Роль и место Махмуда Замахшари в истории школ арабской лексикологии

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
CC BY f
11-14
13
8
Поделиться
Носирова, М. (2015). Роль и место Махмуда Замахшари в истории школ арабской лексикологии. Восточный факел, 1(1), 11–14. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/eastern-torch/article/view/9587
Малика Носирова, Ташкентский государственный институт востоковедения

кандидат филологических наук, доцент

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Данная статья посвящается истории арабских лексикографических школ, их представителям, словарям и принципам их составления. Также даются сведения о Махмуде Замахшари и составленных им словарях «Мукаддамату аль-адаб», «Аль-Фаик фи гариби аль-хадис», «Асасу аль-баляга» и «Аль-Мустакса фи амсали-л-араб».


background image

S H A R Q M A S H ’ A L I

11

англатган

.

Ҳозирги

замон

ўзбек

тилида

ҳам

ёнмоқ

феъли

қатор

маъно

фарқлайди

.

Бу

феъл

англатган

асосий

маънолардан

ёнмоқ

”,

яъни

ўтнинг

ёниши

,

алан

-

галаниши

ҳозирга

қадар

кенг

қўлланил

-

моқда

.

Унинг

қайтмоқ

”;

қайтармоқ

”, “

қис

-

қармоқ

”,

кичраймоқ

”; “

такрорламоқ

каби

маънолари

ҳам

сақланиб

қолган

.









АРАБ

ЛУҒАТШУНОСЛИГИ

МАКТАБЛАРИ

ТАРИХИДА

МАҲМУД

ЗАМАХШАРИЙНИНГ

РОЛИ

ВА

ЎРНИ

НОСИРОВА

МАЛИКА

Филология

фанлари

номзоди

,

доцент

,

ТошДШИ

Аннотация

.

Мазкур

мақола

араб

луғатшунослиги

тарихида

мавжуд

бўлган

тўртта

мактаб

,

унинг

вакил

-

лари

,

улар

тузган

луғатлар

,

луғат

тузиш

принципларига

бағишланган

.

Шунингдек

,

Маҳмуд

Замахшарий

ва

у

тузган

Муқаддамату

-

л

-

адаб

”, “

Ал

-

Фоиқ

фи

ғариби

-

л

-

ҳадис

”, “

Асосу

-

л

-

балоға

ва

Ал

-

Мустақсо

фи

амсоли

-

л

-

араб

луғатлари

ҳақида

маълумот

беради

.

Таянч

сўз

ва

иборалар

:

Араб

луғатшунослиги

мактаблари

,

луғат

тузиш

принциплари

,

анограмма

усули

,

қофия

усули

,

алифбо

тартиби

,

Маҳмуд

Замахшарий

, “

Муқаддамату

-

л

-

адаб

”, “

Ал

-

Фоиқ

фи

ғариби

-

л

-

ҳадис

”,

Асосу

-

л

-

балоға

”, “

Ал

-

Мустақсо

фи

амсоли

-

л

-

араб

”.

Аннотация

.

Данная

статья

посвящается

истории

арабских

лексикографических

школ

,

их

представи

-

телям

,

словарям

и

принципам

их

составления

.

Также

даются

сведения

о

Махмуде

Замахшари

и

составленных

им

словарях

«

Мукаддамату

аль

-

адаб

», «

Аль

-

Фаик

фи

гариби

аль

-

хадис

», «

Асасу

аль

-

баляга

»

и

«

Аль

-

Мустакса

фи

амсали

-

л

-

араб

».

Опорные

слова

и

выражения

:

арабская

лексикографическая

школа

,

принципы

составления

словаря

,

анограмма

,

рифма

,

алфавитный

порядок

,

Махмуд

Замахшари

, «

Мукаддамату

-

л

-

адаб

», «

Аль

-

Фаик

фи

гариби

аль

-

хадис

», «

Асасу

аль

-

баляга

»

и

«

Аль

-

Мустакса

фи

амсали

-

л

-

араб

».

Summary.

This article is dedicated to the issues such as the history of the four Arabic lexicographic schools; their

representatives, dictionaries and the principles of dictionary compiling. Also the information is given by the author
about Makhmood Zamahshary and the dictionaries that he collected namely “Muqaddamatu al-adab”, “

А

l-Fiak fi

garibi al-hadis”, “Asasu al-balyaga” and “

А

l-Mustaqsa fi amsali-l-arab”.

Keywords and expressions:

The Arab lexicography schools, the principles of dictionary compiling, the method of

anagrams, the method of rhythm, the Alphabetic order, Mahmoud Zamahshary, “Muqaddamatu al-adab”, “

А

l-Fiak fi

garibi al-hadis”, “Asasu al-balyaga” and “

А

l-Mustaqsa fi amsali-l-arab”.

Араб

луғатшунослиги

араб

тилшунос

-

лиги

билан

бирга

пайдо

бўлган

.

Араб

луғат

-

шуносларини

ىﻮﺤﻧ

деб

аталувчи

тилшу

-

носларга

қарши

қўйиб

,

уларни

ىﻮﻐﻟ

деб

атайдилар

.

Улар

луғатларда

араб

адабий

тил

лексикасини

қайд

этганлар

.

Тузилишига

кў

-

ра

луғатлар

сўзларнинг

жойлашиш

тартиби

билан

фарқ

қилади

.

Улар

3

хил

бўлади

:

1)

ундошларнинг

пайдо

бўлиш

ўрнидаги

кетма

-

кетликка

кўра

сўзларни

жойлашти

-

риш

.

Бунда

фонетик

принципга

амал

қили

-

нади

(

форингал

товушдан

бошлаб

лабланган

товушгача

)

ва

яна

сўз

ўзагидаги

ундошлар

-

нинг

сони

ҳам

ҳисобга

олинади

; 2)

охирги

ўзак

ундошни

назарда

тутган

ҳолда

алифбо

тартибида

қурилган

; 3)

биринчи

ўзак

ундо

-

ши

эътиборга

олинган

ҳолда

алифбо

тарти

-

бида

тузилган

луғатлар

.

ﻦﻴﻌﻟا

بﺎﺘآ

номли

биринчи

араб

луғати

Халил

ибн

Аҳмад

Фараҳидийга

(718–790

йй

.)

тегишли

.

Бу

луғатда

сўзлар

товушлар

-

нинг

пайдо

бўлиш

ўрнига

кўра

фонетик

принципга

асосланиб

жойлаштирилган

.

Фараҳидий

энг

чуқур

ундош

товуш

ع

” –

айн

деб

ҳисоблагани

учун

луғатни

ундан

бошлаган

ва

лабланган

товушлар

ا

” –

алиф

”, “

و

” – “

вав

”, “

ى

” – “

йой

билан

тугат

-

ган

,

жами

28

бобдан

иборат

.

Сўзларни

бун

-


background image

S H A R Q M A S H ’ A L I

12

дай

оригинал

жойлаштиришдан

ташқари

,

у

ўзак

таркибини

назарда

тутган

,

шунингдек

икки

ўзакли

,

уч

ўзакли

ва

кўп

ўзакли

феъл

-

ларни

тартиб

билан

берган

.

Алоҳида

эъти

-

борли

томони

шундаки

,

Фараҳидий

ўзаклар

-

ни

гуруҳлашда

анограмма

усулини

қўллаган

.

Ўзаклардан

бирини

асос

сифатида

қабул

қилиб

,

масалан

, “

بﺮﺿ

феълини

олиб

,

ундан

ҳосил

бўлувчи

барча

модификацияларни

(

масалан

: “

ﺐﺿر

ёки

ﺮﻀﺑ

”, “

ﺾﺑر

ёки

ضﺮﺑ

ва

ҳоказо

)

чиқариб

,

уларни

бирга

жойлаштиради

.

Шуни

айтиш

лозимки

,

Фара

-

ҳидий

ўзак

ҳосил

қилишнинг

назарий

им

-

кониятлари

билан

реал

мавжуд

бўлган

ўзак

бирликларини

қатъий

фарқлаган

.

У

луғатга

тилда

қўлланиладиган

ўзакларни

киритади

.

Бу

биринчи

араб

луғатидан

сақланиб

қолган

кичик

бир

парчани

испаниялик

лексиколог

Абу

Бакр

Зубайдий

(

ваф

. 379/989

й

.)

ўз

лу

-

ғатида

келтиради

1

.

Халил

ибн

Аҳмад

танлаган

луғат

тизими

300

йил

қўлланилиб

келинди

.

Шарқда

ҳам

,

Испанияда

ҳам

унинг

давомчилари

бўлган

.

Халил

ибн

Аҳмаднинг

усулига

кўра

луғат

тузган

луғатнавислар

2

:

1.

Муҳаммад

ибн

Аҳмад

Азҳарий

– “

Ат

-

Тазҳиб

” – “

Дидни

тарбиялаш

”.

2.

Соҳиб

Абулқосим

Исмоил

ибн

Аббод

– “

Ал

-

Муҳит

” – “

Уммон

”.

3.

Абу

Али

Қалий

(288 – 356/ 901 – 967) –

Ал

-

Бариъ

” – “

Аъло

”.

4.

Ибн

Дурайд

(

ваф

. 321/934

й

.)

ўзининг

Китабу

-

л

-

жамҳара

фи

-

л

-

луға

номли

луға

-

тини

Халил

ибн

Аҳмаднинг

луғатидан

100

йилдан

ошиқ

вақт

ўтгач

тузган

.

У

Фараҳидий

-

нинг

анограмма

усулини

қабул

қилиб

,

ундаги

ўзак

ҳарфларнинг

сонига

қараб

ўзакларни

жойлаштириш

принципини

ривожлантирди

,

лекин

луғатни

алифбо

тартибида

қурган

.

5.

Исмоил

ибн

Сида

(

в

. 1066

й

.)

У

асли

туғма

кўзи

ожиз

бўлиб

,

ўзидан

кейин

иккита

1

Гиргас

В

.

Ф

.

Очеркъ

грамматической

системы

ара

-

бовъ

. –

СПб

., 1873. –

С

. 57.

2

Муҳаммад

Тантовий

.

Нашъату

-

н

-

наҳви

ва

таъриху

ашҳури

-

н

-

нуҳҳати

. –

Миср

:

Дару

-

л

-

маориф

, 2005.

218–221-

б

.

катта

луғат

қолдирган

.

Биринчисининг

номи

Ал

-

муҳкам

” (“

ясний

”,

яъни

аниқ

”)

бўлиб

,

Халил

ибн

Аҳмад

қўллаган

усул

бўйича

тузилган

.

Ибн

Сиданинг

иккинчи

луғати

камёб

бўлиб

Ал

-

Мухассас

” – “

Махсус

ту

-

зилган

деб

номланади

.

Олим

унда

сўзларни

маъноларига

кўра

жойлаштирган

.

Иккинчи

мактаб

Х

асрнинг

охирида

араб

луғатшунослигида

Қофия

усули

” (

ме

-

тод

рифм

)

деб

номланган

янги

йўналиш

пайдо

бўлган

.

Бу

йўналишда

ижод

қилган

луғатшунослар

шеъриятнинг

талабларидан

келиб

чиқиб

,

сўзнинг

охирги

ўзак

ундошини

назарда

тутган

ҳолда

,

сўзларни

алифбо

тар

-

тибида

жойлаштирганлар

.

Шу

усулда

тузил

-

ган

биринчи

араб

луғатининг

муаллифи

Ис

-

моил

Жавҳарий

(

ваф

. 393/1007

й

.)

дир

.

Унинг

Тажу

-

л

-

луға

ва

сиҳаҳу

-

л

-

арабиййа

луғати

мумтоз

араб

тилининг

40000

сўз

бирлигини

ўзига

жамлаган

.

Жавҳарий

сўзларни

улар

-

нинг

охирги

ўзак

ҳарфидан

келиб

чиқиб

алифбо

тартибда

жойлаштирган

.

Жавҳарий

-

нинг

издошлари

томонидан

ўзлаштирилган

бу

усул

араб

ёзувининг

ўзига

хослигини

на

-

зарга

олсак

,

маълум

афзалликларга

эга

.

Европа

тиллари

луғатларида

қабул

қилин

-

ганидек

, (

фақат

шу

шарт

биланки

,

ҳисоб

нариги

бошидан

бошланади

)

бир

хил

ҳарфга

тугайдиган

сўзлар

иккинчи

,

учинчи

ҳарф

-

ларига

кўра

жойлаштирилган

.

Қофия

усули

да

луғат

тузганлар

3

:

1.

Радиуддин

ал

-

Ҳасан

Сағоний

(

в

. 650/

1252

й

.) – “

Мажмаъу

-

л

-

баҳрайн

”.

2.

Ибн

Манзур

(

ваф

. 711/1311

й

.) – “

Ли

-

сану

-

л

-

араб

”.

Луғат

ўз

ҳажми

ва

тузилишига

кўра

бу

соҳадаги

намунавий

асар

ҳисобла

-

нади

.

У

80000

сўз

бирлигидан

иборат

4

.

3.

Муҳаммад

Ҳировий

(

ваф

. 980/1572

й

.)

– “

Луғатшуносликда

янгиланиш

”.

3

Салоҳ

Раввойи

.

Ан

-

наҳву

-

л

-

арабий

.

Нашаатуҳу

,

та

-

таввуруҳу

,

мадарисуҳу

,

рижалуҳу

. –

Қоҳира

:

Дару

-

л

-

ғариб

, 2003. 437–441-

б

.

4

Луғат

биринчи

марта

1892

йили

Мисрда

20

жилдда

нашр

қилинган

.


background image

S H A R Q M A S H ’ A L I

13

4.

Араб

луғатшунослиги

тарихида

тўрт

аср

давом

этган

мазкур

йўналишга

Фируза

-

бодий

(1326–1414)

ўзининг

Ал

-

қомусу

-

л

-

муҳит

луғати

билан

гулчамбар

кийдирган

.

5.

Қофия

принципи

бўйича

луғат

тузган

тилшунос

олимларнинг

сўнггиси

Муртазо

Забидий

(1145–1205/1733–1791)

дир

.

У

Фи

-

рузабодийнинг

Қомус

ига

Тажу

-

л

-

арус

фи

шарҳи

-

л

-

қомус

деб

номланган

муфассал

шарҳ

берган

.

Унинг

мазкур

асари

араб

лу

-

ғатларининг

энг

йирикларидан

ҳисобланади

.

Учинчи

мактаб

Фараҳидий

билан

бир

даврда

Куфа

мактабининг

вакили

Исҳоқ

ибн

Мирар

Шайбоний

Бағдодда

ўз

фаолиятини

олиб

борган

.

У

кўп

сонли

тематик

луғатлардан

ташқари

Китабу

-

л

-

жим

номли

катта

луғат

-

нинг

ҳам

муаллифидир

.

Ушбу

луғатда

Шайбо

-

ний

сўзларнинг

1-

ўзак

ундошини

эътиборга

олган

ҳолда

алифбо

тартибида

жойлаштирган

.

Бу

усул

ўзининг

мантиқий

ниҳоясига

,

яъни

араб

тилининг

луғатларида

сўзларни

жойлаш

-

тиришнинг

замонавий

принципига

етиб

кел

-

гунча

200

йил

ривожланишда

бўлди

.

Бироқ

Фараҳидий

ва

Исмоил

Жавҳарийларнинг

усул

-

лари

ҳукмронлик

қилиб

турган

бир

даврда

ку

-

фаликларнинг

принципи

кенг

тарқалмаган

.

Бу

усулдан

тематик

луғатлар

тузишда

фойдала

-

нишган

.

Шу

ўринда

Мавҳиб

ва

Китабу

-

л

-

муарраб

номли

луғатларни

таъкидлаш

лозим

.

Бу

луғатларнинг

муаллифи

Жаваликий

(466/

1073–529/1134)

жуда

катта

аниқлик

билан

оро

-

мий

ва

форс

тилларидан

ўзлаштирилган

сўз

-

ларнинг

этимологиясини

аниқлайди

1

.

Араб

тили

луғатлари

тузишнинг

замона

-

вий

принциплари

асосчиси

X

асрнинг

маш

-

ҳур

олими

Ибн

Фарисдир

.

У

иккита

махсус

луғат

тузган

бўлиб

,

улар

Мужмалу

-

л

-

луға

ва

Китабу

-

л

-

мақаис

деб

номланади

.

Улар

-

да

Ибн

Фарис

сўзларни

биринчи

ва

иккинчи

ўзак

ҳарфларини

инобатга

олган

ҳолда

алиф

-

бо

тартибида

жойлаштирган

.

Бу

ҳар

иккала

1

Камолиддин

Анбарий

.

Ал

-

инсаф

масаили

-

л

-

хилаф

байна

-

л

-

наҳвиййин

:

ал

-

басриййин

ва

-

л

-

куфиййин

. –

Миср

:

Дару

иҳйау

-

т

-

турасу

-

л

-

арабий

, 2005.

596-

б

.

луғат

28

қисмга

бўлинган

,

ҳар

бир

боб

,

ўз

навбатида

,

ўзак

ҳарфларнинг

сонига

қараб

уч

қисмга

бўлинган

,

яъни

икки

,

уч

ундошли

ва

бир

қисмига

4

ва

5

ундошли

ўзаклар

жой

-

лаштирилган

.

Ибн

Фариснинг

усулини

ке

-

йинроқ

ар

-

Рағиб

Исфаҳоний

Қуръони

Ка

-

римга

тузган

луғатида

қўллаган

.

Бу

луғат

тузиш

усули

Маҳмуд

Замахшарийнинг

асар

-

ларида

ўзининг

камолига

етган

.

Маҳмуд

Замахшарийнинг

лексикографияга

оид

асарлари

араб

тилшуносларининг

анологик

асарларидан

кўптиллилик

характери

билан

яққол

ажралиб

туради

.

Алломанинг

Муқаддамату

-

л

-

адаб

асари

уч

тилнинг

,

араб

,

форс

ва

турк

тиллари

лексикасини

қамраб

олган

.

Вақт

ўтиши

билан

унга

сўзларнинг

мўғулча

варианти

ҳам

қўшилган

.

Бу

ноёб

асарнинг

уч

боби

луғат

, 4

ва

5-

боблари

эса

араб

тили

грамматикасини

қамраб

олган

.

Кўп

тилли

луғатлар

яратилишини

Ажам

мамлакатларига

хос

бўлган

ижтимоий

омиллар

билан

изоҳлаш

мумкин

2

.

Бу

луғатлар

,

биринчи

навбатда

,

Марказий

Осиё

,

шу

жумладан

Мар

-

казий

Осиё

халқлари

учун

тузилган

.

Маҳмуд

Қошғарий

ўзининг

Девону

лу

-

ғати

-

т

-

турк

асарида

туркий

халқлар

тиллари

-

ни

таҳлил

қилиб

,

қиёсий

тилшуносликка

асос

солган

бўлса

,

Маҳмуд

Замахшарий

Муқад

-

дамату

-

л

-

адаб

асарида

турли

тил

оилаларига

мансуб

бўлган

араб

,

форс

ва

турк

тиллари

лексикасини

илмий

таҳлил

қилиб

,

чоғиштир

-

ма

тилшуносликка

асос

солган

.

Маҳмуд

Замахшарийнинг

Ал

-

Фоиқ

фи

ғариби

-

л

-

ҳадис

луғати

ҳадисларда

учрайди

-

ган

ва

маъносини

англаш

қийин

бўлган

сўзлар

изоҳига

бағишланган

.

Ҳар

бир

сўзни

2

ТДШИ

ҳузуридаги

Абу

Райҳон

Беруний

номли

Шарқ

қўлёзмалари

маркази

фондида

Мукаддамату

-

л

-

адаб

”-

нинг

8

та

қўлёзмаси

сақланади

.

Улардан

5

таси

икки

тилли

,

яъни

арабча

-

форсча

(

энг

эътиборлиси

429

қўлёзма

), 3

та

қўлёзма

уч

тилли

,

яъни

арабча

форсча

туркий

.

Алишер

Навоий

номли

давлат

адабиёт

музейи

-

да

бу

асарнинг

дунёда

ягона

бўлган

4

тилли

нусхаси

сақланади

(

202).

Бу

луғатга

сўзларнинг

мўғулча

варианти

ҳам

киритилган

.

Бу

қўлёзмаларнинг

аксарияти

XII–XIV

асрлар

оралиғида

кўчирилган

.


background image

S H A R Q M A S H ’ A L I

14

тўғри

ўқиш

учун

фонетик

қоидалар

ҳам

берилган

.

Бу

билан

аллома

биринчилардан

бўлиб

луғатлардаги

фонологик

тадқиқот

-

ларни

бошлаб

берган

. “

Ал

-

Фоиқ

фи

ғариби

-

л

-

ҳадис

луғатининг

ўзига

хослиги

шундаки

,

унда

сўз

маъноларини

очишда

,

этимология

-

сини

тушунтиришда

синтактик

таҳлилдан

фойдаланилган

.

Бу

эса

биз

ҳозирги

кунда

олиб

бораётган

луғатлардаги

грамматик

тад

-

қиқотларга

замин

яратган

.

Маҳмуд

Замахшарий

ўзининг

Асосу

-

л

-

балоғати

асари

билан

араб

луғатнавислиги

-

ни

бир

неча

поғона

юқори

кўтарган

.

Замах

-

шарий

илк

маротаба

луғатдаги

сўз

таркибига

ундан

фойдаланишни

осонлаштирадиган

ян

-

гилик

киритган

.

У

сўзларни

,

биринчи

нав

-

батда

, 1-

ҳарфини

ва

ундан

кейинги

ҳарфлар

-

ни

ҳам

назарга

олган

ҳолда

уларни

алифбо

тартибида

беради

.

Бу

билан

Маҳмуд

Замах

-

шарий

араб

луғатшунослигининг

янги

, 4-

мактабига

асос

солади

.

Унинг

бу

усули

сал

ўзгарган

шаклда

ҳозирги

замон

лексикогра

-

фиясида

ҳануз

қўлланилмоқда

1

.

Маҳмуд

Замахшарийнинг

Асосу

-

л

-

ба

-

лоға

луғати

нафақат

аллома

ижодида

,

балки

бутун

араб

луғатнавислиги

тарихида

муҳим

ўрин

тутади

.

Бу

луғатда

сўзлар

айрим

ҳолда

эмас

,

балки

иборалар

ва

жумлалар

ичида

берилиб

,

сўзларнинг

кўп

маъноли

хусусият

-

лари

,

яъни

полисимия

ҳодисасини

кўрсатиб

берган

;

омонимия

ҳодисасига

алоҳида

эъти

-

бор

қаратган

;

сўзларнинг

ҳақиқий

ва

кўчма

маъноларини

ҳам

алоҳида

мисоллар

билан

тушунтирган

.

Маълум

полисемантик

сўз

-

нинг

маъно

структурасини

таркиб

топтирув

-

чи

лексик

маънолар

миқдори

билан

унинг

луғат

мақоласида

қайд

этилган

маънолари

миқдори

тенг

келиши

ҳам

шарт

эмас

.

Чунки

луғат

мақоласида

сўзнинг

лексик

маънолари

қаторига

бошқа

маънолари

ҳам

санаб

,

қўшиб

кетишни

луғатчилик

инкор

этмайди

.

1

История

лингвистических

учений

.

Средневековый

Восток

. –

Л

., 1981. –

С

. 93.

Шунингдек

,

мазкур

луғатда

Маҳмуд

Замахшарий

араб

ибораларининг

берилиши

,

яъни

фразеологизмларни

тушунтириш

,

изоҳ

-

лаш

билан

араб

анъанавий

луғатнавислик

тарихида

янги

бурилиш

ясаган

,

мукаммал

фан

даражасига

олиб

чиққан

.

Араб

луғат

-

навислиги

тарихига

назар

ташланадиган

бўлса

,

бундай

луғат

Замахшарийгача

ва

ундан

кейин

ҳам

яратилган

эмас

.

Бунинг

боиси

унинг

араб

тилшунослигидаги

наза

-

рий

билимлари

жуда

юқори

бўлганлигидир

.

Чунки

яхши

луғат

тузиш

учун

фақат

ама

-

лиётчи

бўлишнинг

ўзи

камлик

қилиши

бар

-

чага

яхши

маълум

.

Маҳмуд

Замахшарий

луғатларининг

тад

-

қиқотчиси

филология

фанлари

номзоди

Ў

.

Қориевнинг

ёзишича

,

Маҳмуд

Замахша

-

рий

араб

мақолларини

йиғиб

, “

Ал

-

Мустақсо

фи

амсоли

-

л

-

араб

номли

луғат

ҳам

тузган

.

Ҳозирги

кунда

Миср

Араб

Республикаси

-

нинг

Дору

-

л

-

кутуб

уйида

(20578, “

Адаб

рақами

билан

)

Замахшарийнинг

шу

луғати

сақланмоқда

.

Қўлёзма

луғатининг

биринчи

жилди

1917

та

,

иккинчи

жилди

эса

1544

та

мақол

ва

ибораларни

ўз

ичига

олган

.

Луғат

насҳ

хатида

ёзилган

, 73

бобдан

иборат

2

.

Мазкур

луғатда

араб

мақол

ва

масаллари

алифбо

тартибида

йиғилган

.

Араб

лексикографияси

Шарқ

(

Эрон

,

Тур

-

кия

,

қисман

Ҳиндистон

)

халқларининг

ҳам

,

Европа

халқларининг

ҳам

лексикографияси

-

га

катта

таъсир

кўрсатган

.

Араб

луғатшунос

-

лиги

мактаблари

,

уларда

тузилган

луғатлар

ва

,

айниқса

,

Маҳмуд

Замахшарийнинг

луғат

-

лари

ҳозирги

замон

илм

-

фани

,

лексикология

ва

лексикографиясининг

ривожланишида

мустаҳкам

асос

бўлган

.

2

Қориев

Ў

.

Абулқосим

Замахшарий

луғатлари

//

Му

-

лоқот

, 1997.

1. 49-

б

.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов