Shaxsda hayotiy barqarorlik shakllanishi psixologik muammo sifatida

CC BY f
285-293
33
66
Поделиться
Saboxiddinova, S. (2022). Shaxsda hayotiy barqarorlik shakllanishi psixologik muammo sifatida. Центральноазиатский исследовательский журнал междисциплинарных исследований, 1(Conference TSPU), 285–293. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/carjis/article/view/5673
Sh. Saboxiddinova, Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universiteti

o`qituvchi, Amaliy psixologiya kafedrasi

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Ключевые слова:

Аннотация

Psixologik tadqiqotlarda “hayot barqarorligi” tushunchasi keng qo‘llaniladi. Shu bilan birga shuni ta'kidlash kerakki, insonning stressga chidamliligining psixologik jarayonlarini o'rganishda ekstremal vaziyatlardan chiqish va qiyin hayotiy vaziyatlarda shaxsiy rivojlanish ko'nikmalarini rivojlantirish yo'llari, turli xil tushunchalar qo'llaniladi. Ularning barchasi qisman "hayot barqarorligi" tushunchasi bilan bog'liq bo'lib, birinchi navbatda, u insonning turli hayotiy vaziyatlarda foydalanishi mumkin bo'lgan mavjud ichki imkoniyatlarini aks ettiradi.

Похожие статьи


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

285

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

SHAXSDA HAYOTIY BARQARORLIK SHAKLLANISHI PSIXOLOGIK

MUAMMO SIFATIDA

Sh. Saboxiddinova

TDPU “Amaliy psixologiya” kafedrasi o`qituvchisi

АННОТАЦИЯ

Понятие

«жизненная

стабильность»

широко

используется

в

психологических исследованиях. При этом следует отметить, что при
исследовании психологических процессов стрессоустойчивости человека,
способов преодоления экстремальных ситуаций и развития навыков
личностного развития в сложных жизненных ситуациях используются разные
концепции. Все они отчасти связаны с понятием «жизненная стабильность», в
первую очередь, оно отражает существующие внутренние возможности,
которые человек может использовать в различных жизненных ситуациях.

ABSTRACT

The concept of "life stability" is widely used in psychological research. At the

same time, it should be noted that when studying the psychological processes of a
person's stress resistance, ways to overcome extreme situations and develop personal
development skills in complex life situations, different concepts are used. All of them
are partly related to the concept of "life stability," first of all, it reflects the existing
internal capabilities that a person can use in various life situations.


Beqaror, doimiy o„zgarib boruvchi zamonaviy hayot sharoitlari, ertangi kunga

ishonchsizlik insonlarning jismoniy holati bilan bir qatorda psixik sog„lig„iga ham
salbiy ta‟sir qilishi ko„plab tadqiqotchilar tomonidan o„rganilgan va o„z isbotini
topgan. Shaxsni stressli va muammoli vaziyatlarni psixik salomatligiga qanday ta‟sir
o„tkazishi va stressli vaziyatlarni qanday yengib o„tishi, bu uning hayotiy barqarorlik
ko„rsatkichini qay darajada rivojlanganligiga bog„liq.

Psixologiyada qiyinchiliklar va stress holatlarni yengish muammosi turli

mualliflar tomonidan o„rganilgan, lekin hozirgacha hayotiy barqarorlikning yagona
nomlanishi mavjud emas. Mualliflar ko„pincha ma‟nosi jihatdan yaqin bo„lgan
boshqa atamalarni qo„llaydilar: yashash qobiliyati, yashash ijodi, yetuklik, koping-
strategiyalar va boshqalar [1,2,3,4,5].


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

286

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

Hayotiy barqarorlik (inglizcha “hardiness” – “chidamlilik”, “barqarorlik”)

muvaffaqiyatning pasayishisiz ichki muvozanatni saqlab turgan holda, stressli
vaziyatlarga dosh bera olish qobiliyatidir.

Hayotiy barqarorlik atamasi ilk marotaba amerikalik psixolog Salvador Maddi

tomonidan taklif etilgan. Buning kelib chiqish tarixiga nazar soladigan bo„lsak, 1975
yilda S.Maddi va uning tadqiqot guruhi “Illinois Bell” telefon kompaniyasida
menejerlarni o„rganishni boshladilar. O„sha vaqtda kompaniya ish prinsipini tubdan
o„zgartirdi, shu sababli xodimlar juda qattiq stressga tushishdi. 1981 va 1982 yillarda
u yerda taxminan 40 mingga yaqin ishchilar ishdan bo„shatildi. Kompaniyaning 450
ga yaqin menejerlarini turli xil tibbiy va psixologik ko„rsatkichlar bo„yicha tanlab
olish paytida S. Maddi keskin o„zgarishlar sharoitida xodimlarning uchdan ikki
qismida G.Sel‟ening stress konsepsiyasini kuzatdi yani: ularning sog„lig„i
yomonlashmoqda, muvaffaqiyat darajasi pasaymoqda, yaqinlari bilan munosabatlar
buzildi. Yuqori qon bosimi, migren, tushkunlik, ajralishlar va o„z joniga qasd qilish
holatlari qayd etilgan. Ammo tanlanganlarning boshqa qismi bilan hamma narsa
boshqacha edi. Ularning uchdan bir qismi, uzoq davom etadigan va noaniq stressli
vaziyat ta‟siri ostida, aksincha, muvaffaqiyatga erishishdi. Ular o„zlarini har
qachongidan ko„ra sog„lomroq his qilishdi, yaqinlar bilan munosabatlarni
mustahkamladilar va o„z ishlarida qimmatli g„oyalarni ilgari surdilar, yaxshiroq,
samaraliroq ishlashdi va agar ular kompaniyani tark etsa, boshqa joylarda
muvaffaqiyat qozonishdi va ba`zilari o„z bizneslarini ochishdi [1].

S.Maddi “muvaffaqiyatlilar” va “jarohatlanganlar” o„rtasidagi farq nimada

ekanligiga qiziqib, ikki guruh o„rtasidagi tafovutlarni izlay boshladi. Aniqlanishicha,
“muvaffaqiyatlilar” deb atalgan guruh hayotiy barqarorlikka ega va
“jarohatlanganlar” hayotiy barqarorlikka ega bo„lmagan yoki ularda uchta
ustanovkaning yetishmasligi bo„lgan: stressli vaziyatlarga nisbatan, atrofdagilarga
nisbatan alohida munosabat va maxsus transformatsion koping yoki regressiyani
qo„llash [2].

Psixologiyada zahiralar ko„pincha shaxsning fiziologik va tipologik

xususiyatlari, kognitiv jarayonlar va shaxsiy fazilatlar, ijtimoiy qo„llab-quvvatlash,
moliyaviy farovonlik, olingan bilim, ko„nikma va tajriba, shuningdek, qiyin hayot
sharoitlarida zahiralarni ishlatish ko„nikmalarini ham mustaqil zahira sifatida ko„rib
chiqilishi mumkin.

S.Xobfoll tasnifiga ko„ra zahiralar quyidagilarni o„z ichiga oladi [3]:
1) moddiy ob‟ektlar (daromad, uy, kiyim-kechak, moddiy buyumlar) va

moddiy bo„lmagan (istaklar, maqsadlar);


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

287

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

2) tashqi (ijtimoiy qo„llab-quvvatlash, oila, do„stlar, ish, ijtimoiy mavqei) va

ichki, interapersonal, o„zgaruvchilar (o„zini o„zi hurmat qilish, kasbiy bilimlar,
ko„nikmalar, qobiliyat, qiziqishlar, ajoyib belgi xususiyatlar, optimizm, o„zini o„zi
nazorat qilish, hayot qadriyatlar, e‟tiqod tizimi va boshqalar);

3) ruhiy va jismoniy sharoitlar;
4) irodaviylik, hissiy va jismoniy baquvvatlik xususiyatlari qiyin hayotiy

vaziyatlarni bartaraf etish (bevosita yoki bilvosita) uchun zarur hisoblanadi yoki
muhim bo„lgan shaxsiy maqsadlarga erishish vositasi bo„lib xizmat qiladi.

Shaxsning hayotiy barqarorligi ayrim tadqiqotchilar tomonidan shaxsiy zahira

sifatida, shuningdek, hayotiy vaziyatlarda tashqi zahiralardan foydalanish qobiliyati
sifatida qaraladi.

“Moslashuv” ham ko„p tarmoqli tushunchadir. Psixologik moslashuv

-

insonning aqliy faoliyati, uning xatti-harakati, atrof-muhit talablariga javob berishini
ta‟minlash bilan birga, insonning mavjud ehtiyojlarini qondirish va ular bilan bog„liq
muhim maqsadlarni amalga oshirishga imkon beruvchi, inson faoliyatini amalga
oshirishda atrof-muhit bilan muvofiqligini o„rnatish jarayoni hamdir (F.B.Berezin).

Moslashuv jarayoni inson tanlovini amalga oshirish bilan bog„liq bo„lib,

birinchi navbatda biologik va ijtimoiy ehtiyojlar bilan tavsiflanadi, uni psixologik
ehtiyojlar, o„zini o„zi anglash ehtiyojlari hisobiga amalga oshirish mumkin.

“Iroda” tushunchasi psixologiyada hayotiy kuch, energiya, shu bilan birga,

ijtimoiy tarbiya sifatida ham qaraladi. Iroda muammosi psixologiyada an‟anaviy
tarzda o„z xulq-atvorini o„zlashtirish muammosi bilan bog„liq. L.S.Vigotskiy iroda
muammosini stimullarning yangi sabablarini yaratish orqali o„z motivlarini tashkil
etish muammosi deb hisoblaydi. D.N.Uznadze irodaviy xulq-atvorning asosi sub‟ekt
tomonidan yaratilgan qat‟iy munosabat (impulsiv xulq-atvorda munosabat, haqiqiy
vaziyatga va mavjud ehtiyojga bog„liq) ekanligini ta‟kidlaydi.

P.V.Simonov asarlarida iroda to„siqlarni bartaraf etish zarurati (erkinlik

refleksiya) sifatida namoyon bo„ladi. To„siq inson tomonidan uning erkinligini
cheklash sifatida qabul qilinadi va bu uni bartaraf yetishga ikkinchi darajali ehtiyoj
tug„diradi. Muallif avvalo, inson tarbiyasi shart-sharoitlari bilan shakllangan shaxs
tuzilishiga o„zining oldingi hayoti davomida barqaror hukmronlik qiluvchi ehtiyojni
nazarda tutadi. Shu bilan birga bunday ehtiyojning shakllanishida shaxsning tug„ma
mayllari, jumladan, “erkinlik refleksiya”ning o„ziga xos ifodasi ham ma‟lum rol
o„ynaydi.

S.L.Rubinshteyn, shaxsning “salbiy sharoitga qarshilik kuchi” bilan bog„liq

bo„lgan irodali fazilatlarini hisobga olib, “birinchi navbatda, maqsadga erishish uchun


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

288

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

barcha to„siqlarga qarshi kurashda, qarorni amalga oshirishda energiya va ayniqsa
qat‟iyat, muhim rol o„ynaydi”, deya ta‟kidlaydi. Zamonaviy tadqiqotlarda irodaviy
xulqqa nisbatan motivlarning ixtiyoriy shakllanish jarayoni sifatida qaraladi.
Insonning hayot qiyinchiliklarni bartaraf etish va ayni paytda shaxsiy rivojlanish
qobiliyatini hisobga olganda, iroda endilikda irodaviy harakatlar bilan bog„liq emas
balki, shaxsning irodaviy tuzilishi bilan bog„liq bo„lib, unda natijalarga erishish
uchun muhim sabablar, tanlovlar va maqsadli harakatlar mavjud.

Psixologik barqarorlik - bu qat‟iylik, muvozanat va qarshilik kabi alohida

jihatlariga ega bo„lgan inson sifatidir.

U shaxsning hayot qiyinchiliklari, noqulay shart-sharoitlarning salbiy bosimiga

qarshi turish, turli sinovlarda sog„ligi va mehnat qobiliyatini saqlab qolish imkonini
beradi. Muallif shaxsning asosan tipologik xususiyatlarini ta‟kidlaydi.

Shaxsning psixologik barqarorligi doimiy faollik va yaxshi kayfiyat darajasini

saqlab qolish qobiliyati bilan, shuningdek, ta‟sirchanlik, xilma-xil qiziqishlarning
mavjudligi, qadriyatlar, maqsad va intilishlardagi soddaliklardan qochish kabi
shaxsiy sifatlarning namoyon bo„lishi bilan bog„liq.

“Hayotiy barqarorlik” atamasi rus adabiyotlariga birinchi marotaba

B.G.Ananev tomonidan kiritilgan bo„lib, u insonning umumiy mehnat qobiliyatini
anglatgan. B.G.Ananevning so„zlariga ko„ra, hayotiy barqarorlik va hayotiylikni
saqlashning asosiy omili intellektual funksiyalarning mashq qilish qobiliyati
hisoblanadi.

Hayotiy barqarorlik - bu insonning ijtimoiy va madaniy muhitning

yomonlashayotgan sharoitida yashashga, biologik va ijtimoiy jihatdan sog„lom
nasllarni ko„paytirish va bu boradagi istagi; shaxsga aylanish, hayotiy qarashlarning
ma‟nosini shakllantirinsh, o„zini namoyon etish, o„zlikni topish, o„z salohiyati va
ijodiy imkoniyatlarini ro„yobga chiqarishni anglanglatadi. Shu bilan birga, inson
atrof-muhitni o„zgartiradi, uni yo„q qilmasdan hayot uchun yanada qulayroq qiladi.

Hayotiy barqarorlik, moslashuvchanlikka nisbatan kengroq atama sifatida

qaraladi, chunki bu sifatning mavjudligi va uning namoyon bo„lishi shaxs sifatida
insonga xos bo„lib, moslashuvchanlik ontogenezning ma‟lum bosqichida shaxsiy
shakllanish sifatida rivojlanadi.

Hayotiy ijodkorlik - bu dunyoning kengayishi, hayotiy munosabatlarning

kengayishi bilan bog„liq bo„lgan dunyo bilan munosabatlarni rivojlantirish va
tuzatishning shaxsga yo„naltirilgan amaliyotidir. Amaliyot sifatida, hayotiy ijodkorlik
moslashuvchanlikni rivojlantirish va namoyon bo„lishning ba‟zi jihatlari bilan bog„liq
bo„lishi mumkin.


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

289

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

Shaxsiy moslashish potensiali - insonning psixologik xususiyatlari, shu

jumladan, quyidagi xususiyatlar:

-neyropsixik barqarorlikning rivojlanish darajasi stressga bardoshliligini

ta‟minlaydi (psixofiziologik daraja);

- o„zini o„zi boshqarishning o„zagi bo„lgan va faoliyat sharoitlari va ularning

imkoniyatlarini idrok yetishning moslik darajasini (shaxsiy daraja) belgilaydigan
shaxsning o„zini o„zi qadrlashi;

- boshqalar uchun o„zini o„zi qadrlash tuyg„usini keltirib chiqaruvchi ijtimoiy

qo„llab-quvvatlash hissi;

- ijtimoiy aloqa tajribasi;
Moslashish potensiali ma‟lum bir ehtimollikni, shaxsiy sifatni rivojlantirish

imkoniyatini - hayotiy barqarorlikni belgilaydi.

Shaxsiy potensial - bu shaxsiy kamolot darajasining ajralmas xususiyati bo„lib,

shaxs tomonidan turli hayotiy vaziyatlarni yengib o„tishi, oxir-oqibat esa shaxsning
o„zini o„zi yengib o„tishi, shuningdek, o„zi va uning hayoti sharoitida ishlashi uchun
qilinadigan sa‟y-harakatlarining o„lchovini aks ettiradi. Shaxsiy potensialni namoyon
qilishning o„ziga xos shakllaridan biri bu - shaxs tomonidan uning rivojlanishi uchun
noqulay sharoitlarni yengib o„tishidir. Ushbu noqulay sharoitlarga irsiy xususiyatlar,
somatik kasalliklar yoki tashqi noqulay sharoitlar sabab bo„lishi mumkin. Shaxsning
shakllanishi uchun noqulay sharoitlar mavjud, ular haqiqatan ham halokatli tarzda
rivojlanishga ta‟sir ko„rsatishi mumkin, ammo ularning ta‟sirini bartaraf etish imkoni
mavjud bo„lib, bilvosita, to„g„ridan-to„g„ri bog„liqlik bu tizimga qo„shimcha o„lchov
omillarini, birinchi navbatda shaxsiy potensialga asoslangan o„zini o„zi aniqlashni
kiritish tufayli buziladi.

Hayotiy barqarorlik tushunchasiga nisbatan ko„proq umumiy, sub‟ektivlik

tushunchasi bo„lib, u insonning nafaqat muammoli, stressli, balki barcha hayotiy,
tipik va tipik bo„lmagan savollarni hal qilish bilangina emas, balki to„plangan
tajribani faol, ongli va maqsadli ravishda amalga oshirish qobiliyati va tayyorligini
bildiradi.

Faoliyat va xatti-harakatlardagi, his qilish jarayonlarida, qarorlarni qabul

qilishda sub‟ektivlikning namoyon bo„lishi, birinchi navbatda, inson tomonidan
o„zlashtirilgan transformatsion faoliyatning individual xususiyatlari: muammolarni
shakllantirish va hal qilish xususiyatlari (aqliy yoki ob‟ektiv) bilan bog„liq.
Sub‟ektivlikning o„ziga xos xususiyati hozirgi paytda shaxs uchun muhim bo„lgan
yoki istiqbol nuqtai nazaridan tegishli bo„lgan harakatlarning faoliyatini tartibga
solish funksiyalari bilan belgilanadi


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

290

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

Hayotiy barqarorlik yuqorida keltirilgan tushunchalar bilan kesishadi, ammo u

ma‟lum bir genetik qonunlarga muvofiq rivojlanib boradigan odam psixikasining
alohida muhim hodisasini anglatadi. Hayotiy stress holatlarida inson psixikasining
turli xususiyatlarini faollashtirishga ta‟sir qiluvchi ko„p tarkibiy qismli shaxsiy
ta‟limdir.

Agar inson stress holat bilan kurasha olmas ekan, unda zo„riqish yuzaga kelishi

natijasida jismoniy va ruhiy salomatligini yomonlashadi.

Maddi nazariyasiga asosan, hayotiy barqarorlik o„z ichiga ruhiy va faoliyat

taraflarni oladi. Faoliyat tarafi deganda maqsadga erishishga yo„naltirilgan harakatlar
tushuniladi. Ruhiy tomoni hayotiy barqaror kishilar o„rtasidagi munosabatlar
xarakterini o„zgartirishi mumkinligini ko„zda tutadi. Ular yanada dilkash, kirishimli,
ochiq, sog„lom o„zaro munosabatlarni yaratish imkonini qo„lga kiritadilar, sevgi-
muhabbatni boshdan kechirishga qodir bo„ladilar. Ularda hayotga va o„zlarini o„rab
turgan odamlarga qiziqish rivojlanadi. Ular boshqalardan har doim yordam olishlari
mumkinligini sezadilar [1,2].

Optimizm va hayotiy barqarorlik o„rtasida o„zaro bog„liqlik kuzatilmagan.

Biroq, tadqiqotlar hayotiy barqarorlik optimizmdan ko„ra, murakkab holatni
yengishda katta o„rin egallaydi. Shunday qilib, hayotiy barqarorlik ko„proq real xislat
bo„lib, u yuzaga kelgan holatni yetarlicha sovuqqonlik bilan va aniq tahlil qiladi.

Maddining fikricha, hayotiy barqaror kishilar yakka-shaxs tashkilotini hayotiy

barqarorlikka aylantirishlari mumkin. Agar individual darajada hayotiy barqarorlikni
qo„shilish, nazorat va xavfni qabul qilish kabi ustanovkalar tavsiflasa, guruh
darajasida ishonch, ijodkorlik va kooperatsiya belgilaydi.

Shunday qilib, hayotiy barqarorlikni yengib o„tishning asosiy zahirasi sifatida,

subyektning murakkab, qiyin vaziyatlarda manfaatdor qatnashishga, mazkur holatni
nazorat qila olishi, nazoratni boshqarishi, yangi, noma‟lum narsalardan, maqsadga
yetishish yo„lida yuzaga keladigan qiyinchiliklardan qo„rqmasligi, tavakkal qilishni
bilishga qodir va tayyorligi kabilar bilan belgilanishi mumkin.

REFERENCES

1.

C.Р.Мадди “Теории личности: сравнительный анализ”. Пер. с англ. –СПб.,

2002. -567 ст.
2.

D.Khoshaba, S.Maddi “Early Antecedents of Hardiness”. Consulting Psychology

Journal. –Spring 1999. –Vol. 51, (n2). –p. 106-117
3.

Endler N.S & Parker J.D.A. Coping Inventory for stressful Situations (CISS)-

Manual-Toronto, Canada: Multi-Health System, Inc.,1990


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

291

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

4.

Khasanova, A. R., & Ismailova, N. I. Mutual coordination of sensorimotor activity

for physical development of children with autism spectrum disorders.
5.

Ismailova, N., & Grahova, S. Mythological stories about house-spirit: Themes,

structure, psychological particularities.
6.

Ismailova, N., Panfilov, A., Ljdokova, G., & Farhatovich, K. Gender aspects of

confounding factors in the preparation of powerlifters.
7.

Ismailova, N., & Grahova, S. Bylichkas in folklore for children: Psychology of

being.
8.

Gaifullina, N., Ismailova, N., Makarova, O., Panfilov, A., & Ljdokova, G.

Individual psychological singularities of persons with disabling diseases.
9.

Ismailova, N., Tsagarelli, Y., & Shumikhin, S. (2017). Computerised system to

rate junior athletes' psycho-emotional stability in team and individual sport
disciplines.

SCOPUS00403601-2017-8-SID85039420339

.

10.

Ismailova, N., Ljdokova, G., Panfilov, A., Gaifullina, N., & Makarova, O. (2015).

Individual psychological singularities of persons with disabling diseases.

SCOPUS-

2015-7-1-SID84922724007

.

11.

Tashkent, D. S., Abduazizova, V., & Komilova, G. (2021). Health-Saving

Problems of Children and Adolescents in Emergency Situations.

Biomedical Journal

of Scientific & Technical Research

,

38

(4), 30634-30636.

12.

Камилова, Н. Г., & Соипова, М. Л. (2020). Правовые и социокультурные

основы интеграции в общество детей с ОВЗ в Узбекистане. In

Инклюзивное

образование и психолого-педагогическое сопровождение лиц с ОВЗ и инвалидов:
от раннего возраста до профессиональной подготовки. Региональные
практики и модели

(pp. 96-103).

13.

Шарипова, Д. Д., & Камилова, Н. Г. (2020). Развитие действенной

мотивации к здоровому образу жизни у неорганизованной молодежи как
эффективный путь становления личности. In

Современная реальность в

социально-психологическом контексте-2020

(pp. 71-74).

14.

Комилова, Н. Г., & Шарипова, Д. Д. (2018). Повышение эффективности

формирования идеологического иммунитета у молодѐжи.

Наука и образование

сегодня

, (4 (27)), 58-59.

15.

Камилова, Н. Г., & Парпиева, Ш. А. (2018). Деформации ценностно-

смысловой системы как фактор дезадаптации личности подростка.
In

Образование как фактор развития интеллектуально-нравственного

потенциала личности и современного общества

(pp. 196-201).


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

292

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

16.

Камилова, Н. Г., & Инагамова, Л. У. (2016). Психологические особенности

конфликтности во взаимоотношениях студенческой молодежи. In

Личность в

современном мире

(pp. 109-113).

17.

Khayitov, O. E. (2022). Leading Factors in the Psyche of Adolescent Girls

Gymnasts.

International

Journal

of

Multicultural

and

Multireligious

Understanding

,

9

(1), 610-615.

18.

Khayitov, O. E. (2022). Socio-Psychological Views of Eastern Thinkers and

Scholars on Management.

International Journal of Social Science Research and

Review

,

5

(1), 184-189.

19.

Хайитов, О. Э. (2020). Моделирование психологической компетентности

руководителя: концептуальный эмпирический анализ.

Academic research in

educational sciences

, (3), 526-540.

20.

Ҳайитов,

О.

Э.

(2020).

Раҳбарда

психологик

компетентликни

ривожлантиришнинг комплекс модели.

Academic Research in Educational

Sciences

,

1

(2), 120-136.

21.

ҲАЙИТОВ, О. (2019). Психологик компетентликни шакллантиришга

замонавий ѐндашув (назарий жиҳат).

Фан-Cпортга

, (1), 59-64.

22.

Хайитов, О. Э. (2019). Научное обоснование формирования социального

статуса молодежи в контексте акмеологических взглядов.

Вопросы педагогики

,

(11-1), 261-264.

23.

Каримова, В. М., & Ҳайитов ОЭ, О. Г. Иқтисодий психология ва психологик

иқтисод тўғрисида.

Иқтисодиѐт ва таълим

,

2007

(4), 145-150.

