Роль инвестиционного потенциала в обеспечении экономического роста в регионах Узбекистана

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

26

ЎЗБЕКИСТОН МИНТАҚАЛАРИДА ИНВЕСТИЦИЯ САЛОҲИЯТИНИНГ

ИҚТИСОДИЙ ЎСИШНИ ТАЪМИНЛАШДАГИ РОЛИ

Содиқов Авазбек Мадаминович –

Ўзбекистон Миллий Университети профессори

Валиев Бобур Батирович –

Ўзбекистон халқаро ислом

академияси доценти, DSc

Аннотация.

Мақола минтақалар инвестиция салоҳияти юзасидан илмий қарашларни тадқиқ этиш,

инвестицияларнинг ҳудудлар иқтисодий ўсишга таъсирини баҳолаш ва инвестиция салоҳиятини ошириш бўйича
таклифлар ишлаб чиқишга бағишланган. Унда инвестицияларнинг минтақалар иқтисодий ўсишига таъсири
эконометрик моделлар эластиклик коэффициенти орқали ҳисобланган.

Асосий тушунчалар:

минтақа, инвестиция салоҳияти,

иқтисодий ўсиш, эластиклик коэффициенти,

минтақавий сиёсат, концепция, молиялаштириш манбаси.

РОЛЬ ИНВЕСТИЦИОННОГО ПОТЕНЦИАЛА В ОБЕСПЕЧЕНИИ ЭКОНОМИЧЕСКОГО

РОСТА В РЕГИОНАХ УЗБЕКИСТАНА

Садыков Авазбек Мадаминович –

профессор Национального университета Узбекистана

Валиев Бобур Батирович -

доцент Международной исламской академии

Узбекистана, DSc

Аннотация.

Статья посвящена изучению научных взглядов на инвестиционный потенциал регионов, оценке

влияния инвестиций на экономический рост в регионах и разработке предложений по увеличению инвестиционного

потенциала. В нем влияние инвестиций на экономический рост регионов рассчитывается с помощью коэффициента
эластичности эконометрических моделей.

Ключевые понятия:

регион, инвестиционный потенциал, экономический рост, коэффициент эластичности,

региональная политика, концепция, источник финансирования.

THE ROLE OF INVESTMENT POTENTIAL IN ENSURING ECONOMIC GROWTH

IN THE REGIONS OF UZBEKISTAN

Sadikov Avazbek Madaminovich –

professor of National University of Uzbekistan

Batirovich Bobur Valiev

Assistant professor of International

Islamic Academy of Uzbekistan, DSc

Annotation.

The article is devoted to the study of scientific views on the investment potential of the regions, the

assessment of the impact of investments on economic growth in the regions and the development of proposals to increase the

investment potential. It calculates the influence of investments on the economic growth of regions using the coefficient of
elasticity of econometric models.

Key concepts:

region, investment potential, economic growth, elasticity coefficient, regional policy, concept, source of

funding.

Кириш.

Дунё мамлакатларида

охирги

йилларда давлат ички минтақалари иқтисодиё-

ти ўртасидаги

номутаносибликлар ошиб бор-

моқда. Жумладан, ривожланган илғор давлат-

ларда реал ялпи ҳудудий маҳсулотнинг аҳоли

жон бошига тўғри келувчи ҳажми бўйича энг

юқори ва энг паст 10 фоизликка кирувчи ҳудуд-

лар ўртасидаги ўртача фарқ ортиб бориб, охир-

ги ўн йилликда 1,7 баробарни, ривожланаётган

мамлакатларда эса ушбу тафовут таҳлил даври-

да 3,2 баробарни ташкил этган. Айрим ҳолат-

ларда эса иқтисодий салоҳият бўйича мамлакат-

лар ичидаги ҳудудлар ўртасидаги фарқ мамла-

катлар ўртасидаги фарқдан катта бўлмоқда[1].

Мамлакатимиз минтақаларида ҳам инвес-

тицион фаолиятни тартибга солиш механизми-

ни такомиллаштириш ва ҳудудлар инвестиция

салоҳиятини ошириш вазифаси алоҳида аҳа-

мият касб этмоқда. Шунинг учун ҳам, республи-

камиз Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2020

йил 29 декабрдаги Олий Мажлисга йўллаган

мурожаатномасида[2] ва 2017-2021 йилларга

мўлжалланган мамлакатни ривожлантириш

“Ҳаракатлар стратегияси”да ҳам алоҳида усту-

вор йўналишлар сифатида ҳудудларда “ўсиш

нуқталари”ни аниқлаш, уларни комплекс ри-

вожлантириш тадбирларини ва иқтисодиёти-

миз ривожининг муҳим шарти бўлган фаол ин-

вестиция сиёсатини изчил давом эттириш вази-

фалари қўйилган.

Республикамизда 2019 йил 14 майда қа-

бул қилинган ПФ-5717 сон “Ўзбекистон Респуб-

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

27

ликаси инвестиция дастурини шакллантириш

ва амалга оширишнинг сифат жиҳатидан янги

тизимига ўтиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги

Фармони, 2020 йил 1 майда эълон қилинган

ПҚ-4702 сон “Ҳудудларни ижтимоий-иқтисодий

ривожлантиришни рейтинг баҳолаш тизимини

жорий этиш тўғрисида” Қарори ва бошқа мазкур

соҳадаги меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларнинг қа-

бул қилинишининг асосий мақсадларидан бири

ҳам ҳудудлар инвестиция салоҳиятини ошириш

ҳисобланади.

Илмий адабиётлар таҳлили.

Минтақа-

ларнинг инвестиция салоҳияти масаласига кўп-

гина илмий тадқиқотларда ҳам ўз ифодасини

топган. Мамлакатимиз иқтисодчи олими А.М.Со-

диқовнинг ёндашувига кўра, муайян минтақада

инвестиция салоҳияти ундаги табиий-ресурс,

ишлаб чиқариш, истеъмол, инфратузилма, ин-

новация, меҳнат, институционал, молиявий са-

лоҳият билан аниқланади[3]. Унинг тадқиқот-

ларида келтирилишича, фақатгина минтақа-

нинг табиий-иқтисодий, демографик, экологик

ва бошқа шароитларини ҳар томонлама ҳисобга

олибгина капитални жалб қилишдан кутилаёт-

ган самарага эришиш ва уни иқтисодиётни

жадал ривожлантиришга йўналтириш мумкин.

А.М.Марголиннинг фикрича, инвестиция сало-

ҳияти бу маълум даражада тартиблашган ин-

вестиция ресурсларининг йиғиндиси бўлиб,

улардан фойдаланиш синергизм самарасига

эришишни таъминлайди, объектга турли омил-

ларнинг ўзаро биргаликдаги таъсирлашуви на-

тижасидаги самарани таъминлайди. Мазкур

таъсир самараси эса омилларнинг объектга ало-

ҳида таъсирлари самараси йиғиндисидан катта

бўлади[4]. С.А.Трухин эса инвестиция салоҳия-

тини меҳнат, истеъмол, ишлаб чиқариш, молия-

вий, институционал, инновацион, инфратузил-

ма ва табиий-ресурс салоҳиятларини баҳолаш

орқали аниқлашни таклиф этади [5]. Бошқа бир

иқтисодчи олим Д.Д.Деньгин инвестиция сало-

ҳиятини минтақанинг макроиқтисодий хусусия-

ти сифатида билиб, ўз ичига иқтисодий-геог-

рафик шароити, ҳудуднинг ишлаб чиқариш

омиллари билан тўйинганлиги, аҳоли турмуш

даражаси, уларнинг истеъмол талаби каби

омилларни қамраб олишини таъкидлайди[6].

К. Гуадалупе и Г. Кастро каби иқтисодчи-

лар эса ўз илмий ишларида Мексика иқтисо-

диётига хорижий инвестицияларни жалб қилиш

салоҳиятига таъсир қилувчи асосий кўрсаткич-

лар сифатида даромадлар даражаси (жон боши-

га тўғри келувчи ЯИМ, реал ўртача иш ҳақи),

бозор ҳажми (ЯИМ, аҳоли сони), инсон капитали

(жон бошига тўғри келувчи таълимга давлат

харажатлари, таълим даражаси), инфратузилма

(жон бошига тўғри келувчи транпорт ва алоқага

давлат харажатлари, жон бошига тўғри келувчи

стационар телефонлар сони), географик жойла-

шув (минтақа марказидан пойтахтгача масофа,

минтақа марказидан энг яқин чегарадаги чорра-

ҳагача масофа) индикаторларидан фойдалан-

ганлар [7].

Яна бир манбада минтақавий иқтисодий

ўсиш, ишсизлик, ишлаб чиқариш омилларининг

бир-биридан ҳар хил масофада жойлашган мин-

тақалар орасидаги ҳаракати муаммолари эконо-

метрик моделлар тўпламидан фойдаланадиган

минтақавий макроиқтисодиётнинг таҳлил мав-

зуси ҳисобланади ва ҳудудларда рўй бераётган

жараёнларнинг моҳиятини тушунишга ва те-

гишли минтақавий иқтисодий сиёсатни шакл-

лантиришга ёрдам беради [8].

Ғарб адабиётларида инвестиция фаолия-

тини акс эттиришда “инвестиция салоҳияти” ту-

шунчаси билан биргаликда, “инвестиция муҳи-

ти”, “инвестицион жозибадорлик” тушунчалари

ҳам кўп ишлатилади. Иқтисодчилар К. Хэд и Т.

Майер ўз тадқиқотларида бозор салоҳияти ва

япон инвестиция ресурсларининг Европа Итти-

фоқида жойлашуви масалаларини таҳлил қил-

ганлар[9]. Уларнинг фикрича, инвестицияларни

жойлашувини танлашга таъсир кўрсатадиган

энг муҳим омил талаб ҳисобланади. Хусусан,

улар ўтказган тадқиқот натижаларига кўра

муайян ҳудудда бозор салоҳиятининг 10¿га

ўсиши, мазкур ҳудуд хусусиятларига боғлиқ

ҳолда унинг инвесторлар томонидан танланиш

имкониятини 3-11¿га оширади.

А. Охотина ва О. Лавриненка каби муал-

лифлар эса инвестиция муҳитига таъсир қилув-

чи омиллар сифатида сиёсий, ҳуқуқий, экологик

шарт-шароитларни келтирадилар[10]. Сербия

давлати минтақалари бизнес муҳитини баҳо-

лашда С.Радукиц ва Ж.Станковиц ўз илмий иши-

да ўн иккита гуруҳ мезонларидан фойдаланган

[11]: маҳаллий иқтисодий ривожланишга стра-

тегик ёндашувнинг зарурлиги, иқтисодиётни

қўллаб-қувватлашнинг ташкилий салоҳияти,

маҳаллий бизнес билан доимий ҳамкорлик ва

алоқанинг мавжудлиги, қурилиш ишларига рух-

сат беришнинг самарадорлиги, бизнес учун

ахборотнинг тўлақонли етказиб берилиши,

минтақада инвестициялар ва маркетингнинг

қўллаб-қувватланиши, кредитга қобиллик ва

молиявий барқарорлик, бандликни ва инсон

ресурслари ривожланишини қўллаб-қувватлаш,

давлат-хусусий сектор ҳамкорлигини кучайти-

риш, мос инфратузилма ва ишончли маиший

хизмат, маҳаллий тўловлар, солиқлар ва йиғим-

ларнинг очиқ ва рағбатлантирувчи сиёсати,

ахборот технологияларни жорий қилиш.

Хюксу Чо ва Еонгсеок Ха эса ўз методика-

ларида Кореянинг Поханг-Еонгил портига хори-

жий инвестицияларни жалб қилишда энг муҳим

омиллар қаторида ҳукуматнинг рағбатланти-

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

28

рувчи сиёсати, эркин савдо зоналарининг мав-

жудлиги, саноат кластерларининг ривожланган-

лиги, транспорт тармоқлари, ахборот ва алоқа

технологияларининг мавжудлиги кабиларни

санаб ўтган [12].

Асосий қисм.

Мамлакатимизга 2020 йил-

да жалб қилинган инвестициялар ҳажми 202

трлн сўмга етиб, ўтган йилга нисбатан ўсиш

суръати 91,8 ¿ни ташкил этган ва пасайиш

тенденциясига эга бўлган. 2010-2019 йилларда

ўрта ҳисобда мамлакатимизга жалб қилинган

асосий капиталга инвестицияларнинг 52,7¿

тўртта ҳудуд - Тошкент шаҳри, Қашқадарё,

Бухоро ва Тошкент вилоятлари ҳиссасига тўғри

келмоқда. Ҳудудлар орасида пойтахт Тошкент

шаҳри мамлакат иқтисодиётига ўзлаштирилган

инвестициялар таркибида энг катта улушга

(айтилган даврда ўртача 19,7¿) эга бўлиб, ушбу

кўрсаткич 2010-2013 йилларда 20,6¿, 2014-

2016 йилларда 17,6¿, 2017-2019 йилларда

20,7¿ га етган (1-жадвал). Ваҳоланки 2010-2019

йилларда Тошкент шаҳри мамлакат аҳолиси-

нинг ўртача 7,7 ¿ни, республика ялпи ичи маҳ-

сулотининг эса ўртача 14,7 ¿ни эгаллаган. Бу

эса мамлакатга ўзлаштирилаётган инвестиция-

лар пойтахтнинг иқтисодий кўлами ва аҳолиси

сонига нисбатан каттароқ улушга эга эканини

кўрсатади. Айтилган даврда Қашқадарё ва

Бухоро вилоятлари ҳам мос равишда республи-

ка иқтисодиётининг 7,7 ¿ ва 5,6 ¿ни, аҳоли-

нинг эса 9,5 ¿ ва 5,8 ¿ ташкил этсада, уларга

ўзлаштирилган инвестициялар республикага

ўзлаштирилган жами инвестицияларнинг 13,1¿

ва 10,5 ¿ни ташкил этмоқда.

2019 йилда инвестицияларнинг молия-

лаштириш манбалари таркибида 29,3¿ ёки 55,6

трлн. сўм маблағ корхона, ташкилот ва аҳоли-

нинг ўз ресурслари ҳисобига, манбаларнинг

70,7¿ ёки 134,3 трлн. сўмдан ортиқ қисми эса

жалб қилинган маблағлар ҳисобига таъмин-

ланди.

1-жадвал

2010-2019 йилларда Ўзбекистонда асосий капиталга инвестицияларнинг

ҳудудлар бўйича тақсимланиши, ўртача %да

№

Ҳудудлар номлари

2010-2013 йй. 2014-2016 йй. 2017-2019 йй.

2010-2019 йй.

ўртача

Энг катта улушга эга минтақлар

1

Тошкент ш.

20,6

17,6

20,7

19,7

2

Қашқадарё

11,9

13,6

14,2

13,1

3

Бухоро

11,1

10,3

9,7

10,5

4

Тошкент вил.

10,0

9,5

8,6

9,4

Ўртача улушга эга минтақалар

5

Навоий

7,9

4,9

8,1

7,1

6

Қорақалпоғистон Республикаси

5,3

11,0

4,6

6,8

7

Самарқанд

6,3

6,6

5,4

6,1

8

Фарғона

6,2

5,2

4,4

5,3

Нисбатан паст улушга эга минтақалар

9

Наманган

3,5

4,9

5,9

4,6

10

Сурхондарё

3,9

3,9

5,6

4,4

11

Андижон

4,4

4,0

3,9

4,1

12

Хоразм

3,1

3,4

2,9

3,1

13

Жиззах

2,9

2,7

3,1

2,9

14

Сирдарё

2,8

2,5

2,5

2,6

Манба:

Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси маълумотлари асосида ҳисобланган.

Айтилган йилда давлат ташаббуси ва таъ-

сири остида бўладиган марказлашган молия-

лаштириш манбалари ҳисобидан деярли 50,7

трлн. сўмлик инвестициялар молиялаштирилди

ва бу жами инвестицияларнинг 26,6¿ни таш-

кил этди. Инвестицияларни жалб қилишда хусу-

сий сектор ташаббускорлигининг ортиши ҳисо-

бига марказлашган инвестицияларнинг 2019

йилдаги улуши аввалги йилга нисбатан 5,5¿

пунктга камайди.

Инвестицияларнинг

самарадорлигини

аниқлашда уларнинг иқтисодий ўсишга таъси-

рини эконометрик баҳолаш натижалари ҳам

аниқ хулосалар чиқариш имконини беради

(2-жадвал). Шу боис, Ўзбекистоннинг 14 та ҳу-

дудлари бўйича 2000-2020 йилларда ялпи ҳуду-

дий маҳсулот ўсиш суръатларига асосий капи-

талга инвестициялар ўсиш суръатлари таъсири

панел маълумотлар базасига асосланган регрес-

сия функциялари орқали баҳоланди.

Содда қилиб айтганда, 2020 йилда эри-

шилган иқтисодий ўсишга инвестицияларнинг

таъсирини баҳолашда ушбу ўсишни таъмин-

лашга киритилган 2018, 2019 ва 2020 йилдаги

инвестициялар ҳисобга олиниши даркор. Эконо-

метрик ҳисоб-китобларни формаллашган функ-

ция кўринишида қуйидагича ифодалаш мумкин:

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

29

2-жадвал

Ўзбекистон ҳудудларида инвестицияларнинг иқтисодий ўсишга таъсирини

эконометрик баҳолаш натижалари

grp_growth=0.0241959*in_gr_1+104.8489 (RE)

grp_growth=0.024554*in_gr_1+104.8084 (FE)

grp_growth=0.0255824*in_gr_2+104.6087 (RE)

grp_growth=0.0256999*in_gr_2+104.595 (FE)

grp_growth=0.0526826*in_gr_3+101.5541 (RE)

grp_growth=0.0528552*in_gr_3+101.5344 (FE)

Эконометрик баҳолашда 14 та ҳудуд бўйи-

ча 11 йиллик маълумотлардан фойдаланилгани

боис кузатув нуқталари сони 154 тага етди.
Бошқача айтганда, ҳудудлардаги иқтисодий

ўсиш ва инвестицияларнинг ошиши ўртасидаги

154 та ўзаро таъсирлашув ҳолатини ўзаро таҳ-

лил қилиш асосида “Stata” компьютер дастури-

дан фойдаланиб, инвестицияларнинг иқтисоди-

ётга таъсири қонунияти аниқланди. Экономет-

рик ҳисоб-китоблар орқали жуфтлик регрессия

функциялари ёрдамида инвестициялар ўсиши-

нинг иқтисодий ўсишга таъсир даражаси элас-

тиклик коэффициентлари орқали ифодаланди.

Маълумки, инвестициялар ишлаб чиқаришга ўз-

лаштирилиши билан якуний натижага, яъни иқ-

тисодий ўсишга таъсир кўрсатиши учун муайян

муддат талаб этилади. Мазкур муддат инвести-

цион лаг деб номланиб, инвестициялар таъси-

рининг маълум вақт оралиғида кечикиб иқти-

содий ўсишга ўтишини ифодалайди. Муаллиф

эконометрик ҳисоб-китобларда инвестициялар

таъсирининг ушбу хусусиятларини ҳам эъти-

борга олган ҳолда Ўзбекистон ҳудудларида ин-

вестицияларнинг 3 йилгача бўлган ҳар бир лаг-

дан фойдаланган.

Ўзбекистон минтақаларида 2010-2020

йилларга нисбатан инвестицияларнинг иқтисо-

дий ўсишга таъсирини эконометрик баҳолаш
натижаларига кўра инвестицияларнинг элас-

тиклик коэффициенти бир йиллик лаг ҳолатида

(“Random effects GLS regression”, Fixed effects

(within) regression усулларида)

0.024

дан ортиқ-

ни, икки йиллик лаг билан айтилган икки

усулда ҳам

0.025

дан ортиқни ташкил этган. Уч

йиллик лагни ҳисоблашда эса сўнгги уч йиллик

кўрсаткичларнинг ўртача арифметик қиймати-

дан фойдаланилди. Натижада эса уч йиллик лаг

ҳолатида ҳудудларда инвестициялар ўсиши-

нинг иқтисодий ўсишга таъсири эластиклик

коэффициенти деярли

0.053

ни ташкил этди.

Мазкур рақамлардан кўриш мумкинки, инвести-

цияларнинг иқтисодий ўсишга ижобий таъсир

даражаси уч йиллик (лаг) даврда ўзининг энг

юқори қийматига эга бўлган. Бу эса муайян

йилга нисбатан сўнгги уч йилликда ҳудудларга

жалб қилинган инвестицияларнинг ўртача ўсиш

суръатининг 1 фоиз пунктга кўтарилиши (маса-

лан, ўсиш суръати 102 ¿дан 103 ¿га етган бўл-

са) иқтисодий ўсиш суръатининг (ялпи ҳудудий

маҳсулот ҳажмининг ўсиш суръати) 0,053 фоиз

Тобе ўзгарувчи (grp_growth) – ҳудудларда ишлаб чиқаришнинг ўсиши

Мустақил ўзгарувчилар

(independent variable)

Эластиклик коэффициентлари

1 йиллик лаг

2 йиллик лаг

3 йиллик лаг

Random

effects GLS

regression

Fixed effects

(within)

regression

Random

effects GLS

regression

Fixed effects

(within)

regression

Random

effects GLS

regression

Fixed effects

(within)

regression

С

константа

104.8489

(*1

.

223885)

(**85.67)

(***0

.

000)

104.8084

(*1

.

160727)

(**90.30)

(***0

.

000)

104.6087

(*1

.

227492)

(**85.22)

(***0

.

000)

104.595

(*1

.

161363)

(**90.06)

(***0

.

000)

101.5541

(*2

.

189705)

(**46.38)

(***0

.

000)

101.5344

(*2

.

172638)

(**46.73)

(***0

.

000)

In_gr

Ҳар бир ҳудудда жами

инвестициялар

ўсиш

суръати

0.0241959

(*0

.

0098802)

(**2.45)

(***0

.

014)

0.024554

(*0

.

0099607)

(**2.47)

(***0

.

015)

0.0255824

(*0

.

0096373)

(**2.65)

(***0

.

008)

0.0256999

(*0

.

0096902)

(**2.65)

(***0

.

009)

0.0526826

(*0

.

0186226)

(**2.83)

(***0

.

005)

0.0528552

(*0

.

0188195)

(**2.81)

(***0

.

006)

R-squared: within

0.0519

0.0596

0.0663

R-squared: between

0.0016

0.0003

0.0048

R-squared: overall

0.0364

0.0438

0.0507

rho

0.2013652

0.25331415 0.20354306 0.25359971 0.20418531 0.25350189

Танланма даври
Time: 2000-2020

Танланма гуруҳлари сони
Number of groups=14

Кузатувлар сони
Number of obs=154

* Стандарт хатолик (Std. Error) ** t (z) - статистика (t-Statistic)

***p-эҳтимоллик қиймати (Prob.Value)

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ

Иқтисодиёт ва таълим / 2021 йил, 4-сон

30

пунктга ошиши билан уйғун келмоқда. Шунинг-

дек, эластиклик кофэффициентларининг турли

лаглар бўйича қийматларининг кўрсатишича,

мамлакатимиз ҳудудларида инвестиция лойиҳа-

лари биринчи ва иккинчи йилларга қарганда, уч

йиллик даврда иқтисодий ўсишга энг кўп ижо-

бий таъсир кўрсатмоқда.

Натижалар.

Юқоридагилардан хулоса

қилиб, Ўзбекистон минтақалари инвестиция

салоҳиятини ошириш ва инвестиция самарадор-

лигини яхшилаш юзасидан бир қатор тавсия-

ларни бериш мумкин. Мамлакатимизда оқилона

инвестиция сиёсатини олиб бориш ва ҳудудлар-

га инвестицияларни фаол ўзлаштириш ҳамда

улардан самарали фойдаланиш учун зарур

шарт-шароитлар яратишда дастлабки босқичда

узоқ муддатга мўлжалланган Минтақавий сиё-

сат умумреспублика концепциясини ишлаб чи-

қиш мақсадга мувофиқдир. Мазкур умумреспуб-

лика концепцияси эса алоҳида минтақалар дои-

расида узоқ муддатли ижтимоий-иқтисодий ри-

вожлантириш концепцияларини ишлаб чиқиш-

да устувор йўналишлар ва асосий мақсадларни

аниқлашга асос бўлади. Кейинги босқичларда

эса минтақалар ижтимоий-иқтисодий ривож-

лантириш концепциялари асосида ҳудудлар ин-

вестиция стратегияларини ишлаб чиқиш тавсия

этилади.

Минтақавий сиёсат умумреспублика кон-

цепциясини ишлаб чиқиш ва инвестиция сало-

ҳиятини оширишда қуйидаги асосий вазифалар-

ни қамраб олиш зарур деб ҳисоблаймиз:



мамлакат минтақаларининг иқтисодий

салоҳияти ва замонавий тенденцияларини ҳи-

собга олган ҳолда улар таркибида доимий ра-

вишда “ўсиш марказлари” ва “ортда қолаётган

ҳудудлар”ни ажратиб бориш;



“ўсиш марказлари” ҳисобланган минта-

қалардан периферия ҳудудлари ва узоқ қишлоқ

жойларга янгиликлар ва инновациялар фаол

диффузиясини таъминлаш учун барча шароит-

ларни яратиш;



ривожланган минтақалар ва ортда қола-

ётган ҳудудларни ўзаро боғловчи замонавий

транспорт корридорлари тизимини шаклланти-

риш;



“ўсиш марказлар”ида шаклланган алоқа

тармоғини ортда қолаётган ҳудудларда давом

эттириш ва ривожлантириш;



республиканинг ривожланган минтақа-

лари ва тараққиётдан орқада қолаётган ҳудуд-

лари ўртасида ўзаро ишчи кучи ва меҳнат ре-

сурслари эркин ҳаракатини таъминлаш;



ривожланган ҳудудларда фаолият юри-

таётган олий ўқув юртлари, илмий-тадқиқот

ташкилотлари, “ақл” марказларининг ривожла-

нишдан ортда қолаётган ҳудудларда филиалла-

рини очишни рағбатлантиришнинг самарали

механизмини яратиш;



ишлаб чиқариш, истеъмол, меҳнат, инс-

титуционал ва инновация салоҳияти юқори бўл-

ган ҳудудлар имкониятларидан минтақалараро

қўшма ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш

дастурлари орқали ортда қолаётган минтақа-

ларда самарали фойдаланишни таъминлаш.

Манба ва фойдаланилган адабиётлар рўйхати:

1.

https://blogs.imf.org/2019/10/09/widening-gaps-regional-inequality-within-advanced-economies/

2.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2020 йил 29 декабрдаги Олий Мажлисга

мурожаатномаси. https://president.uz/uz/lists/view/4057

3.

Садыков А.М. Новая стратегия развития Узбекистана: формирование, приоритеты, реализация //

Монография. Ташкент, “Узбекистан”, 2019 й., - 511 с.

4.

Марголин А. М. Экономическая оценка инвестиций. М., 2001. С. 357



359.

5.

Трухин С.А. Оценка инвестиционной привлекательности и инновационного потенциала региона (на примере

Алтайского края) // Ползуновский Вестник. 2006. № 3-1. С. 200–203.

6.

Деньгин Д.Д. Региональный инвестиционный потенциал: пути изучения и проблемы использования //

Экономический журнал. 2009. Т. 16. № 2. С. 50–56.

7.

Carmen Guadalupe Juárez Rivera, Gerardo Ángeles Castro Foreign direct investment in Mexico Determinants and its

effect on income inequality // Contaduría y Administración. 2013. Vol. 58. № 4. P. 201‒222.

8.

Armstrong H., Taylor J. Regional Economic Policy. 3 ed. (1-ed. Philip Allan, Oxford, 1978) — Wiley-Blackwell, 2000,

437 p.

9.

Head K.C., Mayer T. Market potential and the location of Japanese investment in the European Union // Review of

Economics and Statistics. 2004. Vol. 86. № 4. P. 959–972.

10.

Ohotina A., Lavrinenko O. Education of Employees and Investment Climate of the Region: The View of the Heads of

Enterprises // Procedia – Social and Behavioral Sciences. 2015. Vol. 174. P. 3873–3877. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.01.1127

11.

Radukić S., Stanković Jo. Evaluation of Local Business Environment in The Republic of Serbia // Procedia Economics

and Finance. 2015. Vol. 19. P. 353‒363.

12.

Hyuksoo Cho, Yeongseok Ha Determinants of FDI Inflow in Regional Port with Resource-Based View and Institutional

Theory: A case of Pohang-Yeongil Port // The Asian Journal of Shipping and Logistics. 2009. Vol. 25. № 2. P. 305‒331.

ИННОВАЦИЯ ВА ИНВЕСТИЦИЯ