ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
136
TEXNOLOGIYA FANI DARSLARIDA O‘QUVCHLARNING KREATIV
QOBILYATLARINI RIVOJLANTIRISH KOMPETENSIYALARI
Uzaqova Ziyoda Farxod qizi
Shahrisabz davlat Pedagogika instituti talabasi
Annotatsiya:
Mazkur maqolada texnologiya fani darslarida o‘quvchilarning kreativ
qobilyatlarini rivojlantirish kompetensiyalari mavzusi atroflicha yoritib berilgan. Muamolarni hal
qilish, ijobiy fikrlash, texnik va dizayn bilimlarini shakllantirish kabi kompetensiyalar orqali
o‘quvchilarni mustaqil qaror qabul qilishga va inovatsion yondashuvlar asosida ijodiy
ko‘nikmalarini mustaxkamlashning samarali usullari ko‘rsatilgan. Maqola texnologiya fanining
kreativlikni rivojlantirishdagi o‘rni va uning o‘quvchilarga kelajakdagi texnologik o‘zgarishlarga
tayyorlanishda muhim rol o‘ynashini ko‘rsatib o‘tadi.
Kalit so‘zlar:
texnologiya fani
,
kreativ qobiliyat, loyiha asosida o‘qitish, ijodiy fikrlash,
axborot texnologiyalari, muamolarni hal qilish, jamoaviy ish.
Kirish
Bugungi kun ta’lim tizimida o‘quvchilarni mustaqil, ijodkor va innovatsion fikrlaydigan
shaxs sifatida tarbiyalash eng muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Dunyo bo‘ylab kechayotgan
texnologik va ijtimoiy o‘zgarishlar inson faoliyatining barcha sohalarida kreativlikka bo‘lgan
ixtiyojini oshirmoqda. Shu sababli, ta’lim jarayonida kreativ qobilyatlarni rivojlantirishga
alohida e’tibor qaratilmoqda. Kreativlik-bu yangi va orginal g‘oyalarni yaratish, noan’anaviy
yondoshuvlarni topish va muammolarni innovatsion usullarda hal qilish qobilyati bo‘lib,
zamonaviy ta’lim tizimida zarur bo‘lgan kompetensiyalardan biri hisoblanadi. Bu jarayonda
texnologiya fani darslari alohida ahamiyatga ega. Mazkur maqolada texnologiya darslarida
o‘quvchilarning kreativ qobilyatlarini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari, metodlari va
usullari yoritilgan. Mazkur tadqiqot maqsadi-texnologiya fani darslarida o‘quvchilarning kreativ
qobiliyatlarini rivojlantirish imkonyatlarini aniqlash, ushbu jarayonni tashkil etishdagi
yondashuvlarni o‘rganish va tahlil qilishdir.
Asosiy qism
Texnologiya fani va kreativlikning o‘zaro aloqasi uzviydir. Texnologiya fani
o‘quvchilarni amaliy ko‘nikmalar bilan ta’minlab, ularning kreativlik qobiliyatlarini
rivojlantirishda katta ahamiyatga ega. Bu fan o‘quvchilarga o‘z fikrlarini yaratishda, yangi texnik
yechimlarni topishda va ijodiy loyihalar ishlab chiqishda yordam beradi. o‘quvchilarning
kreativligi nafaqat badiiy g‘oyalar yaratish, balki tizimli muammolarni hal qilishda
yondoshuvlarini o‘zgartirishda ham o‘z ifodasini topadi. Kreativlikni rivojlantirishda texnologiya
fani ikki asosiy jihatni o‘z ichiga oladi: birinchidan, o‘quvchilarga yangicha, ilg‘or
texnologiyalarni o‘rganish va ulardan foydalanish imkoniyatini beradi, ikkinchidan, bu
texnologiyalar yordamida o‘quvchilarning ijodiy va fikrlash qobilyatlarini shakllantiradi.
Texnologiya fanida o‘quvchilarga nafaqat matematik va fizika ko‘nikmalarini
o‘zlashtirish balki bu bilimlarni amaliyotda qo‘llash va kreativ yechimlar ishlab chiqish
imkoniyatlari beriladi. Kreativ kompetensiyalarni rivojlantirishda metodik yondashuvlar
qo‘llaniladi. Bu metodlar o‘quvchilarning ijodiy fikrlash qobiliyatlarini shakllantirishda samarali
ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
137
vostalar hisoblanadi. Loyiha asosida o‘qitish: bu metod orqali o‘quvchilar o‘z bilimlarini
amaliyotga tadbiq etib, turli texnik yechimlar yaratadilar. Loyiha asosida o‘qitish, shuningdek
o‘quvchilarga jamoaviy ish, ma’suliyat va muammolarni hal qilishda innovatsion yondashuvlarni
qo‘llashga imkon beradi. Loyiha dasturlari orqali o‘quvchilar amaliy vazifalarni yechishda o‘z
kreativ qobiliyatlarini ko‘rsatadilar.
Muammoli ta’lim: bu yondashuvda o‘quvchilar real muammolarni tahlil qilib, ularni hal
qilishda ijodiy yondashuvlarni ishlab chiqadilar. Muammoli ta’lim o‘quvchilarga analitik
fikrlash, tanqiduy tahlil qilish va qarorlar qabul qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Interfaol
metodlar o‘quvchilarga dars jarayonida faol ishtirok etish imkonini beradi. “Aqliy hujum” , rolli
o‘yinlar, guruhli faoliyatlar orqali o‘quvchilar o‘z g‘oyalarini ochiq ifodalash, muammolarni turli
nuqtai nazardan ko‘rib chiqish va boshqalar bilan hamkorlikda ishlashni o‘rganadilar.
Texnologiya fani va axborot texnologiyalari chambarchas bog‘liq hisoblanadi.
Zamonaviy axborot texnologiyalari va raqamli vositalar texnologiya fanida kreativlikni
rivojlantirishda muhim o‘rin tutadi. Kompyuter dasturlari, 3D- modellash, elektron resurslar va
internet texnologiyalari o‘quvchilarga o‘z ijodiy g‘oyalarini amalga oshirishda yordam beradi.
Bu vositalar orqali o‘quvchilar amaliy loyihalar yaratishda, yangi texnologiyalarni o‘rganishda
va innovatsion yechimlar ishlab chiqishda o‘z ko‘nikmalarini rivojlantiradilar. Texnologiya
fanida zamonaviy dasturlar, masalan, CAD (kompyuter yordamida dizayn) dasturlari, 3D
printerning qo‘llanilishi va boshqa yuqori texnologiyalarorqali o‘quvchilar o‘z g‘oyalarini
ob’ektlarga aylantirish imkoniyatlariga ega bo‘ladilar. Bu esa o‘quvchilarning ijodiy
imkoniyatlarini kengaytiradi va texnik fikrlashlarini rivojlantiradilar.
Kreativ kompetensiyalarni rivojlantirish uchun darslarda pedagogik yondoshuvlar muhim
rol o‘ynaydi. o‘quvchilarni kreativ fikrlashga yo‘naltirishda quyidagi yondashuvlar samarali
hisoblanadi:
Muammolarni tahlil qilish va innovatsion yechimlar topish. o‘quvchilarga real va hayotiy
masalalarni taqdim etish, ularni tahlil qilib kreativ yechimlar ishlab chiqishga undash. Bu orqali
o‘quvchilarning fikirlashini kuchaytirish va ijodiy qobiliyatlaruni rivojlantirish mumkin.
Jamoaviy ish va hamkorlik esa o‘quvchilarga guruh bo‘lib ishlash imkoniyatini berib, ularni
jamoaviy fikrlash va ijodiy qarorlar qabul qilishga rag‘batlantirish kreativlikni rivojlantirishda
muhimdir.
Fanlararo yondashuv: Kreativ kompetensiyalarni rivojlantirishda fanlararo yondashuvining
ahamiyati katta. Texnologiya fanining boshqa fanlar bilan integratsiyasi o‘quvchilarning bilim
doirasini kengaytiradi va yangi ijodiy g‘oyalar yaratishda yordam beradi.
Xulosa
Texnologiya fani darslaridan kreativ kompetensiyalarni rivojlantirish o‘quvchilarni
nafaqat amaliy ko‘nikmalar bilan ta’minlaydi, balki, ularning kreativ fikrlash va innovatsion
yechimlar yaratish qobiliyatini ham rivojlantiradi. Shu bois texnologiya fanining o‘quv
jarayonidagi ahamiyatini kuchaytirish, darslarni innovatsion tashkil etish o‘quvchilarning nafaqat
ijodiy salohiyatini oshiradi, balki ularni zamonaviy jamiyat talablari darajasida rivojlanishga
yordam beradi. Texnologiya fanining ijodkorlik bilan
bog‘liq imkoniyatlaridan to‘liq
foydalanish kelajakdagi innovatsion rivojlanishga mustahkam poydevor yaratadi.
ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
138
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati:
1.
Abdurasulova A.M “Texnologiya fani bo‘yicha kreativ qobilyatlarni rivojlantirish
metodik tavsiyalari” 2022. Samarqand ilmiy anjumanlar to‘plami.
2.
Iѕhmuradova G., Raхmatov A. Teхnologik ta’lim o‘qituvchiѕining didaktik va teхnologik
komрetenѕiyalarini takomillaѕhtiriѕh, monografiya INTELLEKT: 2022.-134 b.
3.
Kadirova N.M “ Texnologiya fani darslarida o‘quvchilar kreativ faoliyatini tashkil etish
masalalari” 2020 Toshkent
4.
Tursunov J.E “Texnologiya darslarida o‘quvchilarda kreativlikni rivojlantirish” 2021.
Qo‘qon davlat pedagogika instituti nashri.
