Стрессоустойчивость у военнослужащих диагностические проблемы обнаружения

CC BY f
582-592
26
138
Поделиться
Исмоилова, Н., & Раимджанов, М. (2022). Стрессоустойчивость у военнослужащих диагностические проблемы обнаружения. Центральноазиатский исследовательский журнал междисциплинарных исследований, 1(Conference TSPU), 582–592. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/carjis/article/view/6003
Н Исмоилова, Toshkent davlat pedagogika universiteti

dos.v.b., psixol.f.b. PhD

М Раимджанов, Toshkent davlat pedagogika universiteti

 2 bosqich magistranti

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В данном тезисе дается теоретическая информaция о методологических основах диагностики стресса и стрессоустойчивости, которые являются одними из основных проблем в обучении военносужащих.


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

582

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

HARBIY XIZMATCHILARDA STRESSGA BARQARORLIKNI

ANIQLASHNING

DIAGNOSTIK MUAMMOLARI

N. Ismoilova

TDPU dos.v.b., psixol.f.b. PhD

M. Raimdjanov

TDPU 2 bosqich magistranti

АННОТAЦИЯ

В данном тезисе дается теоретическая информaция о методологических

основах диагностики стресса и стрессоустойчивости, которые являются одними
из основных проблем в обучении военносужащих.

ABSTRACT

This thesis provides theoretical information on the methodological foundations

of the diagnosis of stress and stress resistance, which are one of the main problems in
training military personnel.


Jahon miqyosidagi mutaxassislar stress bugungi kunda “asr kasalligi” bo„lib

qolganligini ta‟kidlashmoqda. Zero, har qanday shaxsning, xususan harbiy faoliyat
olib borayotgan xizmatchilarning ham stress holatiga tushishi nafaqat ularning
yuritayotgan faoliyatiga, shuningdekб ruhiy va jismoniy salomatligiga ham jiddiy
salbiy ta‟sir etadi.

Butun Jahon Sog„liqni Saqlash Tashkilotining ma‟lumotlariga ko„ra mavjud

kasalliklarning 65%i stress bilan bog„liq ekanligi ta‟kidlanadi. Shunga ko„ra, harbiy
xizmatchilarning stress holatiga tushishlari tufayli turli somatik va psixosomatik
kasalliklarni orttirib olish ehtimoli bugun kunda zamonaviy psixologiyaning diqqat
markazidan joy olgani bejiz emas, albatta.

Demak, bugungi kun harbiy xizmatchisi stress va stressdan chiqish yo„llari

haqidagi ma‟lumotlarga ega bo„lishi davr taqazosidir. Biz ushbu tezisda mazkur
sohaning rivoji uchun hissa qo„shmoqchi bo„lgan tadqiqotchilar uchun zarur bo„lgan
ayrim metodologik muammolar bilan bo„lishmoqchimiz.

Stress va stressga barqarorlik masalalarini tadqiq etish yuzasidan olib borilgan

tadqiqotlar ikki asosiy natijaga erishuviga sabab bo„lgan: birinchidan insonning
stressga barqarorlik ko„rsatkichlarini, ya‟ni yuqori, o„rta va past ko„rsatkichlarni


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

583

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

aniqlash imkonini beruvchi testologik instrumentlar ishlab chiqilgan; ikkinchidan,
shaxsning har qanday faoliyati uning stressga barqarorligi bilan bevosita yoki
bilvosita bog„liq ekanligi asoslab berilgan. Boshqacharoq aytganda, shaxsning
stressga barqarorligi qanchalik yuqori bo„lsa, faoliyat samaradorligi ham shunchalik
yuqori bo„lishi, aksincha, stressga barqarorlik ko„rsatkichining pastligi shaxsning
stress vaqtida o„z energiya va zaxiralarini salbiy psixologik holatlarni bartaraf etishga
sarflashi bilan belgilanishi aniqlangan.

Psixologiya fani yuzaga kelganidan to hozirgi davrgacha bo„lgan vaqt

oralig„ida psixologiya ilmi, uning ilmiy tadqiqot metodikalari, ilmiy-nazariy
tamoyillari, g„oyalari, ta‟limotlari juda ko„p o„zgarishlarini bosib o„tdi, shuningdek,
bugungi zamonaviy psixologiya nafaqat shaxsni, uning kognitiv, emotsional
sohalarini, jumladan, stress va stressga barqarorlik holatlarini o„rganish borasida ham
katta tajribalarga ega bo„ldi. Keyingi yillarda stressni o„rganishga yo„naltirilgan
tadqiqotlar stressning turlari, uni keltirib chiqaruvchi sabablar, omillar kabi
predmetlar doirasidan chiqib stressga barqaror munosabatda bo„lishni tadqiq qilish
darajasiga yetib kelganligi ham psixologiyaning katta yutug„i desak bo„ladi.

Bugungi kun harbiy xizmatchilarining ham jismoniy, ham ruhiy salomatligi

jiddiy ta‟sir ko„rsatadigan stress holatlarining mavjudligi va unga nisbatan barqaror
munosabat bildirish uning uchun nafaqat salomatligini asrash kaliti, balki olib
borayotgan faoliyatining samarasiga ham ta‟sir ko„rsatuvchi muhim omil ekanligini
hisobga olgan holda bugun harbiy xizmatchilarning stressga barqarorligini tadqiqot
predmeti sifatida o„rganish bugungi kunda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Bu
jarayonda ayniqsa harbiy xizmatchilarda stressga barqaror munosabat bildirishning
psixologik determinantlarini o„rganish juda dolzarbdir. Mazkur yo„nalishda tadqiqot
olib borishni istagan tadqiqotchilarga uslubiy tavsiya sifatida quyidagi metodikalarni
qo„llashlarini tavsiya qilamiz:

Respondent (harbiy xizmatchi)larda stressga barqarorlik xususiyati qay

darajada rivojlanganligini aniqlash maqsadida “Shaxsning stressga barqarorligini
aniqlash” metodikalarining modifikatsiyalashgan shaklidan foydalanish mumkin.
Metodikalardagi ayrim vaziyatlarning o„zbek muhitida stressogen voqea bo„la
olmasligini yoki tadqiqot ob‟ektining ayrim jihatlarini e‟tiborga olgan holda,
metodikalarning ba‟zi tasdiqlarini mahalliy muhitga va harbiy xizmatchilarga
moslashtirish maqsadga muvofiq bo„ladi.

Mazkur yo„nalishdagi metodikalar orqali olingan emperik ma‟lumotlar asosida

harbiy xizmatchilarning faoliyat jarayonida kechadigan stressga barqarorlikning
o„ziga xosligi aniqlanadi. Shuningdek, respondentlarning stressga barqarorlik


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

584

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

determinantlarini aniqlashda mutaxassislarning tavsiyasiga ko„ra uni kompleks tarzda
o„rganish maqbul va bu jarayonni tashkil etishda bir nechta metodikalardan
foydalanilishi maqsadga muvofiq:

A) stressga barqarorlikni o„rganishda kompleks yondoshuv tarafdorlarining

fikriga ko„ra, shaxsning o„ziga bahosi uning stressga barqarorligini aniqlash
yuzasidan olib boriladigan tadqiqotlarda muhim rol o„ynaydi. Mualliflar o„ziga
adekvat baho beruvchilarda stressga barqarorlik ko„rsatkichi eng yuqori darajada
bo„ladi, deb hisoblaydi. Shu fikrlardan kelib chiqqan holda, harbiy xizmatchilarda
o„z-o„ziga bahoning yuqori, adekvat va past darajalarini aniqlash masadida “O„z-
o„zini baholash”ga mos keladigan metodikalardan foydalaniladi;

Bizga ma‟lumki, o„ziga adekvat yuqori baho berishni o„ziga nisbatan ijobiy

munosabat, o„zini hurmat qilish, o„zini qabul qilish, o„zidan qoniqish hissi bilan
tenglashtirish mumkin. Aksincha, o„ziga past baho berish o„ziga nisbatan salbiy
munosabat, o„zini qabul qilmaslik, o„zidan qoniqmaslik hislari bilan tenglashtiriladi.

Ayrim mutaxassislar o„ziga adekvat yuqori baho beradigan kishilar ko„pincha

stressogen ta‟sirlarni emotsional jihatdan og„riqli yoki stressogen deb qabul
qilmasliklarini qayd etadi. Adekvat yuqori baho beradigan odamlar stressogen
vaziyatlarda o„ziga past baho beruvchilarga nisbatan yaxshiroq harakat qiladilar va
natijada bunday holat ularda o„z imkoniyatlari haqida ko„proq bilishga, o„ziga
bo„lgan bahosining ortishiga olib keladi. O„zini past baholaydigan kishilar esa
aksincha, stressogen tahdid paytida yuqori darajadagi qo„rquv va xavotirni his
qiladilar, shunga mos ravishda o„zini bunday ta‟sirlarga qarshi tura olmayman, deb
hisoblaydilar. O„zini bunday tarzda negativ idrok etish o„z-o„zidan shaxsning
stressogen omillar bilan kurashishni qiyinlashtiradi.

O„z imkoniyatlarini noadekvat past baholash o„z-o„ziga ishonchning ham juda

past bo„lishiga olib keladi. Bu esa sinaluvchida stressogen vaziyatlarda o„zini nochor
his qilishga, bu vaziyatdan chiqib ketish o„rniga tushkunlikka berilishga olib kelishi
mumkin;

B) stressga barqarorlikni oshirishda o„ziga xos ta‟sirga ega bo„lgan shaxs

xususiyatlaridan biri – bu frustratsiyaga nisbatan tolerantlikdir. Frustratsiya –
insonning ma‟lum maqsadga erishish yoki vazifani hal etishi yo„lida sodir bo„lgan
yengib bo„lmas (yoki sub‟ektiv jihatdan shunday deb qabul qilinadigan)
qiyinchiliklar natijasida yuzaga keladigan kechinmalar va xulq-atvorning namoyon
bo„lishidagi o„ziga xos xarakterli holatlarni ifodalovchi tushuncha sifatida qaraladi.
Frustratsiyani psixologik jihatdan o„rganish konsepsiyasi S. Rozensveygga tegishli
bo„lib, keyinchalik bir necha tadqiqotchilar mazkur muammo doirasida izlanishlar


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

585

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

olib borishgan. Bu borada S. Rozensveygning “Rasmli frustratsiya” deb nomlangan
metodikasi mashhur bo„lishiga qaramasdan, ayrim tadqiqotchilar uning
murakkabligini va shu bois natijalarni tahlil qilishni qiyinlashtirganligini alohida
ta‟kidlashadi. Shularni hisobga olgan holda frustratsion tolerantlikni o„rganuvchi
boshqa metodikalardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Masalan, V.V.Boyko
tomonidan shaxsning frustratsion tolerantligini o„rganish maqsadida tavsiya etilgan
“Frustratsiyani aniqlash testi». Ushbu metodika natijalari ham frustratsion
tolerantlikning past, o„rta va yuqori darajalarini aniqlab beradi;

V) keyingi yillarda stressga barqarorlik muammosini o„rgangan aksariyat

tadqiqotchilar o„z tadqiqotlarida albatta stressga qarshi turish xulqini, ya‟ni koping-
kurash strategiyasini o„rganishga harakat qilishmoqda. Kopinglar samardorligining
muhim mezoni sifatida ularning turli xilligi va ko„p qo„llanilishi ta‟kidlanadi.
Darhaqiqat, ayrim tadqiqotlar koping usullarining turlichaligi muammoni yechish va
stressni yengib o„tishga juda katta yordam berishini ko„rsatgan.

Shunga ko„ra, sinaluvchilarning stress holatiga tushganida koping-

strategiyaning qaysi usulidan foydalanishini aniqlash maqsadida D.Amirxan
tomonidan taklif etilgan «Koping-kurash indikatori» metodikasi tanlash yaxshi natija
beradi. Ushbu metodika D.Amirxan tomonidan shaxsning dominant koping-
strategiyalarini tashxis qilish uchun ishlab chiqilgan hamda O.A.Sirotin va
V.M.Yaltonskiylar

tomonidan

rus

muhitidagi

tadqiqotlarni

o„tkazishga

moslashtirilgan. Metodikaning o„zbek tilidagi varianti O„zbekiston Respublikasi
Bosh prokuraturasi Akademiyasi psixologlari (E.Sattarov, N.Sog„inov, I.Maxmudov)
tomonidan muvaffaqiyatli qo„llanilgan. Mazkur metodikaning qulayligi shundaki,
koping xulqning 3 xil uslubidan qay birini qo„llashiga qarab respondentning stressga
barqarorligini aniqlash imkoniyati mavjud.

“Koping-kurash indikatori” o„rovnomasining g„oyasi insonning hayoti

davomida shaklanadigan va u kundalik hayotida qo„llashi ehtimol bo„lgan barcha
strategiyalar 3 guruhga bo„linadi:

1. Muammoni hal qilish - bu faol xulq-atvor strategiyasi bo„lib, bunda inson

muamoni samarali hal qilishda o„zida mavjud barcha resurslarni qo„llaydi.

2. Ijtimoiy qo„llab quvvatlashni izlash strategiyasi - bu faol xulq-atvor

strategiyasi bo„lib, bunda inson muammoni samarali hal qilish uchun atrofdagilardan
yordam va qo„llab-quvvatlashni izlaydi (oila a‟zolaridan, do„stlaridan, o„zi uchun
ahamiyatli insonlardan).


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

586

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

3. Muammodan qochish strategiyasi - bu passiv xulq-atvor strategiyasi bo„lib,

unda inson muammoni hal etishdan va uni o„rab turgan atrof-muhitdan va voqelikdan
qochishga harakat qiladi

Yuqoridagi metodikalar tavsifi va tahlilidan kelib chiqib xulosa qilish

mumkinki, shaxs ichki holatining tahlili murakkab va serqirra jarayondir. Shunday
ekan harbiy faoliyat bilan band bo„lgan shaxslarning ichki imkoniyatlari va mavjud
muammolarini anglash darajasini hisobga olgan holda korreksiya metodlarini tanlash
o„ta muhim ahamiyat kasb etadi.

REFERENCES

1.

Журавлев, А.Л. Совладающее поведение. Современное состояние и

перспективы /А.Л.Журавлев. – М.: ИП РАН, 2008. 188

2.

Корыстов Ю.Н. Эмоции, стресс, курение, потребление алкоголя и рак –

корреляционные и причинные связи. //Журнал ВНД им. И.П.Павлова. – 2007. №
4.

3.

Майер Н. Фрустрatsiя: поведение без цели. - М.: Прогресс, 2005. -342 с

4.

Панченко Л.Л. Диагностика стресса: Уч. пос. – Владиво: МорГУ, 2005. – 35 с

5.

ALIMOVA, G.

(2020).

KICHIK

MAKTAB

YOSHIDA

O‟QUVCHI

SHAXSINING

PSIXOLOGIKPEDAGOGIK

RIVOJLANISH

XUSUSIYATLARI.

Pedagogik mahorat

, 103-107.

6.

Alimova, G., & Alimova, A. (2020). SOCIO-ECONOMIC CONDITIONS FOR

EFFECTIVE ENTREPRENEURIAL ACTIVITY.

ІМПЕРАТИВ СОЦІАЛЬНОГО

ПАРТНЕРСТВА

В

ОСВІТНЬО-НАУКОВОМУ

ПРОСТОРІ:

ЄВРОІНТЕГРАЦІЙНІ ТА РЕГІОНАЛЬНІ ВИКЛИКИ СЬОГОДЕННЯ

, 246-250.

7.

Jalilova, S. X. (2020). SHAXS ISTE‟MOLCHILIK XULQINING PSIXOLOGIK

XUSUSIYATLARI.

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY

AXBOROTLARI ILMIY-NAZARIY JURNALI

, 240-244.

8.

Taskarayevna, N. Z. (2020). Maktabgacha yosh davridagi bolalarda milliy

xususiyatlarni shakllantirish yo‟llari.

Oriental Art and Culture

, (II), 79-85.

9.

Nishanova, Z. T. (2020). Ommaviy axborot vositalari xodimlarining shaxs milliy

tarbiyasi oldidagi vazifalari.

Science and Education

,

1

(2), 358-363.

10.

Нишанова, Х. В. (2019). Развитие интеллектуальных способностей у

студентов вузов.

Наука и образование сегодня

, (6-2 (41)), 58-59.

11.

Нишанова, З. Т., & Худоѐрова, М. (2017). ПРЕДОСТАВЛЕНИЕ

НАДЛЕЖАЩЕЙ ИНДИВИДУАЛИЗИРОВАННОЙ ПОДДЕРЖКИ ДЕТЯМ С


background image

Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)

«Психологические особенности развития современной

личности в годы устойчивого социально-

экономического развития общества»

“Жамиятнинг барқарор ижтимоий-иқтисодий

ривожланиш йилларида замонавий шахс

ривожланишининг психологик хусусиятлари”

Материалы международной конференции.

Ташкент. 24 ноября 2021г

587

Халқаро анжуман тўплами.

Тошкент 24 ноябрь 2021й.

ОГРАНИЧЕННЫМИ ВОЗМОЖНОСТЯМИ. In

Сборники конференций НИЦ

Социосфера

(No. 26, pp. 60-62). Vedecko vydavatelske centrum Sociosfera-CZ sro.

12.

Нишанова, З. Т., & Парпиева, Ш. А. (2015). Имконияти чекланган

ўқувчиларни

касб-ҳунарга

йўналтиришнинг

психологик

жиҳатлари.

Современное образование (Узбекистан)

, (12), 69-73.

13.

Kh,

D.

S.

(2021).

PSYCHOLOGICAL

CHARACTERISTICS

OF

FORMATION OF IMPORTANT PROFESSIONAL QUALITIES IN FUTURE
TEACHERS.

INFORMATION TECHNOLOGY IN INDUSTRY

,

9

(3), 910-917.

14.

Jalilova, S. X., & Mirzayeva, U. B. (2021). Psychological Characteristics of the

Formation of Professional Motives in Adolescents.

CENTRAL ASIAN JOURNAL OF

SOCIAL SCIENCES AND HISTORY

,

2

(10), 108-110.

15.

Xalikova, S. T. (2022). ТАЛАБАЛАРДА АҚЛИЙ ТАРАҚҚИЁТ ВА

ИНТЕЛЛЕКТ

МУАММОЛАРИНИ

ЎРГАНИШ.

ГЛОБАЛ

ДУНЁДА

ПСИХОЛОГИЯ ФАНИ: НАЗАРИЯ ВА АМАЛИЁТ, ЧАҚИРУВЛАР ВА
ИСТИҚБОЛЛАР

, 86-88.

16.

Алимова, Г. (2021). ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ДЕТСКО-

РОДИТЕЛЬСКИХ ОТНОШЕНИИ.

ЧЕЛОВЕЧЕСКИЙ ФАКТОР

, 43-48.

17.

ALIMOVA, G.,

&

ALIMOV, A.

(2021).

PSIXOLOG

SHAXSIDA

REFLEKSIV

MADANIYAT

RIVOJLANISHINING

PSIXOLOGIK

OMILLARI.

PEDAGOGIK MAHORAT

, 58-61.

18.

Xalmuratova, M. T. (2021). ADVANTAGES AND DISADVANTAGES OF

DISTANCE LEARNING FOR LANGUAGES IN MEDICAL UNIVERSITIES IN A
PANDEMIC

SITUATION.

PalArch's

Journal

of

Archaeology

of

Egypt/Egyptology

,

18

(4), 3965-3969.

19.

Халмуратова, М. Т. (2020). Мотивация студентов в обучении.

Наука и

образование сегодня

, (6-2 (53)), 29-30.

20.

Халмуратова, М. Т. (2019). ПСИХОЛОГО-РЕЧЕВЫЕ БАРЬЕРЫ

СТУДЕНТОВ

МЕДВУЗА

ПРИ

ОСВОЕНИИ

ИННОСТРАННЫХ

ЯЗЫКОВ.

Экономика и социум

, (3), 464-466.

21.

Xalmuratova, M. T. (2018). METHODICAL RECOMMENDATIONS FOR

USING THE METHOD

Библиографические ссылки

Журавлев, А.Л. Совладающее поведение. Современное состояние и

перспективы /А.Л.Журавлев. – М.: ИП РАН, 2008. 188

Корыстов Ю.Н. Эмоции, стресс, курение, потребление алкоголя и рак –

корреляционные и причинные связи. //Журнал ВНД им. И.П.Павлова. – 2007. №

Майер Н. Фрустрatsiя: поведение без цели. - М.: Прогресс, 2005. -342 с

Панченко Л.Л. Диагностика стресса: Уч. пос. – Владиво: МорГУ, 2005. – 35 с

ALIMOVA, G. (2020). KICHIK MAKTAB YOSHIDA O‟QUVCHI

SHAXSINING PSIXOLOGIKPEDAGOGIK RIVOJLANISH

XUSUSIYATLARI. Pedagogik mahorat, 103-107.

Alimova, G., & Alimova, A. (2020). SOCIO-ECONOMIC CONDITIONS FOR

EFFECTIVE ENTREPRENEURIAL ACTIVITY. ІМПЕРАТИВ СОЦІАЛЬНОГО

ПАРТНЕРСТВА В ОСВІТНЬО-НАУКОВОМУ ПРОСТОРІ:

ЄВРОІНТЕГРАЦІЙНІ ТА РЕГІОНАЛЬНІ ВИКЛИКИ СЬОГОДЕННЯ, 246-250.

Jalilova, S. X. (2020). SHAXS ISTE‟MOLCHILIK XULQINING PSIXOLOGIK

XUSUSIYATLARI. TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY

AXBOROTLARI ILMIY-NAZARIY JURNALI, 240-244.

Taskarayevna, N. Z. (2020). Maktabgacha yosh davridagi bolalarda milliy

xususiyatlarni shakllantirish yo‟llari. Oriental Art and Culture, (II), 79-85.

Nishanova, Z. T. (2020). Ommaviy axborot vositalari xodimlarining shaxs milliy

tarbiyasi oldidagi vazifalari. Science and Education, 1(2), 358-363.

Нишанова, Х. В. (2019). Развитие интеллектуальных способностей у

студентов вузов. Наука и образование сегодня, (6-2 (41)), 58-59.

Нишанова, З. Т., & Худоѐрова, М. (2017). ПРЕДОСТАВЛЕНИЕ

НАДЛЕЖАЩЕЙ ИНДИВИДУАЛИЗИРОВАННОЙ ПОДДЕРЖКИ ДЕТЯМ С ОГРАНИЧЕННЫМИ ВОЗМОЖНОСТЯМИ. In Сборники конференций НИЦ

Социосфера (No. 26, pp. 60-62). Vedecko vydavatelske centrum Sociosfera-CZ sro.

Нишанова, З. Т., & Парпиева, Ш. А. (2015). Имконияти чекланган

ўқувчиларни касб-ҳунарга йўналтиришнинг психологик

жиҳатлари. Современное образование (Узбекистан), (12), 69-73.

Kh, D. S. (2021). PSYCHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF

FORMATION OF IMPORTANT PROFESSIONAL QUALITIES IN FUTURE

TEACHERS. INFORMATION TECHNOLOGY IN INDUSTRY, 9(3), 910-917.

Jalilova, S. X., & Mirzayeva, U. B. (2021). Psychological Characteristics of the

Formation of Professional Motives in Adolescents. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF

SOCIAL SCIENCES AND HISTORY, 2(10), 108-110.

Xalikova, S. T. (2022). ТАЛАБАЛАРДА АҚЛИЙ ТАРАҚҚИЁТ ВА

ИНТЕЛЛЕКТ МУАММОЛАРИНИ ЎРГАНИШ. ГЛОБАЛ ДУНЁДА

ПСИХОЛОГИЯ ФАНИ: НАЗАРИЯ ВА АМАЛИЁТ, ЧАҚИРУВЛАР ВА

ИСТИҚБОЛЛАР, 86-88.

Алимова, Г. (2021). ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ДЕТСКОРОДИТЕЛЬСКИХ ОТНОШЕНИИ. ЧЕЛОВЕЧЕСКИЙ ФАКТОР, 43-48.

ALIMOVA, G., & ALIMOV, A. (2021). PSIXOLOG SHAXSIDA

REFLEKSIV MADANIYAT RIVOJLANISHINING PSIXOLOGIK

OMILLARI. PEDAGOGIK MAHORAT, 58-61.

Xalmuratova, M. T. (2021). ADVANTAGES AND DISADVANTAGES OF

DISTANCE LEARNING FOR LANGUAGES IN MEDICAL UNIVERSITIES IN A

PANDEMIC SITUATION. PalArch's Journal of Archaeology of

Egypt/Egyptology, 18(4), 3965-3969.

Халмуратова, М. Т. (2020). Мотивация студентов в обучении. Наука и

образование сегодня, (6-2 (53)), 29-30.

Халмуратова, М. Т. (2019). ПСИХОЛОГО-РЕЧЕВЫЕ БАРЬЕРЫ

СТУДЕНТОВ МЕДВУЗА ПРИ ОСВОЕНИИ ИННОСТРАННЫХ

ЯЗЫКОВ. Экономика и социум, (3), 464-466.

Xalmuratova, M. T. (2018). METHODICAL RECOMMENDATIONS FOR

USING THE METHOD

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов