290
Volume 5, Issue 10: Special Issue
(EJAR)
ISSN: 2181-2020
MPHAPP
THE 6TH INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL
CONFERENCE
“
MODERN PHARMACEUTICS: ACTUAL
PROBLEMS AND PROSPECTS
”
TASHKENT, OCTOBER 17, 2025
in-academy.uz
YANTOQ O’SIMLIGIDAN QURUQ ESTRAKT OLISH VA UNING TAHLILI
Azlarova N.X.
Saidvaliev A.K.
То
shkent farmasevtika instituti,
Тоshkent shahri, Oʻzbekiston Respublikasi
e-mail: azlarovanigora52@gmail.ru
https://doi.org/10.5281/zenodo.17334475
Mavzuning dolzarbligi:
Oʻzbekiston hududlarida keng tarqalib oʻsadigan yantoq
(верблюжья колючка) oʻsimligini hom ashyosidan suv yordamida quruq ekstrakt olish.
Tadqiqot maqsadi:
Ishni maqsadi Toshkent viloyati, Bo‘stonliq rayonida o‘stirilgan yantoq
(Alhagi pseudalhagi - Верблюжья колючка) oʻsimligining er ustki qismidan suv yordamida quruq
ekstrakt olib yig’indini foiz miqdorini aniqlash.
Yantoq
(Alhagi)- dukkakdoshlar oilasiga mansub koʻp yillik begona oʻtlar turkumi. Oʻrta
choʻllarida hamda Rossiyaning Yevropa qismidagi chala choʻl
rayonlarida 5 turi maʼlum. Oʻzbekistonda Ya.ning soxta yantoq va qirgʻiz yantogʻi turi oʻsadi. Boʻyi
40-110 sm, tik, sershox, ildizi kuchli rivojlangan, yer osti suvlarigacha yetib boradi (10 m va undan
ortiq). Barg qoʻltigʻida qattiq tikanlari bor. Barglari choʻziq, nashtarsimon, barg bandi kalta, ketma-
ket joylashgan. Gullari mayda, qizil yoki pushti. May – sentyabrda gullaydi, avgust – oktyabr
oylarida urugʻlaydi.
Materiallar va usullar:
Idishga yantoq o’simligini er ustki qismidan quruq ekstrakt olish
maqsadida tegirmon yordamida maydalab kukun holiga keltirilgan aniq tortma (5 gr,10 gr,15 gr)
olib, 250 ml hajmli kolbaga solib,xom ashyo ko’milguncha tozalangan suv qo’shildi,so’ngra qaynab
turgan suv hammomida (90
0
-100
0
) 2 soat davomida isitilib issiq holda paxta orqali filtrlab olindi.
Qoldiq ikkinchi marotaba ekstraksiya qilindi,shu jarayon yana 3 marotaba qaytarildi.Filtratlar
umumlashtirilib, 250 ml chinni koschaga o’tkazilib qaynab turgan suv hammmomida quruq qoldiq
qolguncha bug’latildi va qoldiq qirib olinib, tortib foiz miqdori aniqlanganda, o’rtacha 20% tashkil
qilishi aniqlandi. Olingan tahlil natijalari jadval- 1 da keltirilgan.
jadval -1
Yantoq oʻsimlik xom ashyosidan suv yordamida olingan quruq eskstrakt % miqdori
Olingan
tortma (gr)
Aniqlandi
Metrologik tavsifi
gr
%
5,0
1,57
31,4
X̅ = 30,9
S
2
= 0,173 S= 0,415
ΔX=1,153 ΔX̅= 0,576
E= 3,731 E̅= 1,86
5,0
1,52
30,4
5,0
1,20
23,9
10,0
2,32
23,20
X̅ = 23,41
S
2
= 1,189 S=1,09
ΔX=3,03 ΔX̅= 1,5
E= 12,94 E̅=6,45
10,0
2,30
23,00
10,0
2,20
20,20
10,0
2,50
25,00
15,0
4,30
28,6
X̅ = 28,7
S
2
= 0,813 S= 0,901
ΔX= 1,25 ΔX̅= 1,118
15,0
4,20
28,0
15,0
3,77
25,09
291
Volume 5, Issue 10: Special Issue
(EJAR)
ISSN: 2181-2020
MPHAPP
THE 6TH INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL
CONFERENCE
“
MODERN PHARMACEUTICS: ACTUAL
PROBLEMS AND PROSPECTS
”
TASHKENT, OCTOBER 17, 2025
in-academy.uz
15,0
4,24
28,2
E= 8,717 E̅= 4,355
Xulosa:
Yantoq o’simligi xomashyosidan suv yordamida quruq estrakt olinganda uni yig’indisi
o’rtacha 20 % tashkil qildi.
