262
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
MEHNATNI MUHOFAZA QILISH SOHASIDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALAR VA SUN’IY INTELKTNI QO‘LLASH
Muradov Sirojiddin Husan o‘g‘li
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti stajyor-o‘qituvchisi
sirojiddinmuradov0@gmail.com
Annotatsiya:
Ushbu maqolada mehnatni muhofaza qilish sohasida raqamli
texnologiyalar va sun’iy intelktni qo‘llash usullari va bu usullar yordamida sohada ro‘y
beradigan yoki berishi munkun bo‘lgan baxtsiz bodisalarni, yashirin xavflarni, va
texnogen favqulodda vaziyatlarni oldini olish, oldindan bashoratlash, ma’lumotlarni
taxlil etish orqali ishchilarga ish va dam olish vaqtida ishchilarning harakatlarini
o‘rganish orqali sohada raqamli texnologiyalar va sun’iy intelktni qo‘llash tahlil
qilinadi.
Kalit so‘zlar: mehnatni muhofaza qilish, iqtisodiyot, baxtsiz hodisa, xavf,
raqamlashtirish, sun’iy intellekt, xodim, aqlli kaskalar, aqlli kameralar.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ЦИФРОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ И
ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА В ОБЛАСТИ ОБЕСПЕЧЕНИЯ
БЕЗОПАСНОСТИ ТРУДА
Мурадов Сирожиддин Хусан угли
Стажер-преподаватель Каршинского инженерно-экономического института
sirojiddinmuradov0@gmail.com
Аннотaция:
В данной статье анализируется использование цифровых
технологий и искусственного интеллекта в области охраны труда, с помощью
которых осуществляется анализ движений работников во время выполнения
работы и отдыха, предотвращение или предсказание возможных несчастных
случаев, скрытых опасностей и техногенных аварий путем анализа и обработки
данных для работников в процессе выполнения работы и отдыха.
Ключевые
слова
.
охрана труда, экономика. авария, риск, цифровизaция,
искусственный интеллект, сотрудник, умные шлемы, умные камеры.
USING DIGITAL TECHNOLOGIES AND ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN
THE FIELD OF LABOR SAFETY
263
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
Muradov Sirojiddin Husan ugli
Intern-teacher of the Karshi Institute of Engineering and Economics
sirojiddinmuradov0@gmail.com
Abstract:
The article analyzes the use of digital technologies and artificial
intelligence in the field of occupational safety to analyze workers' movements during
work and rest, prevent or predict potential accidents, hidden hazards, and technological
emergencies by analyzing and processing data for workers during work and
restperiods.
Keywords: labor protection, economy, accident, risk, digitalization, artificial
intelligence, employee, smart helmets, smart cameras.
KIRISH
Raqamli iqtisodiyotga o‘tish zamon talabi va O‘zbekistonni yaqin yillarda
rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishi hisoblanadi. Yangi avlod raqamli texnologiyalari
– sun’iy intellekt, robototexnika, internet, simsiz aloqa texnologiyalari va
boshqalarning paydo bo‘lishi ishlab chiqarish, biznes va ijtimoiy sohadagi faoliyat
modellarini o‘zgartirishni talab etmoqda. Yangi raqamli texnologiyalardan samarali
foydalanish infratuzilma va huquqiy muhitni shakllantiruvchi butun mamlakatning
ham, alohida kompaniyalarning ham xalqaro raqobatbardoshligini belgilab bermoqda.
Hozirgi vaqtda O‘zbekistonda ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifatini yaxshilash va
odamlar hayotini osonlashtirish uchun raqamli texnologiyalar va innovatsion
yechimlar iqtisodiyotning turli tarmoqlari va jamiyat hayotiga faol joriy etilib,
qo‘llanilmoqda. Raqamli texnologiyalar davlat boshqaruvi, bank ishi, sanoat, tibbiyot
va xavfsizlikni ta’minlashda qo‘llaniladi. Mamlakatimiz kelajagi raqamli
texnologiyalarning keng joriy etilishi va qo‘llanilishi bilan chambarchas bog‘liq [1].
Boshqa sohalar kabi O‘zbekistonda mehnat muhofazasini raqamlashtirish ham
o‘ta muhim va dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Chunki davlat va jamiyatning
eng muhim vazifalaridan biri fuqarolarning sog‘lom va xavfsiz mehnat qilish
huquqlarini ta’minlash hisoblanadi. Taraqqiy etgan ko‘pgina davlatlarning tajribasi
mehnatni muhofaza qilish madaniyatini rivojlantirish xodimlar uchun ham, ish
beruvchilar va davlat uchun ham manfaatli ekanligidan dalolat beradi. Mehnat
muhofazasi qoidalariga rioya etmaslik mehnat unumdorligi va ishlab chiqarilayotgan
tovarlar sifatini pasaytiradi [2].
Mehnatni muhofaza qilish sohasidagi raqamlashtirish odatda aqlli kaskalar,
sun’iy intellekt orqali xavflarni aniqlash vositalari va VR ta’lim texnologiyalarini
anglatadi, shuningdek mehnatni muhofaza qilish sohasida elektron hujjat aylanishi va
elektron raqamli imzodan foydalanish yordamida hujjatlar bilan ishlashni
264
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
soddalashtirish, ish joyida mehnatni muhofaza qilish madaniyati darajasini oshirish,
xodimlarning huquqlarini himoya qilish va yuqori xavflilikdagi ishlar xavfsizligini
ta’minlashda xam muhim rol o‘ynaydi. Mehnat muhofazasini raqamlashtirish moddiy
xarajatlarni kamaytiradi, vaqt tejaladi, ma’lumotlarni elektron bazasi yaratiladi, ularni
uzatish, qayta ishlash va saqlash imkoniyatlari kengayadi, mehnat muhofazasi bo‘yicha
yo‘riqnomalar berish, ishchi-xodimlar bilimini sinash imshlari onlayn formatga o‘tadi,
hujjatlarni o‘tgan sanalar bilan imzolashga chek qo‘yiladi, korrupsiya oldi olinadi,
ishchi-xodimlarning huquqlari himoyasi mustahkamlanadi hamda hisobotlarda
shaffoflik ta’minlandi [3].
TADQIQOT
METODOLOGIYASI
Tadqiqot jarayonida ilmiy va o‘quv-uslubiy adabiyotlar tahlili, pedagogik
kuzatuv, qiyosiy tahlil, umumlashtirish, dasturlashtirish va raqaamlashtirish modellari
kabi metodlardan foydalanildi.
ADABIYOTLAR TAHLILI
Mehnatni muhofazasini raqamlashtirish va unda sun’iy intelktni qo‘llash unda
foydalanish mavzusida ko‘plab olimlar izlanishlar olib borishgan. Bu mavzudan bir
nechta ilmiy ommobop maqolalar hamda ilmiy ishlar bajarilgan bo‘lib, ulardan
Timofeev S. S., Timofeeva S. S. larning “Sifrovoe budushee oxrani truda” maqolasi
hamda ishlab chiqarish va sonoatdagi sohada qo‘llanilayotgani mehnatni muhofaza
qilishda raqamli texnologiyalar va sun’iy intelekt orqali xavfsiz mehnat sharoitlarini
yaratilish munkunligi isbotlangan.
NATIJA VA MUHOKAMA
Menhat muhofazasi sohasida sun’iy intellekt va raqamli texnologiyalardan
foydalanish xavfsizlikni oshirishga yordam beradi. Sun’iy intellekt, muayyan
holatlarda noyob risklarni aniqlash, muammo yechish va tahlil qilish uchun
qo‘llaniladi. Raqamli texnologiyalar esa kamera nazorat sistemlari, otomatik hisob-
kitob tizimlari va boshqa avtomatlashtirilgan jarayonlarda xavfsizlikni oshirish uchun
ishlab chiqilgan vositalar orqali muhofazani ta'minlash imkoniyatini beradi. Bu
texnologiyalar, sohadagi potentsial xavf va muammo muammosini oldini olishga
yordam beradi va muhofaza xizmatlarining samaradorligini oshiradi. Buning bilan
birga, muammolar va risklar tez va samarali tarzda aniqlanadi va hal qilinadi.
Sun’iy Intellekt (SI) yoki Sun’iy Aqliyot, odamlarning o‘z aqliyotlarini nazorat
qiluvchi avtomatlashtirilgan tizimlarni yaratish va ularga aqliyot boshqarishni
o‘rganishdagi xususiyatlar to‘plami hisoblanadi. SI, ma’lumotlarni o‘rganish, tahlil
qilish, fikrlash, o‘rganish, va har qanday yo‘nalishda amalga oshirish imkoniyatiga ega
bo’lgan avtomatlashtirilgan algoritm va modellar to‘plamidir.
Sun’iy intellektning asosiy vazifalari quyidagilardir:
265
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
Ma’lumotlar tahlili:
Sun’iy intellekt, katta miqdorda ma’lumotlarni o‘rganib, bu
ma’lumotlardan tarkibiy qonuniyliklar va o‘lchovlarni aniqlaydi.
Mantiqiy javob berish:
SI, berilgan axborotlar va shartlarga asosan qaror qabul
qilish va mantiqiy muhokamalarni amalga oshirishda yordam beradi.
Amaliyotlar bajarganlik:
Sun’iy intellekt, berilgan vazifalarni bajarish, xususan,
masalani hal qilish, hisobot tayyorlash, va boshqa avtomatlashtirilgan amaliyotlarni
amalga oshirishda yordam beradi.
Yaratuvchi ishlar:
SI, yangi fikrlar generatsiyasi, tasavvurlar yaratish va yangi
ma’lumotlarni yaratishda ham yordam beradi.
Sun’iy intellektning asosiy komponentlari shu jumladan, yadrosizlar, algoritm
va modelni yashash, ma’lumotlar olish va tahlil qilish, va amaliyotlar bajarishdir.
Sun’iy intellekt yaxshi natijalar olishi va amaliyotlarni bajarishda odam aqliyotini
orqaga qoldirmaydi va hata ko‘paytirish imkoniyatlarini taqozo etadi.
Mehnat muhofazasida sun’iy intellekt (SI)ning unumdorligi bir nechta
jihatlardan hisoblanishi mumkin:
Tizimli monitoring va prognostika:
Sun’iy intellektning tizimli monitoring va
prognostikasi, mehnat asboblarining harakatlarini, holatlarini va vositalarini real vaqt
rejimida nazorat qilishga imkon beradi. Bu, potentsial xato va nosozliklarni oldini
oladi, avvalroq kuzatib borilgan vaqt vaqtida nosozliklarni aniqlaydi, shuningdek
ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirishga yordam beradi. Kameralar sun'iy
intellekt va raqamli texnologiyalarni qo'llab-quvvatlaydigan asosiy vosita bo'lib,
menhat muhofazasi sohasida keng qo'llaniladi. Kameralar, xavfsizlikni oshirish uchun
har qanday yo‘nalishni nazorat qilish, yo‘l va yo‘l yonini tasvirlash, yoki turli
ob‘ektlarni aniqlashda yordam beradi. Ularga sun‘iy intellektning quvvati
qo‘shilganda, ular muayyan holatlarda noyob voqealar va muammolar uchun
shuningdek intellektual va ma’lumotlarni tahlil qilish, ta’qib qilish va aniqlash
imkoniyatiga ega bo'ladi. Kameralar, avtomatik nazorat tizimlarida, transport
uskunalari nazoratida, va xavfsizlik muhofazasi sohasidagi boshqa sohalarda
qo‘llaniladi. Bu texnologiyalar, xavfsizlik tizimlarini kuchaytirishda katta rol o‘ynaydi
va muhitni xavfsizligini oshirishda muhim vazifalarni bajaradi.
Avtomatlashtirilgan jarayonlar:
SI, avtomatlashtirilgan jarayonlarning
yaratilishida va boshqarilishida katta o‘rin tutadi. Bu avtomatlashtirilgan jarayonlar,
oddiy, rutin va takrorlanuvchi vazifalarni bajarishda ishchilar uchun yukni kamaytiradi
va ish faoliyatlarini yaxshilashga yordam beradi.
Xavfsizlik va kasb kasalliklarini kamaytirish:
Mehmat muhofazasi, SI orqali,
ishchilarnini kuzatish, xodimning ish faoliyatini va xavfsizlik ma’lumotlarini tahlil
qilish, taxlil asosida xodimga va marketing, Mehnat muhofazasi bo‘limiga tavsiya va
hisobotlarni tayyorlash va muammo va risklarini oldini olishga yordam beradi. Bunda
ishchiga siz komyuterda bir soati 46 daqiqadan buyon ishlamoqdasiz, bu sizning ish
266
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
unumdorligingizni va salomatingizni holatini yamonlashishiga olib kelishi munkun
degan xabarni yetkazadi, yoki shu kabi aniqlashtirilgan taxliliy tavsiyalar beradi va
ishchi hayotini optimallashtiradi va avtomatik ravishda xavfsizlikni ta’minlashga
imkon beradi.
Ma’lumotlar analizi va entegratsiya:
Sun’iy intellekt tizimlari, katta miqdordagi
ma’lumotlarni avtomatik ravishda tahlil qilish va tizimlarga integratsiya qilishda
yordam beradi. Bu, muammolar va muomalalar haqida ishonchli va ma’lumot asosida
qaror qabul qilishni osonlashtiradi.
Proaktivlik:
SI, avvalroq muammolarni aniqlash, tahmin qilish va ularni oldini
olishda yordam beradi. Bu, jarayonlarni oldini olish, ishlab chiqarish jarayonlarini
optimallashtirish va muammolarni tez hal qilishga imkon beradi.
Barcha qismlar birgalikda, sun’iy intellekt mehnat muhofazasida tizimlarni
kuchli va o‘zlashtirilgan qiladi, ishchi xavf va kafolatlarini oshiradi va ishlab chiqarish
jarayonlarini yaxlashga yordam beradi. Bu jihatdan, sun’iy intellektning mehnat
muhofazasida juda muhim roli va unumdorligi mavjud.
1-rasm. Mehnatni muhofaza qilishda sun’iy intellekt va raqamlashtirish
yo‘nalishlari
Sun’iy intellekt va mehnat muhofazasi ishchilar hayotiga bir nechta
o‘zgarishlar kiritishi mumkin:
Avtomatlashtirilgan jarayonlar va robotlar o‘zlashtirilgan mehnatning bir
qismini o‘z ichiga oladi. Bu, ishchilar uchun qiyinchilik va zarur bo‘lgan vaqt ishchi
energiyasini behuda sarflashini kamaytiradi, shuningdek ularning ish bilan bog’liq
bo‘lgan stresini va yo‘qotish xavotirlarini kamaytiradi. Bunday o‘zgarishlar ishchi
2
Muallifning shaxsiy ishlanmasi
267
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
shahsiy hayotini rag‘batlashtiradi va o’z vaqtlarini o‘zini yuklsaltirish uchun turli xil
faolliklar va oila bilan o‘tkazishga sarflanishi mumkin.
SI tizimlari o‘zlashtirilgan mahsulotlar, ishlab chiqarish va korxonalarda ishlab
chiqarish jarayonlarini hamda xavfsiz mehnat jarayonini optimallashtirishga yordam
beradi. Bu, ishchilar uchun yangi malakalarni o‘rganish va rivojlanish imkoniyatlarini
ochadi.
Mehnat muhofazasi va SI, ishchilar uchun xavfsizlikni oshirishda ham juda
muhim rol o‘ynaydi. Monitoring tizimlari va robotlar jarayonlarini boshqarish va
nosozliklarni oldini olishda yordam beradi, shuningdek xavfsizlik to‘g‘risidagi ta’lim
va ta’lim jarayonlarini oshirishda ishchi risklarni kamaytiradi.
Avtomatlashtirilgan jarayonlar va robotlar bajarilishi mumkin bo‘lgan oddiy,
zarur ishlar avtomatik ravishda olib borilishi, odamlar uchun rivojlanayotgan sohada
rivojlanish uchun istiqbolni ochadi. Bunday imkoniyatlar ishchilar uchun yangi vaqt
manbalari va o‘zlarini yangi qobiliyatlarini va o‘z ustida ishlashlari uchun
imkoniyatlar yaratadi. Bunda xodim oddiy va sodda yoki o‘ta murakkab ishlarni
bajarishni SI ga topshirib inson qo‘li bilan bajarilishi shart bo‘lgan ishlarni sifatliroq
shug‘ullanishlari uchun vaqt va imkoniyat yaratadi.
Sun’iy intellekt va mehnat muhofazasi sohasidagi rivojlanish, texnologik
innovatsiyalarni ilgari surishni ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi Ishlab chiqarish
jaroyinida bu aqlli kasklar, himoyaluvchi ko‘zaynaklar, ishchining sog‘lig‘i va
psixologik holatini aniqlash dasturlari va eng muhimi bo‘lishi munkin bo‘lgan xavfli
holatlar, baxtsiz hodisalar, favqulodda texnogen vaziyatlarni oldindan aniqlash,
modellashtirish va ogohlantirish tizimlarida muhim sanaladi. Bu, yangi sohalarda ish
o‘rinlarini yaratish, yangi texnologiyalarni organish va ularni qabul qilish uchun
o‘zlashtirishni osonlashtiradi. Shuningdek, bu faoliyatlar o‘z navbatida o‘ziga xos
manfaatlarni olib keladi, masalan, avtomatlashtirilgan ishlar va robotlar yordamida
odamlar uchun bo‘sh vaqtni yaratish, kafolatli va xavfsiz ish muhitini yaratish, va
ishchilar uchun rivojlanish va o‘zlashtirish imkonini yaratish.
Mehnat muhofazasi va suniy intellekt (SI) orasidagi munosabat o‘z navbatida
o‘rganilishi kerak bo‘lgan muhim mavzulardan biri. Suniy intellektning yordamida
mehnat muhofazasi ko‘plab usullarda oshirilishi mumkin. Quyidagi usullar mehnat
muhofazasida SI-dan foydalanish yo‘nalishlarini sifatida foydali hisoblanadi:
1.
Monitoring va predictive maintenance (prognostika):
SI tizimi sensorlar
orqali mehnat asboblarini monitoring qilishi, ularga foydalanishga yo‘l qo‘ymasdan
avval turli xil bo‘lgan qo‘zg‘atish yoki nosozliklarni aniqlashga yordam berishi
mumkin. Bu, hayotiy mehnat asboblarining ishlash tartibini saqlash uchun juda foydali
bo‘lishi mumkin.
2.
Robotlar va avtomatlashtirilgan qo‘llab-quvvatlash:
SI, robotlar va
avtomatlashtirilgan qo‘llab-quvvatlash vositalari orqali mehnatning ko‘p qismini
268
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
otomatlashtirishga yordam beradi. Bu, oddiy va qiyinchilikni pasaytirish, sifatni
oshirish va xato qismni kamaytirish imkonini beradi.
3.
Risk tahlili va ishlab chiqarish protsessini optimallashtirish:
SI modellarining
yordami bilan, korporatsiyalar o‘zlarining ishlab chiqarish jarayonlarini
optimallashtirish uchun muammolarni tahlil qilishadi. Buning natijasida, yetkazib
berishning, xarajatlarining va daromadining ko‘payishi mumkin.
4.
Sifat monitoring va qabul qilish:
SI tizimlari, mahsulot sifatini monitoring
qilish uchun aylanadi, shuningdek xaridorlar tomonidan qabul qilingan
mahsulotlarning sifatini baholashda yordam beradi. Bu, sifatni oshirish uchun
qo‘llanishga imkon beradi va mijozlar tomonidan baholashda ishlab chiqarish
jarayonlarini muvofiq ravishda ishlab chiqarishga imkon beradi.
5.
Ishchi xayollarni taqdim qilish va o‘rganish:
SI tizimlari, ishlab chiqarish
jarayonida ishchi xayollarni qiyosiy tahlil etadi, o‘rganadi va yaxshilash uchun kerakli
ma’lumotlarni ishlab chiqadi va taqdim qiladi. Bu, ishlab chiqarishni sifatini oshirishga
yordam beradi va ishchilar uchun o’zlashtirish va professional rivojlanish imkonini
yaratadi.
Bu faoliyatlar SI-dan foydalanishning faqat bir qismi. Suniy intellektning
qo‘llanish turlari va miqyosi, kompaniya mahsulotlari va muammosi, yashash muhitiga
va boshqa ko‘rsatmalarga bog‘liq bo‘ladi.
XULOSA
Mehnat muhofazasi sohasida sun’iy intellekt (SI) xavflarni kamaytirish uchun
bir nechta vositalar va usullar mavjud. Quyidagi usullar SI orqali xavflarni
kamaytirishga yordam berishi mumkin:
1.
Aniqroq tahlil: SI, mehnat muhofazasi sohasidagi ma’lumotlarni tahlil qilish
va xavfni aniqlash uchun yuqori darajada aniqroqlikka ega. U muayyan
o‘zgaruvchanliklar, muammo va xavfli holatlarni aniqlashga yordam beradi.
2.
Prognostika va taqib qilish: SI, avvaldan bilgan holatlarda muhofazani
oshirish uchun taqib qilish va prognostika qilishga yordam beradi. Bu, muhofazaga
o‘xshash xavflarni oldini olishda va zarar yetkazishni oldini olishda yordam beradi.
3.
O‘rganish va adaptatsiya: SI tizimlari, mavjud ma’lumotlar asosida o‘rganish
va o‘zgaruvchan xavflarga moslashishi mumkin bo‘lgan algoritmlarni yaratish va
ularni adaptatsiya qilish imkonini beradi. Bu, yangi xavflar paydo bo‘lganda, xavfni
qabul qilish va hal qilish uchun muhitga moslashtirilgan texnologiyalarni ta’minlashga
imkon beradi.
4.
Tahminlash: SI, avvalgi xavflar va oqibatlar asosida kelajakda yuzaga kelishi
mumkin bo‘lgan xavfli holatlarni tahminlashda yordam beradi. Bu, muhofazani
oshirish uchun zarur harakatlarni amalga oshirishga yordam beradi.
269
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
5.
Avtomatlashtirilgan qarorlar: SI, ma’lumotlar asosida avtomatik ravishda
qarorlar qabul qilish va boshqa texnologiyalar bilan birgalikda muhofazani oshirish
uchun zarur amalni amalga oshirishga imkon beradi.
6.
Tahminlar va dastlabki xavflar ustida o‘rganish: SI, muhofazani oshirish
uchun asosiy xavfli joylarni aniqlash va ular ustida fokuslanish orqali dastlabki
xavflarni kamaytirish uchun yordam beradi. Bu, muhofaza tizimlarini yangilash uchun
kritik ko'rsatkichlarni ta’minlashga yordam beradi.
Menhat muhofazasi sohasida sun’iy intellekt va raqamli texnologiyalardan
foydalanish xavfsizlikni oshirishga yordam beradi. Sun’iy intellekt, muayyan
holatlarda noyob risklarni aniqlash, muammo yechish va tahlil qilish uchun
qo‘llaniladi. Raqamli texnologiyalar esa kamera nazorat sistemlari, otomatik hisob-
kitob tizimlari va boshqa avtomatlashtirilgan jarayonlarda xavfsizlikni oshirish uchun
ishlab chiqilgan vositalar orqali muhofazani ta'minlash imkoniyatini beradi. Bu
texnologiyalar, sohadagi potentsial xavf va muammo muammosini oldini olishga
yordam beradi va muhofaza xizmatlarining samaradorligini oshiradi. Buning bilan
birga, muammolar va risklar tez va samarali tarzda aniqlanadi va hal qilinadi
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1.
Rakhimov Oktyabr Dustkabilovich; Muradov Sirojiddin Husan o`g`li.
Innovative Technologies in Teachingdirectors and Specialists of Industrial
Enterprises on "Labor Protection"// European Journal of Life Safety and Stability
(2660-9630), 2021/12/29. 80-85.
2.
O.D. Rakhimov, Muradov S.H. Digitalization of Instructions on Labor
Protection and Safety Techniques. // European journal of life safety and stability
(EJLSS).
2022. №24. Р.80
-86
3.
Тимофеев С. С., Тимофеева С. С. Цифровое будущее охраны труда // XXI
век. Техносферная безопасность. 2022. Т. 7. № 1. С. 51
–62.
https://doi.org/10.21285/2500-1582-2022-1-51-62
4.
Muradov Sirojiddin Husan o`g`li, Xakimov Xurshid Hamidulla o‘g‘li, &
Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi. (2021). NEW INNOVATIVE NGINEERING
SOLUTIONS TO THE PROBLEMS OF SIGNALIZATION AND SECURITY
SYSTEMS. European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 2, 28-30.
Retrieved from
http://www.ejlss.indexedresearch.org/index.php/ejlss/article/view/13
5.
Rayimkulov A., Murodov S. Some Issues of Safety in the Use of Tower
Cranes Used in Construction Projects //JournalNX. –
С. 301
-308.
6.
СИРОЖИДДИН М. НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ
ПРИМЕНЕНИЯ ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО
-
МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ //International journal of advanced research in education,
technology and management. – 2024. –
Т. 3.
–
№. 2.
–
С. 167
-177.
270
RAQAMLI TRANSFORMATSIYA, RAQAMLASHTIRISH
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY-ELEKTRON JURNALI | 6-SON
WWW.INFOCOM.UZ
7.
Muradov S. CONSTRUCTION-INSTALLATION ISHLARIDA
KUTARAMA KRANLARDAN USE FUNDAMENTAL SECURITY OF SUPPLY
//Modern Science and Research. – 2024. –
Т. 3.
–
№. 2.
–
С. 786
-792.
8.
Muradov, S. (2024). ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN
AN ACCIDENT IN FACILITIES USING KTZM. MODERN SCIENCE AND
RESEARCH, 3(2), 1142–1152.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10701651
9.
Muradov S., Usmonov H. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHNING
RIVOJLANISH TARIXIY BOSQICHLARINI O ‘RGANISH //Interpretation and
researches. – 2024.
10.
Xidirova Dildora, Muradov Sirojiddin. O‘zbekiston respublikasi hududida
seysmoaktiv hududlar va zilzilaning xavfliligi//Innovative Development in
Educational Activities. 2024. 167-172
11.
Muradov S. ЭCONOMIC ANALYSIS OF PROFITS IN THE FIELD OF
LABOR PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. –
Т
. 3. –
№. 1.
–
С
.
1239-1245
