Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, mart
www.sci-p.uz
64
OʻZBEKISTONDA AXBOROTLASHTIRISHNING MUHIM JIHATLARI:
MUAMMOLAR VA YECHIMLAR
Aripova Dilafruz
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
ORCID: 0009-0007-9629-374X
Annotatsiya.
Ushbu maqolada Oʻzbekiston iqtisodiyotida axborotlashtirish sohasining
ahamiyati tobora ortib bormoqda. Axborot texnologiyalarining rivojlanishi va ularning iqtisodiy
tizimga integratsiyasi, mamlakatning iqtisodiy oʻsishi, samaradorlikning oshishi va
raqob
atbardoshlikni taʼminlashda muhim rol oʻynaydi. Axborotlashtirish, ayniqsa, davlat boshqaruvi,
biznes va taʼlim sohalarida zamonaviy texnologiyalarni joriy etish orqali iqtisodiy jarayonlarni
yanada soddalashtirish va tezlashtirish imkonini yaratadi. Xususan, raqamli iqtisodiyot, elektron
tijorat, onlayn xizmatlar, hamda maʼlumotlar bazalari va sunʼiy intellekt texnologiyalarining
qoʻllanilishi orqali resurslarni samarali boshqarish, ishlab chiqarish va xizmat koʻrsatish jarayonlarini
optimallashtirishga erishilmoqda. Shuningdek, axborotlashtirishning rivojlanishi ishbilarmonlik
muhitini yaxshilash, yangi ish oʻrinlarini yaratish va iqtisodiy barqarorlikni taʼminlashda ham oʻz
taʼsirini
koʻrsatmoqda.
Mazkur
maqolada
axborot
texnologiyalarining
i
qtisodiyotga
integratsiyalashuvi, raqamli transformatsiya jarayonlari va ular bilan bogʻliq iqtisodiy natijalarni
oʻrganishni taqozo etadi. U, shuningdek, Oʻzbekistonning raqamli iqtisodiyotga oʻtish jarayonida
yuzaga kelayotgan imkoniyatlar va muammolarni tahlil etadi.
Kalit soʻzlar:
axborotlashtirish, raqamli iqtisodiyot, iqtisodiy samaradorlik, elektron tijorat,
axborot
texnologiyalari, sunʼiy intellekt, raqamli transformatsiya, iqtisodiy oʻsish, maʼlumotlar bazasi.
АКТУАЛЬНЫЕ АСПЕКТЫ ИНФОРМАТИЗАЦИИ В УЗБЕКИСТАНЕ:
ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ
Арипова Дилафруз
Ташкентский университет информационных технологий
имени Мухаммада ал
-
Хоразмий
Аннотация.
В статье рассматривается растущая значимость сектора
информатизации в экономике Узбекистана. Развитие информационных технологий и их
интеграция в экономическую систему играют важную роль в обеспечении экономического
роста страны, повышении эффективности и конкурентоспособности. Информатизация
позволяет еще больше упростить и ускорить экономические процессы
за счет внедрения
современных технологий, особенно в сферах государственного управления, бизнеса и
образования. В частности, цифровая экономика, электронная коммерция, онлайн
-
сервисы, а
также использование баз данных и технологий искусственного интеллекта
позволяют
добиться эффективного управления ресурсами и оптимизации процессов производства и
обслуживания. Развитие информатизации также оказывает влияние на улучшение деловой
среды, создание новых рабочих мест и обеспечение экономической стабильности. В статье
рассматривается интеграция информационных технологий в экономику, процессы
цифровой трансформации и связанные с ними экономические результаты. В докладе также
анализируются возможности и проблемы, возникающие при переходе Узбекистана к
цифровой экономике.
UO‘K:
330.47
III SON - MART, 2025
64-71
00
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, mart
www.sci-p.uz
65
Ключевые
слова:
информатизация,
цифровая
экономика,
экономическая
эффективность, электронная коммерция, информационные технологии, искусственный
интеллект, цифровая трансформация, экономический рост, база данных.
ACTUAL ASPECTS OF INFORMATICS IN UZBEKISTAN:
PROBLEMS AND SOLUTIONS
Aripova Dilafruz
Tashkent University of Information Technologies
named after Muhammad al-Khwarizmi
Abstract.
The article discusses the growing importance of the informatization sector in the
economy of Uzbekistan. The development of information technologies and their integration into
the economic system play an important role in ensuring the country's economic growth, increasing
efficiency and competitiveness. Informatization allows to further simplify and accelerate
economic processes through the introduction of modern technologies, especially in the areas of
public administration, business and education. In particular, the digital economy, e-commerce,
online services, as well as the use of databases and artificial intelligence technologies allow to
achieve effective resource management and optimize production and service processes. The
development of informatization also affects the improvement of the business environment, the
creation of new jobs and ensuring economic stability. The article discusses the integration of
information technologies into the economy, digital transformation processes and related
economic results. The report also analyzes the opportunities and challenges arising from the
transition of Uzbekistan to a digital economy.
Keywords:
informatization, digital economy, economic efficiency, e-commerce, information
technology, artificial intelligence, digital transformation, economic growth, database.
Kirish
.
Axborot jamiyati texnologiyalari yangi iqtisodiyotni shakllantirmoqda. Siyosatchilar,
ishbilarmonlar va olimlar xalqaro forumlarda uning parametrlari haqida bahslashmoqdalar.
“Elektron biznes”, “virtual hukumat”, “raqamli texnologiyalar davlati” tushunchalari
allaqachon kundalik hayotda qoʻllanilmoqda. Yangi “ilgʻor” texnologiyalarning paydo boʻlish va
ularni joriy etish surʼati muttasil oshib bormoqda. Bularning barchasi jahon iqtisodiyotining
uzluksiz davom etadigan inq
ilob davriga kirganligidan dalolat beradi. Yangi gʻoyalar bilan
chiqqan, katta axborot oqimini boshqarishga tayyor, doimiy oʻzgarishlarga tayyor boʻlgan
kompaniyalar raqobatda gʻolib chiqadi.
Yangi iqtisodiyot oʻrnini tiklab boʻlmaydigan tabiiy resurslarning ortib borayotgan
isteʼmoliga emas, balki bilimga asoslanadi. Bu esa shuni anglatadiki, moddiy boyliklar va
anʼanaviy resurslar emas, balki intellektual mulk, nou
-xau har qanday korxonaning asosiy
kapitaliga aylanadi. Eng katta foyda ixtirolar va innovatsiyalardan olinadi. Bundan tashqari,
texnologik ishlanmalar, biznes jarayonlarini tashkil etish va mutlaqo yangi biznes gʻoyalar
xuddi shu darajada muhimdir.
Zamonaviy hayotimizda axborot texnologiyalarI ijtimoiy xizmat koʻrsatishning barcha
jabhalarida faoliyat yurituvchi barcha turdagi tashkilotlarni boshqarishda qoʻllaniladi.
Axborotni boshqarish texnologiyalarining eng ustun va aniq afzalliklari tijorat tashkilotlar
amaliyotida paydo boʻla boshladi.
Adabiyotlar sharhi.
Axborotlashtirishning iqtisodiy samaradorligi va bozoridagi raqobatni tahlil qilish
bo‘yicha ko‘plab olimlar ilmiy tadqiqotlar olib borgan. Ularning asarlari mobil aloqa
tarmoqlarining iqtisodiy samaradorligini baholash, raqobatning rivojlanishini tahlil qilish va
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, mart
www.sci-p.uz
66
innovatsion texnologiyalarning ta'sirini o‘rganishga qaratilgan. Quyida mobil aloqa
tizimlarining iqtisodiy samaradorligi va raqobatni tahlil qilishga oid ba'zi muhim ilmiy ishlar va
ularni olib borgan olimlar keltirilgan.
Kakkar va Guptaning
(2015) 2015-yilda
International
Journal of Communications and Networks
, jurnalida chop etilgan
"Economic Analysis of Mobile
Communication" nomli maqolasida
mobil aloqa tizimlarining iqtisodiy samaradorligini
o‘rganadi, ayniqsa, 3G va 4G
texnologiyalarining iqtisodiy ta'sirini baholashga qaratilgan.
Shuningdek, bozor raqobatini tahlil qiladi, mobil aloqa kompaniyalarining investitsiya qilishda
duch kelgan qiyinchiliklari va ularning strategiyalari ko‘rib chiqiladi.
Cavening
(2006)
2006
yilda
Telecommunications Policy
, jurnalida chop etilgan.
"The Economics of Mobile
Telecommunications" nomli asosida
mobil aloqa bozoridagi raqobatni va unga ta'sir
qiluvchi iqtisodiy omillarni tahlil qiladi. Mobil aloqa kompaniyalarining monopolistik va
raqobatli sharoitlarda qanday faoliyat yuritishini va foydalanuvchilar uchun eng yaxshi
xizmatlarni qanday taklif etishini o‘rganadi.
Beilockning
(2010)
2010 yilida
Journal of
Development Economicsjurnalida
chop etilgan,
"Telecommunications and Economic
Development
”
maqolasida mobil aloqa va umumiy telekommunikatsiya tizimlarining
iqtisodiy taraqqiyotga ta'sirini tahlil qiladi. Beilock mamlakatlar va mintaqalardagi mobil aloqa
infratuzilmasi rivojlanishining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga qanday ta'sir qilishini
o‘rganadi.Maxkamovning
(2015)
2015 yilda chop etilgan “The current state of development of
the mobile services market in Uzbekistan” nomli 2015 yilda
Marketing in Russia and abroad
jurnalida
chop etilgan maqolasida O‘zbekiston bozorida mobiml aloqalarning o‘rni keng tahlil
qilingan.
Tahlil va natijalar muhokamasi.
Jahon iqtisodiy rivojlanishiga ta’sir qiluvchi asosiy omillar sifatida iqtisodiy o‘sish va
iqtisodiyotda xizmat ko‘rsatish sohasining oshishi o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni olish
mumkin. Bu esa o‘z o‘rnida xizmatlarni rivojlantirishga qaratilgan resursl
ar ulushining
o‘sishida o‘z aksini topadi.
Jamiyat rivojlanib, ishlab chiqarish kuchlari kuchayib borar ekan, xizmat ko‘rsatish sohasi
ham o‘zgarib bormoqda: ushbu sohada bandlik ko‘paymoqda, mehnatning texnik jihozlari
yaxshilanmoqda va zamonaviy texnologiyalar joriy etilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika Agentligi (Statistika Agentligi)
ma’lumotlari ko‘ra 2024
-yil 1-
oktabr holati bo‘yicha, respublikada faoliyat olib borayotgan
korxona va tashkilotlarning umumiy soni 466 442 taga yetgan. Xususan, xizmatlar sohasi
kesimida 335 908 tani va respublikada faoliyat olib borayotgan korxona va tashkilotlarning
umumiy soni 72,0 % ini tashkil etmoqda.
1-rasm. Xizmatlar sohasida yangi tashkil etilayotgan korxona va tashkilotlar
(yillar kesimida, 2024-yil 1 oktyabr holatiga)
42524
47113
45952
49236
40581
335908
342044
382767
351775
296311
2024
2023
2022
2021
2020
Yangi
Jami
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, mart
www.sci-p.uz
67
Shuningdek, respublikada xizmat taqdim etuvchi korxona va tashkilotlarning 80,5 foizni
yoki 270 513 tasini kichik tadbirkorlik sub’ektlari tashkil etmoqda.
Ta’kidlash lozimki, 2024
-yil yanvar-sentyabr oylarida xizmatlar sohasida yangi tashkil
etilgan korxona va tashkilotlar soni 42 524 tashkil etgan bo‘lsa, bu umumiy sonining 65,9 % i
ko‘rsatib bermoqda.
2-rasm. Xizmatlar sohasida yangi tashkil etilgan kichik tadbirkorlik subyektlari
(yillar kesimida, 2024-yil 1 oktyabr holatiga)
Shu bilan bir qatorda, respublikada 2024-yilning 1-oktabriga qadar bo
‘
lgan muddatda
xizmat ko
‘
rsatish
sohasida yangi tashkil etilgan kichik tadbirkorlik sub’ektlari soni 40 530
nafarga yoki ular umumiy sonining 95,3 % iga yetganini ko
‘
rish mumkin.
1- jadval
Hududlar kesimida ko
‘
rsatilgan xizmatlarning asosiy ko
‘
rsatkichlari
(2024-yil 1-oktabr holatiga)
Hududlar
Xizmatlar hajmi,
mrd.so‘mda
Ulushi
%da
O‘sish sur’ati
%da
2023 y.
2024 y.
O‘zbekiston Respublikasi
448 484,4
564 777,7
100
112,8
Qoraqalpog‘iston Respublikasi
15 543,7
19 647,1
3,5
111,2
Andijon
23 011,3
28 536,1
5,1
112,9
Buxoro
19 278,6
23 781,7
4,2
112,1
Jizzah
10 950,4
13 719,2
2,4
113,2
Qashqadaryo
23 669,4
29 334,0
5,2
110,3
Navoiy
11 276,4
13 802,1
2,4
111,2
Namangan
23 466,2
29 247,7
5,2
112,1
Samarqand
31 815,7
39 780,3
7,0
112,6
Surxondaryo
15 966,0
19 619,8
3,5
110,2
Sirdaryo
6 437,4
7 859,8
1,4
110,1
Toshkent
31233,3
38 838,4
6,9
112,6
Farg‘ona
30 283,9
37 731,7
6,7
111,9
Xorazm
15 222,7
19 164,5
3,4
112,6
Toshkent Shahri
161 032,0
208611,5
36,9
117,0
Manba:
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligi ma’lumotlari.
Mazkur xizmatlar sohasida faoliyat yuritayotgan korxona va tashkilotlarning
demografiyasi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Shu sababli hududlar kesimida xizmat
ko
‘
rsatish sohasi Statistika Agentligi tomonidan qilingan 2024 yilning yanvar-sentyabr oylari
tahlili
bozor xizmatlarining umumiy hajmida Toshkent shahrining ulushi 36,9 %, ya’ni 208
611,5 mlrd so‘mni tashkil et
gan
. 2023 yilga nisbatan ushbu hududning o‘sish sur’ati 117,0 % ga
yetgan. Mazkur ko
‘
rsatgich bo
‘
yicha
Sirdaryo viloyatida ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmi 7
40530
44952
43283
46486
39169
270513
276468
316338
287280
234304
2024
2023
2022
2021
2020
Kichik tadbirkorlik subyektlari
Yangi
Jami
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, mart
www.sci-p.uz
68
859,8 mlrd so‘mni yoki jami xizmatlar hajmining 1,4 % ini tashkil etdi. O‘sish sur’ati 110,1 % ga
yetgan.
2024 yilning yanvar-sentyabr oylarida kichik tadbirkorlik sub
’
ektlari tomonidan
ko
‘
rsatilgan xizmatlar hajmi 313 805,5 mlrd so
‘
mga teng bo
‘
lib, bozor xizmatlarining umumiy
hajmida ularning ulushi 55,6 % ni, shu jumladan 35,6 % kichik korxona va mikrofirmalardan
iboratdir.
Hududlar orasida Toshkent shahrining xizmatlar sohasida band bo‘lgan kichik
tadbirkorlik hajmidagi ulushi 26,8 % ga yetdi.
3-rasm. Xizmatlar sohasida kichik tadbirkorlik hajmi va o
‘
sishi
(yillar kesimida, 2024-yil 1 oktyabr holatiga)
Xizmat ko‘rsatish sohasi zamonaviy iqtisodiyotning ajralmas elementi bo‘lib, uning
barqarorligi, diversifikatsiyasi va jahon miqyosida raqobat bardoshligini oshirishga xizmat
qiladi. Xalqaro ekspertlarning fikricha, xizmat ko‘rsatish sohasi jahon iqtisodiy
otining salmoqli
qismini qamrab oladi.
4-rasm. Xizmatlarning YaIMdagi ulushi
(yillar kesimida, 2024-yil 1 oktyabr holatiga)
2024 yil yanvar-sentyabr oylarida xizmat larning YaIMdagi ulushi 47,2 % ni tashkil etdi.
2020 yilning mos davriga
nisbatan bu ko‘rsatkich 4,7 f.p.ga oshdi.
Xizmatlar bu
–
iste’molchilar (yuridik va jismoniy shaxslar)ning holatini o‘zgartiradigan
yoki tovarlar, xizmatlar va moliyaviy aktivlar bilan ayirboshlashiga ko‘maklashadigan ishlab
chiqarish faoliyatining natijasi hisoblanadi.
82201.2
106379.6
130437.4
250851.1
313805.5
-0.4
15.6
9
5.3
12.1
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
2020
2021
2022
2023
2024
Hajmi, mlrd.so'mda
O'sishi, %da
42.5
42.2
43.9
46.5
47.2
0
20
40
60
80
100
120
140
160
2020
2021
2022
2023
2024
%da
%da
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, mart
www.sci-p.uz
69
Bozor uchun ishlab chiqarilgan xizmatlar oldi-
sotdi ob’ekti sifatida chiqqanda va iqtisodiy
ahamiyatga ega bo‘lgan (xizmatlarni ishlab chiqaruvchining sarf
-
xarajatlarini to‘laligicha yoki
sezilarli darajada qoplaydigan) narxlarda sotilganda hisoblanadi.
Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, 2024 yil yanvar
-
sentyabr oylarida ko‘rsatilgan bozor
xizmatlari hajmi 564 777,7 mlrd so‘mga yetdi. 2023 yilning (112,1 %) o‘sish sur’ati 112,8 % ni
tashkil etdi, hajmi esa 116 293,3 mlrd so‘mga oshdi.
2024 yilning hisobot davrida ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmining o‘sish omili yashash
va ovqatlanish xizmatlari (26 067,8 mlrd so‘mga), transport xizmatlari (21 192,9 mlrd so‘mga),
moliyaviy xizmatlar (20 545,0 mlrd so‘mga), savdo xizmatlari (16 692,8 mlrd so‘mga) va aloqa
xizmatlari (2023 yil yanvar-
sentyabriga nisbatan 10 931,7 mlrd so‘mga) o‘sishi bilan
izohlanadi.
Xizmat ko‘rsatish sohasi, ayniqsa, axborot texnologiyalari, moliyaviy xizmatlar,
telekommunikatsiya va turizm kabi segmentlarga katta investitsiyalarni jalb qilmoqda. O‘z
navbatida, yangi raqamli xizmatlar va AT platformalarining joriy etilishi iqtisodiy jarayonlarni
tezlashtirishga yordam beradi.
2- jadval
Xizmatlar sohasining asosiy turlari bo‘yicha ko‘rsatkichlari (2024
-yil 1oktabr holatiga)
Xizmat turlarinig nomi
Xizmatlar xajmi,mlrd
so’mda
Ulushi
% ga
O’sish
su’rati %
da
2023 y
2024y
Xarajatlar-jami
448484,4
564777,7
100,0
112,8
Shundan asosiy turlari bo’yicha
Aloqa va axboratlashtirish xizmatlari
28022,1
38953,8
6,9
123,4
Moliyaviy xizmatlari
77063,4
97608,4
17,3
120,3
Transport xizmatlari
75899,0
97091,9
17,2
108,6
Shu jumladan:avtotransport
xizmatlari
36364,0
46370,2
8,2
111,9
Yashash va ovqatlanish xizmatlari
93447,4
119515,2
21,2
110,4
Savdo xizmatlari
89673,8
106366,6
18,8
111,2
Ko’chmas mulk bilan bog’lanish
12037,8
14844,0
2,6
113,4
Ta’lim soxasidagi xizmatlar
17163,1
21037,1
3,7
115,8
Sog’liqni saqlash soxasidagi xizmatlar
9328,4
11315,5
2,0
108,6
Ijara xizmatlari
5435,4
6821,4
1,2
104,8
Kompyutirlar va maishiy tavarlarni
tamirlash bo’yicha xizmatlar
6843,9
8498,1
1,5
111,4
Shaxsiy xizmatlar
8778,1
11133,4
2,0
108,7
Memorchilik,muxandislik
izlanishlari,texnik sinovlar va taxlil
soxasidagi xizmatlar
5846,1
7364,7
1,3
105,1
Boshqa xizmatlar
18945,9
24227,6
4,3
109,4
Ko‘rsatilgan bozor xizmatlari umumiy hajmi o‘sishining asosiy omili moliyaviy
xizmatlarning 20,3 % ga o‘sishi (ko‘rsatilgan xizmatlarning umumiy hajmi 3,5 punkt o‘sishiga
qo‘shgan hissasi), savdo xizmatlari –
11,2%ga (2,2 punkt o‘sishiga qo‘shgan hissasi)
, yashash
va ovqatlanish xizmatlari
–
10,4 % ga (2,2 punkt o‘sishiga qo‘shgan hissasi), aloqa va
axborotlashtirish xizmatlari
–
23,4 % ga (1,4 punkt o‘sishiga qo‘shgan hissasi), transport
xizmatlari
–
8,6 % ga (1,4 punkt o‘sishiga qo‘shgan hissasi), ta’l
im sohasidagi xizmatlarning
15,8 % ga (0,6 punkt o‘sishiga qo‘shgan hissasi) o‘sishi bilan bog‘liq.
2024 yil yanvar-
sentyabr oylarida iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha ko‘rsatilgan bozor
xizmatlari tarkibida yashash va ovqatlanish xizmatlari 21,2 % ni, savdo xizmatlari
–
18,8 %,
moliyaviy xizmatlar
–
17,3 % ni, transport xizmatlari
–
17,2 %, aloqa va axborotlashtirish
xizmatlari
–
6,9 %, ta’lim sohasidagi xizmatlar esa –
3,7 % ni tashkil etdi.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, mart
www.sci-p.uz
70
Aloqa va axborotlashtirish xizmatlari hajmi amaldagi narxlarda mazkur sohada xizmat
ko
‘
rsatuvchi korxonalarning daromadlari (sotishdan tushgan tushum miqdori) yig
‘
indisi
sifatida aniqlanadi.
5-rasm.
Raqamlashtirish xizmatlari hajmi va o‘sishi
(yillar kesimida, 2024-yil 1 oktyabr holatiga)
2024 yilning yanvar-sentyabr oylarida aloqa va axborotlashtirish xizmatlari hajmi 38
953,8 mlrd so‘m darajasida qayd etildi va 2023 yilning mos davriga nisbatan o‘sish sur’ati 123,4
% ni tashkil etdi.
Ushbu xizmatlarning umumiy hajmida eng katta hajmni telekommunikatsiya xizmatlari
egallaydi. 2024 yilning yanvar-sentyabr oylari dagi ulushi 38,6 % ni tashkil etdi.
6-rasm. Hududlarda raqamlashtirish xizmatlari hajmi va o
’
sishi
(yillar kesimida, 2024-yil 1 oktyabr holatiga)
2024-yil 1-oktyabr holatiga ko
‘
ra
, “
Aloqa va axborot
”
faoliyati bilan shug
‘
ullanuvchi
korxona va tashkilotlar soni 10 432 birlikka yetdi, shundan 9 998 birligi kichik tadbirkorlik
sub
’
ektlari hisoblanadi.
2020
2021
2022
2023
2024
O'sishi, %da
16.4
21
24.1
24.8
23.4
Hajmi, mlrd.so'mda
9 821.6
12 814.0
17 527.0
28 022.1
38 953.8
16.4
21
24.1
24.8
23.4
9 821.6
12 814.0
17 527.0
28 022.1
38 953.8
0
5
10
15
20
25
30
0.0
5 000.0
10 000.0
15 000.0
20 000.0
25 000.0
30 000.0
35 000.0
40 000.0
45 000.0
Raqamlashtirish xizmatlari hajmi va o'sishi
O'sishi, %da
Hajmi, mlrd.so'mda
27954.5
1484.3
1340.8
1190.1
1012.7
944.5
905.9
793.5
721.4
695.9
678.1
443.7
414.0
332.6
26.1
12.9
18.6
21.1
15.5
15.9
18.6
16.4
16.9
18.2
23.7
18.6
16.7
16.4
92%
93%
94%
95%
96%
97%
98%
99%
100%
Toshkent sh.
Farg'ona
Samarqand
Toshkent
Andijon
Qashqadaryo
Namangan
Surxondaryo
Buxoro
Qoraqalpog'iston Resp.
Xorazm
Navoiy
Jizzax
Sirdaryo
Hajmi, mlrd.so'mda
O'sishi, %da
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, mart
www.sci-p.uz
71
2024 yilning yanvar-
sentyabr oylarida muqobil to‘plamning umumiy tarkibida AKT
xizmatlari 89,7% ni tashkil etdi. Ushbu sektorda telekommunikatsiya xizmatlari 41,6 % ga
ustunlik qildi. Joriy yilning tahlil qilinayotgan davrida dasturiy ta’minotni nashr qilish
xi
zmatlarining ulushi kamroq bo‘ldi. Ushbu xizmatlar 3,7 % ni tashkil etdi.
3-jadval
OAB, Kontent va AKT xizmatlari sektorlarining muqobil to’plami
Xizmat turlarining nomi
Xajmi,mlrd
so’mda
Umumiy xajmdagi
ulushi % da
JAMI
40285,3
100,0
Shu jumladan;
AKT xizmatlari sektori
36122,2
89,7
Shu jumladan
Dasturiy ta’minotni nashr qilish bo’yicha xizmatlar
2235,4
6,2
Telekomunikatsiya
15028,4
41,6
Kompuyutir dasturlashtirish,maslaxat berish xizmatlari va
boshqa yordamchi xizmatlar
15011,8
41,5
Ma
’
lumotlarga ishlov berish,joylashtirish bo
’
yicha
xizmatlar va o
’
zaro bog
’
liq xizmatlar;Web portallar
2515,1
7,0
Kompuyuterlar va aloqa uskunalarini ta
’
mirlash bo
’
yicha
xizmatlar
1331,5
3,7
Kontent va ommaviy axborat vositalari sektori
4163,1
10,3
Muqobil to‘plamning umumiy hajmida kontent va OAVning ulushi 10,3 % ni tashkil etdi.
Uning tarkibida dasturlarni tuzish va teleradioeshittirish bilan bog‘liq xizmatlarning ulushi
54,2 % ga, kino
–
videofilmlar va televidenie dasturlari ishlab chiqarish bo‘
yicha xizmatlar 7,5
% ga yetdi.
Xulosa va takliflar.
Xizmat ko‘rsatish sohasi, ayniqsa, axborot texnologiyalari, moliyaviy xizmatlar,
telekommunikatsiya va turizm kabi segmentlarga katta investitsiyalarni jalb qilmoqda. O‘z
navbatida, yangi raqamli xizmatlar va AT platformalarining joriy etilishi iqtisodiy jarayonlarni
tezlashtirishga yordam beradi.
Bozor uchun ishlab chiqarilgan xizmatlar oldi-
sotdi ob’ekti sifatida chiqqanda va iqtisodiy
ahamiyatga ega bo‘lgan (xizmatlarni ishlab chiqaruvchining sarf
-
xarajatlarini to‘laligicha yoki
sezilarli darajada qoplaydigan) narxlarda sotilganda hisoblanadi.
Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, 2024 yil yanvar
-
sentyabr oylarida ko‘rsatilgan bozor
xizmatlari hajmi oshgan.
2024 yilning hisobot davrida ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmining o‘sish omili yashash
va ovqatlanish xizmatlari, transport xizmatlari, moliyaviy xizmatlar, savdo xizmatlari va aloqa
xizmatlari o‘sishi bilan izohlanadi.
Adabiyotlar /Литература/Reference:
Beilock J. M. E. (2010)"Telecommunications and Economic Development" Journal of
Development Economics.
Cave M. E., (2006) "The Economics of Mobile Telecommunications" Telecommunications
Policy.
Kakkar K., Gupta P. K. (2015) "Economic Analysis of Mobile Communication" International
Journal of Communications and Networks.
Maxkamov, B. Sh. (2015). The current state of development of the mobile services market in
Uzbekistan. Marketing in Russia and abroad,(6), 85-88.
