SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2018,
№
4
96
КАСИМОВА
ЗИЛОЛА
Таянч
докторант
,
ТошДШИ
Халқаро
майдонда
Хитой
давлат
ижобий
имижининг
кўтарилишида
“
халқ
дипломатияси
”
нинг
ўрни
Аннотация
.
Мақолада
Хитойнинг
ташқи
ва
ички
сиёсий
мақсадларга
муваф
-
фақиятли
эришиши
ва
давлат
имиджини
халқаро
майдонда
нуфузини
оширишда
“
халқ
дипломатияси
”
нинг
ўрни
,
воситалари
ва
Ўзбекистон
билан
ўзаро
маданий
ҳамкорлигининг
аҳамияти
масалалари
таҳлил
этилган
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
халқ
дипломатияси
,
давлат
имижи
, “
тинч
йўл
билан
ривожланиш
”,
Конфуций
институти
.
Аннотация
.
В
статье
анализируется
роль
«
народной
дипломатии
»
в
успехе
внутренней
и
внешней
политики
Китая
,
формирования
имиджа
государства
на
международной
арене
,
а
также
в
развитии
межкультурного
сотрудничества
с
Узбекистаном
.
Опорные
слова
и
выражения
:
народная
дипломатия
,
имидж
государства
,
мирное
развитие
,
институт
Конфуция
.
Abstract.
The article analyzes the role of “public diplomacy” in the success of
China’s domestic and foreign policy, shaping the image of the state in the international
arena, as well as in developing intercultural cooperation with Uzbekistan.
Keywords and expressions:
public diplomacy, state image, peaceful development,
Confucius Institute.
Глобаллашув
даврига
келиб
,
фуқаровий
демократик
давлат
қураётган
ҳар
бир
ривожланган
мамлакат
,
ўзининг
халқ
дипломатиясига
алоҳида
аҳамият
қаратмоқда
.
Бугунги
кунда
самарали
имидж
стратегиясини
ишлаб
чиқиш
Ўзбекистоннинг
ҳам
устувор
вазифасига
айланган
.
Шунинг
учун
ҳам
2017-
2021
йилларда
Ўзбекистон
Республикасини
ривожлантиришнинг
бешта
устувор
йўналишлари
бўйича
Ҳаракатлар
Стратегиясининг
5.2-
бандида
“
Чуқур
ўйланган
,
ўзаро
манфаатли
ва
амалий
ташқи
сиёсат
соҳасидаги
устувор
йўналишлар
:
давлат
мустақиллиги
ва
суверенитетини
мустаҳкамлаш
,
мамлакатнинг
халқаро
муносабатлар
тўла
ҳуқуқли
субъекти
сифатида
ўрни
ва
ролини
кучайтириш
,
ривожланган
демократик
давлатлар
қаторига
кириш
,
Ўзбекистон
теварагида
хавфсизлик
,
барқарорлик
ва
аҳил
қўшничилик
минтақасини
вужудга
келтириш
;
Ўзбекистон
Республикасининг
халқаро
нуфузини
мустаҳкамлаш
,
жаҳон
ҳамжа
-
миятига
мамлакатда
олиб
борилаётган
ислоҳотлар
ҳақида
холис
ахборотни
етказиш
”
1
зарурлиги
қайд
этилган
.
Республикамизда
хорижий
мамлакатлар
билан
дўстона
муносабатларни
ва
маданий
-
маърифий
алоқаларни
мустаҳкамлаш
орқали
мамлакатимизнинг
халқаро
нуфузини
мустаҳкамлаш
ва
жамият
турли
соҳаларидаги
ютуқлари
мазмун
ва
моҳияти
тарғиботига
йўналтирилган
фаол
“
халқ
дипломатия
”
си
орқали
самарали
давлат
сиёсатини
амалга
оширишга
ёрдам
беради
.
Шунинг
-
1
http://www.strategy.gov.uz/uz/pages/action_strategy
т
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2018,
№
4
97
дек
,
буни
илғор
хорижий
давлатларнинг
тажрибаси
ва
унинг
таҳлилидан
фойдаланиш
алоҳида
эътиборга
лойиқ
.
