Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, fevral
www.e-itt.uz
141
AHOLIGA DAVLAT XIZMATLARI KO‘RSATISHNING IQTISODIY MOHIYATINI
YORITISHGA QARATILGAN NAZARIY YONDASHUVLAR TAHLILI
Sagdullayev Ulug‘bek Axmadjon o‘g‘li
Samarqand iqtisodiyot va servis instituti
ORCID: 0009-0008-3954-3287
Annotatsiya.
Maqolada zamonaviy davlat boshqaruviga taalluqli yondashuvlarning
post
industrial jihatlari, an’anaviy ma’muriy yondashuvning “davlat xizmatlari ko‘rsatish modeli”,
“davlat xizmati modeli”ga davlat va aholi o‘rtasidagi munosabatlarning “servis xususiyati”, davlat
boshqaruvida biznes-
shahar, aqlli shahar, aqlli davlat, “davlat
-
xizmat ko‘rsatuvchi” kabi biznes
-
modellarini qo‘llashga doir n
azariy masalalar yoritib berilgan. Nazariy yondashuvlar asosida
O‘zbekistonda aholiga davlat xizmatlari ko‘rsatish tizimini postindustrial jamiyatda davlat
boshqaruvining eng maqbul yechimlaridan biri sifatida “davlat –
xizmat ko‘rsatuvchi” tamoyiliga
o‘tk
azish taklif qilingan.
Kalit so‘zlar:
davlat xizmatlari, aqlli davlat, davlat-
xizmat ko‘rsatuvchi, davlat
-xususiy
sheriklik, aqlli boshqaruv, aqlli hukumat, elektron hukumat, raqamli jamiyat, raqamli iste’molchi
va sotuvchi.
АНАЛИЗ ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ПОДХОДОВ НАПРАВЛЕННЫХ НА ОСВЕЩЕНИЕ
ЭКОНОМИЧЕСКОЙ СУЩНОСТИ ПРЕДОСТАВЛЕНИЯ ГОСУДАРСТВЕННЫХ УСЛУГ
НАСЕЛЕНИЮ
Сагдуллаев Улугбек Ахмаджон угли
Самаркандский институт экономики и сервиса
Аннотация.
В статье освещаются постиндустриальные аспекты подходов к
государственному
управлению
"модель
государственной
службы",
"модель
государственной службы"
-
"сервисная особенность" отношений между государством и
населением, теоретические вопросы применения бизнес
-
моделей в государственном
управлении, такие как Бизнес
-
Сити, Умный город, Умное государство, "Поставщик
государственных услуг". На основе теоретических подходов было предложено
предоставления государственных услуг населению по принципу
"государство –
поставщик услуг" как одно из наиболее оптимальных решений государственного
управления в постиндустриальном обществе.
Ключевые слова:
государственные услуги, интеллектуальная общественность,
поставщик
государственных
услуг,
государственно
-
частное
партнерство,
интеллектуальное управление, интеллектуальное правительство, электронное
правительство, цифровое общество, цифровой потребитель и поставщик.
UO‘K:
338.465.4
II SON - FEVRAL, 2025
141-147
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, fevral
www.e-itt.uz
142
ANALYSIS OF THEORETICAL APPROACHES AIMED AT HIGHLIGHTING THE ECONOMIC
ESSENCE OF THE PROVISION OF PUBLIC SERVICES TO THE POPULATION
Sagdullaev Ulugbek Akhmadjon ugli
Samarkand Institute of Economics and Service
Abstract.
The article highlights the post-industrial aspects of approaches to public
administration, the "model of public service", the "model of public service" - the "service feature"
of relations between the state and the public, theoretical issues of the application of business
models in public administration, such as Business City, Smart City, Smart state, "Provider of public
services". Based on theoretical approaches, it was proposed to provide public services to the
population based on the principle of "state
–
service provider" as one of the most optimal solutions
for public administration in a post-industrial society.
Keywords:
public services, intellectual community, public service provider, PPP, intelligent
management, intelligent government, electronic government, digital society, digital consumer
and provider.
Kirish.
Bugungi kunda dunyoning ko‘pchilik mamlakatlari davlat boshqaruvining biznes
jarayonlarini modernizatsiyalash usullari (Business Process Reengineering), BMT Barqaror
Rivojlanish Maqsadlari (SDGs) reytingi, Jahon bankining Boshqaruv sifati indikatori
(Worldwide Governance Indicators), elektron hukumat global indeksi va shu kabilarda doimiy
ishtirok etish va unda mamlakatn o‘rnini yaxshilash boshqaruvning biznes
-
sodeliga o‘tishni,
vakolatlarni imkon qadar quyi pog‘onaga taqsimlashni taqozo etadi.
O‘zbekiston Respublikasida ham davlat boshqaruvi tizimini isloh qilishning asosiy
vazifalaridan biri
–
davlat xizmatining samaradorligini tubdan oshirish, davlat xizmatini tashkil
etish va isloh etish borasidagi milliy va xorijiy tajribani tahlil qilish asnosida hozirgi zamon
talablariga mos keladigan davlat xizmati modelini ishlab chiqishdan iborat. Bu jamiyatimizning
hozirgi taraqqiyot darajasiga, huquqiy davlatning jahon andozalariga mos keladigan
yangilangan va samarali davlat xizmati tizimini shakllantirib borishdek strategik ahamiyat kasb
etadi.
Adabiyotlar sharhi.
Xorijlik olimlar
tomonidan davlat xizmatlari ko‘rsatishga turli yondashuvlar keltirilgan
bo‘lib, “....mahalliy aholining sifatli yashash sharoitlarini shakllantirish bilan bog‘liq xizmatlar
ko‘rsatish”(Kostin, 2007), “...davlat xizmatlarining sifati hududda aholining turm
ush darajasi,
soni va zichligi, mehnat bozorining to‘yinganlik darajasi, xizmat ko‘rsatishning texnik
-
texnologik jihatdan ta’minlanganligi kabi omillar orqali baholanishi maqsadga muvofiqligi,
davlat xizmati sifat uning nafliligini ifodalashi” (Chvilyov, 2
014),
“davlat xizmati
-
ma’lum bir
iste’molchiga ma’lum bir davlat yoki munitsipal organga nisbatan ma’lum bir foydali
o‘lchanadigan natijani olish uchun zarur bo‘lgan davlat tomonidan tasdiqlangan imkoniyatni
qo‘llash asosida normativ ravishda belgilangan ta’minlash”(Savelev, 2017) kabi izohlar
keltirilgan.
Davlat xizmatlari va moddiy ne’matlar va davlat xizmati kategoriyalarining o‘zaro
bog‘liqlik masalalari davlat xizmati “...iste’molchilarning talabiga yoki tashabbusiga ko‘ra uni
taqdim etish sifati uchun javobgar bo‘lgan davlat organi tomonidan amalga osh
iriladigan
iste’molchilarning qonuniy huquqlarini amalga oshirish va buning natijasida tovar
xususiyatlariga ega bo‘lgan ma’lum bir imtiyozga ega bo‘lish”(Ashirova, 2014) sifatida moddiy
ne’matlarga xos xususiyat kasb etishi keltirilgan.
O‘zbekistonlik olimlarning tadqiqotlarida
davlat xizmatlari markazlari tomonidan
ko‘rsatiladigan davlat xizmatlari qamrovini kengaytirish, “...ariza beruvchilarning ehtiyojlari va
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, fevral
www.e-itt.uz
143
vakolatli sub’ektlarning moliyaviy imkoniyatlarini hisobga olgan holda davlat xizmatlarini
ko‘rsatish uchun asosiy talablar ro‘yxati, jarayonining xususiyatlari, shu
jumladan, shakli,
mazmuni va davlat xizmatlarining sifatiga qo‘yiladigan talablarni normativ mustahkamlab
qo‘yilgan majmui” (Zakirova, 2022), “...davlat xizmati bu
- qonunlar asosida ommaviy
boshqaruv organiga rasmiy ravishda yuklatilgan funksiya, vazifa va vakolatlarni amalga
oshirish kompetensiyasiga ega bo‘lgan, vertikal bo‘ysinishga asoslan
gan ijro hokimiyati
faoliyati”(Muratayev va boshq., 2020), “...fuqarolarning pensiya ta’minoti, pensiya va nafaqalar
miqdori, yashash maydoni, uy-
joyga egaligi to‘g‘risidagi ma’lumotnomalarni berish kabi yangi
davlat xizmatlarini joriy etish asosida kengaytirish, bir-birini takrorlaydigan xizmatlarni
unifikatsiya qilish” (Jabborov, 2022) hamda “...mahalla tizimida mahalla hududida barcha
xizmatlardan foydalanishni ta’minlash tamoyili asosida ijtimoiy va davlat xizmatlari
ko‘rsatishni joriy etish” (Karjavova, 2023) kabilar o‘z aksini topgan.
Tadqiqot metodologiyasi.
Tadqiqot davomida induksiya va deduksiya, guruhlash, mantiqiy tahlil usullardan
foydalanilgan. Tadqiqot natijalarini umumiy yaxlit tarzda ifodalash maqsadida jadval va
rasmlardan foydalanilgan.
Tahlillar va natijalar muhokamasi.
Davlat xizmatlari ko‘rsatish konsepsiyasiga ustuvorlik berilayotganligini birinchidan,
dunyo miqyosida multimilliy xilma-xillikning kuchayishi fonida alohida olingan mamlakatlarda
davlat boshqaruvining ko‘p asrlik tajribalari jamiyat a’zolarining o‘sib bor
ayotgan yangicha
talablarini qondirishning samarali vositalarga ega emasligi bois, biznes-
modellarga o‘tishga
harakat qilinmoqda. Ikkinchidan, davlat boshqaruvi samaradorligini baholovchi xalqaro
ko‘rsatkichlarga chiqish mamlakatning, hududning tashqi iqti
sodiy va siyosiy faoliyatini
belgilab beradi. Uchinchidan, servis iqtisodiyoti munosabatlari “…an’anaviy davlat
funksiyalarining ham takomillashuvini, zarur hollarda xususiy sektorning ishtirokini ham
kengaytirish”(Lorenz va boshq, 2024) ni taqozo etmoqda.
1-jadval
Davlat boshqaruvida biznes-modellarining tasniflanishi
Boshqaruv
modellari
Tavsifi
Davlat
tuzilmasining
biznes-modeli
Davlat
tuzilmasining
biznes
modeli
fuqarolarga
soddalashtirilgan
hamda
umumlashtirilgan tarzda davlatning turli funksiya va vazifalar doirasidagi vakolatli
xizmatlar ko‘rsatishni o‘zida aks ettiradi. Ushbu xizmat turli axborotlar, mahsulot va
xizmatlardan foydalanishning o‘ziga xos tartibini belgilashdan iborat bo‘lib, bir vaqtning
o‘zida jamiyat a’zolari uchun ham davlat uchun ham o‘ziga xos naflilik yaratadi,
barqarorlikni ta’minlaydi.
Aqilli shahar
modeli
Mazkur modelga ko‘ra shahar boshqaruvi aholiga iqtisodiy jihatdan manfaatli, ijtimoiy
jihatdan noyob va ekologik jihatdan barqarorlik tamoyillariga asoslangan xizmatlar
ko‘rsatadi. Aqilli shahar” konsepsiyasiga ko‘ra asosiy hal qiluvchi rol shahar ma’muriy
atiga
taalluqli bo‘lib, ijtimoiy
-iqtisodiy naflilik yaratishda bevosita (masalan, turli strategiyalarni
ishlab chiqish/ xizmatlar ko‘rsatish/ qaror qabul qilishga ko‘maklashish) va bilvosita
(me’yoriy
-
huquqiy qo‘llab
-
quvvatlash) ishtirok etadi. “aqilli shahar”ni nafaqat shahar
ma’muriyati, balki vakolatga ega bo‘lgan tadbirkorlik sub’ektlari ham boshqarishi mumkin
“Davlat
-xizmat
ko‘rsatuvchi”
modeli
“davlat tuzilmasi ko‘pgina mamlakatlarda buyurtmachi, haridor, aholi yoki tadbirkorlik
sub’ektlari esa sotuvchi, ta’minotchi rolini bajarib beradi. Jamiyat taraqqiyotining buguni
bosqichida davlat xizmat ko‘rsatuvchi, ta’minotchi rolini, aholi va tadbirkorliksub’ektlari
esa ushbu xizmat iste’molchilari rolini bajarishi ko‘p jihatdan manfaatli va maqsadga
muvofiqdir. Chunki bugungi kunda aholi turmush darajasining ortib borishi, globallashuv
samarasida davlatning ayrim ruxsat berish funksiyalarigina birinchi darajali muhimdir
Manba:
muallif tomonidan ishlab chiqilgan.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, fevral
www.e-itt.uz
144
Mamlakat aholisi va davlat o‘rtasida ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy munosabatlar asrlar
davomida takomillashib kelgan. Taraqqiyotning postindustrial harakteri davlat va fuqarolar
o‘rtasidagi munosabatlarning biznes
-
modelga o‘tishini jadallashtirda hamda “s
ervis
xususiyati”ni shakllantirdi. Zamonaviy ilmiy adabiyotlar, davlat boshqaruviga taalluqli
yondashuvlarning posindustrial jihatlari an’anaviy ma’muriy yondashuvning biznes
-
yondashuviga o‘tishiga keng urg‘u bergan holda “davlatning biznes
-
modeli”(Yablons
ki et al.,
2017), “davlat xizmatlari ko‘rsatish modeli”, “davlat xizmati modeli”(Meyer and Waldorff,
2022) kabi tushunchalarning qo‘llanilishi bilan izohlanmoqda. Shubhasiz, davlat va aholi
o‘rtasidagi munosabatlarning “servis xususiyati”ning to‘laqonli ilmiy talqini, izohi va ta’rifi
mavjud bo‘lmasada, bu borada ilg‘or xorij mamlakatlari amaliyotida davlat xizmatlari ko‘rsatish
sifatida amaliyotga tadbiq etilganligi bilan e’tiborga molikdir. Davlat xizmatlari, davlatning
biznes modeli, davlat xizmati kabi
konseptual yondashuvlar ko‘p jihatdan aholi manzillari,
shahar yoki hududlarda mahalliy boshqaruv organlari tomonidan aholiga ijtimoiy xizmat
ko‘rsatishni yo‘lga qo‘yish asosida davlatchilik qadriyatlarini mustahkamlashga, davlat
harajatlarini tejash asosi
da mablag‘larning manzilliligiga erishishga, boshqa tomondan esa
aholining davlat organlari faoliyatidan sub’ektiv qoniqishini oshirish asosida naflilikka
erishishga qaratilgan.
2-jadval
An’anaviy davlat boshqaruvi va davlat xizmatlari ko‘rsatish modelining umumiylik
jihatlari va tafovutlari
Faoliyat yo‘nalishi
Umumiy jihatlari
Farqli jihatlari
Ehtiyojlarni
qondirishga
qaratilgan manfaatli
taklif yo‘nalishida
An’anaviy davlat boshqaruvi va
davlat xizmatlari ko‘rsatish
modeli (
public service provision
models
–
PSPM’s) aynan bir
auditoriya (aholi, fuqarolar)ga
yo‘naltirilgan.
Aholining individual ehtiyojlarini qamrab
olish imkoniyati juda kattaligi, davlat
xizmatlari ko‘rsatish esa ijtimoiy
ehtiyojlarni ko‘proq qondirishga,
davlatning “nafliligi”ni oshirishga
qaratiladi. An’anaviy davlat boshqaruvi
ko‘proq moddiy taraflama ehti
yojlarni
qondirishga yo‘naltiriladi
Xizmatlar ko‘rsatish
asosida naflilikni
oshirish va ijtimoiy
qimmatdorlik
yaratish yo‘nalishida
Xizmatlar ko‘rsatish
asosida
naflilikni oshirish va ijtimoiy
qimmatdorlik yaratish aksariyat
davlat-xususiy sheriklik
tamoyilida amalga oshiriladi.
Shunga ko‘ra davlat
boshqaruvining samarasi turli
hududlarla fuqarolar tomonidan
turlicha his etiladi.
PSPM modeli davlat aholiga ijtimoiy-
iqtisodiy naflilik yaratuvchi sub’ektlar va
individlar doirasida faoliyat olib boradi,
aholi ehtiyojlarini qondirishga oqilona,
tenglik, adolatlilik va ijtimoiy
yo‘naltirilganlik tamoyillariga asosan
xizmat ko‘rsatadi. An’anaviy davlat
modeli aholiga yalpi ta’sir ko‘rsatishga
asoslanadi, davlat xizmatlari ko‘rsatish
esa mahalliy darajada ta’sir ko‘rsatadi.
Naflilik va ijtimoiy
qimmatdorlikni
baholash
yo‘nalishida
Har ikkala modelda ham
ijtimoiy qimmatdorlik,
davlatning ijtimoiy funksiyasini
xolis baholash, fuqarolarning
sub’ektiv qoniqqanlik darajasini
aniqlash juda murakkabdir.
Har ikkala modelda ham
moliyaviy qo‘llab
-
quvvatlashning asosiy manbai
byudjet mablag‘lari hisoblanadi
Davlat xizmatlari ko‘rsatish modeli
aholiga turli darajadagi va shakldagi
xizmatlar ko‘rsatish orqali daromad
olishga, yalpi mahsulotni oshirishga urg‘u
beradi, an’anaviy boshqaruv modelida
esa soliqlarning undiruvchanligiga,
moliyaviy resurslarning manzilliligiga,
ko‘p jihatdan iqtisodiy naflilikka
erishishni, davlat xizmatlari ko‘rsatish
esa aholining faoliyatiga to‘siq
bo‘layotgan ijtimoiy
-
iqtisodiy to‘siqlarni
bartaraf etishga yo‘naltiriladi.
Manba:
muallif tomonidan ishlab chiqilgan.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, fevral
www.e-itt.uz
145
Davlat boshqaruvidagi shaffoflik, ochiq hukumat siyosatini
qo‘llab
-quvvatlash va davlat
xizmatlarini isloh qilish o‘rtasidagi o‘zaro uzviylik tashabbuslar, amalga oshirish mexanizmlari
va majburiyatlarni qamrab oladi. Davlat boshqaruviga menejerial yondashuvning ijtimoiy
tashabbus (social accountability initiatives
–
SAIʻs); fuqarolar ishtiroki va tashabbusi (citizen
voice
and
accountability
initiatives
–
CAIʻs);
shaffoflik/hisobdorlik/ishtirok
(Transparency/accountability/participation
–TAPʻs) kabi yo‘nalishlari mavjud bo‘lib, ushbu
atamalarning mohiyatini o‘zaro taqqoslash orqali ularning o‘zaro bog‘liqligini, umumiylik
jihatlarini yoritish maqsadga muvofiq hisoblaymiz (1-jadval).
“...tadbirkorlik sub’ektlarining aholiga moddiy ne’matlar yaratish hamda iste’molini
tashkil qilishga ustuvorlik berishini qisman istisno etgan holda uni boshqarishdagi ishtirokini
kengaytirish maqsadga muvofiq”(
Foss va boshq, 2018
). Shu jihatdan “davlat –
xizmat
ko‘rsatuvchi” tamoyili postindustrial jamiyatda davlat boshqaruvining eng maqbul
yechimlaridan biri sifatida keng tatbiq etilmoqda.
Davlat boshqaruvining biznes modeli konsepsiyasini bugungi davr sharoitlariga monand
ravishda xizmatlar ko‘rsatish faoliyatini davlat sektorida ham qo‘llashni ko‘zda tutadi (2
-
jadval).
So‘nggi yillarda xorijning ilg‘or mamlakatlari
tajribalari doirasida amalga oshirilgan ilmiy
tadqiqotlar davlat xizmatlari ko‘rsatishga o‘tish hamda “davlat
-
xizmat ko‘rsatuvchi –
aholi
iste’molchi” tamoyiliga zaruratini asoslashga qaratilganligiga guvoh bo‘lishimiz mumkin (3
-
jadval).
3-jadval
Ilmiy adabiyotlarda davlat xizmatlari ko‘rsatishga oid tadqiqotlarning yo‘nalishlari va
amaliy tadbiqi
Mualliflar
Tadqiqot yo‘nalishi
Tadqiqotning amaliy tadbiq
etilishi
Antopulos va boshqalar (2007)
Davlat boshqaruviga biznes-
modellarni
qo‘llash, davlat
boshqaruvida xizmat ko‘rsatish,
qaror qabul qilishning “aqlli
boshqaruv” modellari
“aqlli shahar”, davlat sektorida
biznes-modellarni
qo‘llash,
elektron hukumat, sun’iy
intellekt
Osborn (2018),
Mattsson va Andersson (2019)
Davlat xizmatini tashkil qilishda
davlat-
xususiy sheriklikni yo‘lga
qo‘yish, “davlat
-xizmat
ko‘rsatuvchi” modeliga o‘tish,
davlat xizmatlari ko‘rsatishning
raqamli platformalarini yaratish
Davlat xizmatchilarini
tayyorlash, jamoaviy xizmat
ko‘rsatishni tashkil qilish,
davlat xizmatlari
platformalarini yaratish
Timeus va boshqalar (2020),
Uolravens va boshqalar (2013)
“Aqlli shahar” ekotizimini yo‘lga
qo‘yish asosida aholi va
tadbirkorlarga mobil servisni
tashkil qilish, davlat
boshqaruvining sifat
ko‘rsatkichlari, davlat
xizmatlari ko‘rsatish asosida
ijtimoiy qimmatdorlik yaratish
Davlat boshqaruvida AKT
platformalari, mobil servis va
mobil ilovalar,
Katsiganis va boshqalar (2015),
Kozuch va Yablonskiy (2017),
Virs va boshqalar (2021)
Elektron hukumat, raqamli
jamiyat, raqamli iste’molchi va
sotuvchi, davlat xizmatiga
innovatsiyalarni joriy etish
Elektron hukumat, davlat
boshqaruvida innovatsiyalar
Manba:
muallif tomonidan ishlab chiqilgan.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, fevral
www.e-itt.uz
146
Xulosa va takliflar.
Ilmiy manbalarda davlat boshqaruvi, boshqaruvning biznes-modeli va menejerial
yondashuviga oid fikrlar xilma-xilligi kelgusida ularning eng maqbulini tanlash, tez
o‘zgaruvchan bozor muhiti sharoitlarida qo‘llashni qiyinlashtiradi.
–
davlatning xizmat ko‘rsatuvchi modeliga o‘tish asosida boshqaruvga fuqarolarning
hamda tadbirkorlik sub’ektlarining ishtirokini kengaytirishni ko‘zda tutgan mahalla
“ekotizimi”ni yaratish lozim.
–
davlat xizmatlari ko‘rsatishni xavfsiz mahalla konsepsiyasi, yalpi ijtimoiy so‘rovda
ishtirok etish, hudud raqobatbardoshligini oshirish, hududni rivojlantirishda ishtirokini
qo‘llab
-quvvatlash, hududning yagona ekologik siyosati va nazoratini yuritish va fuqarolar
tashabbuslarini qo‘llab quvvatlash yo‘nalishlarida rivojlantirish maqsadga muvofiq.
Adabiyotlar /Литература/Reference:
Anthopoulos, L.G., Siozos, P., Tsoukalas, I.A., (2007). Applying participatory design and
collaboration in digital public services for discovering and re-designing e-Government services.
Gov. Inf. Q. 24 (2), 353
–
376.
https://doi.org/10.1016/j.giq.2006.07.018
Díaz-Díaz, R. et al., (2017). Business model analysis of public services operating in the smart
city ecosystem: the case of SmartSantander. Futur. Gener. Comput. Syst. 76, 198
–
214.
https://doi.org/10.1016/j.future.2017.01.032
Ditmore, C.J., Miller, A.K., (2021). Mobility as a service operating model to enable public
policy. Transp. Res. Rec. 2675 (11), 141
–
149.
https://doi.org/10.1177/03611981211026664
Foss, N.J., Saebi, T., (2018). Business models and business model innovation: between wicked
and
paradigmatic
problems.
Long
Range
Plan.
51
(1),
9
–
21.
https://doi.org/10.1016/j.lrp.2017.07.006.
Jabłoński et al. (2017). Adopting the concept of business models in public management, in:
Public Sector, Entrepreneurship and the Integration of Innovative Business Models. IGI Global.
https://doi.org/10.4018/978-1-5225-2215-7.ch002.
Katsigiannis, T., Agarwal, R., Jin, K., (2015). Business model approach to public service
innovation. In: Agarwal, R., Selen, W., Roos, G., Green, R. (Eds.), The Handbook of Service
Innovation. Springer, London, pp. 751
–
778.
https://doi.org/10.1007/978-1-4471-6590-3_34
Kozuch, B., Jabłonski, A., (2017). Adopting the concept of business models in public
management. In: Lewandowski, M., Ko˙ zuch, B. (Eds.), Public Sector Entrepreneurship and the
Integration of Innovative Business Models. IGI Global, pp. 10
–
https://doi.org/10.4018/978-1-
Lorenz S. et al. (2024) From business models for public actors to public service provision
models: Extending the business model concept to the public sector, Technological Forecasting and
Social
Change,
Volume
201,
123273,
ISSN
0040-1625,
https://doi.org/10.1016/j.techfore.2024.123273.
Mattsson, L.-G., Andersson, P., (2019). Private-public interaction in public service innovation
processes-business model challenges for a start-up EdTech firm. J. Bus. Ind. Mark. 34 (5), 1106
–
1118.
https://doi.org/10.1108/JBIM-10-2018-0297
Meyer, R., & Waldorff, S. B. (2022). Organization Theory and Public Management. In K.
Schedler (Ed.), Elgar Encyclopedia of Public Management (pp. 21-26). Edward Elgar Publishing.
https://doi.org/10.4337/9781800375499.
Osborne, S. P. (2018). From public service-dominant logic to public service logic: Are public
service organizations capable of co-production and value co-creation? Public Management
Review, 20(2), 225
–
231.
Timeus, K., Vinaixa, J., Pardo-Bosch, F., (2020). Creating business models for smart cities: a
practical
framework.
Public
Manag.
Rev.
22
(5),
726
–
745.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, fevral
www.e-itt.uz
147
Walravens, N., Ballon, P., (2013). Platform business models for smart cities: from control and
value to governance and public value. IEEE Commun. Mag. 51 (6), 72
–
79.
https://doi.org/10.1109/MCOM.2013.6525598
Wirtz, B.W., Langer, P.F., Schmidt, F.W., (2021). Digital government: business model
development for public value creation - a dynamic capabilities-based framework. Public Adm. Q.
45 (3), 232
–
https://doi.org/10.37808/paq.45.3.2
Аширова, М.Н.
(2014)
Институционализация отношений государства и
потребителей его услуг. Автореферат диссертации на соискание ученой степени
кандидата экономических наук. / Аширова Мария Николаевна. Южно
-
Российский
институт управления. Ростов
-
на
-
Дону
,
26 с.
Жабборов
И.И.
(2022)
Иқтисодиётни модернизациялаш шароитида давлат
хизматларини такомиллаштириш. Иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори
(PhD) диссертацияси автореферати. Самарқанд.−56 б.
Закирова
С.М.
(2022)
Давлат
хизматлари
кўрсатиш
тизимини
такомиллаштиришнинг ташкилий
-
ҳуқуқий масалалари. Юридик фанлар бўйича
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси автореферати. Тошкент. −39 б.
Каржавова
Х.А.
(2023)
Маҳалла
тизимида
ижтимоий
хизматларни
ривожлантиришнинг
ташкилий
-
иқтисодий
механизмини
такомиллаштириш.
Иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси автореферати.
Нукус.−54 б
.
Костин О
.
А
. (2007)
Формирование системы организационно
-
экономического
обеспечения управления муниципальными услугами.
Автореферат диссертации на
соискание ученой степени кандидата экономических наук. / Костин Олег Анатольевич.
Государственный
университет управления. Москва –21 с.
Муратаев С.А., Мусаев Б.Т., Артиков Д.Р.
(2020)
. Маъмурий ҳуқуқ ва процесс. –
Т.:
ТДЮУ нашриёти,–
423б
.
Савельев И.И. (2017) Государственные и муниципальные услуги: анализ и методика
оценки качества: монография Москва:
РУСАЙНС, 136 с.
Чвилёв Д
.
Д
. (2014)
Повышение качества государственных и муниципальных услуг в
мегаполисах. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата
экономических наук. / Чвилёв Денис Дмитриевич. Гуманитарно
-
экономический и
технологический институт. Москва −27 с.
