ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
343
RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNI BARCHA SOHALARDA QO`LLASH.
Tojibayeva Aziza Rixsivayevna
University management and future texnologies
“Raqamli iqtisodiyot” yo‘nalishi
1-bosqich magistranti
Annotatsiya:
Yoshlarga zamonaviy ta'lim berish va bu orqali mamlakat barqaror rivojini
ta'minlash asosiy muammolardan biriga aylandi. Shiddat bilan rivojlanish kechayotgan hozirgi
davrda axborot olish va undan to'g'ri foydalanishni o'rganish yoshlar oldidagi asosiy maqsadga
aylangani ayni haqiqat.
Kalit so'zlar:
raqamli texnologiya, zamonaviylik, ta'lim texnologiyalari, zamonaviy ta'lim, ta'lim
muassasalari
Bugungi kunda raqamli texnologiyalar hayotning barcha sohalarida faol qo'llanilmoqda.
iqtisodiyot, bank, xizmat sektori shuningdek ta`lim jarayonini ham tez sur`atlarda rivojlanishiga
xizmat qilmoqda. Mamlakatimizda yashayotgan barcha fuqarolar, jumladan yosh bolalardan
tortib nafaqaxo'rlarning ham ongida raqamli texnologiyalar orqali jamiyatdagi barcha
muammolarni hal qilish mumkin degan fikrni shakllantirmoqda. Bundan tashqari, ishlab
chiqarish va boshqaruv jarayonlarining robotlashtirilishi, masalan bank sektorida, robotlar va
ishchilar o'rtasidagi raqobat masalasi ham ko'tarilmoqda. Raqamlardan foydalanishga asoslangan
hamda joriy etilgan texnologiyalarning so'zsiz foydasi bilan axloqiy, shaxsiy ma`lumotlarni
himoya qilish, robotlar va tashkilotlar xodimlari o'rtasidagi raqobatning huquqiy jihatlari bilan
bog'liq masalalar tobora ko'proq e`tiborga olinmoqda.
Shu jihatdan, mamlakatimiz Prezidenti Shavkat Mirziyoev ta`kidlaganidek,
“Taraqqiyotga erishish uchun raqamli bilimlar va zamonaviy axborot texnologiyalarini
egallashimiz zarur va shart. Bu bizga yuksalishning eng qisqa yo'lidan borish imkoniyatini
beradi . Davlat va jamiyat boshqaruvi, ijtimoiy sohada ham raqamli texnologiyalarni keng joriy
etib, natijadorlikni oshirish, bir so'z bilan aytganda, odamlar turmushini keskin yaxshilash
mumkin. Raqamli iqtisodiyot bu birgina faoliyat turi emas, balki, ishbilarmonlik, sanoat
ob`ektlari, sifatli ta`lim va xizmatlar deganidir. “Raqamli” atamasi barcha sohalarda axborot
texnologiyalaridan faol foydalanishni anglatadi. Agar oddiy iqtisodiyotda moddiy buyumlar
asosiy resurs hisoblansa, raqamli iqtisodiyotda bu qayta ishlanadigan hamda uzatiladigan axborot,
ma`lumotlar bo'ladi. Ularning tahlilidan so'ng esa to'g'ri boshqarish bo'yicha yechim ishlab
chiqiladi. Respublikamiz oliy ta`lim tizimida raqamli texnologiyalarni qo'llash, ularning
imkoniyatlarini tahlil qilish asosida o'quv jarayonini rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlarini
aniqlash maqsadi qo'yilgan bo'lib, unda raqamli texnologiyalarning ta`lim sohasida nafaqat
muhim o'rin egallashi va qanday shaklda joriy etilishi bo'yicha tahlillar amalga oshirildi.
Tadqiqot usullari sifatida oliy ta`limda raqamli texnologiyalarni joriy etishga ilmiy asoslangan
yondashuvni shakllantirishga tegishli xulosalar tuzishda normativ hujjatlarni, mavjud bo'lgan
amaliyotni o'rganish, tizimlashtirish va umumlashtirishdan foydalanildi. Yurtimizdagi nufuzli
xususiy o'quv markazlari ham zamon talabidan kelib chiqqan holda onlayn ta`limni yo'lga
qo'ymoqda. Bu jarayonning o'zi ham mamlakatimiz ta`lim tizimida yangi bosqich boshlanganini
anglatadi. Ta`lim tizimi bugungi kunda raqamli texnologiyalarga singib ketayotgani shunchaki
ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
344
hayratlanarli emas, chunki, bugungi kunda axborot makonida taklif etilayotgan ko'plab narsalarni
jiddiy tahlil qilish va pedagogik asoslash uchun asos bo'lib xizmat qiladi. So'nggi yillarda
ta`limni “raqamlashtirish” muammolari, uning shakllanishiga ta`siri bo'yicha birorbir davlat
loyihasi yoki so'rovnoma asosida tadqiqotlar o'tkazilmaganligi ham muhimdir . Shu bilan birga,
Internet tizimidagi muhitning yoshlar ongiga ta`sirining ahamiyati hukumatning, zamonaviy
ommaviy axborot vositalarining ma`ruzalarida, pedagogik jamoatchilik muhokamalarida,
magistrant va tadqiqotchilarning izlanishlarida ham ko'rishimiz mumkin. Shuni alohida
ta`kidlash kerakki, oldin raqamli texnologiyalarni barcha sohalarda, ya`ni, sanoat, iqtisodiyot,
bank va boshqa sohalarda joriy etish bilan cheklanib qolgan edik. Bugungi kunda esa raqamli
iqtisodiyot shiddat bilan rivojlanib borayotganini e`tiborga olib, raqamli rivojlanish bo'yicha
barcha soha rahbarlarining o'rinbosarlari lavozim tarkibiga kiritilmoqda . Raqamlashtirish
yo'nalishi bo'yicha faollashtirish barcha biznes tuzilmalarida amalga oshirilmoqda. Bugungi
kunda raqamli texnologiyalar barcha sohalarda “tajovuzkor”, ayniqsa iqtisodiy samarasi topilgan
joylarda, barcha darajalarda qo'llab-quvvatlanmoqda. Iqtisodiyotda ro'y berayotgan jarayonlar
dinamikasi iqtisodiyotning raqamli transformatsiyasida oliy ta`limini rivojlantirish bo'yicha
takliflarni tahlil qilish va ishlab chiqishda ta`lim hamjamiyatining faol pozitsiyasini talab
qilmoqda. Ta`limda raqamli texnologiyalarni o'qitish sifatini saqlab qolgan holda samarali
qo'llash uchun nimalar qilish kerak? Birinchidan, albatta mamlakatimizda Internet
infratuzilmasini yaxshilashimiz, mobil` operatorlar tomonidan ko'rsatilayotgan xizmatlar sifatini
oshirishimiz
va
eng
muhiki
aholining,
ayniqsa
talaba
yoshlarni
zamonaviy
axborotkommunikatsiya texnologiyalarining so'ngi yutuqlarini o'zlashtirishga shartsharoitlar
hamda imkoniyatlar yaratib berishimiz lozim. Ikkinchidan, o'quv jarayonini tashkil etishda
raqamli texnologiyalardan foydalanish ko'lamini kengaytirish va axborot resurslari, o'qitish
vositalari va masofaviy o'qitish texnologiyalarini rivojlantirish, ijodkor talabalarni universitetni
raqamlashtirish loyihalariga jalb qilish bilan oliy ta`lim muassasalari faoliyatini tartibga soluvchi
normativ-huquqiy hujjatlarga o'zgartirish kiritish bo'yicha vakolatli organlarga takliflar berish,
yuqori samaradorlikka ega raqamli qurilmalar bilan jihozlangan tuzilmalar, o'quv xonalari,
laboratoriyalar, mediastudiyalar va boshqalarni o'z ichiga olgan markazlarni tashkil etish hamda
unda orttirilgan tajribani ta`lim muassasalarida qo'llash. Uchinchidan, zamonaviy axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari va ta`lim texnologiyalarining mustahkam integratsiyasini
ta`minlash, bu borada pedagog kadrlarning kasbiy mahoratini uzluksiz rivojlantirib borish uchun
qo'shimcha sharoitlar yaratish. To'rtinchidan, interfaol taqdimot tizimlaridan foydalanish,
ma`ruza va seminar darslari uchun internet bilan bog'liq holda interfaol va mul`timediali
taqdimotlarni ishlab chiqish kabi mavzular bo'yicha o'qituvchilarning malakasini oshirish uchun
kurslarni tashkil qilish va o'tkazish. Beshinchidan, real vaqt rejimida interfaol taqdimot tizimlari,
videokonferentsaloqa tizimlari, virtual zallar, elektron resurslardan foydalanib istalgan vaqtda
masofaviy o'qitish jarayonini amalga oshirish. Oltinchidan, bulutli texnologiyalar, virtual voqelik,
kengaytirilgan voqelikdan foydalanish hamda didaktik materiallar va tajriba dizaynlarini ishlab
chiqishda 3D printerini qo'llash, raqamli didaktika va raqamli ta`lim modellarini qo'llash,
o'qituvchilar va talabalar uchun loyihalar, diplom ishlari, ilmiy izlanishlar va boshqalarini
muhokama qilish uchun ilmiy veb-saytlar ishlab chiqish lozim. Shundagina, biz raqamli
texnologiyalardan foydalanib ta`lim sifatini tushirmagan holda talaba-yoshlarga bugungi kun
talabi darajasida bilim olishlariga erishamiz. Alohida ta`kidlash kerakki, bugungi kunda
hayotimiz har jihatdan texnika va texnologiyalar bilan bog'liq, ya`ni ertalab soat bongidan
boshlab to kun rejasini tuzish va o'qish bilan yakunlashgacha. Biz ta`lim sifatini oshirish va
rivojlantirish uchun texnologiyalardan manfaatli foydalanish imkoniyatini yaratishni istadik.
Qachonki, planshet ta`lim olishning bir elementiga aylansa, bolalar o'qish jarayoniga katta
qiziqish bilan kirishadi. Bu o'yin bilan klassik ta`limni birlashtirishga tengdir. Natijada o'qish
ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
345
jarayoni yaxshilanadi, o'zlashtirish, ta`lim darajasi va kadrlarni tayyorlash samaradorligi oshadi.
Bilimli avlod, professional kadrlar - bu jamiyatning keng miqyosda rivojlanishining garovidir.
Xulosa o'rnida
aytish joizki ta'limda zamonaviy texnologiyalardan foydalanish bir tomondan
muayyan qiyinchiliklar va muammolarni keltirib chiqarsada boshqa tomondan turli yutuqlarni
qo'lga kiritilishiga sabab bo'ladi. Bu jarayon induvidial salohiyatli o'quvchilarning yanada
rivojlanishi holatida yaqqol namoyon bo'ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2020 yil 24 yanvarda Oliy Majlisga
yo'llagan Murojaatnomasi. 2020 y.
2.Abdullayev M., Saidahror, G., Ayupov, R. Raqamli iqtisodiyot - kadrlar tayyorlashning
dolzarb yo'nalishlari. 2020 y.
3.Norboeva N Erkinovna, Khashimova D Pakhritdinovna. The role of the digital economy in the
development of information and communication technologies // ACADEMICIA: An
International Multidisciplinary Research Journal 10 (3), 25-31.
