294
ZAMONAVIY TILSHUNOSLIK VA TA'LIMDA INNOVATSIYALAR
Yodgorov Bahriddin Xayridin ugli,
Buxoro innovatsion ta’lim va tibbiyot universiteti talabasi
Ilmiy rahbar: Yuldoshova Nilufar Yusufovna
Anotatsiya:
Ushbu maqola taqdimotda zamonaviy tilshunoslikning so‘nggi yo‘nalishlari
(masalan, hisoblash lingvistikasi, korpus lingvistikasi, sotsiolingvistika) va ularning ta’limdagi
qo‘llanilishi haqida umumiy ma’lumot berilgan. Unda til o‘rganishning innovatsion usullari
(masalan, sun’iy intellektga asoslangan dasturlar, interfaol platformalar, virtual va to‘ldirilgan
reallik texnologiyalari) hamda O‘zbekistonda til ta’limini rivojlantirishda qo‘llaniladigan
zamonaviy yondashuvlar tahlil qilingan. Asarda tilshunoslikning amaliy maqsadlari (masalan,
nutqni avtomatik tahlil qilish, til o‘qitish metodikasini takomillashtirish) va ularning ta’lim
samaradorligini oshirishdagi ahamiyati haqida ham so‘z boradi.
Kalit so‘zlar:
zamonaviy tilshunoslik, ta’lim innovatsiyalari, sun’iy intellekt, interaktiv ta’lim,
hisoblash tilshunosligi.
Kirish:
Zamonaviy tilshunoslik fani o‘z taraqqiyotida yangi yo‘nalishlar, innovatsion
usullarni joriy etishda davom etmoqda. Ushbu maqolada hisoblash tilshunosligi, korpus
lingvistikasi va sotsiolingvistika kabi zamonaviy yo’nalishlar tahlil qilinadi. Shuningdek, ularning
ta’limda qo‘llanilishi, til o‘rganishning innovatsion usullari va O‘zbekistonda til ta’limini
rivojlantirishga zamonaviy yondashuvlar ko‘rib chiqiladi.
Zamonaviy tilshunoslikning yo‘nalishlari
Hisoblash tilshunosligi tilni
modellashtirish va
lingvistik tadqiqotlarda kompyuter
texnologiyalaridan foydalanishni o’z ichiga oladi. Bu yo‘nalish tilning tuzilishi va funksiyasini
aniqlashda algoritmlar va statistik usullardan foydalanadi. Hisoblash tilshunosligi o‘quv
jarayonida til ko‘nikmalarini o‘rganishda, shuningdek, nutqni avtomatik tahlil qilishda muhim
ahamiyatga ega.
Til va til qoidalarining amaliy qo’llanilishini aniqlashda korpus lingvistikasi katta rol
o’ynaydi. Korpora yordamida tilning real qo‘llanilishini o‘rganish, til o‘rganish jarayonini
takomillashtirish, o‘quv materiallarini tayyorlashda samarali vosita bo‘lib xizmat qiladi. Ta’limda
korpus lingvistikasi orqali talabalar real matnlar asosida tilni o’rganish imkoniyatiga ega.
Ijtimoiy lingvistika til va jamiyat o‘rtasidagi munosabatni o‘rganadi. Bu turli ijtimoiy
guruhlar va madaniyatlar o‘rtasidagi til farqlarini, tilga munosabatni aniqlashga yordam beradi.
Bu bilimlar ta’lim jarayonida o‘quvchilarning madaniy-ijtimoiy bilimlarini oshirish, ko‘p tillilikni
rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega.
Innovatsion usullar
Sun’iy intellekt (AI) til o’rganishda inqilob qilmoqda. SI bilan yaratilgan dasturlar
talabalarning individual ehtiyojlarini hisobga olgan holda moslashtirilgan ta’lim usullarini taklif
qiladi. Bu til o’rganishni yanada qiziqarli va samarali qiladi.
Interfaol platformalar talabalarga til o‘rganish jarayonida faol ishtirok etish imkonini
beradi. O‘yinlar, simulyatsiyalar va interfaol mashqlar orqali o‘quvchilar tildan amaliyotda
foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Ushbu usullar o’quv jarayonini yanada samarali va
qiziqarli qiladi.
295
Virtual va to‘ldirilgan reallik texnologiyalari til o‘rganish uchun yangi imkoniyatlar
yaratadi. Bu texnologiyalar yordamida o‘quvchilar tilni hayotiy vaziyatlarda qo‘llash
imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Bu usul o‘quvchilarning til ko‘nikmalarini rivojlantirishda juda
samarali.
O‘zbekistonda til ta’limini rivojlantirishda zamonaviy yondashuvlardan foydalanilmoqda.
Ta’lim dasturlari va usullari yangilanmoqda, yangi texnologiyalar faol qo’llanilmoqda.
Zamonaviy dasturlar, interaktiv platformalar va SI texnologiyalari orqali o‘quvchilarning o‘zbek
tilini o‘rganishga qiziqishini oshirishga qaratilgan tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Xulosa:
Zamonaviy tilshunoslik va ta’lim sohasidagi innovatsiyalar bir-birini to‘ldiradigan
jarayonlardir. Ta’lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilishda kompyuter lingvistikasi,
korpus lingvistikasi, sotsiolingvistika kabi yo‘nalishlar muhim o‘rin tutadi. Til o‘rganish
jarayonlari sun’iy intellekt, interaktiv platformalar va virtual reallik texnologiyalari orqali
yangilanmoqda. O‘zbekistonda bu yondashuvlar til ta’limi rivojida o‘z o‘rnini topmoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati
1.
Xomidova, M., & Mustafoqulova, D. (2023). Tilshunoslik va adabiyotshunoslik: zamonaviy
tendentsiyalar va dolzarb muammolar. Universal jurnal. Universaljurnal.uz saytidan olindi
2.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti.(2020). O‘zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta’lim
va fan sohalarini yanada rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari to‘g‘risida. PF-6108-sonli farmon.
Lex.uz dan olindi
3.
Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti. (2024).
Tilshunoslikning zamonaviy yo’nalishlari. Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari.
Tsuull.uz saytidan olindi
4.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti. (2019). O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini
2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida. PF-5847-son qarori. Lex.uz
dan olindi
5.
Fathiddinova, I. F. (2022). Zamonaviy tilshunoslikdagi lakuna hodisasiga qarashlar. Andijon
davlat universiteti ilmiy jurnali. Adu.uz saytidan olindi
6.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti. (2019). O‘zbekiston Respublikasida umumiy o‘rta va
maktabdan tashqari ta’limni tizimli isloh qilishning ustuvor yo‘nalishlarini belgilash to‘g‘risida.
PF-5712-son qarori. Lex.uz dan olindi
7.
Zamonaviy tilshunoslik va tarjimashunoslikning dolzarb muammolari. (2023). Ilmiy-amaliy
konferensiya materiallari. Anjumanlar.uz saytidan olindi
8.
Ta’lim sohasida innovatsion texnologiyalardan foydalanishning o‘rni va ahamiyati. (2023).
Universal jurnal. Universaljurnal.uz saytidan olindi
THE IMPACT OF SOCIAL MEDIA ON LANGUAGE SIMPLIFICATION
Yusupova Maftuna Bobojon qizi, Student of KSU
Supervisor: Abdullayeva Sayyora Po’latovna
Abstract:
Social media has had a significant impact on modern communication, leading to a
significant simplification of language. Platforms such as Twitter, Instagram, Facebook and TikTok
encourage abbreviations, resulting in the widespread use of abbreviations, acronyms, emoticons