24.

Hayitov, O. E., & Eshboev, A. O. (2019). Sports marketing in Uzbekistan:

problems and prospects.

Economics

, (5), 43.

25.

HAYITOV,

O.

E.

(2021).

CHARACTERISTIC

OF

STRUCTURAL

COMPONENTS

OF

PSYCHOLOGICAL

COMPETENCY

OF

A

LEADER.

International Journal of Philosophical Studies and Social Sciences

,

1

(1),

119-131.

26.

Ҳайитов, О. Э. (2021). РАҲБАР ПСИХОЛОГИК КОМПЕТЕНТЛИГИНИНГ

ТАРКИБИЙ КОМПОНЕНТИ: УСТУВОР ПСИХОЛОГИК СИФАТЛАРДАН
ИЖТИМОИЙ ЙЎНАЛГАНЛИК САРИ.

Academic research in educational

sciences

,

2

(6), 1212-1226.

27.

Эшбоевич, Ҳ. О. (2020). ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАСИ ЎРТА БЎҒИН

РАҲБАРИ

ПСИХОЛОГИК

КОМПЕТЕНТЛИГИНИ

ОПТИМАЛЛАШТИРИШНИНГ

КОМПЛЕКС

МОДЕЛИ.

Современное

образование (Узбекистан)

, (9 (94)), 38-47.


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

293

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

28.

Исаева, У., & Джалилова, С. (2018). The usage of new pedagogical

technologies in lessons.

Молодой ученый

, (5), 169-171.

29.

Халикова, Ш. Т.

(2021).

РОЛЬ

ЭМОЦИОНАЛЬНО-ВОЛЕВЫХ

ОСОБЕННОСТЕЙ

ЧЕЛОВЕКА

В

ЭКСТРЕМАЛЬНЫХ

СИТУАЦИЯХ.

Проблемы науки

,

9

(68), 62-64.

30.

Халикова, Ш. Т., & Саматова, З. К. (2021). ВЛИЯНИЕ КАЧЕСТВ

ЛИЧНОСТИ

НА

ФОРМИРОВАНИЕ

ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ

ТОЛЕРАНТНОСТИ.

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA

UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR, TAKLIFLAR VA YECHIMLAR”

, 503-

505.


Библиографические ссылки

С.Р.Мадди “Теории личности: сравнительный анализ”. Пер. с англ. -СПб., 2002. -567 ст.

D.Khoshaba, S.Maddi “Early Antecedents of Hardiness”. Consulting Psychology Journal. -Spring 1999. -Vol. 51, (n2). -p. 106-117

Endler N.S & Parker J.D.A. Coping Inventory for stressful Situations (CISS)-Manual-Toronto, Canada: Multi-Health System, Inc.,1990

Khasanova, A. R., & Ismailova, N. I. Mutual coordination of sensorimotor activity for physical development of children with autism spectrum disorders.

Ismailova, N., & Grahova, S. Mythological stories about house-spirit: Themes, structure, psychological particularities.

Ismailova, N., Panfilov, A., Ljdokova, G., & Farhatovich, K. Gender aspects of confounding factors in the preparation of powerlifters.

Ismailova, N., & Grahova, S. Bylichkas in folklore for children: Psychology of being.

Gaifullina, N., Ismailova, N., Makarova, O., Panfilov, A., & Ljdokova, G.

Individual psychological singularities of persons with disabling diseases.

Ismailova, N., Tsagarelli, Y., & Shumikhin, S. (2017). Computerised system to rate junior athletes' psycho-emotional stability in team and individual sport disciplines. SCOPUS00403601-2017-8-SID85039420339.^^

Ismailova, N., Ljdokova, G., Panfilov, A., Gaifullina, N., & Makarova, O. (2015). Individual psychological singularities of persons with disabling diseases. SCOPUS-2015- 7-1-SID84922 72400 7.

Tashkent, D. S., Abduazizova, V., & Komilova, G. (2021). Health-Saving

Problems of Children and Adolescents in Emergency Situations. Biomedical Journal of Scientific & Technical Research, 38(4), 30634-30636. | |

Камилова, Н. Г., & Соипова, М. Л. (2020). Правовые и социокультурные основы интеграции в общество детей с ОВЗ в Узбекистане. In Инклюзивное образование и психолого-педагогическое сопровождение лиц с ОВЗ и инвалидов: от раннего возраста до профессиональной подготовки. Региональные практики и модели (pp. 96-103). /-yV

Шарипова, Д. Д., & Камилова, Н. Г. (2020). Развитие действенной

мотивации к здоровому образу жизни у неорганизованной молодежи как эффективный путь становления личности. In Современная реальность в социально-психологическом контексте-2020 (pp. 71-74).

Комилова, Н. Г., & Шарипова, Д. Д. (2018). Повышение эффективности формирования идеологического иммунитета у молодёжи. Наука и образование сегодня, (4 (27)), 58-59.

Камилова, Н. Г., & Парпиева, Ш. А. (2018). Деформации ценностно-

смысловой системы как фактор дезадаптации личности подростка. In Образование как фактор развития интеллектуально-нравственного потенциала личности и современного общества (pp. 196-201).

Камилова, Н. Г., & Инагамова, Л. У. (2016). Психологические особенности конфликтности во взаимоотношениях студенческой молодежи. In Личность в современном мире (pp. 109-113).

Khayitov, O. E. (2022). Leading Factors in the Psyche of Adolescent Girls Gymnasts. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 9 (1), 610-615.

Khayitov, O. E. (2022). Socio-Psychological Views of Eastern Thinkers and Scholars on Management. International Journal of Social Science Research and Review, 5(1), 184-189.

Хайитов, О. Э. (2020). Моделирование психологической компетентности руководителя: концептуальный эмпирический анализ. Academic research in educational sciences, (3), 526-540.

Хайитов, О. Э. (2020). Рахбарда психологик компетентликни ривожлантиришнинг комплекс модели. Academic Research in Educational Sciences, 1 (2), 120-136.

ХАЙИТОВ, О. (2019). Психологик компетентликни шакллантиришга замонавий ёндашув (назарий жихат). Фан-Спортга, (1), 59-64.

Хайитов, О. Э. (2019). Научное обоснование формирования социального статуса молодежи в контексте акмеологических взглядов. Вопросы педагогики, (11-1), 261-264.

Каримова, В. М., & Хайитов ОЭ, О. Г. Иктисодий психология ва психологик иктисод тугрисида. Иктисодиёт ва таълим, 2007(4), 145-150.

Hayitov, O. E., & Eshboev, A. O. (2019). Sports marketing in Uzbekistan: problems and prospects. Economics, (5), 43.

HAYITOV, O. E. (2021). CHARACTERISTIC OF STRUCTURAL COMPONENTS OF PSYCHOLOGICAL COMPETENCY OF A LEADER. International Journal of Philosophical Studies and Social Sciences, 1 (1), 119-131.

Хайитов, О. Э. (2021). РАХБАР ПСИХОЛОГИК КОМПЕТЕНТЛИГИНИНГ ТАРКИБИЙ КОМПОНЕНТИ: УСТУВОР ПСИХОЛОГИК СИФАТЛАРДАН ИЖТИМОИЙ ЙУНАЛГАНЛИК САРИ. Academic research in educational sciences, 2(6), 1212-1226.

Эшбоевич, Х. О. (2020). ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАСИ УРТА БУFИН РАХБАРИ ПСИХОЛОГИК КОМПЕТЕНТЛИГИНИ

ОПТИМАЛЛАШТИРИШНИНГ КОМПЛЕКС МОДЕЛИ. Современное

образование (Узбекистан), (9 (94)), 38-47.

Исаева, У., & Джалилова, С. (2018). The usage of new pedagogical technologies in lessons. Молодой ученый, (5), 169-171.

Халикова, Ш. Т. (2021). РОЛЬ ЭМОЦИОНАЛЬНО-ВОЛЕВЫХ

ОСОБЕННОСТЕЙ ЧЕЛОВЕКА В ЭКСТРЕМАЛЬНЫХ

СИТУАЦИЯХ. Проблемы науки, 9(68), 62-64.

Халикова, Ш. Т., & Саматова, З. К. (2021). ВЛИЯНИЕ КАЧЕСТВ

ЛИЧНОСТИ НА ФОРМИРОВАНИЕ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ

ТОЛЕРАНТНОСТИ. “ZAMONAVIY TA"LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGANKREATIV G'OYALAR, TAKLIFLAR VA YECHIMLAR”, 503505.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов