Global dunyoda ilm-fan va ta‘limdagi innovatsion
rivojlanishning zamonaviy trendlari 15 dekabr, 2022 yil.
192
Annotatsiya
– Ushbu maqola oliy ta’lim muassasalarida “Chizma geometriya” fanini
o‘qitishda grafik dasturlardan foydalanish va shu vosita orqali talabalarning fazoviy
tasavvurini, ijodkorlik qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan.
Kalit so‘zlar
– qurilish chizmachiligi, fazoviy tasavvur, grafik dastur, 3D model, standart,
shartli belgilar, ikki o‘lchamli.
Катта аудиторияларда маъруза ўқилганда замонавий компьютер техноло-
гиялари қулайликлар яратади ва таълим сифатини оширишда самарали усул-
лардан хисобланади. Айниқса, чизма геометрия дарсларида талабаларга чиз-
маларни чизилишини тушунтиришда замонавий техника воситаларидан қўл-
лаш жуда қулай. Булардан энг содда ва тушунарли бўлган турларидан бири
электрон доскадир.
Электрон доскада дарс ўтилганда электрон қаламдан фойдаланилади. Хам-
ма амаллар мана шу қалам ёрдамида бажарилади. Дарс оддий доскада ўтил-
ганидек, фақат унга хохлаган рангдаги ва қалинликдаги чизиқларни чизиш
мумкин. Дарс жараёнида ўқув қуролларининг электрон кўринишидан, рақам
ва шрифтларнинг босма ва ёзма кўринишларидан, текислик, сирт ва бошқа
юзаларни бўяшда керакли ранглардан фойдаланиш мумкин. Чизиқларни ўчи-
риш, қисқартириш, узайтириш, чизиқ йўғонликларини танлаш ва кўчириш
жуда қулай. Энг муҳими ўтилган дарсни, чизмани ёки чизмаларни досканинг
хотирасига сақлаб, қайта кўрсатиш имконияти мавжуд. Бунинг учун электрон
доскада керакли командаларни чақириш ва уларни керакли вақтда алмашти-
риб туриш лозим.
Чизма геометрия дарсларида ўтиладиган барча маърузаларни электрон
доска хотирасига ёзиб қўйиш, керакли вақтда қайта кўрсатиш, флешкада
сақлаш, компьютерларда мустақил ўрганиш ва ҳатто бир неча аудиторияда
бир вақтда дарс ўтиш имкониятлари мавжуд. Электрон доскадан фойдалан-
ганда электрон қалам билан чизмаларни чапга, ўнга, юқорига ва пастга суриб
қўйиб, янги чизмага жой очиш мумкин. Электрон досканинг юзасини верти-
кал ва горизонтал холатда кенгайтириш мумкин.
Чизма геометрия дарсларини электрон доскадан фойдаланиб ўтилганда,
қуйидаги қулайликларга эга бўлиш мумкин: талабаларга тушуниш осонроқ
бўлиши учун чизғич, транспортир, циркуль ва бошқа ўқув қуроллар керак
M.M. XAMRAKULOVA
-TAQU,dotsent
CHIZMA GEOMETRIYA
DARSLARIDA ZAMONAVIY
TEXNOLOGIYALARNI
QO‘LLASH.
https://doi.org/10.47689/STARS.university-pp192-194
STARS International University
193
бўлмайди, бир жуфтлик ёки икки жуфтлик маърузалар ўтилганда, чизмалар-
ни қайта чизишга хожат йўқ. Иккинчи дарс бошланганда қисқа вақт ичида
биринчи дарсда ўтилган мавзунинг мазмунини ва чизмаларни қайта кўриб
чиқиш ва айнан шу жойдан дарсни давом эттириш мумкин.
Электрон доскадан фойдаланиш имконияти яратиладиган бўлса: бирин-
чи навбатда унинг барча имкониятларини ўрганиб чиқиш лозим, чизма гео-
метрия маърузаларидан ташқари амалий машғулотларни, инженерлик гра-
фикаси дарсларини, хамда қурилиш чизмачилиги дарсларини ўқитишга хам
электрон тренажёрдан фойдаланиш, ўқитувчи учун хам талаба учун хам жуда
яҳши қулайликлар ҳосил қилади.
Ўқитувчи доскада бажарадиган барча амалларни жойида ўтирган холда
бажариши мумкин. Бунда бажарилаётган амалларни талабалар узлуксиз ку-
затишларига эришилади. Фақат доскадаги электрон қалам вазифасини ўқи-
тувчи компьютер сичқончаси орқали бошқаради. Бу жараёнлар биринчидан
талабанинг фанлардан ўзлаштириш самарадорлигини оширади, иккинчидан
электрон доскадан фойдаланиш, чизма геометрия ва инженерлик графикаси
дарсларини сифатли ва самарали бўлишига хизмат қилади.Бундан ташқари
чизма геометрия мисолларини тушунтиришда, эпюрлар ва сиртларни чизма-
ларини хаётий мисоллар билан чизиб тушунтириш янада қизиқарли. Маса-
лан, бинонинг том ёпмасини тасвирлаш ва улар орасидаги масофани хақиқий
катталигини аниқлашни электрон доскада чизиб кўрсатиш талабалар учун
янада тушунарли.
Мисол. ∆
ABC
(
A
,
B
,
C
,
A
,
B
,
C
,) ва ∆
AB
D(
A
,
B
,D,
A
,
B
,D,) текисликлари (бино том
ёпмаси) орасидаги икки ёқли бурчакнинг хақиқий катталиги аниқлансин.
Global dunyoda ilm-fan va ta‘limdagi innovatsion
rivojlanishning zamonaviy trendlari 15 dekabr, 2022 yil.
194
Адабиётлар рўйхати
1.Sanjar Khudoykulovich Mardov, & Zilolaxon Xikmat kizi Farxatova. (2022). THE
PRACTICAL SIGNIFICANCE OF DESIGN AND ITS TYPES. Euro-Asia Conferences.
2. Sanjar Khudoykulovich Mardov, & Zilolaxon Xikmat kizi Farxatova. (2022).
DESIGN AND ART. Euro-Asia Conferences, 58–61.
3. Sanjar Khudoykulovich Mardov, Marxabo Nosirovna Khasanova, & Elshodbek
Absalomov. (2022). PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL BASIS OF TEACHING
ARCHITECTURE DRAWING IN TYPES OF EDUCATION. Euro-Asia Conferences,
32–35.
4. Mardov, S. X. (2021). The practical importance of graphic programs and their
descriptions in the development of student space imagination in teaching the
subject of construction drawing. ISJ Theoretical & Applied Science, 12 (104), 680-
684.
5. Xudoykulovich, M. S. ., Feruza Saidaxatovna, R., & Xasanboy o’g’li , N. A. (2021).
Evristic teaching technology and its practical application which in theaching of
draftsmanship. Middle European Scientific Bulletin, 12, 458-462.
6. Mardov Sanjar Xudoykulovich. (2021). THE STATUS OF TEACHING THE
SUBJECT «CONSTRUCTION DRAWING» IN HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS.
Archive of Conferences, 105-108. Retrieved from
7. Khudoykulovich, M. S. ., & kizi, F. Z. X. . (2021). Content of the Science of
Architecture Construction and Its Current Status of Teaching. International Journal
of Innovative Analyses and Emerging Technology, 1(7), 106–114. Retrieved from
8. Xudoykulovich, Mardov Sanjar, and Farkhatova Zilolahon Hikmat Qizi. «Methods
of using graphic programs in the field of construction drawing.» ACADEMICIA: An
International Multidisciplinary Research Journal 11.10 (2021): 1297-1306.
9. Мардов, Санжар; ,Qurilish chizmachiligi fanini o ‘qitishda grafik dasturlardan
foydalanishda talabalarning fazoviy tasavvurini rivojlantirishning bugungi holati va
muammolari,Общество и инновации,2.12/S.146-154.2021.
10. Mardov, Sanjar Xudoykulovich; ,Modern Electronic Methods of Controlling
Students’ Knowledge in the Field of Construction Drawing,»»» ONLINE-
CONFERENCES»» PLATFORM»,,,18-26,2021.
11. Mardov, Sanjar Xudoykulovich; Rasulova, Feruza Saidaxatovna; qizi Galimova,
Shoxsanam Habibulla; ,The Importance of Graphic Programs in Developing Student
Space Imagination in Teaching Construction Drawing,EUROPEAN JOURNAL OF
INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION,2,2,320-325.2022,
12. Mardov, Sanjar Khudoykulovich; kizi Farxatova, Zilolaxon Xikmat; ,Methodology
of Development On The Basis Of Graphic Programs in Increasing Student Space
Imagination and Graphic Literacy in Teaching Construction Drawing,EUROPEAN
JOURNAL OF INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION,2,2,312-319,2022.
