102
KARDIOVASKULYAR KASALLIKLARNING ASOSIY XAVF OMILLARI
Qoraboyeva U., 1-pediatriya fakulteti 318-guruh talabasi
Ilmiy rahbar: dotsent, t.f.n. Muxamedova N.S.
ToShPTI, Jamoat salomatligi va sog'liqni saqlashni boshqarish kafedrasi
Hozirgi kunda yurak-con tomir tizimining kasalliklari iqtisodiy rivojlangan davlatlar va aholining
daromadlari past va o'rtacha bo'lgan davlatlar aholisi o'rtasida kasallik, nogironlik va o'lim sababining
etakchi omilidir. 2016 yilda 17,9 million kishi yurak-qon tomir tizimining kasalliklari(YQTK) tufayli
hayotdan ko'z yumdi, bu dunyodagi barcha o'limning 31 foizini tashkil qiladi. Ko'pgina YQTK
kasalliklarining oldini olish uchun tamaki iste'mol qilish, nosog'lom parhezlar va semirib ketish, jismoniy
faoliyatning etishmasligi va spirtli ichimliklarni iste'mol qilish kabi butun aholini qamrab oladigan
strategiyalar orqali hal qilinishi mumkin.
Maqsad.
Asosiy xavf omillari va aholi o'rtasida yurak-qon tomir kasalliklarining oldini olishga
qaratilgan chora-tadbirlarni o'rganish.
Usullari.
Biz qon bosimining ko'tarilishiga, qon tarkibidagi glukoza miqdorining ko'payishiga, qon
tarkibidagi lipidlarining miqdorining ko'payishiga, shuningdek, ortiqcha vazn va semirib ketishga olib
keladigan xatti-harakatlarning xavfli omillarining odamlarga ta'sirini o'rganib chiqdik.
Natija.
Yurak-qon tomir tizimining kasalliklari uchun asosiy xavf omillari bu noto'g'ri ovqatlanish,
jismoniy faoliyatsizlik, tamaki iste'mol qilish va alkogolni zararli iste'mol qilishdir. Ushbu "oraliq xavf
omillari" ni sog'liqni saqlashning birlamchi bo'g'inlarida baholash mumkin va ular miokard infarkti, insult,
yurak etishmovchiligi va boshqa asoratlar xavfi ortganligini ko'rsatishi mumkin.Tamaki iste'mol qilishni
to'xtatish, tuzni iste'mol qilishni kamaytirish, meva va sabzavotlarni iste'mol qilish, muntazam jismoniy
faollik va spirtli ichimliklarni zararli iste'mol qilishning oldini olish yurak-qon tomir kasalliklarini
rivojlanish xavfini kamaytirishi isbotlangan. Bundan tashqari, YQTK xavfini kamaytirish va yurak xuruji
va insultni oldini olish uchun diabet, yuqori qon bosimi va lipidlarning miqdori oshganda dori terapiyasi
talab qilinishi mumkin. Odamlarning sog'lom xulq-atvorni tanlash va qo'llab-quvvatlashga bo'lgan
motivatsiyasini kuchaytirish uchun sog'liqni saqlash siyosati zarur bo'lib, ularda sog'lom tanlovlar va
ularning imkoniyatlari mavjud. YQTK o'limining 75% dan ortig'i past va o'rtacha daromadli mamlakatlarda
ro'y beradi. Yuqumli bo’lvagan kasalliklar tufayli 70 yoshgacha bo'lgan 17 million o'limning 82 foizi past
va o'rtacha daromadli mamlakatlarda, 37 foizi esa yurak-qon tomir tizimining kasalliklari tog’ri keladi.
Respublika miqyosida YQTK ni kamaytirish uchun ko'rilishi mumkin bo'lgan chora- tadbirlarga
misollar:
- tamaki nazorati bo'yicha kompleks siyosat;
- yog ', shakar va tuzga boy ovqatlar iste'molini kamaytirish maqsadida soliqqa tortish;
- jismoniy faollik darajasini oshirish uchun piyoda va velosiped yo'laklarini qurish;
- alkogolning zararli ishlatilishini kamaytirish strategiyalari;
- maktablarda bolalarning to'g'ri ovqatlanishini ta'minlash.
Xulosa.
Olingan ma'lumotlarga asoslanib, YQTK bilan kasallangan yoki bunday kasallik xavfi yuqori
bo'lgan odamlarga konsultatsiya va zarurat tug'ilganda dori-darmonlarni qabul qilish orqali erta tashxis
qo'yish va yordamga ehtiyoj borligini aniqlash. YQTK oldini olish uchun siz to'g'ri turmush tarziga rioya
qilishingiz, yomon odatlardan (alkogolizm, chekish va boshqalar) voz kechishingiz kerak. Stressdan
saqlaning, shuningdek qon bosimi va qondagi glukoza miqdorining boshqaring.
А
dabiyotlar ro'yxati:
1. Akhmedova, D. I., Akhmedova, N. R., & Rakhmatullaev, A. A. (2020). Clinically Significant
Immunological Indicators In Cardiomyopathies In Children. Solid State Technology, 63(6), 15099-
15111.
2.
Алиев
,
М
.
М
., et al. "
Особенности защитной колостомии у детей с аноректальной
мальформацией
."
Педиатрия
3-4 (2011): 34-37.
