S H A R Q M A S H ’ A L I
27
ГАЗЕТА
МАТНЛАРИДА
ОТЛАР
СОН
КАТЕГОРИЯСИНИНГ
ҚЎЛЛАНИШИ
АҲМЕДОВА
ДИЛФУЗА
Филология
фанлари
номзоди
,
докторант
,
ТошДШИ
Аннотация
.
Мазкур
мақоладан
кўзланган
мақсад
форс
тили
газета
матнларида
қўлланувчи
от
-
ларнинг
сон
категориясини
газета
матнларида
қўлланишида
ўзига
хос
хусусиятини
аниқлашдан
иборат
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
публицистик
услуб
,
газета
публицистикаси
,
газета
матнлари
,
от
,
сон
категорияси
.
Аннотация
.
Целью
данной
работы
является
выявление
особенностей
употребления
категории
числа
имён
существительных
в
текстах
современных
СМИ
,
в
материалах
региональной
прессы
Ирана
и
определение
их
стилистических
функций
.
Опорные
слова
и
выражения
:
публицистичесикий
стиль
,
газетно
-
публицистический
стиль
,
газетный
текст
,
имя
существительное
,
категория
числа
.
Abstract.
The purpose of this work is detection of features of the use of nouns in texts of modern media,
in materials of the regional press of Iran and definition of their stylistic functions.
Keywords and expressions
:
publicistic style, newspaper publicistic style, newspaper text, noun.
“
Ҳар
бир
функционал
стиль
ўзининг
барча
тил
яруслари
билан
бир
-
биридан
кескин
фарқ
қилмайди
,
фарқланиш
бир
ярусда
ортиқроқ
,
иккинчисида
эса
камроқ
бўлиши
мумкин
”
1
.
Р
.
Қ
ўнғуров
ҳам
“
ҳар
бир
функционал
услуб
ўзининг
махсус
грамматик
хусусияти
билан
тўлиқ
равишда
иккинчисидан
ажралиб
турмас
-
лигини
,
грамматик
формалар
ва
категориялар
ҳамма
услублар
учун
,
асосан
,
умумийлигига
тўхталсада
,
бундан
функционал
стилларнинг
грамматика
билан
,
грамматик
стилистика
билан
алоқаси
йўқ
деган
хулоса
келиб
чиқ
-
маслиги
”
ҳақида
таъкидлайди
2
.
Ҳозирги
кунга
қадар
форс
тили
функ
-
ционал
услублари
,
шу
жумладан
публицис
-
тик
услубнинг
грамматик
аломатлари
ҳақида
фикр
юритилмаган
.
Форс
тили
сўз
туркум
-
ларининг
грамматик
шаклларида
маълум
да
-
ражада
функционал
услубий
чегараланиш
сезилиб
туради
.
Бу
хусусиятлар
сўз
туркум
-
ларининг
турли
грамматик
категориялари
орқали
намоён
бўлади
.
1
Мукаррамов
М
.
Ҳозирги
ўзбек
адабий
тилининг
илмий
стили
. –
Тошкент
, 1984. –
Б
. 33
бет
.
2
Қ
ўнғуров
Р
.
Субъектив
баҳо
формаларининг
семан
-
тик
ва
стилистик
хусусиятлари
. –
Т
., 1980. –
Б
. 20.
“
От
категорияси
фикримизни
ифодалаш
-
да
катта
аҳамият
касб
этади
.
Бу
категориясиз
ҳеч
қандай
илм
,
ҳеч
қандай
билим
бўлмаган
бўларди
”
3
.
От
сўз
туркуми
форс
тили
сўз
туркумлари
ичида
муҳим
ўринни
эгаллайди
.
Бунда
унинг
семантик
хусусиятлари
,
бошқа
сўз
туркумла
-
рига
нисбатан
устунлиги
билан
асосланади
.
“
От
сўз
туркуми
ўзида
предмет
маъносини
ўз
ичига
олган
бўлиб
,
бу
маъноларсиз
бирор
фикрни
ифодалаш
мумкин
эмас
,
шу
сабабли
нутқ
фаолиятида
от
сўз
туркумининг
қўлла
-
ниши
унинг
асосий
шарти
саналади
”
4
.
От
сўз
туркуми
форс
тили
газета
публи
-
цистик
услубининг
асосий
грамматик
кате
-
горияси
бўлиб
,
матбуот
матнларида
инфор
-
матив
вазифани
бажаради
. “
К
итобий
услуб
–
расмий
,
илмий
,
публицистик
услубларда
от
сўз
туркумига
мурожаат
қилиш
бошқа
услубларга
нисбатан
устун
саналади
.
Ч
унки
ташкилот
,
шахс
,
фаолиятни
номлашда
отга
мурожаат
қи
-
лиш
бу
услубларга
хос
хусусиятдир
”
5
.
3
Пешковский
А
.
М
.
Русский
синтаксис
в
научном
осве
-
щ
ении
. –
М
.:
Яз
ы
ки
славянской
культур
ы
, 2001. –
С
.94
4
Голубь
И
.
Б
.
Стилистика
современного
русского
яз
ы
ка
. –
М
.: 2010. –
С
.166.
5
Голубь
И
.
Б
.
Стилистика
современного
русского
яз
ы
ка
. –
М
.: 2010. –
С
.167.
S H A R Q M A S H ’ A L I
28
Форс
тилида
кўплик
жонсиз
предметлар
-
га
ﺎ
ھ
,
жонлиларга
ن
آ
қўшимчасини
қўшиш
орқали
ясалади
.
ﺎ
ﻣ
ﻦﯿﻨﭼ
ﺎﺑ
ی
ﺎ
ھ
ﺖﻟ
ﺎ
ﺧ
د
ﻢﯿﻔﻟ
ﺎ
ﺨ
ﻣ
ی
رﺎ
ﮑﺷآ
1
.
Биз
бундай
очиқ
аралашувларга
қаршимиз
یاﺮ
ﺑ
ﯽ
ﯾ
ﻮ
ﮕﻟا
ﺪﻧا
ﻮﺘ
ﯿﻤﻧ
ﯽ
ﻧ
ﺎ
ﺴﻧا
ﻦﯿﻨﭼ
ﺎ
ﯾآ
نﺎ
ﻧا
ﻮ
ﺟ
،
نﺎ
ﻤﻠﻌﻣ
،
ن
اﺪﻨﻤﺸﯾﺪﻧا
؟
ﺪﺷ
ﺎﺑ
رﻮ
ﺸﮐ
2
Наҳотки
бундай
инсон
мамлакат
ёшлари
,
муаллим
ва
олимларига
ўрнак
бўла
олмаса
?
ن
آ
қўшимчаси
ўрнига
ҳам
ﺎ
ھ
қўшимчаси
-
ни
қўллаш
мумкин
,
лекин
ﺎ
ھ
ўрнига
ن
آ
қў
-
шимчасини
қўллаш
грамматик
қоидага
кўра
ноўрин
ҳисобланади
.
Аммо
газета
матнла
-
рида
кўплик
қўшилган
отлар
таҳлил
қилин
-
ганда
баъзи
шундай
ҳолатларга
дуч
келинди
.
Масалан
,
ﯽ
ﻃ
رد
ﺎ
ﻣا
نﺎ
ﯿﻟ
ﺎﺳ
ﺮﺸﻧ
ﮫ
ﺘ
ﺷ
ﺬ
ﮔ
رد
ﺶ
ھ
و
ﮋ
ﭘ
ﺞ
ﯾ
ﺎﺘ
ﻧ
ﻦﯾﺮ
ﺘ
ﻤﮭﻣ
ن
ا
ﻮ
ﻨﻋ
ﮫ
ﺑ
ﯽ
ﻠﻠﻤﻟا
ﻦﯿ
ﺑ
تﻼ
ﺠ
ﻣ
ﻦﯾﺮ
ﺗ
ﺮﺒ
ﺘ
ﻌﻣ
ز
ا
ﺶ
ﯿ
ﺑ
ﯽ
ﻤﻠﻋ
ﮫﻌ
ﺳﻮﺗ
و
ﺪﺷ
ر
ﺶﺠ
ﻨ
ﺳ
یاﺮ
ﺑ
رﺎ
ﯿﻌﻣ
ﺖ
ﺳ
ا
ﮫ
ﺘﻓ
ﺮﮔ
ر
اﺮﻗ
ﺪﯿﮐ
ﺎﺗ
درﻮ
ﻣ
ه
ز
اﺪﻧا
3
.
Аммо
ўтган
йиллар
давомида
халқаро
журналларда
тадқиқот
натижаларини
нашр
этиш
меъёрдан
кўпроқ
илмий
ривожланиш
кўрсаткичи
учун
муҳим
меъёрлар
сифатида
таъкидланди
жумласида
ل
ﺎﺳ
“
йил
”
сўзига
ن
آ
кўплик
қўшимчаси
қўшилган
.
Аслида
грамматик
норма
жиҳатидан
бу
сўзга
ﺎ
ھ
кўплик
қўшим
-
часи
қўшилиши
керак
.
К
ўп
сўзлар
ҳам
ﺎ
ھ
ҳам
ن
آ
кўплик
қўшим
-
чалари
қўшилган
шаклда
учрайди
.
Масалан
,
қуйидаги
мисолларда
نﺎ
ﻤﻠﺴﻣ
“
мусулмон
”
сў
-
зига
ҳар
иккала
кўплик
қўшимчаси
қўшилиб
келган
ҳолатни
кўриш
мумкин
.
1
ﯽ
ﻣﻼ
ﺳ
ا
ی
رﻮ
ﮭﻤﺟ
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﯾ
درو
ﺮ
ﻓ
١
۴
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
١
٠
٢٨
٧
.
ص
.
٣
.
2
ت
ﺎ
ﻋﻼﻃا
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﻤﮭ
ﺑ
.
١
٠
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
٢
۴
٣
٧٠
.
ص
.
۶
.
3
ﯽ
ﻣﻼ
ﺳ
ا
ی
رﻮ
ﮭﻤﺟ
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﯾ
درو
ﺮ
ﻓ
٣
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
١
٠
٢
٧۶
.
ص
.
١
۴
.
ﮫ
ﺑ
ﺖﻧ
ﺎ
ھا
،
د
ﺮﮑﯾ
ور
ﻦﯾا
نﺎ
ﻧ
ﺎ
ﻤﻠﺴﻣ
ی
ﺎ
ﺟ
ﮫ
ﺑ
و
ﺖ
ﺳ
ا
ﻦﯾا
ﺖﯾ
ﻮ
ﻘ
ﺗ
ﮫﻨﯿﻣ
ز
ﻢﯿﻘ
ﺘ
ﺴﻣ
ﺮﯿﻏ
رﻮ
ﻄ
ﺑ
،ﻞﮑﺸﻣ
ج
ﻼﻋ
دروﺎ
ﯿﻣ
دﻮ
ﺟ
ﻮﺑ
ا
رﺎ
ھ
ه
و
ﺮﮔ
4
.
Бу
воқеа
мусулмонларни
камситиш
билан
баробар
бўлиб
,
муаммони
ҳал
этиш
ўрнига
тўғридан
тўғри
бу
гуруҳ
кучайишига
замин
яратиб
бермоқда
دﻮ
ﺟ
و
ﮫﻘ
ﻄ
ﻨﻣ
رد
ﮫﮐ
ﯽ
ﻠﮑﺸﻣ
ﻦﯾﺮ
ﺘ
ﻤﮭﻣ
ﺪﯾ
ﺎ
ﺷ
زو
ﺮﻣا
ﺪﻨﯾ
ﻮ
ﮕﯿﻣ
ﺎ
ﮭﻧآ
اﺮﯾ
ز
؛
ﺖ
ﺳ
ا
ﯽﺘ
ﺴﯾ
رو
ﺮ
ﺗ
ی
ﺎ
ھ
نﺎ
ﯾﺮﺟ
در
ا
د
ﮫ
ﺑ
ﺎ
ﻣا
،ﻢﯿﻧ
ﺎ
ﻤﻠﺴﻣ
ﺟ
و
رﺎ
ﻤ
ﺜ
ﺘﺳ
ا
،
رﺎ
ﻤﻌ
ﺘﺳ
ا
ﺎﺑ
ه
زرﺎ
ﺒﻣ
ی
ﺎ
ﮑ
ﺘﺳ
ا
ﺖﻤ
ﺳ
ﮫ
ﺑ
ا
ر
ح
ﻼ
ﺳ
ﺮ
ﺳ
رﺎ
ﺒ
ﺎ
ھ
نﺎ
ﻤﻠﺴﻣ
ﺪﻨ
ﺘﻓ
ﺮﮔ
ﮫﻧ
ﺎ
ﺸﻧ
5
.
Бугунги
кунда
минтақадаги
энг
муҳим
муаммо
террористик
жараёнлар
бўлиши
мумкин
,
чунки
улар
мусулмонмиз
деб
,
коло
-
низация
,
эксплуатация
,
гегемонликка
қарши
курашиш
ўрнига
мусулмонларга
қарата
қу
-
рол
ўқталмоқдалар
Гарчи
نﺎ
ﻤﻠﺴﻣ
сўзига
ҳар
иккала
кўплик
қў
-
шимчаси
қўшилиш
ҳолати
учрасада
,
асосан
ن
آ
кўплик
қўшимчаси
қўшилган
ҳолатда
учрайди
.
Бу
ҳолат
ҳар
икки
кўплик
қўшимча
қўшиб
қўлланган
отларга
ҳам
тегишли
.
Шуни
алоҳида
таъкидлаш
лозимки
,
гарчи
ن
آ
кўплик
қўшимчаси
ўрнига
ﺎ
ھ
кўплик
қў
-
шимчасини
қўллаш
грамматик
жиҳатдан
қа
-
бул
қилинган
ҳолат
бўлсада
,
газета
матнлари
-
да
бундай
ҳолат
деярли
кузатилмайди
.
Буни
газета
матнларида
юқори
услуб
белгилари
намоён
бўлиши
билан
асослаш
мумкин
.
Яъни
фикримизча
жонли
отларга
ن
آ
кўплик
қўшим
-
часи
қўшилган
ҳолатлар
газета
матнларига
юқори
услуб
кўринишини
беради
.
Яъни
ن
آ
кўплик
қўшимчасида
ﺎ
ھ
кўплик
қўшимчасига
нисбатан
расмийлик
оттенкаси
кучлироқ
.
Қ
уйидаги
мисолда
келтирилган
ﮏﺷﺰﭘ
сў
-
зига
ﺎ
ھ
ва
ن
آ
кўплик
қўшимчалари
қўшили
-
ши
мумкин
.
Л
екин
бу
жумладаги
نﺎ
ﮑﺷﺰﭘ
шакли
берилаётган
маълумотга
кўпроқ
рас
-
мийлик
оттенкасини
беради
.
4
ت
ﺎ
ﻋﻼﻃا
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﻤﮭ
ﺑ
.
۵
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
٢
۴
٣
۶۵
.
ص
.
۶
.
5
زور
ﺖ
ﺳﺎ
ﯿ
ﺳ
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﺖﺸﮭﺒﯾ
در
ا
.
١٨
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
٣
٩٠۵
.
ص
.
٣
.
S H A R Q M A S H ’ A L I
29
رد
،
رﻮ
ﺸﮐ
ﯽ
ﮑﺷﺰﭘ
م
ﻮ
ﻠﻋ
نﺎﺘ
ﺴﮕﻨھﺮ
ﻓ
ﻮ
ﻀﻋ
ﺖﻔﮔ
ه
د
ا
ﻮ
ﻧ
ﺎ
ﺧ
ﮏﺷﺰﭘ
ﯽ
ﻠﻠﻤﻟا
ﻦﯿ
ﺑ
رﺎ
ﻨﯿﻤ
ﺳ
:
ﺎ
ﻣ
نﺎ
ﮑﺷﺰﭘ
و
ﺖﺷاﺪﮭ
ﺑ
ﮫ
ﺑ
،م
د
ﺮﻣ
نﺎ
ﻣ
رد
ﮫ
ﺑ
ﮫﺟ
ﻮﺗ
ﺮ
ﺑ
ه
و
ﻼﻋ
ﻧ
ر
ا
د
ﮫﺟ
ﻮﺗ
ﻢھ
ﺎ
ﮭﻧآ
یﺮﯿﮕﺸﯿﭘ
ﺪ
1
Мамлакат
тиббиёт
фанлари
академияси
аъзоси
,
оилавий
врачлар
халқаро
семинарида
деди
:
бизнинг
врачлар
даволашга
эътибор
қаратиш
билан
бир
қаторда
,
касални
олди
-
ни
олиш
ва
профилактикасига
ҳам
эътибор
қаратадилар
.
Спорт
саҳифасида
ن
آ
кўплик
қўшимчаси
қў
-
шилган
отлар
кенг
қўлланиши
кузатилади
.
Буни
نﺎ
ﻨﮑﯾ
زﺎﺑ
,
ن
اﺮﯾﺪﻣ
,
ن
ا
ﻮ
ﻧ
ﺎﺑ
,
نﺎ
ﯾ
ﺎ
ﻗآ
,
نﺎ
ﻧ
ﺎ
ﻤﮭﻣ
,
نﺎﺘﺳ
ﺮﭘﺮ
ﺳ
,
نﺎﺘﺳود
каби
отлар
мисолида
кўриш
мумкин
.
Ю
.
Рубинчик
таъкидлаганидек
,
араб
ти
-
лининг
форс
тилига
таъсири
араб
кўплик
қў
-
шимчалари
ҳамда
синиқ
кўплик
шакллари
-
нинг
ўзлаштирилишида
ҳам
намоён
бўлади
2
.
Газета
матнларининг
ўзига
хос
услубий
жи
-
ҳатларидан
бири
унда
арабий
сўзларнинг
кенг
қўлланишида
ҳам
кўринади
.
Форс
тилида
кўп
-
лик
категорияси
араб
кўплик
қўшимчалари
ва
синиқ
кўплиги
орқали
ҳам
ифодаланади
.
Газета
матнларида
араб
кўплик
қўшимча
-
ларидан
تا
қўшимчси
қўшилиши
орқали
ясал
-
ган
кўплик
шаклидаги
отлар
ҳамда
синиқ
кўп
-
лик
шаклидаги
отлар
қўлланаши
сермаҳсул
.
Сиёсий
ва
иқтисодий
матнларда
تا
қў
-
шимчаси
қўшилиши
орқали
ясалган
кўплик
шаклидаги
отларлардан
تا
رﺎ
ﯿ
ﺘ
ﺧا
,
ت
ﺎﻓدﺎ
ﺼ
ﺗ
,
ت
ﺎ
ﻤﯿﻤ
ﺼ
ﺗ
,
ت
ﺎ
ﻔﻠ
ﺨ
ﺗ
,
تا
د
اﺮﯾا
,
ت
ﺎ
ﺒ
ﺳﺎ
ﻨﻣ
,
تﻼﻣ
ﺎ
ﻌ
ﺗ
,
تا
دﺎ
ﮭﻨﺸﯿﭘ
,
ت
ﺎ
ﺸﯾ
ﺎ
ﻣ
ز
آ
,
спорт
саҳифасида
تﻼﮑﺸﻣ
,
ت
ﺎ
ﻘ
ﺑﺎ
ﺴﻣ
,
ت
ﺎ
ﺴﻠﺟ
,
ت
ﺎ
ﻧ
ﺎ
ﮑﻣا
,
تاﺮﯿ
ﻐ
ﺗ
,
تا
رﺎ
ﮭ
ﻇ
ا
,
ت
ﺎ
ﺒﻟ
ﺎ
ﻄ
ﻣ
каби
отлар
қўлланади
.
ﮫ
ﺑ
یﺮ
ﺘ
ﺸﯿ
ﺑ
ﺖﻗ
د
ﺎﺑ
ﺪﯾ
ﺎﺑ
تا
دﺎ
ﮭﻨﺸﯿﭘ
ﺦ
ﺳﺎ
ﭘ
هﺪﺷ
ﮫ
ﺋ
ا
ر
ا
ﺪھﺪ
ﺑ
ﺖﺒ
ﺜ
ﻣ
3
.
Диққат
билан
билдирилган
таклифларга
ижобий
жавоб
беришлари
керак
1
ت
ﺎ
ﻋﻼﻃا
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﻤﮭ
ﺑ
.
۶
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
٢
۴
٣
۶۶
.
ص
.
٣
.
2
Рубинчик
Ю
.
А
.
Грамматика
современного
персид
-
ского
литературного
яз
ы
ка
. –
М
., 2001. – C. 111.
3
ﻼﻃا
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
ت
ﺎ
ﻋ
.
١٣
٩۴
ﻦﻤﮭ
ﺑ
.
۶
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
٢
۴
٣
۶۶
.
ص
.
٣
.
م
ﺎ
ﺠ
ﻧا
ل
ﺎ
ﺣ
رد
ﮫﮐ
ﯽ
ﺴﯿﻠﮕﻧا
ﺪﻨﻤﺸﻧا
د
ﮏﯾ
ﯽﺗﺎ
ﺸﯾ
ﺎ
ﻣ
ز
آ
ﺪﯾ
ﻮ
ﮔ
ﯽ
ﻣ
،ﺪﺷ
ﺎﺑ
ﯽ
ﻣ
4
.
Синов
ўтказиш
билан
машғул
инглиз
олими
деди
ﻦﯾ
араб
кўплик
қўшимчаси
қўшилган
отларнинг
газета
мтанларида
қўлланиши
تا
кўплик
қўшимчасига
нисбатан
каммаҳсул
.
Газета
матнларида
تا
кўплик
қўшимчаси
қўшилган
отлар
қўлланиши
80%
ни
ташкил
этса
,
ﻦﯾ
кўплик
қўшимчаси
қўшилган
отлар
қўлланиши
20%
ни
ташкил
этади
.
و
نﺎ
ﻔﻟ
ﺎ
ﺨ
ﻣ
ﻦﯾﺪﻘ
ﺘ
ﻨﻣ
ﮫ
ﺑ
ا
ر
دﻮ
ﺧ
»
ﯽﺑ
ﻼﻘﻧا
ﯽ
ﻇ
ﺎ
ﻔﻟ
«
د
ﺮﮐ
ﻢﮭ
ﺘ
ﻣ
5
.
Ўз
рақиблари
ва
танқидчиларини
“
инқи
-
лобий
маҳмадоналик
”
да
айблади
یا
ﮫ
ﻓ
ﺮﺣ
و
ﯽ
ﻨ
ﻓ
ش
زﻮ
ﻣآ
ﺰﮐﺮﻣ
ﺪﯾﺪﺟ
نﺎ
ﻤ
ﺘ
ﺧ
ﺎﺳ
ز
ا
ﯽ
ﻌﻤﺟ
رﻮ
ﻀﺣ
ﺎﺑ
ش
ﺎ
ﺧ
نﺎﺘﺳ
ﺮﮭﺷ
ﻦﯿﻟ
وﻮ
ﺴﻣ
ﯽ
ﻠﺤﻣ
ﺪﯾ
د
ﺮﮔ
ح
ﺎﺘﺘﻓ
ا
6
.
Хош
шаҳристони
касб
-
ҳунар
маркази
-
нинг
янги
биноси
маҳаллий
мсъуллар
ишти
-
рокида
очилди
Газета
матнларида
араб
кўплик
қўшимча
-
лари
қўшилиши
орқали
ясалган
отларни
таҳ
-
лил
қилиш
жараёнида
,
араб
кўплик
қўшимча
-
лари
ўрнига
форсий
кўплик
қўшимчаларини
ҳам
қўшиш
мумкин
ҳолатлар
мавжуд
экани
маълум
бўлди
تا
دﺎ
ﮭﻨﺸﯿﭘ
-
ﺎ
ھ
دﺎ
ﮭﻨﺸﯿﭘ
,
ت
ﺎ
ﺸﯾ
ﺎ
ﻣ
ز
آ
-
ﺎ
ﮭﺸﯾ
ﺎ
ﻣ
ز
آ
,
ﻦﯾﺪﻘ
ﺘ
ﻨﻣ
-
ن
اﺪﻘ
ﺘ
ﻨﻣ
,
ﻦﯿﻟ
وﻮ
ﺴﻣ
-
ﻻ
وﻮ
ﺴﻣ
ن
,
ﻦﯿﻨ
ﺋ
ﺎ
ﺧ
–
نﺎ
ﻨ
ﺋ
ﺎ
ﺧ
.
Тўпланган
материал
таҳлиллари
нати
-
жасида
تا
кўплик
қўшимчаси
ўрнига
форсий
кўплик
қўшимчалари
қўшилиш
кўрсаткичи
паст
,
ﻦﯾ
кўплик
қўшимчаси
ўрнига
форсий
кўп
-
лик
қўшимчаларининг
қўлланиш
кўрсаткичи
юқори
эканлиги
аниқланди
.
Сиёсий
ва
иқтисодий
матнларда
ور
ﻂ
ﺑ
ا
,
ﻞﯾ
ﺎ
ﺴﻣ
,
ﺰﮐاﺮﻣ
,
ﻖ
ﻃ
ﺎ
ﻨﻣ
,
ﻞﺣاﺮﻣ
,
د
اﺮ
ﻓ
ا
,
ﺢ
ﯾا
ﻮ
ﻟ
,
ط
و
ﺮﺷ
,
4
زور
ﺖ
ﺳﺎ
ﯿ
ﺳ
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﺖﺸﮭﺒﯾ
در
ا
.
١
٩
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
٣
٩٠۶
.
ص
.
۴
.
5
ﯽ
ﻣﻼ
ﺳ
ا
ی
رﻮ
ﮭﻤﺟ
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﯾ
درو
ﺮ
ﻓ
٢
۵
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
١
٠
٢
٩
٨
.
ص
.
٩
.
6
ت
ﺎ
ﻋﻼﻃا
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﻤﮭ
ﺑ
.
١٢
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
٢
۴
٣
٧
٢
.
ص
.
٩
.
S H A R Q M A S H ’ A L I
30
د
اﺮﮐا
,
спорт
саҳифасида
ﻖ
ﯾ
ﺎ
ﻗ
د
,
ﺪﯿ
ﺗﺎﺳ
ا
,
ﺪھا
ﻮ
ﺷ
каби
синиқ
кўпликдаги
отлар
қўлланади
.
رﺎﺘﻓر
ﻞﯿﻠﺤ
ﺗ
،ﺖ
ﺳ
ا
ﮫﺟ
ﻮﺗ
ﻞ
ﺑﺎ
ﻗ
ﻦﯿ
ﺑ
ﻦﯾا
رد
ﮫﭽﻧآ
ﺮ
ﺑ
یا
ﮫ
ﺘ
ﺴھ
ﻢﯿ
ﺗ
،ﺖ
ﺳ
ا
یا
ﮫ
ﺘ
ﺴھ
ﻢﯿ
ﺗ
ﺎﺑ
ﺎ
ھ
ﯽ
ﯾ
ﺎ
ﮑﯾﺮﻣآ
ﯽ
ﻣ
ﺎ
ﻤ
ﺗ
،ﺪﻧ
دﻮﺑ
ه
د
ا
د
م
ﺎ
ﺟﺮ
ﺑ
رد
ﮫﮐ
ﯽ
ﻟ
ﻮ
ﻗ
و
ﺪﮭﻌ
ﺗ
س
ﺎﺳ
ا
ط
و
ﺮﺷ
ﺪﻧ
د
ﺮﮐ
ﺖﯾ
ﺎ
ﻋ
ر
ا
ر
1
.
Бунда
аҳамиятга
молик
нарса
америкалик
-
ларнинг
ядро
гуруҳи
билан
бўлган
муносабати
-
ни
таҳлил
қилишдир
,
ядро
гуруҳи
Ҳаракатлар
қўшма
комплекс
режасида
берган
ваъдасига
асосланиб
,
барча
шартларга
риоя
қилди
.
ﯽ
ﯾ
ﺎ
ﯿﻤﯿﺷ
ی
ﺎ
ھ
ح
ﻼ
ﺳ
ز
ا
ه
دﺎ
ﻔ
ﺘﺳ
ا
ﮫ
ﺑ
ﺎ
ﮑﯾﺮﻣا
فاﺮ
ﺘ
ﻋا
ﺮﺒﻣا
ﻮ
ﻧ
رد
ﮫﺟ
ﻮ
ﻠ
ﻓ
رد
٢
٠٠۴
ح
ﻼ
ﺳ
ﮫ
ﺑﺎ
ﺸﻣ
ُ
ﺎ
ﻘﯿﻗ
د
ﮫﮐ
ن
آ
ز
ا
ماﺪ
ﺻ
ﮫﮐ
دﻮﺑ
ﯽ
ﯾ
ﺎ
ھ
م
ﺎ
ﯿﻗ
ب
ﻮ
ﮐﺮ
ﺳ
یاﺮ
ﺑ
ﺎ
ھ
١
٩٩
١
د
اﺮﮐا
دﻮﺑ
ه
د
ﺮﮐ
ه
دﺎ
ﻔ
ﺘﺳ
ا
2
.
Америка
2004
йил
ноябрь
ойида
Феллужа
шаҳрида
Саддам
Ҳусайн
1991
йилда
Курдлар
истеълосини
бостириш
учун
ишлатган
кимёвий
қуролга
айнан
ўхшаш
кимёвий
қурол
қўлланганини
тан
олди
.
ی
ﺎ
ﮭﻣ
ﺎ
ﻘﻣ
ﻦﯾﺮ
ﺗ
ﻻ
ﺎﺑ
ی
ﻮﺳ
ز
ا
نﻮ
ﮕﻤھ
ﺪﯿ
ﺋ
ﺎﺗ
ﻦﯾا
رد
ﮫﮐ
ﺪھﺪﯿﻣ
نﺎ
ﺸﻧ
،
ﺎ
ﮑﯾﺮﻣآ
و
ن
اﺮﯾا
رد
ﯽ
ﯾاﺮﺟا
ﻂ
ﺑ
ا
ور
ز
ا
ﺲﭘ
ﻦﯾا
ز
ا
ﺎ
ھ
فﻼ
ﺘ
ﺧا
دﻮ
ﺟ
و
ﺎﺑ
رﻮ
ﺸﮐ
ود
ب
ﺎ
ﺨ
ﺘ
ﻧا
و
ﺶ
ﻨ
ﺗ
ﺪﯾﺪﺸ
ﺗ
"
ﮓﻨﺟ
"
و
ﺪﻧا
ﮫ
ﺘﻓ
ﺮﮔ
ﮫﻠ
ﺻ
ﺎﻓ
ر
اﺪﻣ
ﺮ
ﺑ
ﺎ
ﮑﯾﺮﻣآ
و
ن
اﺮﯾا
ﯽﺳﺎ
ﻤﻠ
ﭙ
ﯾ
د
هﺪﻧ
و
ﺮﭘ
"
ﻮ
ﮕ
ﺘ
ﻔﮔ
"
و
"
ﻞﻣ
ﺎ
ﻌ
ﺗ
"
ﺪﯿﺧﺮﭼ
ﺪھا
ﻮ
ﺧ
3
.
Эрон
ва
АҚШ
мансабдорлари
қарори
шуни
кўрсатадики
,
бундан
буён
икки
мамлакат
ало
-
қаларида
қарама
қаршиликлар
бўлишига
қара
-
май
,
танглик
ва
“
уруш
”
дан
узоқлашиб
,
Эрон
ва
АҚШ
дипломатик
муносабатлари
“
музока
-
ра
”
ва
“
ўзаро
келишув
”
доирасида
айланади
.
Хулоса
ўрнида
шуни
таъкидлаш
лозим
-
ки
,
от
сўз
туркуми
форс
тили
газета
матн
-
лари
таркибида
қўлланиши
жиҳатидан
энг
1
زور
ﺖ
ﺳﺎ
ﯿ
ﺳ
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﺖﺸﮭﺒﯾ
در
ا
.
٢٢
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
٣
٩٠٩
.
ص
.
۶
.
2
ﯽ
ﻣﻼ
ﺳ
ا
ی
رﻮ
ﮭﻤﺟ
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﯾ
درو
ﺮ
ﻓ
٢٨
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
١
٠
٣
٠
١
.
ص
.
۴
.
3
ﯽ
ﻣﻼ
ﺳ
ا
ی
رﻮ
ﮭﻤﺟ
ﮫﻣ
ﺎ
ﻧ
زور
.
١٣
٩۴
ﻦﯾ
درو
ﺮ
ﻓ
٢٢
.
ه
رﺎ
ﻤﺷ
.
١
٠
٢
٩۵
.
ص
.
٩
.
фаол
сўз
туркуми
ҳисобланади
.
Отнинг
га
-
зета
-
публицистик
услубида
ўзига
хос
услу
-
бий
хусусиятлари
унинг
лексик
-
грамматик
категориялари
орқали
намоён
бўлади
.
Хусу
-
сан
,
ижтимоий
-
сиёсий
,
иқтисодий
мавзудаги
лексиканинг
фаол
қўлланиши
,
атоқли
отлар
,
сон
категориясининг
қўлланишида
ўзига
хос
хусусиятлар
от
сўз
туркумининг
газета
-
пуб
-
лицистик
услубининг
услубий
имкониятла
-
рини
очиб
беришда
катта
аҳамият
касб
эта
-
ди
.
Эрон
газета
матнларининг
ўзига
хос
жи
-
ҳати
уларда
расмийлик
оттенкаси
кучлилиги
билан
белгиланади
.
Газета
матнларида
ن
آ
кўплик
қўшимчасининг
фаол
қўлланиши
ҳам
мана
шу
расмийликни
сақлаб
қолиш
учун
хизмат
қилади
.
