ПЕДИАТРИЯ
Литература
1.
Адаскевич В.П. Акне вульгарные и розовые. М.: Медицинская книга; Н. Новгород: Издательство
НГМА, 2003:160.
2.
Баринова А.Н. Этиология, патогенез, классификация и клиническая картина вульгарных угрей.
Современный взгляд на проблему. Российский семейный врач. 2018;(22)3:14-22.
3.
Иванов О.Л., Самгин М.А., Монахов С.А., Львов А.Н. Характеристика и коррекция
психоэмоциональных расстройств (ПЭР) у больных акне. Тезисы научных работ IX Всероссийского съезда
дерматовенерологов. М., 2005;1:90.
4.
Кривошеев Б.Н., Ермаков М.Н., Криницына Ю.М. Современные методы лечения угревой болезни:
Метод. рекомендации. Новосибирск. 1997.
5.
Кунгуров Н.В., Кохан М.М. Опыт применения азелаиновой кислоты 20% (Скинорена) в терапии акне.
Клиническая дерматология и венерология. 2002;2:31-35.
6.
Масюкова С.А., Ахтямов С.Н. Акне: проблема и решение. Consilium medicum. 2002;4(5):217-223.
7.
Масюкова С.А., Гладько В.В., Бекмагомаева З.А. Опыт применения нового топического ретиноида -
адапалена в лечении акне. Клиническая дерматология и венерология. 2002;2:36-39.
8.
Разнатовский К.И., Баринова А.Н. Себорея и вульгарные угри: Эпидемиология, патогенез, клиника,
лечение. СПб.: Политехника-сервис, 2011.
9.
Самцов А.В., Аравийская Е.Р. Федеральные клинические рекомендации по ведению больных акне.
РОДВК, 2015:23.
10.
Bottomley W.W., Cunliffe W.J. Oral trimethoprim as a third-line antibiotic in the management of acne
vulgaris. Dermatology. 1993. 187 (3): 193-196.
11.
Collier C.N., Harper J.C., Cafardi J.A., Cantrell W.C., Wang W., Foster K.W. et al. The prevalence of acne
in adults 20 years and older. J Am Acad Dermatol. 2008, Jan. 58 (1): 56-59.
12.
Jeremy A.H., Holland D.B., Roberts S.G., Thomson K.F., Cunliffe W.J. Inflammatory events are involved in
acne lesion initiation. J Invest Dermatol. 2003, Jul. 121 (1): 20-27.
13.
Plewig G., Kligman A. M. Acneiform eruptions. In: Plewig G., Kligman A. M., editors. Acne and rosacea. 2
nd ed. Berlin: Springer-Verlag; 1993.
14.
Shaw J. C., White L. E. Persistent acne in adult women. Arch Dermatol. 2001 Sep. 137 (9): 1252-1253.
15.
Thiboutot D. Pathogenesis and treatment of acne. 10th Congress EADV. Munich, 2001; 91.
Zufarova Sh.A., Ismailova K.G., Ishanxodjayeva D.E.
O
‘
SMIR QIZLARDA QALQONSIMON BEZ XASTALIKLARI BILAN KASALLANISHGA TA’SIR
ETUVCHI OMILLAR
Toshkent pediatriya tibbiyot instituti;
Respublika aholi reproduktiv salomatlik markazi
hisoblanadi. O‘smirlik davrida reproduktiv tizimning
neyroendokrin regulyatsiyasining bunday buzilishlari
eng xavfli hisoblanadi. Afsuski, qalqonsimon bez
kasalliklarida hayz ko‘rishning buzilishi haqida
adabiyotlardama
’
lumotlar juda kam va mavjud
ma
’
lumotlar asosan katta yoshli bemorlarni o‘rganishga
asoslangan, shuning uchun qalqonsimon bez
patologiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan o‘smir qizlardagi
hayz davrining buzilishi muammosi hal qilinmagan va
qo‘shimcha o‘rganishni talab qiladi [15].
Jahon Sog‘liqni Saqlash Tashkiloti (JSST)
ma
’
lumotlariga ko‘ra, "reproduktiv salomatlik - bu
nafaqat reproduktiv tizim, uning funksiyalari va
jarayonlari bilan bog‘liq barcha jihatlarda kasallik yoki
nogironlikning yo‘qligi emas, balki to‘liq jismoniy,
ruhiy va ijtimoiy xavfsiz holatidir".
Kichik yoshdagi va o‘smir qizlarning
reproduktiv salomatligini baholashning ahamiyati va
uning buzilishini oldini olish bo‘yicha chora-tadbirlar
tizimini ishlab chiqish zarurati reproduktiv yoshdagi
ayollarda ushbu patologiyaning roli juda katta ekanligi
bilan izohlanadi. Tadqiqot ma
’
lumotlari shuni
ko‘rsatadiki, bepushtlik bilan og‘rigan ayollarning
uchdan bir qismi va homilador bo‘lgan
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
ро
ж
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
Menstrual disfunksiya ko‘pincha qalqonsimon bez
disfunksiyasining asoratlari
392
мЬ ПЕДИАТРИЯ
393
ayollarning to‘rtdan birida uning shakllanishi davrida
hayz ko‘rishda turli xil buzilishlar bo‘lgan [9].
Bolalar
ginekologiyasi
va
endokrinologiyasining dolzarb muammolaridan biri
qalqonsimon
bez
kasalliklarining
ko‘payishi
hisoblanadi.
Hozirgi
vaqtda
reproduktiv
va
qalqonsimon
tizimlarning
o‘zaro
bog‘liqligi
aniqlangan, bu tizimlardan birining funksional
buzilishlari
bilan
birlashgan
patologiyalarning
rivojlanishiga olib keladi [4]. Ma
’
lumki, o‘smir
qizlarning shakllanishi va rivojlanishi davrida
reproduktiv salomatlik buzilishi jiddiy muammo bo‘lib,
qalqonsimon bez kasalliklarining hayz ko‘rish
funksiyasining
rivojlanishiga
ta
’
sir
qilish
xususiyatlarini
o‘rganish
dolzarbdir.
Ushbu
muammoning dolzarbligi dunyoda o‘smir qizlar
o‘rtasida hayz ko‘rish buzilishi holatlari yil sayin ortib
borayotgani,
qalqonsimon
bez
kasalliklarining
tarqalishi bilan bir vaqtda sodir bo‘lishi bilan yana bir
bor tasdiqlanadi [19, 10,18].
Qizlarning ginekologik kasalliklari orasida
yetakchi o‘rinni hayz davrining buzilishi (HDB)
egallaydi
-
bu
reproduktiv
funksiyaning
yetishmovchiligi
bilan
bog‘liq
rivojlanayotgan
patologik jarayonning boshlanishining dinamik
belgisidir [12].
Reproduktiv
tizimning
to‘liq
rivojlanmaganligini hisobga olgan holda, o‘smir
qizlardagi ginekologik kasalliklar kattalarnikidan farqli
ravishda davom etadi [2]. Ko‘pincha, balog‘at yoshida
tuxumdonlarning vaqtinchalik stress tufayli kelib
chiqqan disfunksiyasi, passiv yoki noto‘g‘ri tibbiy
taktika bilan faqat HDB tomonidan namoyon bo‘lib,
rivojlanayotgan polikistoz tuxumdon sindromi (RPTS),
balog‘atga
yetishishning
gipotalamik
sindromi
(BYGS), giperandrogenik va metabolik sindromlar
sifatida talqin qilinadigan, ya
’
ni reproduktiv prognozga,
tug‘ilishga salbiy ta
’
sir ko‘rsatadigan, perinatal va
onkologik kasalliklarni keltirib chiqaradi [5, 8].
Fiziologik hayz davri qizlarning tanasida asab
va endokrin tizimlar tomonidan boshqariladigan ritmik
o‘zgarishlar bilan tavsiflanadi. O‘smir qizlardagi hayz
davrining tabiati gipofiz-gipotalamus- tuxumdonning
tartibga solish tizimidagi munosabatlarni aks ettiradi
[6].
Balog‘at yoshidagi reproduktiv tizimning
rivojlanishiga ham ekzogen, ham endogen omillar ta’sir
qiladi [1]. O‘smir qizlarning reproduktiv salomatligi
uchun xavf omillari aniqlangan, ularning asosiylari:
jismoniy rivojlanishdagi og‘ishlar (past jismoniy
rivojlanish va uning nomutanosibligi), surunkali
somatik patologiya (vegetativ qon tomir distoniyasi,
ovqat hazm qilish, genital a’zolar va asab tizimining
surunkali kasalliklari), endokrin kasalliklar [21].
O‘smirlik davri balog‘at yoshidan boshlab
fiziologik va ijtimoiy yetuklikning boshlanishiga qadar
davom etadi, chunki qizlarda balog‘atga yetish
jarayonida ikkita davr ajratiladi: prepubertal - 8
yoshdanhayz ko‘rish vabalog‘atga yetish: birinchi
bosqich (o‘smirlik davri) - hayzdan 16 yoshgacha;
ikkinchi bosqich (yoshlik davri) - 16 yoshdan 18 (20)
yoshgacha [22].
O‘smir qizlarning reproduktiv salomatligi
holati aholining ko‘payishi va yaqin kelajakda
demografik vaziyatni belgilovchi omil hisoblanadi.
Zamonaviy
sharoitda
ayolning
reproduktiv
salomatligini tekshiruvi shuni ko‘rsatadiki, onalikka
tayyorgarlik balog‘at yoshi boshlanishidan ancha oldin
boshlanishi va shu bilan birga balog‘at yoshidagi,
ba’zan esa bolalik davridagi salomatlik holatini hisobga
olgan holda amalga oshirilishi kerak [25].
Qalqonsimon bez kasalliklari so‘nggi yillarda
bolalar va o‘smirlarning endokrin patologiyasi tarkibida
birinchi o‘ringa chiqdi. Shu bilan birga, qalqonsimon
bez va reproduktiv tizimlar o‘rtasidagi yaqin funksional
bog‘liqlik ma’lum, bu gomeostazning ushbu
bo‘g‘inlaridan biri buzilgan taqdirda qo‘shma
kasalliklar
rivojlanishining
yuqori
ehtimolini
belgilaydi.
Reproduktiv
salomatlik
buzilishi
muammosi, uning shakllanishi va rivojlanishi sodir
bo‘layotgan ushbu yoshdagi davrda butun dunyoda
alohida tashvish uyg‘otadi va qalqonsimon bez
kasalliklarining qizlarning hayz ko‘rish funksiyasiga
ta‘sirini o‘rganish dolzarblik kasb etadi. Bundan
tashqari, har yili hayz disfunksiyasiga ega kasal qizlar
soni ortib bormoqda va eng muhimi, bu o‘smirlik
davrida qalqonsimon bez patologiyasi tarqalishining
oshishi bilan bir vaqtda sodir bo‘ladi [11].
O‘smir qizlardagi ginekologik kasalliklar
orasida hayz davrining buzilishi birinchi o‘rinda turadi
va ushbu kasalliklarning umumiy ko‘rsatkichini 50,7%
ni tashkil qiladi [23]. Hayz davrining buzilishi va yod
tanqisligi holatlarida, qalqonsimon bezning funksional
faolligi pasayganda, jinsiy gormonlar chiqarilishida
farqlar, shuningdek, qonda lutropin, follitropin
gormonlari va estrogenlar darajasining pasayishi
kuzatiladiva bundan tashqari, qalqonsimon bez
funksiyasining pasayishi, umuman gipotalamus- gipofiz
tizimining disfunksiyasi bilan birga keladi [24].
O‘smir qizlarda qalqonsimon bez kasalliklarida
hayz ko‘rish funksiyasini shakllantirish xususiyatlarini
o‘rganish, ular uchun diagnostika mezonlarini aniqlash,
kombinatsiyalangan buzilishlarning turli xil klinik
variantlari bo‘lgan bemorlarni davolashning optimal
usullarini ishlab chiqish va aniq amaliy tavsiyalar bera
olish pediatriya, akusherlik va ginekologiyaning
dolzarb muammosi hisoblanadi [2].
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
ПЕДИАТРИЯ
Qizlarning reproduktiv salomatligining asosiy
ko‘rsatkichlaridan biri aholi orasida ginekologik
patologiyaning
tarqalishi
hisoblanadi.
Qizlarda
ginekologik kasalliklarning tarqalishi har yili
profilaktik
tekshiruvlar
ma’lumotlari
asosida
o‘rganiladi va ma’lum vaqt davomida ginekologik
patologiyaning chastotasini aks ettiradi, bu yangi
tashxis qo‘yilgan patologiya holatlarini ham,
allaqachon tashxis qo‘yilganlarni ham o‘z ichiga oladi
[16]. Rasmiy davlat statistikasi qizlardagi ginekologik
kasalliklarni faqat ikkita sarlavha ostida hisobga oladi -
genital tizim kasalliklari va hayz davrining buzilishi.
Albatta, bu ma’lumotlar bolalardagi ginekologik
patologiyaning tuzilishi va chastotasi haqida yetarli
ma’lumot olishga imkon bermaydi. Ilmiy adabiyotlarda
ushbu muammo bo‘yicha juda ko‘p ma’lumotlar
mavjud bo‘lib, ular nozologik shakllarning ancha keng
doirasini aks ettiradi. Katta aholi guruhining
reproduktiv salomatligi holatini asosiy ko'rsatkich -
qizlar o‘rtasida ginekologik patologiyaning tarqalishi
bo‘yicha baholash bolalarni profilaktik tekshiruvlar
ma’lumotlari asosida amalga oshiriladi. Bu ko‘rsatkich
18 yoshgacha bo‘lgan bolalarning reproduktiv
salomatligi holatining yagona ko ‘ rsatkichidir[ 11].
So‘nggi
yillarda
balog‘atga
yetish
jarayonlarida qalqonsimon bezning roli bo‘yicha
tadqiqotlar rivojlandi [12]. Bir qator mualliflar
qalqonsimon bez patologiyasida balog‘atga yetishish
tezligidagi og‘ishlarning yuqori chastotasini va hayz
ko‘rish funksiyasining shakllanishini qayd etadilar [2].
Biroq, o‘smirlarda qalqonsimon bez-
gonadalarining bog‘liq patologiyasi muammo si aniq
shakllari har doim jinsiy buzilishi bilan birga kelishi
Shu bilan birga, qalqonsimon bez subklinik
shakllarining ta’siri masalasi faol
muhokama qilinmoqda.
Hozirgacha
jinsiy
rivojlanishning
turli
xil
buzilishlarida qalqonsimon bezning
shikastlanish
shakllari
aniq
belgilanmagan.
Gipotalamus-gipofiz- gonadal va gipotalamus-gipofiz-
qalqonsimon tizimlar o‘rtasidagi munosabatlarning
tabiati bo‘yicha konsensus mavjud emas. Qalqonsimon
bezning disfunksiyasi paytida gonadotropinlar va
prolaktin sekretsiyasi haqida ma’lumotlar qarama-
qarshidir[14].
Ko‘pgina tadqiqotchilar hayz ko‘rishning
buzilishi
ko‘pincha
qalqonsimon
bezning
disfunksiyasidan kelib chiqadigan asorat ekanligini
ta’kidlaydilar. Reproduktiv tizimning neyroendokrin
regulyatsiyasining bu buzilishlari o‘smirlik davrida eng
halokatli hisoblanadi [8].
Qalqonsimon bez kasalliklarida hayz ko‘rish
disfunksiyasining tabiati haqida adabiyot ma’lumotlari
kam[17]. Mualliflar, odatda, faqat qalqonsimon bez
kasalliklari
bilan
og‘rigan
o‘smir
qizlar
oligoopsomenoreya yoki giperpolimenoreya va
amenoreya
shaklida
turli
xil
hayz
ko‘rish
disfunksiyalarini boshdan kechirishlari mumkinligini
ta’kidlaydilar.
O‘smirlarda amenoreya va oligomenoreya
etiologiyasi ko‘p hollarda noma’lum bo‘lib qolmoqda,
ba’zi istisnolar, masalan, Tyorner sindromi yoki tibbiy
aralashuvlar
natijasida,
asosan,
onkologiyada
(kimyoterapiya, radiatsiya terapiyasi). Ko‘p ishlar
oligomenoreya,
tuxumdonlar
gipofunksiyasi sababi sifatida follikullarning o‘sishi va
yetukligi jarayonlaridagi buzilishlarni o‘rganishga
bag‘ishlangan [26]. Tuxumdonlar gipofunksiyasining
tavsiya etilgan mexanizmlari oositlar hajmining
pasayishiga, tezlashtirilgan follikulyar atreziyaga va
uning turli bosqichlarida follikulogenezning buzilishiga
asoslanadi [13].
Ko‘pgina xorijiy olimlar yarim asrdan ko‘proq
vaqt davomida tuxumdonlar zahirasining muddatidan
oldin qisqarishi, bu esa bepushtlik va erta menopauzaga
olib kelishini o‘rganib kelmoqda [16]. So‘nggi yillarda
tuxumdonlarning normal va patologik funksiyasi
tushunchasi biroz o‘zgardi. Tuxumdonning juda aniq
belgilar bo‘yicha (boshqa organlar va to‘qimalarning
qarishi bilan solishtirganda) qarishi haqida dalillar
mavjud. Follikulogenez, menarxening boshlanishi va
menopauza irsiyat va individual o‘zgaruvchanlik bilan
bog‘liq [25]. Menarxe - bu qizning uyg‘un
rivojlanishining integral xarakteristikasi. Menarxening
yoshi ko‘plab omillarga va birinchi navbatda, bo‘y va
vazn nisbatlariga bog‘liq. R.E.Frischning so‘zlariga
ko‘ra, hayz ko‘rishning boshlanishi nafaqat "yog‘
to‘qimalarining kritik massasi" ning to‘planishi, balki
ma’lum bir miqdorga o‘sishi bilan ham bog‘liq. R. E.
Frisch hayz ko‘rishdan oldin tana tarkibidagi eng
muhim o‘zgarish yog‘ to‘qimalari miqdorining sezilarli
darajada oshishi - 120% ga (5-11 kg) ekanligini
aniqladi. Shu bilan birga, "ozg‘in" tana vazni atigi 44%
ga oshadi. Shunday qilib, agar balog‘atga yetishning
boshida "yog‘siz" massa va yog‘ miqdori o‘rtasidagi
nisbat 5: 1 bo‘lsa, hayz ko‘rish paytida u 3: 1 ni tashkil
qiladi. Menarxening vazni o‘smirlar orasida o‘zgarib
turadi, ammo "yog‘siz" massa va yog‘ miqdori
o‘rtasidagi nisbat, shuningdek, tanadagi nisbiy suv
miqdori bir xil. Suv tana vaznining o‘rtacha 55% ni,
yog‘ miqdori esa 24% ni tashkil qiladi [22].
FMR1 genida CGG takrorlanish sonining
o‘zgarishi va follikulaning o‘sishi va yetukligi
jarayonidagi buzilishlar o‘rtasida bog‘liqlik aniqlandi.
Tuxumdonlarning qarishi va X xromosomasi
o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganish davom etmoqda
[7]. X xromosomasining ikkala qo‘lida reproduktiv
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
ро
ж
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
yetarlicha o‘rganilmagan. Qalqonsimon bez
patologiyasining
rivojlanishning
isbotlangan [20].
patologiyasining
394
ПЕДИАТРИЯ
funksiya bilan bog‘liq bo‘lgan katta miqdordagi genlar
va nomzod genlar topilgan [3].
Olingan ma’lumotlarni tahliliga ko‘ra, hayz
siklidagi buzilishlar o‘smir qizlarda neyroendokrin
muvozanatning rivojlanishi fonida reproduktiv
disfunksiyaga
sabab
bo‘ladiganfunksional
bog‘lanishlaming o‘zaro bog‘liqligini shakllanishiga
Adabiyotlar
1.
Абдуллаева Р.Г. Условия и образ жизни как факторы риска нарушений репродуктивного здоровья у
учащихся девушек 15-18 лет с дефицитом массы тела. Р.Г. Абдуллаева, М.Б.Хамошина, Е.В. Радзинская
Проблемы, достижения и перспективы развития медико-биологической науки и практического
здравоохранения: сборник материалов конференции с международным участием Судак. 2009:3-6.
2.
Адамян, Л.В. Оперативная гинекология детей и подростков. Л.В.Адамян, Е.А. Богданова. ЭликсКом. 2004:
208.
3.
Аталян А.В. Состояние основных звеньев нейроэндокринной системы у женщин с гиперпролактинемией
иразличным статусом фертильности А.В. Аталян Бюллетень СО РАМН. 2008; 1:11-16.
4.
Баранов А.А. Физическое развитие детей и подростков на рубеже тысячелетий А.А.Баранов, В.Р.Кучма,
Н.А.Скоблина. Научный центр здоровья детей РАМН. 2008: 216.
5.
Буралкина Н.А. Параметры овариального резерва девочек 15-17 лет с гармоничным половым и
физическим развитием. Н.А. Буралкина, Е.Уварова Репродуктивное здоровье детей и подростков. 2010; 3:
20-28.
6.
Буралкина Н.А. Овариальный резерв у здоровых девочек-подростков. Н.А. Буралкина, Е.В.Уварова
Педиатрическая фармакология.2010; 5: 38-43.
7.
Белик С.Н. Место синдрома хронической усталости среди факторов риска нарушения репродуктивного
потенциала молодежи. С.Н.Белик, И.В. Подгорный, Ю.В. Можинская, Т.В. Жукова, О.А. Свинтуховский
Сборник конференции НИЦ Социосфера. 2016; 23: 44-47.
8.
Евенец С.А. Гормонально-метаболический статус у девочек подростков с первичной олигоменореей на
фоне оптимальной массы тела и ее дефицита С.А. Левенец, Д.А. Кашкалда, Н.А. Удовикова Украинский
журнал детской эндокринологии. 2013; 2 (5): 5-8.
9.
Журавлева И.В. Здоровье подростков: социальный анализ. ИС РАН. 2002.
10.
Жуковец И.В. Особенности формирования репродуктивной системы у девочек с дисфункцией
гипоталамуса. И.В.Жуковец, Т.С. Быстрицкая Доктор.Ру. 2012; 1 (69): 52-55.
11.
Коколина В.Ф Маточные кровотечения пубертатного периода (пособие для врачей) Медпрактика. М.
2007: 32.
12.
Коколина В.Ф. Детская и подростковая гинекология. Медпрактика. М. 2012: 640.
13.
Коколина В.Ф. Гинекологическая эндокринология детского и подросткового возраста. Медпрактика-М.
2005: 340.
14.
Кулаков В.И. Руководство по гинекологии детей и подростков В.И. Кулаков, Е.А. Богданова. «ТриадаХ».
2005: 336.
15.
Орлова В.С. Эпидемиология нарушений менструальной функции девушек -подростков на популяционном
уровне. В.С.Орлова, И.В.Калашникова, О.В.Моцная Журнал акушерства и женских болезней. 2009; 3: 67-
74.
16.
Сависько А.А. Поликлиническая педиатрия в схемах и таблицах.А.А.Сависько, В.Н.Чернышов,
С.Г.Гончаров, М.С.Касьян, Т.Б.Козырева, А.А.Лебеденко, В.Д.Павленко, С.Н.Полукеева, Т.Д.Тараканова,
Л.С.Щербак Ростов-н ГОУ ВПО РостГМУ. 2009: 560.
17.
СеровВ.Н. Клинико-физиологические
основы гинекологической эндокринологии В.Н.Серов,
А.А.Кожин, В.Н.Прилепская. Ростов-н Эверест. 1998: 368.
18.
Семенова Л.Г. К вопросу о нарушениях менструального цикла у девочек-подростков: частота
встречаемости, структура, особенности течения. Л.Г.Семенова, В.Т. Манчук Сибирский медицинский
журнал. 2008; 4: 61-62.
19.
Уварова Е.В. Пособие по обследованию состояния репродуктивной системы детей и подростков: для
врачей-педиатров, акушеров-гинекологов и урологов-андрологов Е.В.Уварова, Д.И.Тарусин. Триада - Х.
2009: 232.
20.
Чеботарева Ю.Ю. Механизмы формирования синдрома поликистозных яичников в периоде полового
созревания, клиническое течение, профилактика и лечение: автореф. дис. докт. мед. наук: 14.01.01.
Ростовн. 2009: 40. Чеботарева Ю.Ю. Особенности адаптационных реакций у пациенток с синдромом
olib keladi.
Shu sababli, qalqonsimon bez
kasalliklari
bo‘lgan
o‘smir
qizlar,
ayniqsa,
gipotiroidizm bilan og‘rigan qizlar uchun hayz
davrining turli xil buzilishlarini rivojlanish xavfini
endokrinolog bilan birgalikda boshqarish va kuzatish
taktikasini ishlab chiqish uchun tekshirilishi kerak.
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
ро
ж
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
ПЕДИАТРИЯ
поликистозных яичников. Ю.Ю.Чеботарева, И.П.Кочеткова Кубанский научный медицинский вестник.
2009; 5: 132-134.
21.
Чеботарева Ю.Ю. Механизмы формирования синдрома поликистозных яичников в периоде полового
созревания, клиническое течение, профилактика и лечение. Ю.Ю.Чеботарева Международный
эндокринологический журнал. 2011; 6 (38): 105-114.
22.
Charania J.S., Salaskar V.V. Disorder of sexual development in menstrual dysfunction. Journal Obstet Gynaecol
India. 2014; 3: 190- 193. Christ J.P. Follicle number, not assessments of the ovarian stroma, represents the best
ultrasonographic marker of polycystic ovary syndrome.2014; 101(1): 280-287.
23.
Paris F., Tardy V., Chalancon A. et al. Premature pubarche in Mediterranean girls: high prevalence of heterozygous
CYP21 mutation carriers. Gynecol Endocrinol.2010; 5: 319-324.
24.
Welt C.K., Evaluation of the menstrual cycle and timing of ovulation.UpToDate [Electronic resource].
25.
Edition. 2012; 18: 693-730.
26.
Икрамов, А. И., and Д. И. Ахмедова. "Баркамол авлодни шакллантиришда жисмоний тарбия ва спортнинг
тиббий асослари." Тошкент, Узбекистан (2011): 147.
27.
Ikramov, A. I., and D. I. Akhmedova. "Meditsinskie osnovy fizicheskogo vospitaniya i sporta v formirovanii
garmonichno razvitogo pokoleniya (Metodicheskoe rukovodstvo)." (2011): 7-8.
28.
Хакимова, Г. Г., et al. "КОМПЛЕКСНАЯ ОЦЕНКА СИСТЕМНОГО И ЛОКАЛЬНОГО ИММУНИТЕТА,
ФАКТОРОВ ВОСПАЛЕНИЯ И КЛИНИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ У БОЛЬНЫХ РАКОМ
ЖЕЛУДКА." Злокачественные опухоли 10.4 (2020): 5-15.