“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
204
4/2020
(№
00048)
НАВОИЙ ВИЛОЯТИНИНГ ИНВЕСТИЦИЯВИЙ САЛОҲИЯТИНИ
ОШИРИШДА
ХУДУД ИМИЖИНИ ЯРАТИШ ХУСУСИЯТЛАРИ
Турсунов Кобул Бекназарович
Тошкент давлат иқтисодиёт университети мустақил изланувчи
E-mail:
Аннотация
:
Мақолада худудларнинг инвестицион жозибадорлагини оширишда
худуд имижини яратишнинг илмий
-
назарий жихатлари ўрганилган. Худуднинг
инвестицион имижини бахолашга бўлган ёндашувлар тизимлаштирилган. Навоий
вилоятининг
инвестицион сиёсати таҳлили натижалари асосида ижобий инвестицион
имижини яратишга имкон берадиган ташкилий механизм
таклиф этилган. Навоий
вилоятининг
инвестицион
имижини
шакллантириш
ва
унда
маркетинг
технологияларидан фойдаланишга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб
чиқилган.
Калит сўзлар:
инвестиция, ҳудуд, инвестициявий салоҳият, инвестиция имижи
,
инвестицион жозибадорлик
.
Аннотация
:
В статье изучены научные и теоретические аспекты формирования
имиджа региона в повышении инвестиционной привлекательности регионов.
Систематизированы подходы к оценке инвестиционного имиджа региона. По
результатам анализа инвестиционной политики Навоийской области предложен
организационный механизм для создания позитивного инвестиционного имиджа.
Разработаны научные предложения и практические рекомендации по формированию
инвестиционного имиджа Навоийской области и использованию в нем маркетинговых
технологий.
Ключевые
слова:
инвестиции,
регион,
инвестиционный
потенциал,
инвестиционный имидж, инвестиционная привлекательность.
Abstract:
The article explores the scientific and theoretical aspects of creating a regional
image to increase the investment attractiveness of the regions. Approaches to assessing the
investment image of the region are systematized. Based on the results of the analysis of investment
policy of Navoi region, an organizational mechanism has been proposed to create a positive
investment image. Scientific proposals and practical recommendations for the formation of the
investment image of Navoi region and the use of marketing technologies in it have been developed.
Key words:
investments, region, investment potential, investment image, investment
attractiveness.
Кириш
Инвестициялар мамлакат ижтимоий
-
иқтисодий ривожланишининг энг муҳим
омилларидан бири ҳисобланади. Уларнинг кўлами, таркиби ва самарадорлиги
моҳиятига кўра миллий иқтисодиётнинг ҳолати, истиқболлари ва рақобатдошлигини
белгилайди.
Жаҳон амалиётида бозор субъектларининг инновацион ривожланиш шароитида
инвестицион имиж
ҳудудлар
иқтисодиётининг барқарор ривожланишининг энг муҳим
манбаси
бўлиб қолмоқда. Ҳудуднинг инвестицион жозибадорлиги инвестиция
имижини шакллантириш учун асос бўлиб, қуйидаги объектив омиллар билан
тавсифланади: инвестиция муҳити, минтақанинг инфратузилмаси ва инвестицион
салоҳияти. Инвестицион имижнинг шаклланишига таъсир этувчи субъектив омилларга
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
205
4/2020
(№
00048)
қуйидагилар
киради: ҳудуднинг ижтимоий
-
иқтисодий ривожланиши, уни тартибга
солиш воситалари ва инвестицион рисклар, бизнес муҳитининг
ижтимоий аҳамиятга
ега тадбирларда иштироки, хайрия ҳомийлиги, интеллектуал ва илмий салоҳият.
Инвестициявий жозибадорлик ва
имиж
биргаликда ҳудуднинг ҳар томонлама
(миқдорий ва сифат жиҳатдан) баҳосини акс эттиради.
Ҳудуднинг
инвестиция имижини шакллантириш давлат органлари, бизнес
вакиллари, инвесторлар ва жамоатчилик учун ҳам муҳимдир. Бироқ,
ҳокимият
органлари ва минтақавий бошқарув тузилмалари ўртасидаги ташкилий, иқтисодий,
ҳуқуқий, ахборот ва коммуникация муаммоларини ҳал қилишда мавжуд бўлган
номувофиқлик
ҳудуднинг
ижобий
инвестиция
имижини
шакллантиришга,
инвестициялар, меҳнат ресурслари ва бошқа ички ва ташқи таъсирлар рақобатдош
устунликларни яратишга тўсқинлик қилади, бу эса ушбу капиталга мухтоз худудларда
ўзига хос бўлган имиж яратиш каби муаммони ҳал этишнинг илмий
-
назарий
жихатлани ўрганишни тақозо этади.
Ҳудудий
маркетинг соҳасидаги хорижий ва маҳаллий илмий тадқиқотлар
манбаларининг таҳлили шуни кўрсатадики, ҳозирги вақтда ҳудуднинг инвестиция
имижини шакллантириш концепцияси билан боғлиқ масалалар етарли даражада
ўрганилмаган. Шунингдек,
инвестор
учун
ҳудуднинг
инвестициявий ҳолати тўғрисида
етарлича маълумот олишга имкон берадиган комплекс услубий ёндашувлар мавжуд
эмас.
Ўзбекистонда олиб борилаётган илмий тадқиқотлар ишларида ҳам ҳудудлар
маркетингининг асосий таркибий қисми сифатида инвестицион
имиж
яратиш ва унинг
концепциялари деярли ўрганилмаган.
Навоий вилояти республикада “инвесторларни тортувчи” энг ривожланган
худудлардан бири ҳисобланади. Шу нуқтаи назардан, Навоий вилояти улкан
иқтисодий салоҳияти билан республикада муҳим аҳамиятга эга.
Навоий вилоятида
инвестицион имижни яратиш орқали инвесторларни жалб этувчанлигини ошириш
мумкунлиги ушбу тадқиқотнинг долзарблигини белгилайди.
Мавзуга оид адабиётларнинг таҳлили
Ҳудудий маркетинг назарияларида “ҳудуд имижи”ни яратишнинг илмий
-
назарий жиҳатлари бир қатор омиллар, жумладан: М.В.Яковлев
[1],
Важенина И.С.
[2],
Визгалов Д.
[3], Barnes J.G.[4],
Беляков С.А.
[5],
Важенина И.С.ларнинг
[6]
илмий
тадқиқотларида кенг ёритиб ўтилган.
А.П
.
Панкрухин томонидан худудий маркетинг назарияларида мамлакат
имижига
айнан шу ҳудуднинг инвестицион ҳолатини ифодаловчиси сифатида қарайди, яъни
“донор” ёки “қабул” қилувчи
[7]
. Е.З.Яшина томонидан эса “ҳудуд
имижи” ҳудудунинг
ижтимоий
-
иқтисодий ривожланишида муҳим
стратегик аҳамиятга эга бўлган восита
сифатида кўриб чиқилишини таклиф этилади, бунда объект
субъект томонидан
ижобий нуқтаи назардан қаралишига эътибор берилади
[8].
Ҳудуднинг
имижи жамоатчилик томонидан худудни эътироф этилиши
тушунилади. Мақсадли шакллантирилган имиж эса худда жамоатчилик билан ишлаш
кучи сифатида қаралади.
Турли маркетинг технологияларидан фойдаланган ҳолда
ҳудуднинг имижини шакллантириш технологияларининг
умумлаштирилган
таснифини Калиева
ҳамда А.П. Панкрухиналар томонидан тизимлаштирилган.
[9]
П.Р.Катарина
томонидан олиб борилган тадқиқотлар мамлакат имижини яратиш
ва илгари суришнинг 4 тоифали моделини таклиф этилади.
[10]
Бироқ
?
ушбу
тадқиқотда имиж яратиш мамлакат учун товарлар ва хизматларни халқаро
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
206
4/2020
(№
00048)
бозорлардаги нуфузини оширишга йўналтирилганлик жихатидан ўрганилган бўлиб,
инвесторларни жалб қилишга қаратилган йўналишларга етарлича эътибор
қаратилмаган.
С.М. Шевчук, В.В. Добрианска
ва бошлар
[11]
томонидан амалга оширилган
тадқиқотларда
Украина ва Полша
мамлакатларида ҳудуд
имиж
шаклланишидаги
фарқли хусуиятлар ўрганилган ва инвестицион
жозибадорликдаги фарқлар
аниқланган. Ушбу тадқиқотлардан худуд имижи рақобатда устунликни таъминловчи
восита сифатида қаралган.
Худудий имиж яратиш мамлакатнинг ресурс салохияти ва экспорт
имкониятларига боғлиқлик назариялари
Qin Suna
ва
Paswan Audhesh[12]
каби
олимларнинг тадқиқотларида ўрганилган. Ушбу тақиқотда худуд имижини яратишда
маркетинг коммуникация воситалари энг асосий омил эканлиги асосланган.
Хорижий инвестицияларни жалб қилишда маркетингнинг ахамияти ва худуд
имижини яратишнинг илмий
-
назарий асослари
Wells, Louis T.
Томонидан тадқиқ
этилган. Ушбу тадқиқотда хорижий инвестицияларни жалб қилишда худудуй
маркетинг агентликларининг ўрни ва роли, уларни бошқаришнинг илмий
-
назарий
жихатлари ёритилган.
[13]
Худуднинг имижини шаклланишида маркетинг
технологиялари ҳамда ва
ҳудудларнинг
ҳаётийлик даври ўртасидаги боғлиқликлар М
.
Бачерикова
тадқиотларида ўрганилган. Тадқиқотда худуд имижи бўйича
2014-
2016 йилларда
давмоида чоп этилган жами 350 га яқин илмий мақолалар
тахлиллариасосида
худуднинг инвестицион имижини яратишнинг маркетинг концепциясини ишлаб
чиқилган.
[14]
Инвестицион жозибадорликни таъминлашга йўналтирилган худуд имижини
шакллантиришнинг илмий, услубий ва амалий жихатлари Ю.И.Фирсов
[15]
тадқиқотларида кенг ўрганилган. Ушбу тадқиқотда минтақавий ҳокимият
органлари
ва
бошқарув тузилмаларининг имиж яратиш жараёнидаги вазифалари белгилаб
берилган.
Умуман олганда, худуднинг
инвестицион имижи
-
ҳудуднинг инвестицион муҳити
ва салоҳияти тўғрисида сармоядорлар ўртасида юзага келадиган баҳолари
тўғрисидаги
фикрлар
тўпламидир,
бу
янги
инвесторларнинг
келишини
осонлаштиради, мавжуд инвесторларнинг инвестициялар ҳажмини оширади, мавжуд
инвесторларнинг кетишини олдини олади
.
Ҳудудий маркетинг соҳасидаги хорижий ва маҳаллий илмий тадқиқотлар
манбаларининг таҳлили шуни кўрсатадики,
ҳудудлар маркетингининг асосий
таркибий қисми сифатида инвестицион
имиж
концепциясининг моҳиятини аниқлаш
соҳаси
деярли ўрганилмаган
.
Ушбу холатлар ҳудуднинг
инвестицион имижини шакллантириш ва уни
баҳолашнинг назарий асосларни ва амалий тавсияларни ишлаб чиқишни талаб
қилади.
Тадқиқот методологияси
Худуднинг
инвестицион жозибадорлигини оширишга йўналтирилган имиж
яратишда уч босқичли тизимининг асосий элементларини ажратиб кўрсатишга
имкон
беради
.
Биринчи даража
-
бу инвестиция бозорининг ҳолатини, унга талаб ва таклифнинг
шаклланишини, унинг субъектлари ва
объектлар, молиявий, меҳнат ва ишлаб чиқариш
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
207
4/2020
(№
00048)
ресурсларининг мавжудлиги, шунингдек минтақанинг инвестицион
имижини
шаклланиш холати
.
Иккинчи даража ҳудуднинг инвестицион жозибадорлиги билан белгиланади, у
инвестиция муҳити, инвестицион салоҳият, инвестиция манбалари, устуворликлар ва
рисклардан иборат. Инвестицион жозибадорлик ўз ҳудудининг ўзига хос имиж
ва
иқтисодий ривожланишнинг ўзига хос шакли билан белгиланувчи
ижтимоий
-
иқтисодий, инфратузилма ва географик омиллар нуқтаи назаридан тавсифланади. Шу
муносабат билан, инвестициялар соҳасидаги ҳудуднинг жозибадорлиги амалга
оширилаётган инвестиция сиёсати билан, яъни унинг
тизимининг биринчи даражаси
билан чамбарчас боғлиқ
.
Учинчи даражанинг асосий элементи худуднинг
инвестиция имижини яратишга
таъсир қилувчи ташкилий, иқтисодий, сиёсий ва ижтимоий
-
иқтисодий шарт
-
шароитларни аниқлашдир
.
Инвестор томонидан инвестицияларни амалга ошириш
учун ҳудуднинг баҳоланиши ва қабул қилиниши инвестицион ривожланишдаги муҳим
омиллардир.
Юқоридаги ҳолатлардан келиб чиққанда худуд имижини шаклантириш
йўналишлари ишлаб чиқишнинг дастлабки босқичида ҳудуднинг сифат тасвири
баҳоланади, шундан сўнг миқдорий
кўрсаткичлари таҳлил қилинади, улар қуйидагича
тавсифланади:
1.
Вилоятнинг инфратузилмаси даражаси;
2.
Вилоятнинг
иқтисодий ривожланиш кўрсаткичлари;
3.
Ўсиш кўрсаткичлари ва ишлаб чиқариш ҳажми бўйича ҳудуднинг
рақобатбардошлилиги;
4. Саноат
ишлаб чиқариш таркиби;
5. Худуднинг саноат салоҳиятидан фойдаланиш даражаси;
Ҳудуднинг
инвестицион жозибадорлик ҳолатини
қуйидаги кўрсаткичлар орқали
аниқланади: ҳудуднинг инвестицион жозибадорлиги ҳолати (баҳолаш кўрсаткичлари);
инвесторлар
имтиёзлари, шартлари ва талаблари; давлат, бизнес ва жамоатчиликнинг
ўзаро таъсир механизми.
Илмий адабиётларда худуд имижи истеъмолчилар нуқтаи назарига кўра бахолаш
моделлари кенг тарқалган. Жумладан, М. Фишбейн
[16]
худуд имижини бахолашда
объектга бўлган муносабатни, ушбу объектнинг атрибутларининг
тахмин қилинган
қийматларига нисбатан истеъмолчилар фикрлари
ўртасидаги фарқлар йиғиндисига
кўра аниқлашни таклиф этади. М. Фишбейннинг кўп омилли модели
афзалликлар
ва
камчиликларга эга.
Фишбеиннинг кўп факторли моделининг афзаллиги унинг
соддалиги бўлса, камчилиги эса уни фақат бир нечта объектларга нисбатан
истеъмолчиларнинг муносабатларини таққослаш учунгина ишлатиш мумкинлигидир
.
Р.Д. Блэкуэлл
худуд имижини аниқлашда кўп атрибутли "Идеал нуқта" модлини
таклиф этида. Унинг асосий устунлиги
битта объектнинг идеал тасвир билан
мувофиқлигини баҳолаш учун ишлатиш имкониятидир ва моделнинг асосий
камчиликлари уни истеъмолчиларнинг турли гуруҳлари учун фойдаланишга
мослаштириш қийинлигидир.
Ҳудуд
имижини бахолашда резидент ва норезидентлар учун ўзага
хос омилларни
хисобга олган ҳолда амалга оширилиши мақсадга мувофиқ. Бу борадаги илк
тадқиқотлар Á. Herrero
[17]
томонидан олиб борилган бўлиб, резидент бўлмаганлар
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
208
4/2020
(№
00048)
учун худуд имижини бахолаш индикаторларини ишлаб чиққан. Асосий индикаторлар
сифатида инвесторларнинг минтақага содиқлиги
;
худудда сезиладиган сифат;
худуддан хабардорлик; бутун мамлакат
имижи
кабилардан фойдаланган.
Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда
,
“инвестицион имиж” ҳудуднинг маълум
бир қиёфасини акс эттирувчи омиллар билан боғлиқ бўлган муносабатлар яъни,
ҳудуднинг
инвестицион жозибадорлиги (кўрсаткичлар тизими), афзалликлар,
инвесторларга қўйилган талаблар ва яратилган шароитлар каби омилларни қамраб
олувчи комплекс кўрсаткичлар тизими асосида аниқлаш мақсадга мувофиқдир
.
Таҳлил ва натижалар
Навоий вилоятида амалга оширилаётган инвестиция сиёсатинининг натижалари
2010-
2018 йилларда унинг ҳажмини 11,5 баробарга (республика кўрсаткичи 6,7
баробар), аҳоли жон бошига эса 10,3 баробарга (республика кўрсаткичи 6,4 баробар)
оширишга имкон берган (1
-
расм).
1-
расм. Навоий вилоятида асосий капиталга
киритилган
инвестициялар ҳажмининг
ўсиши, фоизда
Манба: Навоий вилояти статистика бошқармаси маълумотлари асосида тузилган.
Вилоятда ялпи инвестициялар ҳажмининг юқори суръатларда ўсиб
бораётганлигига қарамасдан, улар таркибидаги хорижий инвестиция ва кредитлар
ҳажмининг ўсиши 2012 йилдан 2018 йилгача бўлган даврда пасайиш тенденцияси
кузатилган бўлса, 2019 йилда жалб
этилган
17 775,3
млрд сўм инвестицияларнинг
қарийб 38,8 фоизини хорижий инвестициялар ташкил этди.
(2-
расм
)
Вилоятда 2019 йилда асосий капиталга ўзлаштирилган инвестициялар умумий
ҳажмининг 16 164,7 млрд. сўми ёки 90,9 фоизи ишлаб чиқариш тармоқларига, 1 610,6
млрд. Сўм ёки 9,1 фоизи ноишлаб чиқариш тармоқларига йўналтирилган.
Кўриб ўтилган ҳудуд инвестицион имиж
шакллантиришнинг тўлақонли кўриниши
имижни ошириш йўналишлари, яъни: ижтимоий, иқтисодий, сиёсий жараён, қайсики
мақсадли аудиторияга яъни инвесторга ҳудуд бўйича ижобий фикр уйғотишга хисса
қўшишувчи стратегиялар ҳисобланади
[18].
Ушбу ҳолатдан келиб чиқиб
,
инвестор учун ҳудудунинг жозибадорлик
хусусиятлари қуйидагиларда ўз аксини топади: иқтисодий, ҳуқуқий, ҳудуднинг
0,0
50,0
100,0
150,0
200,0
0,0
2000,0
4000,0
6000,0
8000,0
10000,0
12000,0
2010
йил
2011
йил
2012
йил
2013
йил
2014
йил
2015
йил
2016
йил
2017
йил
2018
йил
Ялпи инвестициялар (млрд.сўм)
Ўсиш суръати, %да
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
209
4/2020
(№
00048)
молиявий ахволи, инфратузилмалар, ҳамкорлар билан муносабатлар сифати ва
бошқарлар.
2-
расм. Асосий капиталга киритилган инвестицияларда хорижий инвестициялар
улушу
, %
Ҳудуд
имижини шаклланишида худуднинг маркетинг салоҳияти ўта
муҳим
аҳамиятга эга бўлган кўрсаткич ҳисобланади. Бу ўзига хосликлар эса ҳудуднинг расмий
хусусиятлари, ҳудуд
бренди, бренднинг таниқлилиги ва бошқалардан иборат бўлиб
муносабатлар ҳисобланади
.
Навоий вилоятида инвестицион имижини шакллантириш стратегиясини ишлаб
чиқиш бўйича мақсадли дастурлар
натижалари хорижий инвесторларни жалб
қилишнинг стратегик йўналиши
ҳисобланади
.
Уни амалга ошириш
худудий маркетинг
стратегияларини шакллантириш талаб этилади.
Навоий вилоятининг маркетинг
салоҳияти инвесторларни фаол жалб қилиш ва
инвестицион фаолиятни бошқариш талабларига етарлича жавоб бермайди. Ҳудуднинг
ижтимоий
-
иқтисодий ривожланишига салбий таъсирларни олдини олиш ёки
зарарсизлантириш учун олдиндан етакчи кўрсаткичлар тўпламини шакллантириш
асосида ҳудуднинг маркетинг салоҳиятини бошқариш тизимини яратиш бўйича
ишларни жадаллаштириш
лозим. Бунда маркетинг жараёнлари натижаларини
тавсифловчи кўрсаткичлар динамикасини аниқроқ прогноз қилиш талаб этилади.
Минтақавий тизимни жараёнга йўналтирилган маркетинг менежментига ўтиш
қуйидагиларни ўз ичига олади: жараёнларни аниқлаш, уларни ҳужжатлаштириш ва
кетма
-
кетлик ва ўзаро таъсирни аниқлаш.
Ҳудудларнинг
инвестицион
салоҳиятини
ўсишига ҳудуд
имижини
таъсирининг
концентрацияси ҳудудий маркетинг
мажмуасининг муҳим таркибий қисми сифатида
қаралиши лозим. Уларнинг ҳаракатлари ҳудудларнинг стратегик ривожланишини
тартибга солишда имиж яратиш нафақат инвесторлар учун балки, худуд ахолисининг
хаёт сифатини оширишга йўналтирилган бўлиши лозим. Уни амалга оширишнинг
асосий жараёни қуйидагилардан иборат:
1. Ҳудудларнинг моддий ва номоддий ресурслари ва инвестицион салоҳиятини
таҳлил қилиш ва баҳолаш
2. Ҳудудларни ривожлантириш стратегиясини аниқлаш ва танлаш
3. Ҳудудий маркетинг стратегиялари ва стратегияларини ишлаб чиқиш
ҳудудни
аниқлаш
4. Ҳудудларни брендинг
стратегиясини ишлаб чиқиш
0,23
0,63
9,66
25,52
23,70
10,07
3,03
1,06
1,91
0,25
38,80
0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
40,00
45,00
2009 й.
2010 й.
2011 й.
2012 й.
2013 й.
2014 й.
2015 й.
2016 й.
2017 й.
2018 й.
2019 й.
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
210
4/2020
(№
00048)
5.
Аҳоли
ҳудудларини ривожлантириш, ишбилармонлик самарадорлиги ва
инвестиция
таркибий
қисмини
фаоллаштириш,
ҳудудларнинг
сайёҳлик
жозибадорлигини
ошириш, ҳокимият идораларининг самарали ва мақсадли иши учун
режа ва бюджетни ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш
.
Ҳудуднинг
ижобий инвестицион имижини яратиш учун зарур бўлган
ҳаракатларнинг тўлиқлиги ва миқёсини баҳолашга имкон берадиган механизм 3
-
расмга кўра тавсия этилади. Бунда иккита асосий йўналиш мавжуд: географик
ва
тематик имиж яратиш
.
Ҳудуд
имижини яратишнинг таклиф этилган тизими ҳудуд
имижининг
платформаси деб номланади.
3-
расм. Навоий вилоятининг ижобий инвестицион имижини яратишга имкон
берадиган ташкилий механизми
Манба: Муаллиф ишланмаси
.
Инвестицион имижни шакллантиришнинг биринчи босқичида
маркетинг
тадқиқотлари олиб борилади. Маркетинг тадқиқотлари натижалари асосида ва
Ташқи ва ички инвесторларни жалб қилиш
;
Капитал танқислигига барҳам бериш;
Инвесторларда ҳудуднинг ўзига хослиги ҳақидаги тасаввурларини шакллантириш
;
ОAВда ҳудуд
ва унинг имиджини тан олишни ошириш
ХУДУДНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ИМИЖИНИ ЯРАТИШ ВЕКТОРЛАРИ
Р
ежалаш
тир
иш
б
о
сқ
ич
и
Ло
й
их
алаш
б
о
сқ
ичи
Маркетинг тадқиқотлари ўтказиш
Худуд бўйича манфаатдор
томонларни аниқлаш
Манфаатдор томонлар
қизиқишларини белгилаш
Ички ва ташқи мухит омилларни
тахлил қилиш
Имижни яратишнинг дастлабки
шартларини белгилаш
Имиж яратиш концепцияси
Имиж яратишнинг дастурини
ишлаб чиқиш
Давлат томонидан бериладиган
имтиёзларни белгилаш
Имижни шакллантириш бўйича
йўл харитасини ишлаб чиқиш
Худуднинг ўзига хослигини
аниқлаш
Имиж яратиш босқичи
Инвестицион жозибадорликни
кенг тарғиб қилиш
Мақсадли маркетинг
каналларидан фойдаланиш
Стратегини изчил амалга
ошириш
Самарадорликни бахолашнинг меъзонларини ва параметрлари тизимини ишлаб чиқиш
Шаклланган имижни бахолаш ва худудни бренд бўлишга тайёрлаш
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
211
4/2020
(№
00048)
тўпланган маълумотлар асосида ҳудуд инвестицион имижини шакллантириш
муаммолари аниқлаш кўзда тутилади. Рақобатчиларни ўрганиш эса ҳудуд имижини
шакллантириш борасидаги амалга ошириладиган лойиҳани ўзгартириши мумкинлини
ҳисобга олиш лозим.
Кейинги босқич лойиҳани ишлаб чиқиш ва тасдиқлашни ўз ичига олувчи
тадбирлардан иборатдир. Ушбу босқичда ҳудуд имижини шакллантиришнинг
лойиҳаси ишлаб чиқилиб, техник асосланган ҳолда йўл
ҳаритаси белгиланади.
Лойиҳани амалга ошириш бўйича ишлаб чиқилган ва қабул қилинган ҳукумат
қарорлари уни амалга оширишни ва маниторинг қилиш тизимини ўз ичига олиши ва
асос бўлиб ҳизмат қилиши лозим.
Якуний
босқич
ҳудудни ижтимоий
-
иқтисодий ривожланиши ва инвестицияларни
жалб қилиш чора
-
тадбирларини ишлаб чиқиш, лойиҳани
самарадорлигини таҳлил
қилиш ва баҳолашдан иборат. Шунингдек, муаммоли вазиятларни қайта кўриб чиқиш
ва сабабларини аниқлаш, жалб этилаётган инвестицияларнинг ҳудуд
ривожланишига
таъсирини аниқлаш ва тегишли чора
-
тадбирларни кўришни назарда тутади. Бунинг
учун баҳолаш
ва таҳлил
қилиш учун зурур бўлган маълумотлар манбаи, режаларни
мақсадлилиги ва уларнинг натижалари таққосланади
.
Хулоса ва таклифлар
Инвестицион маркетингнинг асосий мақсади инвестициялар объекти бўйича
зарурий
бозор
ахборотларини
шакллантириш,
иқтисодий
ва
ижтимоий
самарадорликни таъминлашга қаратилган капиталдан мақсадли фойдаланиш асосида
бозорда рақобатбардошликни таъминлашдир.
Навоий вилоятида инвестицияларни жалб этиш бўйича халқаро стратегик
йўналишларга мос холда
2019-
2020 йилларга мўлжалланган инвестицион дастур
дастур белгиланган. Стратегик дастурий ҳужжатдаги асосий ўсиш нуқталари умумий
қиймати 26,3 триллион сўмлик 511 та инвестиция лойиҳаларини ўз ичига олади. Ушбу
дастур доирасида амалга оширилаётган лойихалар вилоят имижини янада оширишга
хизмат қилади. Фикримизча вилоятда қабул қилинадаётган дастурларда “имиж
яратиш стратегияси”га алоҳида ахамият қаратилиши лозим.
Навоий вилоятида инвестицион жозибадорлигини оширишга қаратилган имиж
стратегиясинининг асосий устиворликлари сифатида қуйидагиларни такидлаш
мумкин:
вилоятнинг ресурс салоҳияти бошқа вилоятларга нисбатан устунлиги, Навоий
шахри “Эркин иқтисодий зона” сифатида эътироф этилиши
,
бой табиий иқлим
шароитлари ва бошқалар.
Ушбу холатлар вилоятни инновацион ривожланишини таъминлаш учун
инвестиция, маркетинг, имиж
ва инновация
каби идеалогияни амалий жараёнларга
киритиш бўйича нарматив хужжатларни ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш
мақсадга
мувофиқ.
Юқоридагилардан келиб чиқиб, Навоий вилоятининг инвестицион
имижини
шакллантириш ва маркетинг каммуниникацияларидан самарали фойдаланиш бўйича
қуйидагиларни
амалга оширилиши лозим
:
-
вилоят
ҳокимлигининг расмий веб сайтида инвестиция, инновация, бренд,
ҳудудий имиж
бўлимини ташкил этиш ва унга бу борадаги маълумотларни жойлаш;
-
вилоятнинг мавжуд имижини акс эттирувчи босма ва электрон ахборот
материалларини ишлаб чиқиш ва жорий этиш;
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
212
4/2020
(№
00048)
-
инвестицион лойиҳалар бўйича маҳсус кўрсатувлар, дастурлар ташкил,
акциялар ва танловларини ташкил этиш;
-
вилоятнинг имиж
салоҳиятини республик ва ҳалқаро даражада тарғиб қилиш;
-
ҳалқаро
ва минтақавий ва регионал ўтказиладиган тадбирларда вилоятнинг
имижини оширишни тарғиб қилишга қаратилган чора тадбирларни ишлаб чиқиш;
-
инвестицион лойиҳалар ташаббускорларини ва фаолият субъектларини
ахборотлар билан таъминлаш ва таъминлага кўмаклашиш;
-
инвестицион фаолиятни амалга оширишда қилаётган ва амалга оширилаётган
ишларни оммавий ахборот воситалари орқали кенг жамоатчиликка етказиш;
Юқоридалар белгиланган вазифалар доирасида Навоий
вилоятининг инновацион
ривожлантиришга қаратилган маркетинг стратегияси
бўлиб, бу бўйича маҳсус қарор
лойиҳасини тайёрлаш ва уни тасдиққа киритилиши мақсадга мувофиқ.
Фойдаланилган
адабиётлар
1.
Яковлев М.В. Формирование политического имиджа региона в условиях
современной России. Автореферет дисерт на соис. Уч. ст. к.п.н.
-
М.: МГУ им. М.В.
Ломоносова, 2006.
-
23 с.;
2.
Важенина И.С. Имидж и репутация территории как основа продвижения
вконкурентной среде // Маркетинг в России и за рубежом. 2006.
-
№6.;
3.
Визгалов Д. Маркетинг города / Д. Визгалов.
-
М.: Фонд «Институ экономики
города», 2008.
-
110 с.; Инвестиционная привлекательность региона: учебно
-
методическое пособие [текст] / под ред. Р
.
Ф
.
Дурицыной
,
Т
.
Н
.
Скибиной
.
–М
.
КНОРУС
,
2008.- 400
с
.;
4.
Barnes
J.G.Exploring
the
importance
of
closeness
in
customer
relationships.American marketing Association Conference, Dublin, June, 1997. P. 227;
5.
Беляков
С.А.
Имидж
для
инвесторов
[Электронный
ресурс]
/С.
Беляков//GoldmanSachs поможет России улучшить инвестиционный имидж.
- 2013. -
Режим доступа
http://www.rbc.ru/rbcfreenews/20130128233025.shtml
6.
Важенина И.С., Важенин С.Г. Имидж как конкурентный ресурс территории/
Регион экономика и социология, 2006. № 4.;
7.
Панкрухин
А.П. Маркетинг территорий:маркетинг региона./ /Маркетингв
России и зарубежом, 2004. №2. С.9
-11.
8.
Яшина Е.З. Стратегическое управление развитием региональных социально
-
экономических систем с использованием имеджевого подхода: авт дис. канн. эк.наук.
Самара 2006
- http://sseu.ru /netcat/Image/referat-Yachina-dog-19s
9.
Панкрухин А.П. Маркетинг территорий. Санкт
-
Петербург
,
Питер
, 2006. 416
с
.
[Pankrukhin A.P. Marketing territori
у
[Territory Marketing]. St. Peters-burg, Piter Publ.,
2006. 416 p.]
10.
Katharina P. Roth. Advancing the country image construct. Journal of Business
Research 62 (2009) 726
–
740, Contents lists available at ScienceDirect
11.
S.M. Shevchuk, V.V. Dobrianska, N.P. Myskovets, M.O. Kokhan, T.V. Shepel.
Marketing Aspects of Image Formation and Investment Attractiveness of Territories and
Enterprises. International Journal of Economics and Business Administration Volume VIII,
Issue 2, 2020. pp. 229-239
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 4, iyul-avgust, 2020 yil
213
4/2020
(№
00048)
12.
Qin Suna, Audhesh K. Paswanb, and Margie Tieslauc. Country Resources, Country
Image, and Exports: Country Branding and International Marketing Implications. JOURNAL
OF GLOBAL MARKETING. 2016, VOL. 29, NO.4, 233
–
246 @ Taylor & Francis Group, LLC
13.
Wells, Louis T. Marketing a country: promotion as a tool for attracting foreign
investment / Louis T. Wells, Jr., Alvin G. Wint. - [Rev. ed.] p. cm. - (FIAS occasional paper; 13),
Includes bibliographical references.
14.
М.Л. Бечерикова // Известия ДВФУ. Экономика и управление. 2. 2017. 14
2
–
152
15.
Фирсов Юрий Иванович. Формирование имиджа территории для
обеспечения ее инвестиционной привлекательности. Автореферат диссертации на
соискание ученой степени кандидата экономических наук. 08.00.05 –
Экономика и
управление народным хозяйством: маркетинг, региональная экономика. Москва 2013.
16.
Блэкуэлл Р.Д. Поведение потребителей: Пер. с англ. / Дж. Ф. Энджел, Р.Д.
Блэкуэлл, П.У. Миниард. –
10-
е изд. –
СПб.: Питер Ком, 2007.
17.
Herrero Á. Examining the hierarchy of destination brands and the chain of
effects
between brand equity
dimensions / Á. Herrero [et al.] // Journal of Destination Marketing &
Management.
–
2014.
[Электронный
ресурс].
–
Режим
доступа:
18.
Каширская
С.
Персонификация
имиджа
региона
РФ.
СМИ
в
современноммире. // Тезисы научно
-
практической конференции.
-
СПб., 2002.
-
с. 167
-
168.
; Кутыркина Л.В. Бренд
-
имидж региона: методика и результаты
исследований (на
примере Ростовской области) // Реклама.
Теория и практика.
-
2006, №6 (18)
