№ 1 (2018) Sharqshunoslik

Статьи

• 

  Ҳозирги замон эрон ҳикоянавислигида эрон-ироқ уруши мавзуси Мазкур мақолада Эрон-Ироқ урушининг ҳозирги замон Эрон адиблари ижодига таъсири ёритилган. Хусусан, уруш мавзусини ёритишда ҳикояларда қўлланган адабий услублар ва кўтарилган ғоялар бир қанча ҳикоянавислар ижоди мисолида таҳлилга тортилган.

  Oydin Turdiyeva

  72-77

  37   19

  • Batafsil o'qish
• 

  Дурдона раҳимлийнинг “форс тилидаги туркий сўзлар” номли китоби ҳақида Форс тилининг лексик таркибини кузатсак бир қанча туркий элементларни учратишимиз мумкин. Бу бевосита форсий ва туркий забон халқларнинг турли жабҳалардаги узоқ ўтмишга эга алоқалари мевасидир.

  Bekzod Djafarov

  132-135

  47   13

  • Batafsil o'qish
• 

  Суйима Ғаниева – мумтоз адабиёт тарихи билимдони Ушбу мақолада навоийшунос олима Суйима Ғаниеванинг адабиётшунослик, шарқшунослик, таржимачилик, матншунослик ва манбашунослик йўналишларида қилган илмий тадқиқот ишлари ҳақида сўз юритилган. Олиманинг ҳаёт ва ижод йўли, турли олимларнинг у ҳақидаги эътирофлари, навоийшунос сифатида фандаги улкан ютуқлари тўғрисида фикрлар билдирилган. Шунингдек, хорижлик ҳамкорлар билан илмий соҳада улкан ютуқларга эришиб, чет элларда мақолаларнинг чоп этилиши, буларнинг барчаси натижасида давлат томонидан муносиб тақдирланиши ва Ўзбекистон Қаҳрамони унвонига сазовор бўлиши ҳақида мухтасар маълумот берилган.

  Sohiba Umarova

  125-131

  66   26

  • Batafsil o'qish
• 

  Ўзбекистоннинг марказий осиёда барқарор ижтимоий-сиёсий муҳитни шакллантириш сиёсатида афғонистон омили Мазкур мақолада Марказий Осиёдаги ижтимоий-сиёсий муҳитнинг барқарорлигини таъминлаш ҳамда минтақавий тараққиёт салоҳиятини янги даражага кўтариш жараёнларидаги Афғонистон омили, бу борадаги Ўзбекистоннинг халқаро ташаббуслари таҳлил қилинади. Шунингдек, 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришни бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси асосида Ўзбекистон ва Афғонистон ўртасидаги яхши қўшничилик муносабатларининг изчил ривожланиши очиб берилди.

  Muxtor Nazirov

  119-124

  44   15

  • Batafsil o'qish
• 

  Amir Temur davridagi Hirot va akademik V.V. asarlarida temuriylar. Bartold Мақола В.В. Бартолднинг тадқиқотларидаги Ҳирот шаҳри тарихига бағишланган. Мақолада тарихнавислик таҳлил, замон таъсири, В.В. Бартолднинг тадқиқотларидаги ижобий ва салбий томонлар, шунингдек Темурийлар даврида Ҳирот шаҳрининг тарихини ўрганиш соҳасидаги истиқболли йўналишлар кўрсатилган.

  Asqariy Madraimov

  113-118

  97   22

  • Batafsil o'qish
• 

  Chet tili darslarida maxsus adabiyotni o'qitish metodikasi (arxitektura materiallari asosida) Мақолада чет тилида мутахассисликка оид махсус адабиёт таҳлили меъморчилик соҳасига оид матн ва терминлар, уларни таржима қилиш усуллари орқали ёритилади. Меъморчилик соҳасига оид матн терминологиясини ўқитишда муайян терминларнинг араб, форс, грек ва лотин тилларидан тўлиқ ўзлаштирилганлиги ва уларнинг муқобилсиз лексикага эга эканлиги очиб берилган.

  Muxayyo Qambarova

  108-112

  64   16

  • Batafsil o'qish
• 

  Амир Темур узугининг сири Ушбу мақолада Амир Темур узугига нақшланган учта ҳалқа шакли ҳамда унга ёзилган “ростий рустий” жумласи манбашунослик ва матншунослик жиҳатидан таҳлил қилинди. Бунда учта думалоқ шакл ва ҳикматли сўзнинг уйғунлик касб этишига диққат қаратилди.

  Jasurbek Mahmudov

  104-107

  103   27

  • Batafsil o'qish
• 

  Бадиий тимсоллар ва рамзларни таҳлил қилишда замонавий технология имкониятлари Мақолада бугунги техника дунёси даврида матн ва овозли манбаларга, хусусан, классик бадиий адабиётга оид бадиий тимсоллар ва рамзларни таҳлил қилишда замонавий технология имкониятларининг ўрни, кўндаланг турган долзарб вазифалар ҳақида сўз юритилади. Маданиятлараро мулоқотни юзага келтиришда ахборот технологияларининг имкониятлари ҳақида сўз боради.

  Mirzajon Qalandarov

  101-103

  48   20

  • Batafsil o'qish
• 

  Раҳнавард зарёб ҳикояларида сюжет яратиш маҳорати Бу мақолада Раҳнавард Зарёбнинг “Тилсимланган шаҳар” номли ҳикоясидаги сюжет линияси таҳлил қилинади. Ҳикоя ҳали ҳаётнинг аччиқ чучугини татимаган содда боланинг тилидан баён қилинади. Аммо бу содда баён замирида афғон жамиятининг аччиқ ҳаётий муаммолари ўз инъикосини топади.

  Nargiza Kabirova

  97-100

  48   21

  • Batafsil o'qish
• 

  Мумтоз форс адабиётида ҳикоят жанрининг тарихий тараққиёти Ушбу мақолада мумтоз форс адабиётида ҳикоят жанрининг келиб чиқиши ва тарихий тараққиёти ҳақида баҳс юритилади. Ҳикоятнинг жанрий қўлланилиши ҳамда насрий ва назмий асарларда унинг мақоми ҳақида алоҳида тўхталиб ўтилган.

  Xusrav Hamidov

  94-97

  44   27

  • Batafsil o'qish
• 

  Жомий ғазалиётида араб алифбосидаги баъзи ҳарфларнинг маъно жилолари Ушбу мақолада форс-тожик мумтоз адабиётининг йирик вакили Абдураҳмон Жомий ғазалиёти мисолида араб алифбосидаги айрим ҳарфларнинг поэтик маъно ва образ яратишдаги ўрни ҳақида фикр юритилади. Адабий матнлар таҳлили асосида шоирнинг ҳарфлардан фойдаланишдаги юксак истеъдоди ёритилади.

  Sabohat Majitova

  88-94

  59   26

  • Batafsil o'qish
• 

  Янги давр форс шеъриятида жанрлар типологияси Мақолада янги форс шеъриятининг мумтоз жанрлар билан ўхшаш ва фарқли томонлари, шунингдек, йиллар давомида юзага келган янгиланишлар тадқиқ этилади. Мумтоз жанрларнинг янги қиёфада намоён бўлишига қарамай асл моҳиятини сақлаб қолганлиги ҳақида сўз юритилади.

  Nafisa Yusupova

  83-88

  41   21

  • Batafsil o'qish
• 

  Шоирнинг рубоийчилик санъатидаги ўрни Мақола Амир Хусрав Деҳлавий рубоийларининг таҳлили асосида уларнинг ғоявий ва бадиий тизими билан танишиш, шоирнинг рубоийнавислик соҳасидаги маҳорати қирраларини аниқлаш, бу ижодий жараённинг форс-тожик адабиёти тарихида тутган ўрнини белгилашдек мақсадни ўз олдига қўйган.

  Feruza Nizamova

  78-82

  62   22

  • Batafsil o'qish
• 

  Машраб асарлари қаландарийлик терминологияси манбаси сифатида Мақолада тасаввуф адабиёти тараққиётида янги босқични бошлаб берган Бобораҳим Машраб асарларини қаландарлик тариқати терминологияси манбаси сифатида ҳам ўрганиш имкониятлари ҳақида сўз юритилади.

  Avazbek Vohidov

  8-22

  82   37

  • Batafsil o'qish
• 

  Бориқ шафеий: маърифатпарварликдан инқилобийликкача Мақолада ХХ асрнинг иккинчи ярмида яшаб ижод қилган таниқли афғон дарийзабон шоири Бориқ Шафеийнинг ҳаёти ва ижоди ёритилган, шоир шеъриятининг ғоявий-тематик мазмуни, услубий қиррилари таҳлил этилган ва унинг мазкур давр афғон адабиётида тутган ўрни борасида мулоҳазалар баён этилган.

  Rahmonxo‘ ja Inomxo‘jayev

  65-71

  94   19

  • Batafsil o'qish
• 

  Муҳаммад раҳим илҳомнинг ز رﻮﺘﺳد ﺑ یرد نﺎ dastur-e zabân-е dari китоби: асосий тушунчалар ва таҳлил Мақолада афғон тилшуноси М.Р. Илҳомнинг дарий тили грамматикасига оид асари ўрганилган. Муаллифнинг дарий тили грамматик қурилиши ҳақидаги назарий қарашлари ва ёндашувлари таҳлил қилинган.

  Hilola O‘ktamova

  60-64

  43   19

  • Batafsil o'qish
• 

  Пашту тилидаги ўзлашмалар, уларнинг кириб келиш сабаблари ва омиллари Мақолада пашту тилидаги ўзлашмалар, уларнинг кириб келиш сабаблари ва омиллари ўрганилган. Пашту тилида мавжуд бўлган сермаҳсул ёки каммаҳсул араб, форс, турк, инглиз, рус, франсуз тилидан кириб келган ўзлашмалар таҳлил қилинган.

  Oybek Mamatkulov

  56-60

  51   24

  • Batafsil o'qish
• 

  Алишер навоийнинг “ҳайрат ул-аброр” достонидаги ўзлашма форсий феълий яримаффикслар асосида сўз ясалиши Ушбу мақолада Алишер Навоийнинг “Ҳайрат ул-аброр” достонида учрайдиган -kaš, -sāz, -namāy, -xāh, -paẕīr каби феълий яримаффикслар тавсифланади. Туркий тилда ҳосил қилинган янги сўзлар таҳлилга тортилди.

  Aziza Nishanbayeva

  48-56

  52   19

  • Batafsil o'qish
• 

  Форс тилида копулятив бирликларнинг ифодаланишига оид мулоҳазалар Мазкур мақола форс тилидаги копулятив бирликларга оид назарий фикрлар тадқиқи, тилшунос-эроншунос олимларнинг мавзу юзасидан билдирган фикрлари таҳлилига бағишланган. Шунингдек, мақолада копулятив қўшма сўзлар, копулятив фразеологик бирликлар ва эркин копулятив сўз бирикмалари, ҳамда уларни ўзаро фарқлаш ҳақида фикр юритилади.

  Nodir Nuriddinov

  44-48

  70   27

  • Batafsil o'qish
• 

  Форс тилида содда феъл асосида тузилган қўшма феълларнинг структур таҳлили Мазкур мақолада форс тилида феъл лексикасининг ривожланиш йўллари кўрсатилади. Шунингдек, эроншунос олим Л.С. Пейсиков ва тилшунос М.Р. Ботининг “ Ǜ Ắ Ǜ ” мақоласидаги феъллар ҳақидаги фикрлари ўрганилган.

  Nozima Hodiyeva

  39-43

  57   11

  • Batafsil o'qish
• 

  Аффиксация усули билан ясалган ҳарбий терминлар Мазкур мақолада дарий тилидаги аффиксация усули билан ясалган ҳарбий терминлар ясалиш усуллари илмий жиҳатдан ёритиб берилади. Шунингдек, мақолада дарий тилига оид ҳарбий терминларнинг мазмун-моҳияти очиб берилади.

  Sherali Ertaev

  35-38

  47   24

  • Batafsil o'qish
• 

  Форс тилида қадимги ва ўрта форс тили сўз ясаш элементларидан термин ясаш Мазкур мақолада ҳозирги форс тилида термин ясашда иштирок этувчи қадимги ва ўрта форс тили сўз ясаш воситалари ва улардан термин ясаш масалалари таҳлил этилган. Шунингдек, транспорт терминларининг шаклланишида ушбу сўз ясаш унсурларининг аҳамияти, уларнинг ишлатилиш ҳолатлари ўрганиб чиқилган.

  Hulkar Mirzaxmedova

  31-34

  39   14

  • Batafsil o'qish
• 

  Газета матнларида отлар сон категориясининг қўлланиши Мазкур мақоладан кўзланган мақсад форс тили газета матнларида қўлланувчи отларнинг сон категориясини газета матнларида қўлланишида ўзига хос хусусиятини аниқлашдан иборат.

  Dilfuza Axmedova

  27-30

  54   18

  • Batafsil o'qish
• 

  Форсий изоҳли луғатлар ва улардаги шаклдош тил бирликлари (“ғиёс-ул-луғот” асосида) Мазкур мақолада XIX асрга қадар яратилган форсий изоҳли луғатлар ва улардаги форс, араб тил бирликлари ичида тенг келиб қолган омонимик муносабатни ҳосил қилувчи туркий сўзлар хусусида сўз боради. Шунингдек, омонимиянинг турли кўринишлари ҳақида маълумот берилади.

  Xislat Maxamadaliev

  23-26

  44   22

  • Batafsil o'qish
• 

  Эрон-афғон филологияси кафедрасининг юз йиллиги: ўтмиши, ҳозири ва келажаги Ўзбекистонда эроний тиллардан форс тилини ўрганиш IX асрдан, сомонийлар сулоласи Бухорони пойтахт қилиб, форсий-дарий тилини “сарой тили” деб эълон қилган даврдан бошланган. Бу ўлкада форс тилининг бунчалик кенг ёйилиши бир неча омилларга эга. Сомонийлар салтанати Мовароуннаҳр, Хуросон ва ҳозирги Эрон қаламравини ўз ичига олган. Бу даврда шоирлардан Рудакий, Дақиқий, Қатрон, Фирдавсий ва Анварий, Шаҳид Балхий ҳамда бошқа кўплаб шоир ва ёзувчилар форс тилида ижод қилишган.

  Ahmadjon Quronbekov

  3-7

  59   19

  • Batafsil o'qish