7,2 points (P<0,001).
71
ЭЪЛОН ҚИЛИНГАН ИШЛАР РУЙХАТИ
СПИСОК ОПУБЛИКОВАННЫХ РАБОТ
LIST OF PUBLISHED WORKS
I бўлим (I часть; part I)
1. Тихилов Р. М. Шубняков И. И., Шорустамов М. Т. Выбор способа
имплантации вертлужного компонента на основе рабочей классификации по
следствий перелома вертлужной впадины // Травматология и ортопедия Рос
сии. - 2011. - №2. - С. 37-43. (14.00.00, №141).
2. Шорустамов М.Т. Совершенствование реабилитационных методов
лечения повреждения вертлужной впадины // Журнал теоретической и кли
нической медицины. Узбекистан, 2012.-№1. -С.48-50. (14.00.00, №3).
3. Шорустамов М.Т. Инновационное лечение повреждений вертлуж
ной впадины // Журнал теоретической и клинической медицины. – Узбеки
стан, 2012.-№ 3. –С. 50-51. (14.00.00, №3).
4. Шорустамов М.Т. Алгоритм лечения повреждений вертлужной
впадины // Вестник ТМА.– 2012.- №2. -С.81-86. (14.00.00, №13). 5. Каримов
М.Ю., Шорустамов М.Т. Алгоритм диагностики повре ждения вертлужной
впадины // Вестник ТМА. – 2012. - №2. - С.65-69. (14.00.00, №13).
6. Каримов М.Ю., Абдуллаходжаева М.С. Шорустамов М.Т. Топогра
фо-анатомическое обоснование нового хирургического доступа при перело
мо-вывихах вертлужной впадины // Вестник национального медико
хирургического центра им. Н.И. Пирогова. - Москва, 2014, Том 9, №3. –С.40-
42. (14.00.00, №16).
7. Shorustamov M.T. Dynamics of mineral density of the calcaneus by ul trasound
densitometry at the patient in treatment of acetabular fracturies//European Science
Review. –Austria, Vienna, 2015.-№9-10. P.110-112. (14.00.00, №19).
8. Shorustamov M.T. Rehabilitation methods of treatment of acetabulum
damage //European Science Review. –Austria, Vienna, 2015.-№9-10. P.115-117.
(14.00.00, №19).
9. Каримов М.Ю., Абдуллаходжаева М.С., Шорустамов М.Т. Усовер
шенствованный хирургический доступ при переломо-вывихах в вертлужной
впадине // Журнал теоретической и клинической медицины. - Узбекистан,
2015.-№ 1. –С. 93-96. (14.00.00, №3).
10. Шорустамов М.Т. Результаты минеральной плотности пяточной ко
сти при повреждениях вертлужной впадины по данным УЗИ денситометрии
// Бюллетень ассоциации врачей Узбекистана.- 2015. - №4 С. 33-35. (14.00.00,
№17).
11. Шорустамов М. Т., Хамраев А. Ш. Способ диагностики переломов
вертлужной впадины //Агентство по интеллектуальной собственности Рес
публики Узбекистан, Патент №IAP 04367 от 17.06.2009г.
72
II бўлим (II часть; part II)
12. Шорустамов М.Т. Программа для лечения повреждений вертлуж
ной впадины.// Агентство по интеллектуальной собственности Республики
Узбекистан, Свидетельство об официальной регистрации программы для
электронно-вычислительных машин № DGU 02470.от 23.04.2012.
13. Шорустамов М.Т. Программа для диагностики повреждений верт
лужной впадины.// Агентство по интеллектуальной собственности Республи
ки Узбекистан, Свидетельство об официальной регистрации программы для
электронно-вычислительных машин № DGU 02447.от 10.02.2012.
14. Шорустамов М.Т. Программа для реабилитационного лечения по
вреждений вертлужной впадины.//Агентство по интеллектуальной собствен
ности Республики Узбекистан, Свидетельство об официальной регистрации
программы для электронно-вычислительных машин № DGU02467 от
18.04.2012.
15. Шорустамов М.Т., Каримов М.Ю. Программа для выбора тактики
хирургического лечения переломов вертлужной впадины.// Агентство по ин
теллектуальной собственности Республики Узбекистан, Свидетельство об
официальной регистрации программы для электронно-вычислительных ма
шин № DGU 03396.от 06.10.2015.
16. Шорустамов М.Т., Хамраев А. Ш., Тураев И. Н. Стержневой ком
прессионно-дистракционный аппарат.// Агентство по интеллектуальной соб
ственности Республики Узбекистан, полезная модель №FAP 00783 от
29.12.2012 г
17. Шорустамов М. Т. Чаноқ сон буғими синишларида остеосинтез
учун қурилма. // Агентство по интеллектуальной собственности Республики
Узбекистан, полезная модель №FAP 00552. от 30.11.2009 г.
18. Шорустамов М.Т., Асилова С.У., Мухамедзиев А.М. Программа для
переломо-вывихов вертлужной впадины. // Агентство по интеллектуальной
собственности Республики Узбекистан, Свидетельство об официальной реги
страции программы для электронно-вычислительных машин №DGU0184от
22.12.2006 г
19. Shorustamov M. T. Scientifically proved treatment acetabular fractures
and their consequences // The advanced science journal USA. – 2014. - №2. -
P.99-102. (Index Copernicus 94.90).
20. Shorustamov M. T. Some features of the theory of etiopathogenesis and
treatment of the acetabular fractures // The advanced science journal. USA, 2014. -
№3. - P.102-105. (Index Copernicus 94.90).
21. Шорустамов М. Т. Комплексное лечение повреждений вертлужной
впадины: Монография. - Москва: Наука, 2010. - 201с
22. Шорустамов М. Т. Оптимальные методы диагностики и лечения
больных с переломами вертлужной впадины. Методические рекомендации -
Москва, 2011. – 18с.
23. Шорустамов М. Т. Реабилитационное лечение повреждений верт
лужной впадины. Методические рекомендации - Ташкент, 2011. – 16с.
73
24. Shorustamov M.T. Optimized treatment of acetabular injuries //Medical
and Health Science Journal. Prague, 2012. – Vol. 11. - P. 101-103. 25.
Shorustamov M.T. Innovation aspects of rehabilitation methods of treatment of
acetabulum damage //Medical and Health Science Journal. Prague, 2012. – Vol. 11.
- P. 104-107.
26. Рустамова У.М., Шорустамов М. Т. Совершенствование лучевой
диагностики и лечения повреждения вертлужной впадины // Медицинские
науки. - Россия. -2012.-№ 1. -С. 9-10.
27. Шорустамов М. Т. Инновационные аспекты диагностики и тактики
лечение больных с переломами вертлужной впадины // Медицинские науки. -
Россия, 2012.- № 1. -С. 11.
28. Шорустамов М.Т. Оптимизация диагностики и лечения поврежде
ний вертлужной впадины //Медицинские науки. – Москва. -2012. - №5. - 24-
25.
29. Шорустамов М. Т. Проблемы повышения эффективности системы
оперативного лечения переломов вертлужной впадины// Естественные и тех
нические науки. Россия.-2012.-№ 1.-С.133-134.
30. Shorustamov M. T. Effective treatment of acetabular injuries Socio
humanitarian and medical issues of modern psychology, neurophysiology, neuro
morphology and psycholinguistics// Materials of the II international scientific con
ference on April 7-8. –Prague, 2014. – Р.60-63.
31. Шорустамов М. Т., Расулов У.А. Проблемы военно-полевой хирур
гии в лечении повреждений вертлужной впадины Материалы II Междуна
родной научно-практ. конф. “Современная медицина и фармацевтика: анализ
и перспективы развития”. – Москва, 2012. – С.55-58.
32. Хамраев Ш.Ш., Хамраев А.Ш., Шорустамов М.Т., Тугизов Б.Э.
Осложнения первичного эндопротезирования тазобедренного сустава.- Таш
кент, 2009. – С. 118-121.
33. Шорустамов М.Т. К диагностике переломов вертлужной впадины. –
Хива, 2010. –С. 100-101.
34. Шорустамов М.Т. Инновационные методы лечения повреждений
вертлужной впадины. – Ташкент. 2012. – С. 251-252
35. Шорустамов М.Т. Оптимизация диагностики повреждений верт
лужной впадины. – Ташкент. 2012. – С. 252-253.
36. Шорустамов М.Т. Инновационная тактика ведения больных при пе
реломах вертлужной впадины. – Ташкент. – 2012 –С. 250-251. 37.
Шорустамов М. Т., Каримов М.Ю. Оптимизация хирургического доступа при
переломах вертлужной впадины // Сборник научно практическая
конференция «Актуальные проблемы вертебрологии и артрологии».- Ан
дижан, 2013. – С. 171-173
38. Шорустамов М. Т. Каримов М.Ю. Оптимизация хирургического ле
чения повреждений вертлужной впадины с использованием прогностических
алгоритмов // Сборник научно практическая конференция «Актуальные про
блемы вертебрологии и артрологии».– Андижан, 2013. – С. 173-175.
74
39. Шорустамов М. Т. Научно обоснованное лечение повреждений
вертлужной впадины и их последствий // Материалы второй традиционной
научно-практической конференции «Конституция Республики Узбекистан
образование и воспитание молодёжи». - Ташкент, 2013. – С. 150-157.
40. Shorustamov M. T. OptimizationtreatmenttofacetabularinjuriesМатери
алыреспубликанскойнаучно-практическойконференции, посвященной 30-ти
летию организации центра. «Актуальные вопросы костно-гнойной хирургии
и последствий травм». – Ташкент, 2014. – С. 215-216
41. Шорустамов М. Т. Оптимизация хирургического доступа при пере
ломах вертлужной впадины Материалы республиканской научно-прак
тической конференции, посвященной 30-ти летию организации центра. «Ак
туальные вопросы костно-гнойной хирургии и последствий травм». – Таш
кент, 2014. – С. 217-220
42. Шорустамов М. Т. Инновационная тактика лечения больных с
травматическими повреждениями заднего края и крыши вертлужной впади
ны с подвывихом бедра // Материалы научно-практической конференции
«Актуальные проблемы травматологии и ортопедии». – Самарканд, 2014. –С.
215-216.
43. Шорустамов М. Т. Оптимизация тактики и техники хирургического
лечения повреждений вертлужной впадины // Сборник научно-методических
статей. «Гармонично развитое поколение условие стабильного развития Рес
публики Узбекистан». - 2014. - №9. – С. 289-299.
75
76
77
78
