CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
5
QURILISH MENEJMENTINI TAKOMILLASHTIRISH YO‘LLARI
M.Siddiqov
Jizzax politexnika instituti dotsenti
D.Abdurasulov
Jizzax politexnika instituti talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15826467
Annotatsiya.
Ushbu maqolada qurilish menejmenti tizimining mohiyati,
asosiy funksiyalari va zamonaviy boshqaruv usullarining qurilish sohasidagi
ahamiyati tahlil qilinadi. Qurilish jarayonlarida menejment tizimini samarali
yo‘lga qo‘yish orqali iqtisodiy samaradorlikka erishish yo‘llari ko‘rib chiqilgan
hamda amaliy takliflar ilgari surilgan.
Kalit so‘zlar:
Qurilish menejmenti, loyiha boshqaruvi, resurslar,
samaradorlik, risk, monitoring, muhandislik boshqaruvi.
Annotation.
This article will analyze the essence of the construction
management system, its main functions and the importance of modern
management methods in the field of construction. Ways to achieve economic
efficiency by effectively establishing a management system in construction
processes were considered and practical proposals were put forward.
Key words:
Construction Management, Project Management, Resources,
efficiency, risk, monitoring, engineering management.
Bugungi kunda qurilish sohasi mamlakat iqtisodiyotining muhim
tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Bu sohaning samarali faoliyat yuritishi ko‘plab
infratuzilmaviy, sanoat va ijtimoiy loyihalarning muvaffaqiyatli amalga
oshirilishini ta'minlaydi. Shuning uchun, qurilish jarayonlarini zamonaviy
menejment tamoyillari asosida boshqarish, resurslardan oqilona foydalanish va
muvofiqlashtirilgan ish yuritish zarurati ortib bormoqda.
1. Qurilish menejmentining mazmuni va ahamiyati
Qurilish menejmenti – bu qurilish jarayonlarini rejalashtirish, tashkil qilish,
nazorat qilish va muvofiqlashtirishni o‘z ichiga olgan murakkab boshqaruv
tizimidir. Uning asosiy vazifasi – loyihani belgilangan muddatda, belgilangan
byudjet doirasida va kerakli sifat darajasida yakunlashdan iborat.
Asosiy tarkibiy qismlar:
Loyiha rejalashtirish va vaqt taqsimoti
Moliyaviy boshqaruv va byudjetlashtirish
Resurslarni boshqarish (mehnat, material, texnika)
Xavfsizlik va sifat nazorati
Risklarni baholash va boshqarish
CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
6
Yaxshi tashkil etilgan menejment tizimi qurilishda isrofgarchilikni
kamaytiradi, vaqt va xarajatlarni optimallashtiradi, sifatni oshiradi.
2. Qurilish menejmentining zamonaviy usullari
Zamonaviy menejment usullari bilan ishlash qurilish jarayonida innovatsion
yondashuvlarni talab qiladi. Quyidagi texnologiyalar bu sohada keng
qo‘llanilmoqda:
BIM (Building Information Modeling)
– qurilish obyektlarini raqamli
modellash orqali loyihalash, rejalashtirish va monitoring qilish.
Lean Construction
– isrofgarchilikni minimallashtirish va qiymat
yaratishga yo‘naltirilgan yondashuv.
Project Management Software (MS Project, Primavera, Asana va
boshqalar)
– vazifalarni rejalashtirish, monitoring qilish va hisobot tuzishda
qo‘llaniladi.
Bundan tashqari,
IoT texnologiyalari
,
dronlar
,
3D skanerlash
kabi vositalar
ham qurilish jarayonlarida menejmentni sezilarli darajada takomillashtirishga
xizmat qilmoqda.
3. Qurilish menejmentida uchraydigan muammolar
O‘zbekistonning qurilish sohasida ham hali-hanuz bir qator muammolar mavjud:
Mutaxassis kadrlar yetishmovchiligi
Rejalashtirishdagi noaniqliklar va loyiha o‘zgarishlari
Moliyaviy intizomning sustligi
Resurslar harakati va nazorat mexanizmining sustligi
Yangi texnologiyalarni qo‘llashdagi sustkashlik
Ushbu muammolar nafaqat loyiha samaradorligini kamaytiradi, balki vaqt va
mablag‘ sarfini ko‘paytirib, umumiy iqtisodiy ko‘rsatkichlarga salbiy ta'sir
ko‘rsatadi.
4. Qurilish menejmenti tizimini takomillashtirish yo‘llari
Quyidagi yo‘nalishlar qurilish menejmentini takomillashtirishda muhim rol
o‘ynaydi:
1.
Kadrlar salohiyatini oshirish
– menejerlar, muhandislar va
mutaxassislar uchun doimiy treninglar va xalqaro tajribalarni o‘rganish.
2.
Axborot texnologiyalarini keng joriy etish
– BIM, ERP tizimlari va
boshqa raqamli vositalarni keng qo‘llash.
3.
Tender va shartnoma tizimini takomillashtirish
– ochiqlik,
adolat va sifatni ustuvor qilish.
4.
Monitoring va audit tizimini kuchaytirish
– har bir bosqichda
joriy nazorat va tahlillar asosida qarorlar qabul qilish.
CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
7
5.
Risklarni boshqarish tizimini joriy etish
– oldindan xavflarni
baholash va profilaktik choralarni belgilash.
Xulosa.
Qurilish menejmenti samarali ishlashi nafaqat loyihaning
muvaffaqiyatli bajarilishini, balki umumiy iqtisodiy barqarorlik va infratuzilma
rivojlanishini ta'minlaydi. Shuning uchun bu tizimni zamon talablari asosida
modernizatsiya qilish, ilg‘or texnologiyalarni joriy etish va malakali boshqaruv
kadrlarini tayyorlash ustuvor vazifalardan biri hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligining rasmiy nashrlari va
statistik ma’lumotlari.
2.
Xamidov M. “Qurilish menejmenti asoslari”. Toshkent, 2022.
3.
Smith, N. J. (2020). Project Management for Construction. McGraw-Hill.
4.
Kerzner, H. (2021). Project Management: A Systems Approach to Planning,
Scheduling, and Controlling. Wiley.
5.
BimForum (bimforum.org) – BIM standartlari va texnologiyalar portali.
6.
Lean Construction Institute (leanconstruction.org)
