SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
104
ҳукмронлигига
асосланган
тизимдир
.
Қисқача
қилиб
айтганда
,
бошқарув
тизимининг
табиати
,
сифати
,
очиқлиги
,
самараси
ҳамда
ҳокимиятнинг
оқи
-
лона
тақсимоти
ҳал
қилувчи
рол
ўйнайди
деб
ҳисобланади
.
Муаллифлар
,
хусусан
,
Ғарбдаги
АҚШ
ва
Мексика
,
Шарқдаги
Шимолий
ва
Жанубий
Кореяларни
бир
-
бирига
таққослаган
,
Ғарбдаги
Бразилия
ва
Венесуэла
,
Шарқдаги
Сингапур
ва
Хитой
каби
давлатларни
кўриб
чиқишган
ва
ҳоказо
.
Шу
назарияни
Ўзбекистонга
қўллаб
нима
дейишимиз
мумкин
?
Бўлажак
илмий
тадқиқотларимизда
юқорида
кўтарилган
илмий
масала
-
ларнинг
кенг
муҳокамасига
ўтиш
мақсадга
мувофиқ
,
деб
ўйлаймиз
.
МАДАМИНОВА
ДУРДОНА
Сиёсий
фанлар
номзоди
,
ТошДШИ
Ўзбекистонда
миграция
муаммосини
ҳал
этиш
юзасидан
юритилаётган
давлат
сиёсати
ва
унинг
истиқболлари
Аннотация
.
Мазкур
мақола
сўнгги
йилларда
жаҳон
ҳамжамиятини
ташвишга
солаётган
миграция
муаммоси
,
унинг
юзага
келиш
сабаблари
ҳамда
мавжуд
муам
-
монинг
бевосита
давлатимиз
тараққиёти
ва
ижтимоий
-
сиёсий
ҳаётига
таъсири
,
шунингдек
,
ташқи
меҳнат
миграциясини
тартибга
солишга
қаратилган
давлат
сиёсати
ва
истиқболлари
таҳлилига
бағишланган
.
Мақолада
сўнгги
йилларда
бу
борада
олиб
борилаётган
ислоҳотлар
,
хусусан
,
қонунчилик
базасининг
такомил
-
лаштирилиши
ва
давлатлараро
муносабатлар
доирасида
унинг
ечимига
қаратил
-
ган
саъй
-
ҳаракатлар
ва
уларнинг
истиқболлари
хусусида
фикр
юритилган
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
миграция
,
муҳожир
,
қочоқлар
,
сиёсий
бошпана
,
минтақа
,
контрабанда
,
чегара
,
демография
.
Аннотация
.
Данная
статья
посвящена
анализу
факторов
,
способствующих
возникновению
проблемы
миграции
,
которая
в
последние
годы
стала
объектом
обсуждения
в
мировом
сообществе
;
причинам
способствующим
возникновению
данной
проблемы
;
непосредственному
влиянию
на
развитие
и
социально
-
полити
-
ческую
жизнь
нашей
страны
,
а
также
государственной
политике
,
направленной
на
регулирование
внешней
рабочей
миграции
и
анализу
ее
перспектив
.
В
статье
идет
речь
о
реформах
,
проведенных
за
последние
годы
,
в
частности
,
об
измене
-
ниях
,
внесенных
в
законодательную
базу
и
попытках
решения
проблем
,
связанных
с
миграционными
процессами
на
межгосударственном
уровне
и
их
перспектив
.
Опорные
слова
и
выражения
:
миграция
,
мигрант
,
беженцы
,
политическое
убежище
,
регион
,
контрабанда
,
граница
,
демография
.
Abstract.
This article is devoted to the analysis of factors contributing to the
emergence of the problem of migration, which in recent years has become the subject of
discussion in the world community, the reasons contributing to the emergence of this
problem, the direct impact on the development and socio-political life of our country, as
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
105
well as government policies aimed at regulating external labor migration and analysis of
its prospects. The article deals with the reforms of recent years, in particular, changes in
the legislative framework and attempts to solve problems related to migration processes
at the interstate level and their prospects.
Keywords and expressions:
migration, migrant, refugees, political asylum, region,
smuggling, border, demography.
Ўзбекистон
аҳолисининг
нуфузи
,
унинг
ёш
ва
меҳнатга
лаёқатли
аҳоли
таркиби
ва
табиий
ўсиш
кўрсаткичларига
кўра
катта
демографик
салоҳиятга
эга
давлатлар
қаторига
киради
.
Статистик
маълумотларга
кўра
, 2017
йил
бошида
республикада
яшайдиган
доимий
аҳолининг
сони
31
млн
993,5
минг
кишига
етган
.
Туғилиш
кўрсаткичи
ўлим
кўрсаткичига
нисбатан
4
баравар
-
дан
ҳам
каттароқ
(625106/145988)
эканлиги
аҳолининг
ўсиш
суръатлари
прогрессив
динамикасини
асослаб
беради
1
.
Халқаро
меҳнат
ташкилоти
томонидан
тақдим
этилган
Ўзбекистон
бўйи
-
ча
статистик
маълумотларга
кўра
, 2015
йилда
15
ёшдан
катта
ёшдаги
меҳ
-
натга
лаёқатли
аҳолининг
сони
26663.8
минг
кишини
ташкил
этгани
ҳолда
,
улардан
иқтисодий
фаол
аҳоли
сони
10886.6
минг
кишини
ёки
40.8%
ни
ташкил
қилган
.
Эркаклар
ва
аёлларнинг
ҳам
мос
равишда
иқтисодий
фаол
-
лиги
44.0%
га
(
эркаклар
) 37.6%
ни
(
аёллар
)
ташкил
этган
2
.
Умуман
олганда
,
Ўзбекистонда
сўнгги
йилларда
иқтисодий
фаол
аҳоли
сонининг
мунтазам
ошиб
бораётганлиги
кузатилмоқда
.
Яқин
йиллардаги
Ўзбекистонга
иммиграция
оқимлари
Совет
иттифоқи
даврида
шаклланган
йўналишларни
кичикроқ
миқёсларда
бўлса
-
да
такрор
-
лайди
.
Иммигрантларнинг
асосий
манбаи
сифатида
Россия
Федерацияси
(
белгиланган
даврдаги
иммигрантларнинг
1/3
қисми
),
шунингдек
,
Қозоғис
-
тон
,
Тожикистон
ва
Қирғизистонни
кўрсатиш
мумкин
3
.
Ушбу
тўрт
давлат
-
нинг
ҳиссаси
2010–2015
йиллардаги
ялпи
иммиграциянинг
2/3
қисмига
тўғ
-
ри
келади
.
Бошқа
МДҲ
давлатларидан
сезиларли
миграция
оқимлари
Украина
(4–5%)
ва
Туркманистон
(3–4%)
дан
кузатилади
.
Сўнгги
йилларда
Қозоғистонга
ва
ундан
йўналган
миграциянинг
яққол
ўсиши
кузатилиб
,
мамлакатга
бўлган
иммиграциянинг
1/3
қисмини
ташкил
этди
.
Россиядан
бўлган
иммиграция
барча
иммиграциянинг
40%
ини
ташкил
этган
бўлса
,
Тожикистоннинг
ҳиссасига
10%
тўғри
келмоқда
.
Шу
билан
бир
вақтда
,
бошқа
МДҲ
давлатларининг
ҳиссаси
тобора
тушиб
кетмоқда
4
.
Шу
билан
биргаликда
,
қатор
маҳаллий
ва
рус
тадқиқотчи
олимларининг
асарларида
таъкидланганидек
, 80–90-
йилларнинг
бошларида
мамлакатимиз
-
1
маълумотни
олиш
режими
: http://www.stat.uz/uz/thematic_links/ (
Ўзбекистон
давлат
статистика
қўмитаси
рамий
сайти
)
2
маълумотни
олиш
режими
: http://laborsta.ilo.org/STP/guest (
Халқаро
меҳнат
ташкилоти
расмий
статистик
сайти
)
3
Draft Extended migration profile of Uzbekistan. – BMP, 2010. – P. 11.
4
Ma
кс
a
к
o
в
a
Л
.
Миграционная
ситуация
в
Республике
Узбекистан
//
Инт
.:
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
106
да
кузатилган
“
иммиграцион
бум
”
нинг
пасайиб
бориши
кузатилган
(
миқдо
-
рий
муносабатда
1991
йил
иммиграция
ҳажмига
кўра
янги
мингйилликнинг
дастлабки
йилларидан
деярли
40
баравар
катта
бўлган
бўлса
,
сўнгги
йиллар
-
да
бу
кўрсаткич
20–25
баравардан
ортмаганини
таъкидлаш
даркор
.
Статис
-
тикага
кўра
, 1991–2008
йилларда
Ўзбекистонга
республика
ташқарисидан
тахминан
450
минг
киши
кириб
келган
1
). 90-
йилларда
мамлакатимиздан
чиқиб
кетувчиларнинг
оқими
ҳам
кейинги
ўн
йилликка
нисбатан
анча
юқори
бўлганлиги
кузатилади
.
Бунда
шўро
иттифоқи
парчаланиши
оқибатидаги
иқтисодий
-
ижтимоий
инқироз
билан
биргаликда
мустақилликнинг
биринчи
йилларидаги
этник
можароларнинг
ҳам
таъсири
сезиларли
бўлган
десак
,
хато
бўлмайди
. 90-
йиллар
бошида
эмиграциянинг
иммиграциядан
ошиши
1,6–1,7
марта
бўлган
бўлса
, 90-
йиллар
ўрталарида
4,5–5
баробар
,
сўнгги
даврда
эса
15
баробардан
юқори
эканлиги
аниқланган
.
Умуман
олганда
,
Ўзбекистоннинг
ташқи
миграция
жараёнларига
эмигра
-
циянинг
иммиграциядан
сезиларли
даражада
юқорилиги
характерли
бўлиб
,
бунинг
натижасида
республикадан
аҳолининг
чиқиб
кетиши
кузатилади
.
Ж
.
Заёнчковскаянинг
фикрича
,
бу
тенденцияларни
шўро
давридаги
ижтимо
-
ий
-
иқтисодий
ва
демографик
ривожланиш
хусусиятлари
билан
боғламаган
ҳолда
фақатгина
замонавий
шарт
-
шароитларлар
заминида
кўриб
чиқиш
тўғри
бўлмайди
2
.
Масаланинг
яна
бир
эътиборли
жиҳати
шундаки
,
сиёсий
мустақиллик
қўлга
киритилгач
,
Ўзбекистоннинг
узоқ
хориж
давлатлари
билан
дипломатик
алоқалари
ўрнатилиши
ва
халқаро
ҳамкорлиги
фаолла
-
шуви
натижасида
республика
аҳолисининг
ривожланган
ва
ривожланаётган
мамлакатларга
чиқиши
учун
маъмурий
-
ҳуқуқий
тўсиқлар
минималлашиб
,
рағбатлантирувчи
омиллар
вужудга
келди
.
Бунинг
оқибатида
АҚШ
,
Германия
,
Исроил
,
Форс
кўрфази
араб
давлатлари
,
Жанубий
Корея
ва
бошқа
Ғарб
давлатларига
эмиграция
оқимларининг
кучайгани
табиийдир
3
.
Республикамизда
қайд
этилаётган
юқоридаги
демографик
ўсиш
суръатлари
республика
ҳукумати
олдида
меҳнатга
лаёқатли
аҳолининг
иш
билан
таъмин
-
ланиши
ва
ижтимоий
муҳофазаси
муаммоларини
қўяди
.
Албатта
,
бу
борада
янги
ишлаб
чиқариш
объектларини
ташкил
қилиш
ва
кичик
бизнес
ва
хусусий
тадбиркорликни
қўллаб
-
қувватлаш
орқали
қўшимча
ишчи
ўринлари
яратиш
сиёсати
анча
наф
бериб
келмоқда
.
Лекин
тан
олиш
керакки
,
фақатгина
ички
ресурсларни
ишга
солган
ҳолда
бундай
ўсиб
келаётган
аҳолининг
меҳнат
так
-
лифини
қондириш
амри
маҳоллиги
жаҳон
тажрибасидан
ҳам
маълум
.
Дунёдаги
қатор
мамлакатлар
ўзларининг
меҳнат
ресурслари
профицити
-
ни
,
яъни
ортиқча
ишчи
кучини
,
иқтисодий
атама
билан
айтганда
,
чет
элга
1
Максакова
Л
.
Тенденции
демографического
развития
в
Узбекистане
//
Центральная
Азия
и
Кавказ
, 2015,
№
5. –
С
. 41.
2
Заёнчковская
Ж
.
Миграция
русскоязычного
населения
из
Центральной
Азии
:
причины
,
последствия
,
перспективы
. –
М
.:
Московский
Центр
Карнеги
, 2012. –
С
. 41.
3
Population
Reference
Bureau.
World
Population
Data
Sheet
//
URL.:
www.demoscope.ru/weekly/app/ world2010 _3.php
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
107
экспорт
қилиш
йўли
орқали
ўз
ички
меҳнат
бозорларидаги
босимни
барта
-
раф
этишга
эришиб
келмоқдалар
.
Бундай
давлатлар
қаторига
Филиппин
,
Ҳиндистон
,
Хитой
,
Покистон
,
Мексика
ва
бошқа
шу
каби
ривожланаётган
давлатларни
киритиш
мумкин
.
Ушбу
давлатларда
бозор
муносабатларига
асосланган
меҳнат
миграциясини
бошқаришнинг
давлат
миқёсида
мувофиқ
-
лаштирилган
ва
самарали
тизими
йўлга
қўйилган
бўлиб
,
меҳнат
мигрант
-
ларини
чиқишолди
кўниктириш
ишлари
ва
тегишли
ҳужжатларини
расмий
-
лаштириш
хусусий
агентлик
ва
фирмалар
томонидан
амалга
оширилади
.
Бу
ерда
меҳнат
миграцияси
жараёнини
бошқаришда
давлатнинг
ўрни
қандай
эканлиги
ҳақида
ўринли
савол
туғилади
.
Мазкур
давлатларда
давлат
орган
-
лари
ташкилий
тартибда
меҳнат
миграциясини
амалга
оширувчи
ташкилот
-
лар
устидан
уларнинг
фаолиятини
лицензиялаш
ва
амал
қилиниши
шарт
бўлган
умумий
меъёрларни
белгилаш
билан
шуғулланади
.
Мисол
тариқасида
Филиппинни
келтириш
мумкин
.
Ушбу
мамлакат
учун
миграция
анча
таниш
ҳодиса
бўлиб
,
унга
XX
асрнинг
биринчи
ярмидан
ўз
таъсирини
ўтказиб
келади
.
Мамлакатда
ташқи
меҳнат
миграциясини
бошқа
-
рувчи
ташкилотлар
сифатида
филиппинликларни
хорижда
ишга
жойлаштириш
маъмурияти
(
ПОЕА
)
ва
хорижда
қўллаб
-
қувватлашни
таъминлаш
маъмурият
-
лари
(
О
WW
А
)
ташкил
этилган
бўлиб
,
уларнинг
вазифаларига
меҳнат
миграция
соҳасида
чет
эллик
иш
берувчи
давлатлар
билан
келишув
ҳамда
шартномалар
имзолаш
ва
ушбу
шартномаларга
ўз
фуқаролари
билан
бирга
қабул
қилувчи
томон
тарафидан
амал
қилинишини
таъминлаш
ва
назорат
қилишдан
иборат
.
Шунингдек
,
филиппинликларни
чет
элдаги
ҳаётга
мослаштириш
функциясини
бажарувчи
Миграция
қилувчи
филиппинликлар
ишлари
бўйича
қўмита
тузил
-
ган
бўлиб
,
ушбу
ташкилот
томонидан
бир
қатор
йўналишларда
хорижга
чиқув
-
чилар
учун
тайёрлов
семинарлари
ўтказилади
.
Ушбу
семинарларда
барча
чет
элга
чиқувчи
мигрантлар
қатнашиши
шарт
бўлиб
,
уларнинг
кенг
қамровлилиги
ҳақида
кунига
2
соатдан
давом
этувчи
3
сессияда
50–60
киши
иштирокида
бўлиб
ўтишидан
хулоса
чиқариш
мумкин
1
.
Филиппинлик
эмигрантларни
қабул
қилувчи
давлатларга
АҚШ
(
йилига
200
минг
нафар
ҳамшира
),
Япония
(
эҳтиёт
қисмларни
йиғувчи
механиклар
),
Австралия
ва
Океания
,
Ғарбий
Осиё
ва
дунёнинг
бошқа
минтақаларидаги
кўплаб
давлатларни
киритиш
мумкинки
,
уларнинг
ҳар
бири
билан
ишчи
кучини
тайёр
-
лаш
ва
етказиб
бериш
юзасидан
алоҳида
шартномалар
имзолангани
диққатга
сазовор
.
Мигрантларнинг
асосий
оқими
Яқин
Шарқ
ва
Форс
кўрфази
араб
давлатларига
йўналган
бўлиб
,
у
ерда
,
асосан
,
хизмат
кўрсатиш
,
инфратузилма
,
уй
хизматкорлиги
ва
малака
талаб
этилмайдиган
бошқа
меҳнат
соҳаларида
меҳнат
қиладилар
2
.
Шу
билан
биргаликда
,
мигрантларнинг
оқимида
уларнинг
Филип
-
1
Robin Iredale. Migration research and migration policy making: a study of Australia, the
Philippines, and Tailand. – Blackwell publishing Ltd., 2004.
2
Aniceto Orbeta Jr. and Michael Abrigo. Philippine international labor migration in the past 30
years: trends and prospects // Philippine institute of development studies, 2009.
№
3. –
Р
. 29, 32.
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
108
пин
ички
бозоридаги
маҳаллий
ишчи
кучи
билан
солиштирганда
аҳамиятга
молик
жиҳат
кўзга
ташланади
.
Гап
шундаки
,
маҳаллий
ишлаб
чиқариш
соҳасида
банд
бўлганларнинг
кам
қисми
тўлиқ
ўрта
ёки
профессионал
дипломларга
эга
бўлиб
,
хорижга
ишга
кетувчиларнинг
аксари
ўрта
-
махсус
ёки
олий
маълумотга
эга
эканлиги
кузатилади
.
Умуман
,
Филиппинда
ташқи
меҳнат
миграциясига
миллий
таълим
тизими
ва
иқтисодиётнинг
тўлиқ
мувофиқлашуви
ва
йўналти
-
рилганини
кузатиш
мумкин
бўлиб
,
бу
мамлакат
иқтисоди
учун
муҳим
бўлган
“
микродолларларнинг
”
оқиб
келиши
учун
яратилган
мустаҳкам
заминдир
(2012
йилда
,
Жаҳон
Банки
маълумотларига
кўра
,
мигрантлар
пул
ўтказма
-
ларининг
миқдори
24
млн
АҚШ
долларига
етди
)
1
.
Мамлакатимиз
тажрибасига
келсак
,
Ўзбекистон
Республикасида
ташқи
меҳнат
миграцияси
масалалари
Меҳнат
ва
аҳолини
ижтимоий
муҳофаза
қилиш
вазирлиги
томонидан
тартибга
солинади
ва
ушбу
вазирлик
ҳузури
-
даги
Ташқи
меҳнат
миграцияси
масалалари
Агентлиги
бевосита
ваколатлари
доирасига
киради
.
Шунингдек
,
Тошкент
,
Бухоро
,
Қарши
,
Фарғона
ва
Нукус
шаҳарларида
фуқароларни
чет
элларда
ишга
жойлаштириш
бўйича
минта
-
қавий
бюролар
ҳам
ташкил
этилган
бўлиб
,
улар
ҳам
Меҳнат
ва
аҳолини
ижтимоий
муҳофаза
қилиш
вазирлиги
бўйсинувидадир
.
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
2003
йил
12
ноябр
-
даги
505-
сонли
қарори
преамбуласида
“
Меҳнат
миграцияси
масалалари
бўйича
давлатлараро
ҳамкорликнинг
ўсиб
бораётган
кўламларини
,
Ўзбекис
-
тон
фуқароларини
ишга
жойлаштириш
учун
иш
ўринлари
бериш
хоҳишини
билдирган
мамлакатлар
ва
чет
эл
компаниялари
сони
кўпайганлигини
ҳисоб
-
га
олиб
,
шунингдек
,
республика
фуқароларининг
чет
элларда
меҳнат
фаолиятини
амалга
ошириш
учун
чиқиб
кетишини
ташкил
этиш
тизимини
ва
унинг
механизмини
тартибга
солиш
,
фуқароларнинг
чет
элларда
ишга
жойлашишини
таъминлайдиган
меҳнат
органлари
инфратузилмасини
янада
ривожлантириш
мақсадида
”
2
ҳукумат
қарорларига
кўра
,
ушбу
жараёнларни
тартибга
солувчи
ваколатли
давлат
органи
сифатида
Ташқи
меҳнат
мигра
-
цияси
масалалари
Агентлиги
белгилангани
қайд
этиб
ўтилган
.
Юқоридагилардан
кўриниб
турибдики
,
республикада
меҳнат
миграциясини
тартибга
солиш
давлат
органлари
тизими
қонуности
акти
асосида
тартибга
со
-
линувчи
меъёрий
-
ҳуқуқий
муносабатлар
асосида
фаолият
юритиб
,
ташқи
меҳнат
миграцияси
масалалари
билан
шуғулланишда
юқоридаги
давлат
органлари
мо
-
нопол
ваколатга
эга
.
Бундай
ёндашув
,
назаримизда
,
қонуний
меҳнат
миграциясини
тартибга
солишни
амалга
оширишда
бир
қатор
устунлик
ва
камчиликларга
эга
.
Аввало
,
ташқи
меҳнат
миграциясини
тартибга
солишда
давлат
органла
-
рига
устувор
ваколатлар
бериш
бу
борада
миграциянинг
салбий
оқибатлари
1
Alikhan Aman. Population migration in Uzbekistan (2000–2015). – T., 2016. –
Р
. 35.
2
Ўзбекистон
Республикаси
фуқароларининг
чет
эллардаги
меҳнат
фаолиятини
ташкил
этишни
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
ЎзР
Вазирлар
Маҳкамаси
Қарори
.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2003
йил
, 21-
сон
, 216-
модда
, 24-
сон
, 239-
модда
.
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
109
бўлмиш
мигрантлар
ҳуқуқларининг
поймол
бўлиши
,
одам
савдоси
ва
турли
жиноий
гуруҳлар
қурбонига
айланишининг
олдини
олишда
,
меҳнаткаш
-
мигрантларга
халқаро
меҳнат
ташкилоти
талабларига
жавоб
берадиган
иш
ва
ижтимоий
муҳофаза
шароитларини
яратишда
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Ундан
ташқари
,
бу
борадаги
давлат
органлари
томонидан
чет
элга
ишга
жўнатилган
меҳнаткаш
-
мигрантларнинг
қабул
қилувчи
давлатдаги
ҳуқуқий
аҳволи
ва
иш
шароитларининг
мунтазам
мониторингини
ўтказиб
туриш
учун
қулай
имконият
яратилади
.
Бошқа
жиҳатдан
олиб
қараладиган
бўлса
,
халқаро
иқтисодиёт
тармоқла
-
рининг
глобаллашуви
ва
халқлар
ўртасидаги
ижтимоий
-
иқтисодий
алоқа
-
ларнинг
интенсивлашуви
шароитида
халқаро
миграция
жараёнларини
тар
-
тибга
солишда
фақатгина
давлат
монополияси
асосидаги
маъмурий
-
ҳуқуқий
чора
-
тадбирларнинг
ўзигина
етарли
ҳисобланмайди
.
Мигрантлар
оқимини
бошқаришда
давлатлараро
кенг
қамровли
ҳамкорлик
алоқаларини
йўлга
қўйиш
муҳимдир
.
Бунда
мигрантларни
хорижга
юборувчи
давлатнинг
сиё
-
сати
қуйидаги
асосий
йўналишларда
амалга
оширилиши
мумкин
1
:
–
ўз
фуқароларига
қабул
қилувчи
давлатларда
қулай
шароитлар
яратиш
ва
уларнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
мақсадида
икки
томонлама
ва
кўп
томонлама
асосдаги
давлатлараро
ҳамкорлик
;
–
мавжуд
муаммоларга
халқаро
ҳамжамият
эътиборини
қаратиш
ва
уларнинг
ечимини
топиш
мақсадида
халқаро
майдондаги
фаол
позицияга
эга
бўлиш
(
халқаро
ташкилотлар
,
конвенциялар
,
шартномалар
ва
бошқа
ҳуж
-
жатлар
билан
ишлаш
);
–
хорижга
чиқувчилар
ва
чиқишни
режалаштирувчилар
,
меҳнат
миг
-
рантлари
учун
имтиёзлар
ва
ёрдам
кўрсатишнинг
самарали
тизминини
яра
-
тиш
.
Шу
билан
бирга
,
бундай
ёрдам
нафақат
мамлакатнинг
ўзида
,
балки
хорижда
ҳам
кўрсатилиши
мумкин
.
Ўзбекистон
Республикасининг
ташқи
меҳнат
миграциясини
тартибга
солиш
-
да
бир
қатор
давлатлар
билан
ҳамкорлик
алоқалари
йўлга
қўйилган
.
Бу
борадаги
мамлакатимиз
ва
Жанубий
Корея
ўртасида
хорижий
ишчи
кучини
Кореяга
жалб
қилишнинг
эркин
ёллаш
тизими
(Employment permit system)
орқали
амалга
оши
-
рилаётган
ҳамкорлик
муносабатлари
диққатга
сазовор
.
Корея
бандлик
ва
меҳнат
вазирлиги
ҳамда
Ўзбекистон
Республикасининг
меҳнат
ва
аҳолини
ижтимоий
муҳофаза
қилиш
вазирлиги
ўртасидаги
алоқалар
1996
йилдан
Кореяга
ўзбекис
-
тонлик
ишчиларни
ишлаб
чиқариш
соҳасида
малака
оширишга
юбориш
юзаси
-
дан
йўлга
қўйилди
ва
бир
неча
ўн
минг
ўзбекистонлик
фуқаролар
ушбу
тизим
доирасида
Корея
Республикасида
малака
ошириб
қайтишга
муваффақ
бўлдилар
.
Икки
давлат
ўртасидаги
муносабатларнинг
меҳнат
миграцияси
соҳасидаги
сифат
жиҳатидан
янги
босқичи
2006
йил
26–28
сентябр
кунлари
Ўзбекистон
Республикасининг
биринчи
Президенти
И
.
Каримовнинг
Корея
Республикасига
1
Мигас
В
.
Мировой
и
белорусский
опыт
регулирования
внешней
трудовой
миграции
//
Белорусский
журнал
международного
права
и
международных
отношений
, 2004,
№
1. –
С
. 48.
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
110
давлат
ташрифи
мобайнида
белгиланди
1
.
Икки
давлат
ҳукуматлари
ўртасида
имзоланган
Кореяга
ишчи
кучини
эркин
ёллаш
тизими
асосида
юбориш
тўғри
-
сидаги
Англашув
Меморандумида
икки
томоннинг
ваколатли
вазирлик
ва
идоралари
томонидан
ўзбекистонлик
ишчиларни
Кореяда
меҳнат
қилиш
учун
юбориш
ва
уларни
ишга
жойлаштириш
ҳамда
халқаро
меъёрлар
ва
томонлар
қонунчилигига
мувофиқ
муносиб
меҳнат
шароитлари
билан
таъминлаш
юзаси
-
дан
икки
томонлама
мажбуриятлар
акс
этди
.
Ушбу
меморандум
ҳар
икки
йилда
қайтадан
имзоланиши
кўзда
тутилган
бўлиб
,
унинг
амалдаги
таҳрири
2012
йил
сентябр
ойида
кучга
кирган
.
Юқоридаги
Меморандумга
мувофиқ
,
Жанубий
Кореяга
Ўзбекистон
фу
-
қароларини
меҳнат
фаолияти
олиб
бориш
учун
жўнатишга
ваколатли
давлат
органлари
сифатида
меҳнат
ва
аҳолини
ижтимоий
муҳофаза
қилиш
вазир
-
лиги
ва
ташқи
меҳнат
миграцияси
масалалари
агентлиги
тайинланган
.
Ушбу
агентлик
йўлланмасига
биноан
ҳозирги
вақтга
қадар
Корея
Республикасига
35
мингдан
зиёд
Ўзбекистон
Республикаси
фуқароси
эркин
ёллаш
тизими
бўйича
меҳнат
қилиш
учун
жўнатилган
.
Мазкур
тизим
15
та
Жануби
-
шарқий
ва
Марказий
Осиё
давлатларининг
Корея
Республикасига
ишчи
кучи
жўна
-
тиш
механизмларини
тартибга
солиб
,
унга
аъзо
давлатлар
қаторида
Филип
-
пин
,
Ветнам
,
Индонезия
,
Хитой
ва
Камбоджа
каби
давлатлар
бор
.
Меҳнат
-
каш
-
мигрантлар
ишлаб
чиқариш
ва
хизмат
кўрсатиш
йўналишларига
бўлинувчи
енгил
саноат
,
таъмирлаш
ишлари
,
майда
ишлаб
чиқариш
,
қишлоқ
хўжалиги
,
балиқчилик
,
ўрмон
хўжалиги
каби
соҳаларга
жалб
қилинадилар
2
.
Айтиш
мумкинки
,
ҳозирги
пайтда
бу
тизим
меҳнат
миграцияси
соҳасидаги
дунёдаги
энг
намунали
ҳукумат
дастурларидан
бири
сифатида
тан
олиниб
,
уни
амалга
оширувчи
Корея
инсон
ресурслари
хизмати
2011
йил
июнь
ойида
БМТнинг
энг
ишончли
давлат
хизмати
совринига
сазовор
бўлган
.
Эркин
ёллаш
тизими
бўйича
саралаш
қуйидаги
мезонларга
мувофиқ
амалга
оширилади
:
–
18
ёшдан
39
ёшгача
(39
ёш
ҳам
)
бўлган
шахслар
;
–
муқаддам
озодликдан
маҳрум
этиш
ёки
ундан
ҳам
қаттиқроқ
жазо
қўлланувчи
жиноятлар
учун
судланмаган
шахслар
;
–
Кореядан
депортация
қилиш
ҳақида
ёзувга
ёки
чиқариб
юбориш
тўғриси
-
даги
буйруққа
эга
бўлмаган
ва
Ўзбекистондан
чиқиши
чекланмаган
шахслар
.
Ушбу
тизимнинг
ўзига
хос
жиҳатлари
ва
устунликлари
сифатида
қуйида
-
гиларни
келтириш
мумкин
:
–
меҳнат
миграцияси
жараёнининг
икки
томонлама
мажбуриятлар
асо
-
сида
ташкилий
тартибда
амалга
оширилиши
;
–
мигрант
ишчиларнинг
қонуний
манфаатлари
ва
ижтимоий
муҳофазаси
-
нинг
қабул
қилувчи
давлат
мутасадди
идоралари
томонидан
таъминланиши
;
1
Каримов
И
.
А
.
Ўзбекистон
:
миллий
истиқлол
,
иқтисод
,
сиёсат
,
мафкура
.
Т
. 1. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 1996. –
Б
. 301.
2
Корея
Эркин
ёллаш
тизими
расмий
сайти
).
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
111
–
ҳар
бир
иш
қидирувчига
чиқиб
кетиши
олдидан
Корея
меҳнат
қонун
-
чилигига
биноан
аниқ
иш
берувчи
томонидан
индивидуал
меҳнат
шарт
-
номасининг
тақдим
қилиниши
;
–
ишчиларнинг
меҳнат
шартномаларини
кўриб
чиқиш
ва
ўзига
маъқул
меҳнат
шартномаси
асосидаги
иш
жойини
танлаш
имконияти
;
–
Кореяга
чиқиб
кетиш
учун
сарф
-
харажатларнинг
аниқ
белгилаб
қўйил
-
ган
миқдордалиги
ва
кам
таъминланган
оила
вакилларига
давлат
томонидан
кўмак
бериш
имкониятининг
мавжудлиги
;
–
меҳнаткаш
-
мигрантларнинг
илғор
давлат
тажрибасидан
олган
малака
ва
кўникмаларини
ўз
ватанларида
қўллаш
имконияти
1
.
Шу
билан
биргаликда
,
Корея
Республикасига
туристик
визалар
орқали
чиқиб
,
меҳнат
фаолияти
билан
ноқонуний
тарзда
машғул
бўлаётган
ўзбекис
-
тонлик
фуқароларнинг
сони
ҳам
бир
неча
ўн
минг
киши
атрофида
эканлиги
ҳақида
асосли
маълумотлар
мавжуд
.
Ушбу
турдаги
мигрантлар
мавсумий
,
яъни
уч
ойлик
бир
марталик
виза
асосидаги
сафарлари
мобайнида
Кореяда
меҳнат
билан
шуғулланадилар
ёки
узоқ
муддат
ноқонуний
тарзда
қолиб
кетадилар
.
Бундай
ҳолатларнинг
олдини
олиш
учун
Корея
иммиграция
хизмати
томонидан
Кореядан
депортация
ҳақидаги
ёзувлари
ёки
буйруқлари
бўлган
фуқароларни
мамлакат
ҳудудига
қайта
киритмаслик
ва
ноқонуний
меҳнат
муҳожирларини
рейд
ва
текширувлар
оқибатида
аниқлаш
сиёсатини
кучайтирмоқдалар
.
Бу
борада
республикамизнинг
миграция
соҳасидаги
мутасадди
идоралари
томонидан
етарли
даражада
ноқонуний
миграцияга
қарши
профилактика
чора
-
тадбирларининг
кўрилиши
муҳим
саналади
,
чунки
маълум
бир
мамлакатда
бошқа
мамлакат
фуқароси
бўлган
ноқонуний
ишчиларнинг
кўпайиши
ушбу
мамлакатга
нисбатан
ишонч
ва
ҳамкорлик
кайфиятининг
пасайишига
сабаб
бўлиши
шубҳасиз
.
Ўзбекистонлик
мигрантларнинг
кўп
сонли
вакиллари
нигоҳи
қаратилган
мамлакат
,
шубҳасиз
,
Россия
Федерациясидир
.
Икки
давлат
ҳукуматлари
ўртасида
2007
йил
4
июль
санасида
имзоланган
“
Россия
Федерациясидаги
Ўзбекистон
фуқаролари
бўлган
меҳнаткаш
мигрантларнинг
меҳнат
фаолия
-
ти
ва
уларнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
ҳамда
Ўзбекистон
Республика
-
сидаги
Россия
фуқаролари
бўлган
меҳнаткаш
мигрантларнинг
меҳнат
фаолияти
ва
уларнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
тўғрисида
”
ги
битим
бу
борадаги
томонлар
ўртасидаги
асосий
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжат
ҳисоблана
-
ди
.
Ушбу
битим
ўз
моҳиятига
кўра
,
икки
давлат
ўртасидаги
легал
меҳнат
-
каш
-
мигрантлар
оқимларини
тартибга
солишга
қаратилган
бўлиб
,
унда
меҳнаткаш
-
мигрантларга
улар
банд
бўлган
касб
ёки
фаолият
турига
маҳал
-
лий
давлат
фуқароларига
тўланадиган
меҳнат
ҳақидан
кам
бўлмаган
маош
тўланиши
,
тўланадиган
меҳнат
таътили
,
ижтимоий
таъминот
ва
бошқа
ижтимоий
муҳофаза
масалалари
унда
батафсил
кўриб
чиқилган
.
Шу
билан
1
Saidova G., Agafonoff A., Isametdinova D. Labor Market in Uzbekistan, Working Paper 96/1,
UNDP, Macroeconomic Policy Analysis and Training Project. – T., 2014. – P. 8–10.
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
112
биргаликда
,
Ўзбекистондан
Россияга
йўл
олувчи
мигрантларнинг
ноқонуний
тарзда
меҳнат
билан
банд
бўлувчи
қисми
ҳам
анча
салмоқли
бўлиб
,
бу
тоифадаги
ишчи
-
мигрантларнинг
ҳуқуқий
аҳволи
ҳамда
меҳнат
шароитлари
кўп
ҳолларда
халқаро
меҳнат
қонунчилиги
талабларига
жавоб
бермайди
.
Гарчи
икки
ўртада
Ноқонуний
миграцияга
қарши
курашиш
тўғрисидаги
Битим
(4
июл
2007
йил
)
имзоланган
бўлса
-
да
,
у
асосан
ноқонуний
мигрант
-
ларни
ушлаш
ва
реадмиссия
қилиш
билан
боғлиқ
маъмурий
-
ҳуқуқий
муно
-
сабатларни
тартибга
солади
.
Унда
Россия
Федерациясидаги
ноқонуний
ўзбек
мигрантларига
нисбатан
ҳуқуқий
ёрдам
ёки
миграциявий
амнистия
чораларини
кўриш
кўзда
тутилмаган
1
.
Россия
Федерал
миграция
хизматининг
маълумотларига
кўра
, 2011
йилда
ўзбекистонлик
фуқароларга
544 198
та
меҳнат
фаолияти
юритиш
учун
рух
-
сатнома
ва
412 808
та
жисмоний
шахслар
шахсий
хўжалигида
меҳнат
қилиш
имкониятини
берувчи
патент
берилган
.
Россиялик
тадқиқотчи
Вешкурова
-
нинг
тахминий
ҳисоб
-
китобларига
кўра
,
РФ
ҳудудидаги
ўзбекистонлик
меҳнат
мигрантларининг
ялпи
сони
2 186 000
га
етган
ҳолда
,
республика
иқтисодий
фаол
аҳолисининг
18.8%
ини
ташкил
этиши
мумкин
2
.
Бу
борадаги
муаммоларнинг
ечими
сифатида
РФ
ҳудудидаги
ноқонуний
мигрантларга
2007
йил
январь
ойида
амалга
оширилган
миграциявий
амнис
-
тия
чоралари
каби
тадбирларни
қўллаш
юзасидан
Ўзбекистон
томонидан
фаол
ҳаракатларнинг
амалга
оширилишини
мақсадга
мувофиқ
деб
биламиз
.
Шу
билан
биргаликда
,
икки
давлат
мутасадди
идоралари
ўртасида
фуқаро
-
ларни
ташкилий
тартибда
РФда
ишга
жойлаштириш
юзасидан
келишув
лойиҳалари
кўриб
чиқилаётганини
қайд
этиш
мумкин
.
Бу
йўналишда
ишлар
-
нинг
тегишли
равишда
йўлга
қўйилиши
,
фикримизча
,
Ўзбекистонлик
миг
-
рантлар
ҳақ
-
ҳуқуқларининг
таъминланиш
даражасини
оширибгина
қолмай
,
балки
тобора
тармоқ
отиб
бораётган
одам
савдоси
каби
жиноятларнинг
олдини
олиш
ва
ушбу
йўналишда
фаолият
юритувчи
жиноий
структура
-
ларнинг
бизнесига
сезиларли
равишда
болта
урган
бўлар
эди
.
Ўзбекистонга
,
шунингдек
,
қўшни
Қозоғистон
Республикасига
ҳам
мавсу
-
мий
ва
вақтинча
меҳнат
миграциясининг
кўлами
сўнгги
йилларда
ошганини
кўришимиз
мумкин
.
Ҳозирги
кунда
турли
маълумотларга
кўра
,
Қозоғистон
ҳудудида
200
мингдан
1
млнгача
бўлган
миқдордаги
ўзбекистонлик
миг
-
рантларнинг
меҳнат
қилиши
қайд
этилади
.
Шуни
алоҳида
таъкидлаш
дар
-
корки
,
меҳнат
миграцияси
соҳасида
Россия
Федерацияси
ва
Қозоғистон
Республикаси
билан
Ўзбекистон
ўртасида
ҳозирда
виза
режимининг
йўқли
-
ги
ҳам
икки
томонлама
меҳнат
миграциясига
сезилари
туртки
бўлувчи
омил
-
лардан
ҳисобланади
.
Шу
билан
биргаликда
,
сўнгги
даврда
Россиядан
кўра
Қозоғистон
ҳудудига
ўзбекистонлик
мигрантларнинг
тобора
каттароқ
миқ
-
1
Максакова
Л
.
П
.
Миграция
населения
:
проблемы
регулирования
. –
Т
., 2014. –
С
. 23.
2
Вешкурова
А
.
Б
.
Регулирование
процессов
трудовой
миграции
населения
из
стран
Централь
-
ной
Азии
в
РФ
и
Казахстан
.
Автореф
.
дис
.
на
соис
.
уч
.
степ
.
к
.
э
.
н
. –
М
., 2011. –
С
. 13.
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
113
дорда
чиқиб
кетиш
тенденциясини
кузатиш
мумкин
.
Бунга
маданий
яқинлик
,
чегарадошлик
ва
меҳнат
бозоридаги
талабнинг
нисбатан
каттали
-
гини
сабаб
қилиб
кўрсатиш
мумкин
1
.
Шу
билан
биргаликда
,
юқоридаги
мақсадларга
эришишда
қабул
қилувчи
жамиятлардаги
мигрантларнинг
ҳуқуқий
ҳолатини
яхшилаш
,
уларнинг
даро
-
мади
ва
меҳнат
шароитлари
очиқлигини
таъминлаш
масалалари
бугунги
кунда
Ўзбекистон
Республикаси
ҳукумати
ва
фуқаролик
жамияти
олдида
турган
долзарб
муаммолардан
биридир
.
Чунончи
,
биргина
Россиянинг
пой
-
тахти
Москва
шаҳридаги
меҳнат
-
мигрантларининг
90%
сохта
рўйхатга
қўйиш
штамплари
ва
меҳнат
рухсатномаларини
олиш
учун
криминал
структуралар
ёрдамидан
фойдаланади
.
Ушбу
тузилмаларнинг
биргина
Москва
шаҳри
бўйича
даромади
146
млн
АҚШ
долларидан
ошиқлиги
ҳисоб
-
лаб
чиқилган
2
.
Бу
,
албатта
,
мигрантларнинг
исталган
пайтда
маъмурий
-
ҳуқуқий
жавобгарликка
тортилишига
ва
яшаб
турган
давлат
ҳуқуқий
майдо
-
нидан
четда
қолишига
ва
даромадларининг
“
қора
иқтисод
”
ҳамда
мафиоз
структуралар
томонидан
ўзлаштирилишига
олиб
келмоқда
.
2017
йилнинг
4–7
апрель
кунлари
Давлат
раҳбаримиз
Ш
.
М
.
Мирзиёвнинг
РФга
ташрифи
чоғида
Ўзбекистон
ва
Россия
ўртасида
бир
қатор
муҳим
аҳа
-
миятга
молик
ҳужжатлар
имзоланган
бўлиб
,
улар
орасида
:
–
Ўзбекистон
Республикаси
ҳукумати
ва
Россия
Федерацияси
ҳукумати
ўртасида
Ўзбекистон
фуқароларини
Россияда
вақтинчалик
меҳнат
қилишга
уюшган
ҳолда
жалб
этиш
бўйича
келишув
;
–
Ўзбекистон
Республикаси
ҳукумати
ва
Россия
Федерацияси
ҳукумати
ўртасида
миграция
соҳасида
мутасадди
органлар
ваколатхоналарини
таъсис
этиш
бўйича
келишувлар
алоҳида
ўрин
эгаллайди
.
Давлат
раҳбарлари
РФ
ҳудудида
вақтинчалик
меҳнат
фаолиятини
амалга
ошириш
учун
Ўзбекистон
Республикаси
фуқароларини
ташкилий
асосда
қабул
қилиш
ва
жалб
этиш
тўғрисида
битим
,
шунингдек
,
Миграция
соҳасида
ваколатли
органларнинг
ваколатхоналарини
ўзаро
таъсис
этиш
тўғрисида
битим
имзоланишининг
аҳамиятини
юқори
баҳоладилар
ҳамда
миграция
соҳасида
ҳамкорликнинг
халқаро
тан
олинган
шаклларини
янада
ривож
-
лантиришга
кўмаклашишга
тайёр
эканликларини
билдирдилар
.
Ўзбекистон
ва
Россия
ҳукуматлари
биргаликда
миграция
соҳасида
мутасадди
органлар
ваколатхоналарини
таъсис
этиш
бўйича
ҳам
келишув
имзолади
3
.
Меҳнат
вазирлиги
ҳузуридаги
Ташқи
меҳнат
миграцияси
масалалари
агент
-
лигининг
маълум
қилишича
,
айни
пайтда
ўзбекистонликлар
дунёнинг
ўттизга
яқин
мамлакатида
хусусий
меҳнат
шартномаси
асосида
меҳнат
қилмоқда
.
1
Миграция
населения
из
Узбекистана
/
Современные
этнополитические
процессы
и
миграционная
ситуация
в
Центральной
Азии
.
Под
ред
.
Г
.
Витковской
. –
М
., 2013. –
С
. 188.
2
Гаврилов
Е
.
В
.
Трудовая
миграция
из
стран
СНГ
в
Россию
:
социально
-
экономические
последствия
и
регулирование
.
Автор
.
дис
.
на
соис
.
уч
.
степ
.
к
.
э
.
н
. –
М
., 2008. –
С
. 15.
3
Ўзбекистон
Республикаси
ва
Россия
Федерацияси
ўртасидаги
манфаатли
ҳамкорлик
ришталари
янада
мустаҳкамланди
//
Ўзбекистон
овози
. 2017
йил
, 7
апрель
. (2357)
SHARQSHUNOSLIK / ВОСТОКОВЕДЕНИЕ / ORIENTAL STUDIES 2018, № 1
114
Бундан
ташқари
,
давлатлараро
,
ҳукуматлараро
келишув
ва
битимлар
доирасида
юртдошларимизнинг
Жанубий
Корея
,
Япония
,
Польша
,
Россияда
ишлашига
шароит
яратилган
1
.
Жумладан
, 2006
йили
Ўзбекистон
ҳамда
Корея
Республика
-
лари
Меҳнат
вазирликлари
ўртасида
Жанубий
Кореяга
бандликка
рухсат
бериш
(
эркин
ёллаш
)
тизими
бўйича
ишчи
юбориш
тўғрисида
Меморандум
имзоланган
бўлиб
,
мазкур
келишувга
биноан
, 2007–2016
йиллар
давомида
27
минг
нафар
Ўзбекистон
фуқароси
Корея
Республикасига
ишга
юборилган
.
Шундан
17
минг
нафари
ҳозир
меҳнат
фаолиятини
давом
эттирмоқда
2
.
Хулоса
қилиб
шуни
айтиш
мумкинки
,
Ўзбекистон
ўз
геосиёсий
ҳолати
ва
геоиқтисодий
имкониятлари
нуқтаи
назаридан
бир
қатор
устунликларга
эга
мамлакат
саналади
.
Шу
жумладан
,
меҳнат
ресурсларига
бойлик
ва
аҳоли
таркибининг
нисбатан
ёшлиги
мамлакатимизнинг
ишлаб
чиқариш
салоҳияти
ва
жаҳон
меҳнат
бозоридаги
имкониятларини
юксалтиради
.
Ривожланиш
-
нинг
ушбу
омилидан
нақадар
унумли
ва
оқилона
тарзда
фойдаланиш
рес
-
публиканинг
иқтисодий
ва
ижтимоий
салоҳиятини
тўлақонли
рўёбга
чиқар
-
ган
ҳолда
дунёнинг
ривожланаётган
давлатлари
қаторида
ўз
миллий
ривож
-
ланиш
стратегиясини
амалга
оширишда
муҳим
жиҳатдир
.
Республика
-
мизнинг
аҳоли
саводхонлик
даражаси
ва
узоқ
умр
кўриш
кўрсаткичларининг
юқорилиги
меҳнат
миграцияси
соҳасида
кенг
қамровли
инсон
ресурсларини
ривожлантириш
сиёсатининг
янада
самарали
ва
манзилли
бўлишини
таъминлаши
мумкин
.
Ўзбекистон
фуқароларининг
хорижий
давлатлардаги
меҳнат
фаолиятини
қонуний
асосда
қурилишини
енгиллаштирувчи
давлат
-
лараро
ҳамкорлик
механизмларини
йўлга
қўйиш
бугунги
кунда
алоҳида
аҳамият
касб
этмоқда
.
Бунинг
учун
мавжуд
меъёрий
-
ҳуқуқий
базани
тако
-
миллаштириш
ва
унинг
нафақат
юборувчи
ҳамда
қабул
қилувчи
давлатлар
манфаатларига
,
балки
меҳнат
мигрантлари
ва
иш
берувчиларнинг
ҳуқуқ
ва
манфаатларига
мослигини
таъминлаш
талаб
қилинади
.
ХАМРАЕВ
БЕГЗОД
Мустақил
изланувчи
,
ТошДШИ
Ўзбекистон
ташқи
сиёсатида
БМТ
билан
ҳамкорлик
йўналишлари
Аннотация
.
Ушбу
мақолада
Бирлашган
Миллатлар
Ташкилоти
мисолида
халқаро
ташкилотлар
билан
хавфсизлик
,
экология
ва
ижтимоий
соҳаларда
ҳам
-
корлик
бўйича
Ўзбекистон
ташқи
сиёсатининг
тегишли
йўналишлари
тадқиқ
этилган
.
Мақолада
кўп
томонлама
ҳамкорликнинг
кейинги
ривожига
таъсир
этув
-
чи
омил
ва
шароитлар
таҳлил
қилинган
.
1
Демографический
ежегодник
Узбекистана
. –
Т
.:
Госкомстат
Узбекистана
, 2015. –
С
. 41.
2
Муртазаева
Р
.
Узбекистан
многонациональный
:
историко
-
демографический
аспект
. –
Т
.:
Абу
Али
ибн
Сино
, 2016. –
С
. 150.