Ушбу
“
халқ
дипломатияси
” (public diplomacy)
тушунчаси
замонавий
ижтимоий
фанлар
ҳамда
сиёсий
жараёнлар
доирасида
кенг
қўлланилмоқда
.
Аслида
ушбу
тушунча
илк
бор
1965
йилда
Флетчер
ҳуқуқ
ва
дипломатия
мактаби
декани
Э
.
Гуллион
томонидан
илмий
муомалага
киритилган
1
. “
Халқ
дипломатияси
”
тушунчаси
пайдо
бўлган
пайтидан
бошлаб
жиддий
тадрижий
ривожланишни
бошидан
кечирди
:
агар
дастлабки
паллада
у
оммавий
бўлма
-
ган
“
тарғибот
”
сўзини
алмаштириш
учун
пайдо
бўлган
бўлса
,
ҳозирги
бос
-
қичда
халқ
дипломатия
воситалари
қаторига
хорижий
жамоатчилик
фикри
-
ни
шакллантиришга
қаратилган
характери
бўйича
хилма
-
хил
дастурларни
:
ОАВ
фаолияти
;
маданият
,
илм
-
фан
ва
таълим
соҳасида
алмашиниш
;
муҳтож
мамлакатларга
ёрдам
кўрсатиш
дастурлари
(
соғлиқни
сақлаш
ва
таълим
тизимини
яхшилаш
,
инфратузилма
қурилиши
,
табиий
офатларда
ёрдам
кўр
-
сатиш
),
дунёда
нуфузни
ошириш
бўйича
бошқа
чора
-
тадбирларни
(
йирик
миқёсдаги
тадбирлар
амалга
ошириш
)
ни
киритиш
мумкин
.
Бунда
омманинг
жавоб
реакциясини
идрок
қилиш
ва
стратегияга
тузатишлар
киритишда
уни
ҳисобга
олиш
қобилияти
муваффақиятли
халқ
дипломатиянинг
муҳим
тар
-
кибий
қисми
ҳисобланади
.
Ғарб
илмий
адабиётларида
кенг
тарқалган
халқ
дипломатия
муаммолари
,
шу
аснода
,
узоқ
вақт
давомида
хитойлик
тадқиқотчилар
орасида
оммалаш
-
маган
.
Хитойда
“
халқ
дипломатияси
”
тушунчасига
таъриф
беришга
илк
ҳаракатлар
1990
йилларда
бошланган
.
Шундан
бошлаб
Хитой
илмий
ҳамжа
-
миятида
халқ
дипломатиянинг
моҳияти
ва
характери
ҳақидаги
баҳс
-
муноза
-
ралар
: 1990
йилларда
ўзлаштириб
олинган
хорижий
атамани
тушуниш
ва
талқин
қилишга
қаратилган
ҳаракатлардан
2000
йилларда
уни
Хитой
шаро
-
итларига
мослаштириш
бўйича
таклифлар
ишлаб
чиқиш
ва
фаол
ўрганиш
-
гача
бўлган
икки
босқични
босиб
ўтди
.
Шу
даврда
халқ
дипломатияси
масалаларига
хитой
ёндашуви
ўзига
хосликларини
белгилаб
берадиган
хусусиятлар
аниқланди
ва
шакллантирилди
.
Ўйлаймизки
,
айнан
шу
даврда
халқ
дипломатия
ривожланиши
учун
учта
асосий
омил
хизмат
қилган
.
Биринчидан
,
мамлакат
раҳбарияти
Хитойнинг
дунёдаги
имиджи
борасида
жиддий
ташвишга
тушганди
.
Иккинчидан
,
фав
-
қулодда
иқтисодий
юксалиш
туфайли
Хитой
нафақат
дунё
майдонида
му
-
ҳим
,
балки
кенг
кўламли
ташқи
сиёсий
ташаббусларни
моддий
жиҳатдан
таъминлашга
қодир
бўлган
ўйинчига
айланади
.
Ниҳоят
,
учинчидан
,
Хитой
дунёга
ўзининг
ривожланиш
концепциясини
тақдим
этди
ва
шу
тариқа
ташқи
сиёсий
йўналишининг
концептуал
асосларини
шакллантирди
.
2003
йил
Боаода
бўлиб
ўтган
Осиё
форумида
Чжэн
Бицзян
,
марказий
партия
мактаби
вице
-
президенти
,
Хитойнинг
“
тинч
йўл
билан
кўтарилиш
”
1
https://scienceforum.ru/2017/article/2017036923
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2018,
№
4
98
(
хэпин
цзюэци
)
ғоясини
маълум
қилди
1
.
Ўз
чиқишида
унинг
қайд
этишича
,
Хитой
,
ўтмишдаги
агрессия
ва
экспансия
йўлини
танлаган
ва
оқибатда
,
муваффақиятсизликка
учраган
бошқа
давлатлардан
фарқли
равишда
,
тинч
йўл
билан
ривожланади
ва
тинч
халқаро
вазият
яратишга
хизмат
қилади
.
2004
йилнинг
февраль
ойида
Мао
Цзэдун
таваллуд
топган
куннинг
110
йил
-
лигини
нишонлаш
маросимида
ХХРнинг
ўша
пайтдаги
раиси
Ху
Цзинтао
ушбу
концепцияни
расман
эълон
қилди
,
бу
мамлакат
ичида
ва
ундан
ташқарида
“
тинч
йўл
билан
кўтарилиш
”
борасида
фаол
баҳс
-
мунозарга
сабаб
бўлди
.
Фаол
муҳокамалар
натижасида
бошқа
мамлакатлар
учун
хавф
туғдирадиган
бўлиб
кўринган
“
кўтарилиш
”
сўзи
“
ривожланиш
”
сўзи
билан
алмаштирилди
. 2004
йилнинг
апрелида
Боада
ҳар
йили
бўлиб
ўтадиган
форумда
Ху
Цзинтао
Хитойнинг
“
тинч
йўл
билан
ривожланиш
”
(
хэпин
фачжанъ
)
концепциясини
илгари
сурди
, 2005
йил
декабрда
эса
асосий
мақсад
–
умумий
ривожланиш
уйғунликдаги
дунёсини
яратиш
ифодалаб
берилган
тинч
йўл
билан
ривожланиш
ҳақида
Оқ
Китоб
чиқарилди
.
2
Ниҳоят
, 2005
йил
Нью
-
Йоркда
бўлиб
ўтган
БМТ
Саммитида
сўзга
чиққан
Ху
Цзинтао
жаҳон
ҳамжамиятига
асосий
ғояси
–
тинч
-
тотув
яшаш
,
битта
мамлакат
гегемонлигига
қаршилик
қилиш
,
БМТ
ролини
ошириш
ва
шу
тариқа
янги
дунё
тартибини
яратиш
тамойиллари
асосида
масалаларни
тинч
йўл
билан
ҳал
қилишдан
иборат
бўлган
“
уйғунликдаги
дунё
”
(
хэсе
шицзе
)
назариясини
тақдим
этди
.
Учала
концепцияни
бирлаштириб
,
улар
доирасида
Хитой
сиёсатининг
асосий
йўналишларини
ажратиб
кўрсатиш
мумкин
:
кўп
қутблилик
,
ўзаро
манфаатли
иқтисодий
ва
сиёсий
ҳамкорлик
,
жамоавий
хавфсизлик
самарали
тизимини
ривожлантириш
ва
турли
маданиятлар
ўрта
-
сида
мулоқотни
йўлга
қўйиш
.
Халқ
дипломатия
Хитой
раҳбарлари
томонидан
ташқи
сиёсий
вазифаларни
ҳал
қилиш
учун
муваффақиятли
қўшимча
восита
сифатида
кўриб
чиқила
бошлади
.
Ривожланиш
концепциясининг
пайдо
бўлиши
ва
устуворликларнинг
белгиланиши
замонавий
босқичда
Хитой
халқ
дипломатиясининг
мақ
-
садларини
аниқ
ифодалашга
имкон
берди
:
биринчидан
,
ХХРни
унинг
фаолияти
биринчи
навбатда
ички
ривожланиш
ва
ўз
фуқаролари
ҳаётини
яхшилашга
йўналтирилган
мамлакат
сифатида
тақдим
этиш
;
иккинчидан
,
Хитой
ўзини
у
билан
ҳамкорлик
қилиш
ўзаро
манфаатли
ўсишга
хизмат
қиладиган
ва
ҳеч
қандай
хавф
туғдирмайдиган
ишончли
иқтисодий
ҳамкор
сифатида
намоён
этишга
интилиши
ҳақида
йўл
-
йўриқлар
;
учинчидан
,
Хитой
бутун
дунё
билан
бўлишишга
интиладиган
қадимий
маданий
меросни
сақловчи
ва
тарқатувчи
сифатида
намоён
бўлади
,
тўртинчидан
,
Хитой
уни
жаҳон
ҳамжамиятининг
дунё
миқёсидаги
муаммоларни
ҳал
қилиш
ва
уйғунликдаги
дунё
яратишдан
манфаатдор
бўлган
аъзоси
сифатида
қабул
қилишларини
истайди
.
1
Zheng Bijian. China's Peaceful Rise: Speeches of Zheng Bijian 1997-2005 / Zheng Bijian. –
Washington, DC: Brooking Institution Press, 2006.
2
http://news.xinhuanet.com/politics/2005-12/22/content_3954937.htm
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2018,
№
4
99
Хитой
халқ
дипломатияси
тизими
2000
йилларга
келиб
аниқ
қиёфага
эга
бўла
бошлади
.
Халқ
дипломатия
соҳасида
қарорлар
ишлаб
чиқиш
ва
қабул
қилиш
билан
шуғулланадиган
асосий
структуралар
тарғибот
сўзи
билан
боғ
-
лиқ
салбий
тасаввурларни
йўқ
қилиш
мақсадида
1998
йил
инглиз
тилидаги
Тарғибот
бўлими
(Propaganda department)
номини
Жамоатчилик
ишлари
бўйича
Департаментга
(Publicity Department)
алмаштирган
ХКП
хорижий
тарғибот
бўлими
ҳамда
ХХР
Давлат
Кенгашининг
Матбуот
канцелярияси
алмаштирди
.
Матбуот
девонхонаси
бевосита
ХХР
Давлат
кенгашига
бўйсунади
ва
унинг
асосий
вазифалари
қуйидагилар
ҳисобланади
:
–
дунё
бўйлаб
Хитой
ҳақида
ахборотларни
тарқатиш
;
–
хорижий
ОАВда
Хитой
ҳақида
пайдо
бўлаётган
ахборотларни
кузатиб
бориш
;
–
матбуот
анжуманлари
ўтказиш
;
–
Хитой
сиёсати
,
маданияти
ва
ижтимоий
ривожланиш
масалалари
бўйича
босма
ва
электрон
маҳсулот
яратиш
.
Девонхонанинг
расмий
сайтида
1991
йилдан
бошлаб
чиқарилган
барча
Оқ
китоблар
матнлари
билан
танишиб
чиқиш
,
матбуот
анжуманлари
анонсларини
кўриш
ёки
онлайн
режимда
матбуот
анжуманларини
кузатиш
,
Хитойдан
янгиликлар
,
режалаштирилган
ёки
амалга
оширилган
маданият
соҳасидаги
чора
-
тадбирлар
билан
танишиш
мумкин
. 2011
йил
қўшимча
равишда
интернет
-
ахборот
бўйича
Девонхона
ташкил
қилинган
бўлиб
,
унинг
асосий
вазифалари
этиб
қуйидагилар
белгиланди
: “
интернет
-
ахборот
соҳасида
ҳуқуқий
тартибга
солиш
тизимини
такомиллаштириш
,
интернетда
ахборот
ва
контент
устидан
назоратни
кучайтириш
,
манфаатдор
маҳкамалар
томонидан
маданият
соҳасида
онлайн
-
ўйинлар
,
аудио
ва
видеомаҳсулот
,
интернет
-
нашрлар
каби
дастурларни
режалаштириш
ва
ишлаб
чиқишга
раҳбарлик
қилиш
,
етакчи
янгиликлар
сайтларини
режалаштириш
ва
яратиш
учун
жавобгарлик
,
ноқонуний
веб
-
сайтлар
билан
кураш
”
1
.
Халқ
дипломатия
чора
-
тадбирларини
амалга
оширишда
ХХР
Ташқи
ишлар
вазирлиги
муҳим
роль
ўйнайди
.
Вазирликнинг
расмий
сайтида
эълон
қилинган
функциялардан
бири
: “
халқ
дипломатия
тадбирларини
ташкил
қилиш
,
Хитойда
аккредитация
қилинган
ахборот
структуралари
ва
хорижий
журналистлар
ишини
назорат
қилиш
”,
шунингдек
, “
ишончнома
бўйича
Хитойнинг
хорижий
мамлакатлар
билан
дўстлик
алоқаларини
бошқариш
”
ҳисобланади
.
Хитой
ташқи
ишлар
вазири
(2007
йилдан
бошлаб
)
Ян
Цзечи
Вазирлик
ишида
халқ
дипломатия
масалаларига
катта
аҳамият
қаратиб
,
ўз
интервью
ва
чиқишларида
кўпинча
Хитойда
халқ
дипломатиясини
ривожлантириш
масалаларига
эътибор
қаратган
,
ушбу
мавзуда
мақолалар
чоп
этган
.
Масалан
, “
Ҳақиқатни
излаб
”
журналида
чоп
этилган
мақолада
Ташқи
ишлар
вазирлигининг
халқ
дипло
-
матия
соҳасидаги
асосий
вазифаларини
қуйидаги
тартибда
келтиради
:
халқ
1
http://paper.people.com.cn/rmrb/html/2011- 05/05/nwD110000renmrb_20110505_5-04.htm?div=-1
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2018,
№
4
100
дипломатия
структурасини
мустаҳкамлаш
,
халқаро
коммуникация
соҳасида
ишларни
кучайтириш
,
халқ
дипломатия
институционал
механизмини
кучай
-
тириш
,
бу
соҳада
кадрлар
контингентини
яхшилаш
1
.
2004
йилда
ХХР
Ташқи
ишлар
вазирлигининг
Ахборот
ва
босма
Департаменти
қошида
очилган
Халқ
дипломатия
масалалари
бўйича
бўлим
ваколатига
вазирликда
барча
хоҳловчиларнинг
вазирлик
вакиллари
билан
учрашиб
,
уларни
қизиқтирган
саволларга
жавоб
олиши
мумкин
бўлган
“
очиқ
эшиклар
куни
”
каби
лойиҳаларни
,
матбуот
вакиллари
билан
брифинг
-
ларни
ташкиллаштириш
,
Хитойнинг
бошқа
мамлакатлардаги
элчихоналари
ва
ваколатхоналари
халқ
дипломатия
тадбирларини
мувофиқлаштириш
каби
вазифаларни
киради
.
Сўнгги
йилларда
Вазирликнинг
кадрлар
таркиби
сезиларли
даражада
яхшиланиб
,
бу
унинг
иш
самарадорлиги
ва
имиджининг
ўсишига
ижобий
таъсир
кўрсатди
. 2005
йилда
ўтказилган
тадқиқот
маълу
-
мотларига
кўра
,
Хитой
дипломатларининг
ярмидан
кўпини
35
ёшгача
бўл
-
ганлар
,
нафақат
инглиз
тилида
,
балки
айни
пайтда
фаолиятини
олиб
бо
-
раётган
мамлакат
тилида
ҳам
бемалол
сўзлаша
оладиганлар
ташкил
қилади
.
Дипломатлардан
бирининг
сўзларига
кўра
, “
агар
илгари
ташқи
сиёсий
йўналишни
англатадиган
бир
нечта
иборани
ёдлаб
олиб
,
Хитой
дипломатига
айланиш
осон
бўлган
бўлса
,
ҳозир
ҳамма
нарсани
билиш
талаб
қилинади
”
2
.
2000
йилда
Ташқи
ишлар
вазирлиги
қошида
хорижий
матбуот
билан
ўзаро
алоқалар
самарадорлигини
ошириш
учун
Халқаро
матбуот
маркази
ташкил
этилди
,
у
матбуот
анжуманлари
ва
журналистларнинг
хизмат
сафар
-
ларини
ташкиллаштиршидан
ташқари
,
онлайн
режимида
бевосита
фуқаро
-
лар
билан
мулоқот
ҳам
қилади
.
Бу
асосий
структуралардан
ташқари
,
Хитой
халқ
дипломатия
тизимига
ХХР
Маданият
вазирлиги
ва
ХХР
Таълим
вазирлигини
ҳам
киритиш
мумкин
,
чунки
маданият
ва
таълим
соҳасидаги
алмашинишлар
ва
тадбирлар
халқ
дипломатиянинг
муҳим
таркибий
қисмига
айланди
.
Хитой
тили
ва
маданиятини
хорижда
кенг
тарқатиш
ХХР
Таълим
вазир
-
лиги
ва
унинг
ҳомийлиги
остида
1987
йил
ташкил
қилинган
Хорижда
хитой
тилини
тарқатиш
бўйича
махсус
Давлат
муассасаси
(
Ханьбань
)
сиёсатининг
устувор
йўналишларидан
бирига
айланди
.
Ханьбань
фаолияти
,
айниқса
2004
йилга
келиб
авж
ола
бошлади
ва
ўз
олдига
бутун
дунёда
чет
элликларга
хитой
тилини
ўрганиш
учун
имконият
тақдим
этиш
вазифасини
қўйди
.
Шу
мақсадда
дунё
бўйлаб
хитой
тили
ва
маданиятини
ўрганиш
марказлари
–
Конфуций
институтлари
пайдо
бўла
бошлади
.
Дастлабки
Конфуций
инсти
-
тути
2004
йил
21
ноябрида
Сеулда
очилди
. 2010
йил
охиридан
бошлаб
дунёнинг
96
мамлакат
ва
ҳудудларида
322
та
институт
ва
369
Конфуций
1 http://english.qstheory.cn/international/201109/t20110924_112601.htm
2
D’Hooghe, Ingrid. The Limits of China’s Soft Power in Europe: Beijing’s Public Diplomacy
Puzzle / Ingrid D’Hooghe. – The Hague: Netherlands Institute of Internetional Relations
“Qingendael”. Clingendael Diplomacy Papers, 2010.
№
25. –
Р
. 24.
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2018,
№
4
101
синфлари
мавжуд
эди
,
рўйхатга
олинган
тингловчилар
сони
360
мингни
ташкил
этди
1
.
Ханбанда
ёзишича
,
дунёда
40
миллиондан
ортиқ
киши
Хитой
тилини
ўрганмоқда
2
.
Хитой
Халқ
Республикаси
таълим
вазирлигининг
ҳи
-
соб
-
китобларига
кўра
, 2010
йилга
келиб
,
Хитой
тилини
ўрганаётган
чет
элликлар
сони
100
миллионга
етиши
керак
эди
. 2020
йилга
келиб
,
Ханбан
Конфуций
институтлари
сонини
1000
га
етказилиши
режалаштирилган
3
.
Ўзбекистонда
ҳам
2004
йилда
Тошкент
давлат
шарқшунослик
институти
қошидаги
Конфуций
Ўзбекистон
-
Хитой
институти
очилди
.
ХХРнинг
Таъ
-
лим
вазирлиги
ҳамда
Ўзбекистон
Республикаси
биринчи
Президентининг
2014
йил
3
сентябрдаги
қарори
ижросига
мувофиқ
Тошкент
давлат
шарқ
-
шунослик
институти
қошида
Хитойшунослик
факультети
ташкил
этилди
.
Ҳозирги
пайтда
институтда
15
нафар
ўқитувчи
хитой
тилидан
дарс
беради
,
уларнинг
7
нафари
Хитойдан
келган
волонтёр
-
ўқитувчилар
ва
8
нафари
ТДШИ
ўқитувчиларидир
. 2016–2017
ўқув
йилининг
ўзида
институтдаги
доимий
тингловчилар
сони
550
кишидан
ошди
4
.
Маданиятнинг
муҳим
жиҳатларидан
бири
сифатида
хитой
тилининг
кенг
тарқалиши
ҳам
халқ
дипломатиянинг
асосий
вазифаларидан
бири
саналади
.
Конфуций
институти
унинг
фаолияти
“
бошқа
мамлакатлар
билан
дўстона
ало
-
қалар
йўлга
қўйиш
,
хитой
тилини
ўрганаётганлар
орасида
Хитой
маданияти
ва
тилини
чуқур
тушуниш
”
га
йўналтирилган
етакчи
ташкилот
ҳисобланади
.
Жа
-
ҳонда
бундай
институтлар
сонининг
шиддат
билан
ўсиши
ҳам
Хитой
бу
лойи
-
ҳани
фаоллик
билан
ривожлантираётганлигидан
далолат
беради
.
ХХР
халқ
дипломатиясида
инсон
омилига
ҳам
муносиб
баҳо
берилади
.
Унинг
барча
поғоналарида
:
юқори
мансабдор
шахслардан
тортиб
оддий
талабаларгача
иштироки
қамраб
олинган
.
Хитойнинг
янги
имиджини
шакллантиришда
ХХР
Раиси
ва
Бош
вазири
мамлакат
ташқи
сиёсатида
асосий
фигуралар
сифатида
муҳим
роль
ўйнайди
.
Хитой
фаоллик
билан
ривожлантираётган
“
имиж
”
йўналишини
ҳам
қўшиш
мумкин
:
у
йирик
халқаро
тадбирларни
ўтказиши
,
ривожланаётган
мамлакатларга
кўрсатаётган
ёрдами
,
эпидемиялар
ва
табиий
офатлар
оқи
-
батларини
бартараф
этишда
,
халқаро
ташкилотларда
фаол
донор
сифатида
иштирокида
намоён
бўлмоқда
.
Хитой
халқ
дипломатиясининг
халқаро
тадбирлар
ташкил
қилиш
каби
амалий
натижа
берадиган
воситасидан
ҳам
фаол
фойдаланади
.
Охирги
йил
-
ларда
мамлакат
йирик
халқаро
ва
маҳаллий
тадбирлар
ташкилотчиси
бўлди
:
спорт
(
Осиё
ўйинлари
ва
Олимпиада
ўйинлари
),
маданият
(
Шанхайдаги
1
Лю
Яньдун
.
Совместная
работа
для
устойчивого
развития
институтов
Конфуция
:
Прог
-
раммная
речь
на
V
съезде
Институтов
Конфуция
//
Институт
Конфуция
(
русско
-
кит
.
версия
). 2011.
№
1 (
янв
.).
Б
. 10
2
Learning Chinese to grab Chinese market: foreign youngsters_English_Xinhua 8
августа
2009
Wayback Machine
Архив
копиясидан
3
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%8
3%D1%82_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%84%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F
4
http://tashgiv.uz/konfutsiy-nomidagi-ozbek-xitoy-instituti/
SHARQSHUNOSLIK /
ВОСТОКОВЕДЕНИЕ
/ ORIENTAL STUDIES 2018,
№
4
102
жаҳон
кўргазмаси
,
Россияда
Хитой
йили
,
Берлиндаги
маданият
ҳафталиги
),
сиёсат
(
АСЕАН
саммити
,
аёллар
ҳуқуқлари
масалалари
бўйича
БМТ
Халқа
-
ро
анжумани
)
каби
соҳаларда
кўплаб
тадбирлар
ташкил
этилди
.
Бундай
тадбирларнинг
уюштирилиши
нафақат
ўзи
ҳақида
жаҳон
ҳамжамиятининг
фаол
аъзоси
сифатида
яна
бир
бор
маълум
қилиш
,
балки
мамлакатнинг
ривожланиш
даражасини
намойиш
этиш
,
чет
эллик
меҳмонларга
Хитой
“
жозиба
”
сини
ҳис
қилиб
кўриш
учун
ҳам
яхши
имконият
ҳисобланади
.
Шундай
қилиб
,
халқаро
майдонда
Хитой
давлат
ижобий
имижини
оши
-
ришда
асосий
воситалар
қаторига
:
биринчидан
,
ОАВ
ва
нашрлардан
фойда
-
ланиш
орқали
,
иккинчидан
,
маданият
ва
таълим
соҳасидаги
алмашинишлар
орқали
,
учинчидан
,
мамлакатларга
иқтисодий
ёрдам
кўрсатишни
киритиш
орқали
,
тўртинчидан
,
Конфуций
институтлари
ёрдамида
чет
элда
Хитой
маданияти
ва
тилини
фаол
тарқатиш
,
илм
-
фан
соҳасида
ҳамкорлик
қилиш
,
йирик
миқёсдаги
тадбирлар
ташкил
қилиш
,
халқаро
ташкилот
ва
лойиҳа
-
ларда
фаол
иштирок
этиш
орқали
Хитой
халқ
дипломатиясининг
барча
элементларини
уйғунликда
ривожлантиришга
интилмоқда
.
Муҳими
шундаки
,
мамлакат
раҳбарияти
Хитойнинг
ташқи
ва
ички
сиёсий
мақсадларга
муваффақиятли
эришиши
ва
давлат
имиджини
халқаро
майдонда
нуфузини
кўтаришида
“
халқ
дипломатияси
”
воситаларидан
фой
-
даланишнинг
зарурлиги
,
унинг
самарали
натижа
беришини
англаб
етди
ва
уларни
амалиётга
фаол
жорий
эта
бошлади
.
IBROKHIMOV DILSHOD
Researcher, TSIOS
The logic of diplomacy and China’s foreign
policy toward Central Asia
Abstract.
Today China tries to enhance its strategic positing in the international arena
where it is persisting a severe rivalry among great powers for influence. From this
perspective, this article analyzes the importance of Central Asian region for Chinese foreign
policy. Xi Jinping’s presidency has given a new impetus to the revitalization of relations
between Central Asian States and China. First of all, it is related to China’s new strategy
known as “One Belt, One Road” where Central Asia is considered as an important region.
Keywords and expressions:
Central Asia, Chinese foreign policy, One Belt One
Road, infrastructure, energy pipeline, geopolitical competition.
Аннотация
.
Қудратли
давлатлар
ўртасидаги
рақобат
авж
олиб
бораётган
бир
пайтда
,
халқаро
саҳнада
ўз
стратегик
позициясини
мустаҳкамлашга
инти
-
лаётган
Хитой
халқ
республикаси
учун
Марказий
Осиё
минтақасининг
катта
аҳамият
касб
этиши
мазкур
мақолада
таҳлил
қилинган
.
Президент
Си
Цзиньпин
ҳукмронлик
йиллари
Марказий
Осиё
давлатлари
ва
Хитой
ўртасидаги
ўзаро
муносабатларининг
фаоллашуви
даври
бўлди
,
десак
муболаға
бўлмайди
.
Бу
,
ав
-
валамбор
,
Хитойнинг
янги
“
Бир
макон
,
бир
йўл
”
номли
стратегияси
билан
боғлиқ
бўлиб
,
унда
Марказий
Осиё
минтақасига
алоҳида
эътибор
қаратилган
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
Марказий
Осиё
,
Хитой
ташқи
сиёсати
, “
Бир
макон
,
бир
йўл
”,
инфратузилма
,
энергия
магистрали
,
геосиёсий
мусобақа
.
